?CƐN benin yɛ ɔ klun jɔli kpa mɔ ɔ wla su fiman su le ɔ? ?Cɛn nga a jali bian annzɛ bla’n niɔn? ?Annzɛ kusu’n, kɛ a wuli ɔ wa klikli’n niɔn? ?Annzɛ cɛn nga be yoli wɔ batɛmun’n niɔn? Nanwlɛ, cɛn nga be yoli ɔ batɛmun’n, ɔ ti wɔ cɛn cinnjin kpa. Cɛn sɔ’n nun’n, a kleli ɔ wiengu Klistfuɛ mun kɛ a klo Ɲanmiɛn kpa, naan a fa ɔ wla’n kwlaa guɛ i su, naan wɔ akunndan’n kwlaa trɛn i su, naan a fa ɔ wunmiɛn’n kwlaa yo like ng’ɔ kle kɛ a klo i’n.—Mark 12:30.

Kɛ ɔ fin cɛn mɔ be yoli wɔ batɛmun’n, a wun kɛ Zoova sulɛ’n man aklunjuɛ dan. Sanngɛ, jasin bofuɛ wie’m be sa sin bubu be. Ɔ maan, be suman Zoova aklunjuɛ su kɛ laa sa kun. ?Ngue ti yɛ be yo sɔ ɔ? ?Ngue ti yɛ ɔ fata kɛ e su Zoova aklunjuɛ su titi ɔ?

Kɛ é bó jasin fɛ’n, e se sran’m be kɛ ɔ ka kan’n, Zoova wá núnnún mɛn tɛ nga. Kpɛkun, ɔ́ mán e mɛn uflɛ kun. I sɔ’n yo e fɛ dan. I kpa bɔbɔ’n, Sofoni 1:14 se kɛ: “Anannganman i cɛn dan’n w’a mantan koko, ɔ ba ndɛndɛ kpa, w’a mantan koko.” Sanngɛ, kɛ ɔ́ cɛ́ kɔ́ mɔ cɛn sɔ’n juman’n, e sa sin kwla bubu e.—Nyanndra Mun 13:12.

Kɛ e nin e niaan Klistfuɛ mun e yia’n, e wla e wiengu fanngan kɛ e su Zoova aklunjuɛ su titi. Atrɛkpa bɔbɔ’n, e sieli i nzɔliɛ kɛ Zoova i sufuɛ’m be nzuɛn kpa. Yɛ i sɔ’n ti’n, e kunndɛli kɛ é sú i wie aklunjuɛ su titi. (1 Piɛr 2:12) Sanngɛ, Klistfuɛ wie’m be nin Ɲanmiɛn be nantiman klanman. Ɔ maan, be tu be asɔnun’n nun. Kɛ ɔ yo sɔ’n, sran wie mɔ Zoova i sufuɛ’m be nzuɛn kpa’n i ti yɛ be bɛli i sulɛ wie’n, be sa sin bubu be. Kpɛkun, Zoova i sulɛ’n yoman be fɛ kun.

Mɛn’n nun aata difuɛ dandan’m be kwla bubu e sa sin wie. Yɛle kɛ, Satan yo maan be kle e kɛ sɛ e leman ninnge nga be yo be atɛ’n, e liɛ su yoman ye. Sanngɛ, maan e wla kpɛn ndɛ kun mɔ Zezi kannin’n su. Ɔ seli kɛ: “Sran kun i min kwlá yo-man nnyɔn, saan ɔ́ kpɔ́ kun yɛ ɔ́ kló kun, ɔ́ fɛ́ i wun mántan kun yɛ ɔ́ yó kun finfin. An kwlá yo-man Nyanmiɛn i sran naan amun kunngba’n amu’an yo sika’n i klofuɛ.” (Matie 6:24) Nanwlɛ, sɛ e su Zoova naan e kunngba’n e kunndɛ kɛ é ɲán mɛn’n nun ninnge ngba’n, e klun su jɔman.

Be nga be klo Zoova’n, i sulɛ’n yoman be ya. (1 Zan 5:3) Maan e wla kpɛn ndɛ kun mɔ Zezi kannin’n su. Ɔ seli kɛ: “Amun kwlaa bɔ an sua trɔ bɔ amu’an fɛ’n, an bla min sin, ń síke amun, yɛ amún dé wunmiɛn. An fa amun ti wla n kɔmin su waka’n bo, yɛ an fa min nzuɛn’n su, afin n ti sran wɛtɛɛ yɛ min anwlɛn’n ti flɔlɔ. Yɛ amun  wla wá gúa ase. Afin n kɔmin su waka’n i sualɛ yo fɛ, yɛ n trɔ’n yo-man nɔnnin.” (Matie 11:28-30) Sran ng’ɔ fɛ i ti wla Zezi i kɔmin su waka’n bo’n, ɔ fɛman. Sanngɛ, ɔ di aklunjuɛ. Nanwlɛ, kɛ e su Zoova’n, e klun jɔ dan. Like cinnjin nsan nga ti yɛ ‘e le aklunjuɛ’n,’ é wá kán be ndɛ.—Abakik 3:18.

Ɲanmiɛn m’ɔ man e nguan’n, m’ɔ di ninnge ng’ɔ yili be’n be su aklunjuɛ’n yɛ e su i ɔ. (Sa Nga Be Yoli’n 17:28; 1 Timote 1:11) Ɲanmiɛn yɛ ɔ mannin e nguan ɔn. Ɔ maan, sɛ be yoli e batɛmun w’a cɛ annzɛ ɔ nin a cɛman o, e kunndɛ kɛ é sú i aklunjuɛ su titi.

Be flɛ aniaan kun kɛ Ɛktɔlu. Ɔ ti akpasua su nianfuɛ w’a di afuɛ 40. W’a yo “kpɛnngbɛn.” Sanngɛ, ɔ te su Zoova aklunjuɛ su. (Jue Mun 92:12-14) Ɛktɔlu i yi’n ti tukpacifuɛ. Ɔ maan, Ɛktɔlu kwlá suman Zoova kɛ ng’ɔ kunndɛ’n sa. Sanngɛ, i sa sin bubumɛn i. I waan: “Cɛn kwlaa n wun kɛ min yi’n i tukpacɛ’n ɔ yo kekle. Ɔ maan, i lika nianlɛ’n timan pɔpɔ. Sanngɛ, n sa sin bubuman min. N te su Zoova aklunjuɛ su. Like kun ti yɛ Ɲanmiɛn yili sran ɔn. Kɛ n si kɛ n fali min wun mɛnnin i’n, ɔ yo min fɛ dan. Ɔ maan, n klo i kpa, yɛ n tu n klun n su i. M bo jasin fɛ’n i titi. Yɛ m bu like nga cɛn wie lele Ɲanmiɛn wá yó mán sran mun’n, be akunndan. Ɔ maan, n sa sin bubuman min.”

E ti kpɔlɛ tɛ mɔ Zoova maan Zezi fɛli i wun yili’n ti’n, e klun jɔ. Ɲanmiɛn Ndɛ’n waan: “Nyanmiɛn kloli mɛn’n lele ɔ fɛ i Wa kunngba cɛ’n mannin naan sran kwlaa ng’ɔ lafi i su’n w’a mlin-man, sanngɛ ɔ nyan anannganman nguan.” (Zan 3:16) Nanwlɛ, sɛ e lafi e ti kpɔlɛ tɛ’n su’n, Ɲanmiɛn kwla yaci sa tɛ nga e yo’n, ɔ cɛ e. Kpɛkun, e kwla ɲan anannganman nguan. Kɛ e bu i sɔ liɛ’n i akunndan’n, e klun jɔ. Yɛ e kunndɛ kɛ é sú Zoova aklunjuɛ su titi naan é klé i kɛ e si ye.

Be flɛ aniaan kun kɛ Zezi. Ɔ tran Mɛksiki. I waan: “N di junman lelele. Afin, n kunndɛ kɛ ń ɲán sika kpanngban. Sanngɛ, m’an sili Zoova. Yɛ n sili kɛ klɔ sran’m be ti’n, ɔ fɛ i awlɛn su Ba’n mannin. N kunndɛli kpa kɛ ń sú i. I sɔ’n ti, n fa min wun mannin Zoova. Kɛ ɔ́ kɔ́ i ɲrun’n, junman nga n di i titi w’a di afuɛ 28, n yacili i dilɛ. Kpɛkun, n yoli blɛ kwlaa nun Ɲanmiɛn junman difuɛ.” Kɛ Zezi boli Zoova i sulɛ’n i bo aklunjuɛ su kɛ ngalɛ’n sa.

Zoova sulɛ’n yoman e nzisɔ, ɔ man e aklunjuɛ dan. ?Laa mɔ e siman Zoova’n, wafa sɛ yɛ e nantili ɔ? ?E wla te kpɛn su? Akoto Pɔlu kpɛnnin i niaan Klistfuɛ nga be o Rɔmu lɔ’n be wla kɛ: “Laa’n, sa tɛ’n ti amun nzuɛn,  sanngɛ siɛn’n, [...] sa kpa’n yɛ w’a kaci amun nzuɛn-ɔn.” Nanwlɛ, Klistfuɛ sɔ’m be fali ‘Ɲanmiɛn nzuɛn’n’ mɔ i agualiɛ yɛle anannganman nguan’n. (Rɔmfuɛ Mun 6:17-22) E kusu e fa Ɲanmiɛn nzuɛn’n, yɛ e nanti klanman. I sɔ’n ti, e klun jɔ.

Be flɛ bian kun kɛ Zɛmun. Ɔ lafiman Ɲanmiɛn su. Yɛ ɔ tu ngondi. Kɛ ɔ ɔli aɲia’m be bo’n, ɔ wunnin kɛ Zoova i sufuɛ’m be klo be wiengu. I sɔ’n yoli i ɲɛnmɛn. Zɛmun srɛli Zoova kɛ ɔ ukɛ i naan ɔ lafi i su. I liɛ’n, ɔ́ kwlá káci i nzuɛn’n. I waan: “Kɛ ɔ́ cɛ́ kɔ́’n, m m’an wunnin kɛ Ɲanmiɛn o lɛ sakpa. Naan ɔ ti kɛ Siɛ kpa kun sa. Yɛ ɔ si aunnvuɛ. Ɲanmiɛn i mmla’n be su nantilɛ’n yo min ye. Min wiengu nga be tu ngondin wie’n, be nun wie’m b’a wu. Sɛ ɔ ti kɛ m’an kaciman min nzuɛn’n, nn n wuli w’a cɛ. Kɛ ɔ fin cɛn mɔ n su Zoova’n, min klun jɔ dan.”

?Kɛ é mínndɛ kɛ mɛn tɛ nga wie’n, ngue yɛ ɔ fata kɛ e yo ɔ? Maan e wla kpɛn su kɛ “sɛ sran kun lua like nga Nyanmiɛn Wawɛ’n klo i’n, i mma nga Wawɛ sɔ’n maan ɔ ti’n yɛlɛ anannganman nguan’n.” I sɔ’n ti, “nán maan e sa sin bubu ye sa kpa yolɛ’n nun, afin sɛ y’a fɛ-man’n, cɛn wie é nyɛ́n i nuan like.” (Gal. 6:8, 9) Maan Zoova fanngan nun’n, e tra e awlɛn, yɛ e fa nzuɛn kpa. Kannzɛ lika’n yo kekle e su sɛ’n, maan e su Zoova aklunjuɛ su titi. I liɛ’n, é fín “afɛ dan’n nun” é fíte.—Sa Nglo Yilɛ 7:9, 13, 14; Zak 1:2-4.

E si kɛ e awlɛn mɔ e tra e su Ɲanmiɛn’n, ɔ su kaman ngbɛn. Afin, Ɲanmiɛn wla fiman be nga be klo i mɔ be di i junman’n, be su. Sɛ e su Zoova aklunjuɛ su titi’n, é kwlá kán ndɛ nga Davidi kannin’n wie. Ɔ seli kɛ: “N yiman min nyin Anannganman su mlɔnmlɔn. Sɛ ɔ nin min wo nun’n, srɛ kunman min, min wun usuman min. Ɔ maan min klun ti jɔwa, yɛ min wun kpaja min.”—Jue Mun 16:8, 9.