1, 2. (a) ?Ngue yɛ e wun i afuɛ kwlaa nun m’ɔ yo e fɛ ɔ? (b) ?Ngue yɛ ɔ fata kɛ siɛ nin niɛn mun, ɔ nin asɔnun kpɛnngbɛn’m be yo ɔ?

BE FLƐ gbanflɛn kun kɛ Klistɔfu. Kɛ ɔ ɲannin afuɛ 12, ɔ kunndɛli kɛ be yo i batɛmun. Asɔnun kpɛnngbɛn kun seli i kɛ: “Kɛ ɔ fɛ i wɔ bakan nun’n yɛ n si wɔ ɔ. Kɛ n tili i kɛ a kunndɛ kɛ be yo ɔ batɛmun’n, ɔ yoli min fɛ dan. Sanngɛ, maan n usa ɔ kosan kun: ‘?Ngue ti yɛ a kunndɛ kɛ be yo ɔ batɛmun ɔn?’” Nán kɛ batɛmun mɔ gbanflɛn kan’n waan be yo i’n, ɔ yoman asɔnun kpɛnngbɛn’n i fɛ ti yɛ ɔ usɛli i kosan sɔ’n niɔn. I kpa bɔbɔ’n, kɛ e wun kɛ afuɛ kwlaa nun’n, gbanflɛn nin talua kpanngban be yo be batɛmun’n, ɔ yo e fɛ dan. (Akunndanfuɛ’n 12:1) Sanngɛ, kɛ gbanflɛn annzɛ talua kaan kun waan be yo i batɛmun’n, i si nin i nin, ɔ nin asɔnun kpɛnngbɛn’m be kunndɛ kɛ bé nían sɛ ɔ wun ajalɛ sɔ’n m’ɔ su fa’n i bo kpa o.

² Ɲanmiɛn Ndɛ’n kle kɛ sran ng’ɔ fɛ i wun man Zoova mɔ be yo i batɛmun’n, ɔ kaci Klist i sɔnnzɔnfuɛ. Ɔ maan Zoova yrɛ́ i su. Sanngɛ, Satan klé i yalɛ wie. (Nyanndra Mun 10:22; 1 Piɛr  5:8) I sɔ’n ti, siɛ nin niɛn mun, amun kle amun mma’m be like kpa. Naan like ng’ɔ fata kɛ Klist i sɔnnzɔnfuɛ’m be yo’n, be wun i wlɛ. Asɔnun kpɛnngbɛn mun, gbanflɛn nin talua kanngan nga be si nin be nin’m be suman Zoova’n, amun kle be like kpa. Kɛ be se kɛ be fa be wun man Ɲanmiɛn naan be yo be batɛmun’n, amun yiyi nun kpa kle be naan be wun i wlɛ. (An kanngan Lik 14:27-30 nun.) Sran ng’ɔ kunndɛ kɛ ɔ́ kplán sua’n, ɔ buɛbuɛ i wun naan w’a kwla kplan. I wafa kunngba’n, ɔ fata kɛ gbanflɛn nin talua kanngan’m be buabua be wun naan b’a yo be batɛmun. I liɛ’n, bé kwlá trá be awlɛn bé sú Zoova ‘lele jú i awieliɛ.’ (Matie 24:13) ?Ngue yɛ gbanflɛn kun, annzɛ talua kun yó naan w’a kwla su Zoova tititi ɔ?

3. (a) ?Wafa sɛ yɛ ndɛ nga be o Matie 28:19, 20, ɔ nin 1 Piɛr 3:21 be nun’n, be kle kɛ batɛmun yolɛ’n ti like cinnjin ɔn? (b) ?Kosan benin mun yɛ ɔ fata kɛ gbanflɛn nin talua kanngan’m be usa be wun ɔn? (c) ?Yɛ ngue ti ɔ?

³ ?Gbanflɛn annzɛ talua kan, a kunndɛ kɛ be yo ɔ batɛmun? Sɛ ɔ ti sɔ’n, nn ajalɛ cinnjin kpa yɛ a su fa ɔ. Kɛ be yo sran kun i batɛmun m’ɔ kaci Zoova i Lalofuɛ’n, i cenjele nun ɔn. Asa ekun’n, be nga be yo sɔ’n, be kwla lafi su kɛ sɛ ɲrɛnnɛn dan’n ju’n, bé fíte nun. (Matie 28:19, 20; 1 Piɛr 3:21) Kɛ bé yó sran kun i batɛmun’n, nn sran sɔ’n w’a ta Zoova i nda kɛ ɔ́ sú i tititi. Sɛ a kunndɛ kɛ be yo ɔ batɛmun’n, usa ɔ wun kosan yɛ mun: (1) ?N wun sa wlɛ kpa naan be kwla yo min batɛmun? (2) ?M bɔbɔ n klun klo yɛ n su fɛ i sɔ ajalɛ’n niɔn? (3) ?Kɛ be se kɛ sran kun w’a fɛ i wun w’a man Ɲanmiɛn’n, n wun i wlɛ kpa? Like suanlɛ nga wá tíke ɔ ɲin. I liɛ’n, sɛ w’a ju kɛ be yo ɔ batɛmun’n, á wún i wlɛ.

4, 5. (a) ?Ngue ti yɛ nán sran kpɛnngbɛn’m be ngunmin yɛ be kwla yo be batɛmun ɔn? (b) ?Kɛ be se kɛ Klistfuɛ kun wun sa wlɛ’n, i bo’n yɛle benin?

⁴ Biblu’n kleman kɛ ɔ fata kɛ sran kun yo kpɛnngbɛn naan b’a yo i batɛmun. Asa ekun’n, ɔ kleman afuɛ ng’ɔ fata kɛ sran kun ɲɛn i naan b’a yo i batɛmun’n. Nyanndra Mun ndɛ tre 20, i mma 11 se kɛ: “Bakan nga i nzuɛn’n ko yo kpa b’ɔ ko yo nanwlɛfuɛ’n, ɔ fia-man.” I sɔ’n kle kɛ bakanngan’m be kwla wun sa wlɛ. Ɔ maan, be kwla fa be wun man Ɲanmiɛn naan be yo be batɛmun. Batɛmun yolɛ’n ti like cinnjin kpa. I sɔ’n ti’n, gbanflɛn annzɛ talua ng’ɔ wun sa wlɛ m’ɔ fɛli i wun mannin Zoova’n, be kwla yo i batɛmun.—Nyanndra Mun 20:7.

⁵ ?Kɛ be se kɛ sran kun wun sa wlɛ’n, i bo’n yɛle benin? Nán kɛ sran kun w’a yo kaklaka annzɛ oke’n, i ti yɛ bé sé kɛ ɔ wun sa wlɛ ɔ. Ɲanmiɛn Ndɛ’n kle kɛ be nga be wun sa wlɛ’n, yɛle be nga be “kunndɛ sa ng’ɔ ti kpa’n nin tɛ’n be ngbaciɛ lele b’a si i kpa’n.” (Ebre Mun 5:14) Sran ng’ɔ wun sa wlɛ’n, ɔ si sa ng’ɔ ti kpa’n. Kpɛkun ɔ fɛ i su ajalɛ. Be kwlá lɛkɛmɛn i kɛ ɔ yo sa tɛ. Asa ekun’n, nán sran uflɛ yɛ cɛn kwlakwla ɔ́ klé i like ng’ɔ ti kpa’n, naan w’a yo ɔ. I sɔ’n ti, e lafi su kɛ gbanflɛn nin talua kanngan nga b’a yo be batɛmun’n, sɛ sran kaklaka annzɛ be  si nin be nin’m be nunman be wun lɛ’n, bé yó sa ng’ɔ ti kpa’n.—An nian Filipfuɛ Mun 2:12 nun wie.

6, 7. (a) ?Kɛ Daniɛli o Babilɔni lɔ’n, ngue yɛ ɔ yoli kekle mɛnnin i ɔ? (b) ?Wafa sɛ yɛ Daniɛli kleli kɛ ɔ wun sa wlɛ ɔ?

⁶ Gbanflɛn annzɛ talua kun kwla kle kɛ ɔ wun sa wlɛ. Maan e fa Ɲanmiɛn i sufuɛ Daniɛli i wun ndɛ’n e nian. I nun m’ɔ ti gbanflɛn kan’n, Babilɔnifuɛ’m be trɛli i nin gbanflɛn wie mun be ɔli be mɛn’n nun. Ɔ maan, Babilɔnifuɛ mɔ be suman Ɲanmiɛn’n be sa nun yɛ ɔ trannin ɔn. Be niɛnnin i lika kpa naan cɛn wie lele’n, ɔ di junman man famiɛn’n. (Daniɛl 1:3-5, 13) Wafa nga be niannin Daniɛli i lika’n, e lafiman su kɛ sɛ ɔ o Izraɛli lɔ’n, bé niɛ́n i lika sɔ.

⁷ ?Sanngɛ ngue yɛ Daniɛli yoli ɔ? Daniɛli w’a yaciman Ɲanmiɛn su lafilɛ w’a ko faman Babilɔnifuɛ’m be nzuɛn’n. Biblu’n se kɛ Daniɛli waan ‘sɛ bé wú bé bá o, i liɛ’n, ɔ su’ yoman Babilɔnifuɛ mɔ be ti amuɛn sɔfuɛ’n be ninnge mun wie naan w’a yo fiɛn. (Daniɛl 1:8) Nanwlɛ, Daniɛli kleli kpa kɛ ɔ wun sa wlɛ.

8. ?Gbanflɛn nin talua kanngan mun, ngue yɛ Daniɛli i wun ndɛ’n kle amun ɔn?

⁸ ?Gbanflɛn nin talua mun, ngue yɛ Daniɛli i wun ndɛ’n kle amun ɔn? Yɛle kɛ, gbanflɛn annzɛ talua kan ng’ɔ wun sa wlɛ’n, ɔ jran Ɲanmiɛn ndɛ m’ɔ lafi su’n i su kpa. Kannzɛ lika’n jran kekle i su sɛ’n, ɔ yoman srongble. Ɔ yoman kɛ lolowlɛ m’ɔ kacikaci’n sa. Yɛle kɛ ɔ yoman kɛ sran mɔ kɛ ɔ kɔ aɲia’m be bo’n, i nzuɛn’n ti kpa kpɛkun kɛ ɔ ju suklu lɔ’n, ɔ fa nzuɛn uflɛ’n sa. Sanngɛ, ɔ nanti sein titi sa’n kwlaa nun.—An kanngan Efɛzfuɛ Mun 4:14, 15 nun.

9, 10. (a) ?Ngue ti yɛ ɔ fata kɛ sran ng’ɔ kunndɛ kɛ be yo i batɛmun’n, ɔ bu kosan wie’m be akunndan ɔn? (b) ?Kɛ be yo sran kun i batɛmun’n, ngue yɛ i sɔ’n kle ɔ?

⁹ Sran kpɛnngbɛn mun bɔbɔ’n, wie liɛ’n, be fa ajalɛ tɛ. Ɔ maan, nán gbanflɛn nin talua mun yɛ bé kwlá fá ajalɛ kpa cɛn kwlakwla ɔ. I sɔ’n kle kɛ e kwlakwla e ti sa tɛ yofuɛ. (Akunndanfuɛ’n 7:20) I sɔ’n ti’n, sɛ a  kunndɛ kɛ be yo ɔ batɛmun’n, bu ɔ klun lɔ kpa nian sɛ a kwla nanti Ɲanmiɛn Zoova i mmla’m be su o. Bu kosan yɛ mun be akunndan nian: ‘?A boli Ɲanmiɛn i mmla’m be su nantilɛ bo w’a cɛ kan? ?Kɛ sran wie lakali wɔ kɛ a yo sa wie m’ɔ timan su’n, ngue yɛ a yoli ɔ? ?A wunnin ajalɛ kpa ng’ɔ fata kɛ a fa’n? ?Kɛ Daniɛli liɛ’n sa’n, sran wie kunndɛli kɛ a yo mɛn’n nun sran dan? ?Kɛ be laka wɔ’n, a si like nga Zoova kunndɛ kɛ a yo’n?’—Efɛzfuɛ Mun 5:17.

¹⁰ Sɛ a bu kosan sɔ’m be akunndan’n, á wún i wlɛ kɛ batɛmun yolɛ’n ti like cinnjin kpa. Kɛ be yo sran kun i batɛmun’n, i sɔ’n kle kɛ sran sɔ’n tali Zoova i nda kɛ ɔ́ kló i naan ɔ́ sú i tititi. (Mark 12:30) Sran kwlaa nga be yo i batɛmun’n, ɔ fata kɛ ɔ yia nda ng’ɔ tali Zoova’n i nuan.—An kanngan Akunndanfuɛ’n 5:4, 5 nun.

11, 12. (a) ?Ngue yɛ ɔ fata kɛ sran ng’ɔ kunndɛ kɛ be yo i batɛmun’n, ɔ yo naan w’a fɛ i sɔ ajalɛ’n niɔn? (b) ?Ngue yɛ gbanflɛn annzɛ talua kun yó naan wafa nga Zoova bu batɛmun yolɛ’n w’a bu i sɔ wie ɔ?

¹¹ Biblu’n kle kɛ Zoova i sufuɛ’m be kwlakwla, i gbanflɛn o, i kpɛnngbɛn o, be klun klo yɛ bé sú i ɔ. (Jue Mun 110:3) Ɔ maan, sran ng’ɔ kunndɛ kɛ be yo i batɛmun’n, ɔ fata kɛ ɔ bu i klun lɔ nian sɛ i klun klo yɛ ɔ su fɛ i sɔ ajalɛ’n nin o. I li sɛ i si nin i nin’n be ti Zoova i Lalofuɛ’n, yɛ ɔ fata kɛ ɔ bu i sɔ liɛ’n i akunndan kpa ɔ.

¹² Gbanflɛn annzɛ talua kan, atrɛkpa’n, w’a wun kɛ b’a yo ɔ janvuɛ mun annzɛ ɔ niaan wie’m be batɛmun. Sanngɛ nán niɛn i sɔ’n ti, annzɛ nán bu i kɛ a timan bakan kun naan i ti’n, ɔ fata kɛ be yo ɔ batɛmun wie. ?Ngue yɛ á yó naan wafa nga Zoova bu batɛmun yolɛ’n, w’a bu i sɔ wie ɔ? Yɛle kɛ bu like nga ti yɛ batɛmun yolɛ’n ti like cinnjin’n i akunndan nian. Like suanlɛ nga ɔ nin ng’ɔ́ bá lɛ’n, bé wá klé ɔ sa nga ti yɛ batɛmun yolɛ’n ti like cinnjin’n.

13. ?Sɛ ɔ klun klo yɛ a kunndɛ kɛ be yo ɔ batɛmun’n, kosan benin mun yɛ maan a kwla wun i wlɛ ɔ?

¹³ ?Gbanflɛn annzɛ talua, cɛn ba kun nun’n, a srɛ Zoova kpɛ nɲɛ? ?Kɛ á srɛ́ Ɲanmiɛn’n, a kan ndɛ trele kun kle i? Bu wafa nga a srɛ Ɲanmiɛn’n, i akunndan nian. I liɛ’n, sɛ ɔ klun klo yɛ a kunndɛ kɛ be yo ɔ batɛmun’n, á wún i wlɛ. Asa ekun’n, sɛ a nin Zoova be afiɛn’n mantan kpa, annzɛ ɔ nin a mantanman kpa’n, á wún i wlɛ. (Jue Mun 25:4) Kpɛ sunman’n, kɛ e srɛ Zoova’n, ɔ tɛ e su i nuan ndɛ’n nun. Ɔ maan, sɛ a fa blɛ suan Biblu’n nun like’n, á klé kɛ a kunndɛ kɛ a nin Zoova be afiɛn mantan kpa, naan á tú ɔ klun sú i. (Zozie 1:8) I sɔ’n ti, usa ɔ wun kosan yɛ mun: ‘?N le cɛn kun mɔ n fa suan Biblu’n nun like titi ɔ? ?Kɛ min awlofuɛ’m bé sú Ɲanmiɛn awlo lɔ’n, n trɛn i bo n klun klo su?’ Sɛ a kwlá tɛman kosan sɔ’m be su klanman’n, nn nán ɔ klun klo yɛ a kunndɛ kɛ be yo ɔ batɛmun ɔn.

14. ?Kɛ be se kɛ be fa be wun man Zoova naan be yo be batɛmun’n, i bo’n yɛle benin?

¹⁴ ?Kɛ be se kɛ be fa be wun man Zoova naan be yo be batɛmun’n, i bo’n yɛle benin? Gbanflɛn nin talua wie’m be wunmɛn i wlɛ kpa. Be se kɛ be fali be wun mannin Ɲanmiɛn naan sanngɛ, be nin a juman kɛ be yo be batɛmun. I sɔ’n timan su. Afin sran ng’ɔ fɛ i wun man Ɲanmiɛn’n, ɔ ta Ɲanmiɛn i nda kɛ ɔ́ sú i tititi. I sin’n, ɔ yi nda sɔ m’ɔ tali’n i nglo. Yɛle kɛ be yo i batɛmun. I sɔ’n ti, kɛ be se kɛ be fa be wun man Ɲanmiɛn’n, ɔ fata kɛ a wun i bo kpa naan b’a yo ɔ batɛmun.

15. ?Ngue yɛ sran ng’ɔ fɛ i wun man Zoova’n, ɔ yo ɔ?

 ¹⁵ Sran ng’ɔ fɛ i wun man Zoova’n, ɔ tɛ i nda kɛ ɔ́ yó i sran. Naan Zoova i ninnge liɛ’m be yolɛ’n yó i cinnjin trá like kwlaa. (An kanngan Matie 16:24 nun.) Nda sɔ mɔ sran’n tali’n, ɔ timan aɔwi ndɛ. (Matie 5:33) ?Wafa sɛ yɛ a kwla kle kɛ a fali ɔ wun mannin Zoova naan a ti i liɛ ɔ?—Rɔmfuɛ Mun 14:8.

16, 17. (a) An fa sunnzun ase kun kle kɛ sran ng’ɔ fɛ i wun man Zoova’n, ɔ fata kɛ ɔ klɛn i wun mlɔnmlɔn. (b) ?Kɛ sran kun fɛ i wun man Ɲanmiɛn’n, sɛ é kwlá sé’n, ndɛ benin yɛ ɔ kan ɔn?

¹⁶ Maan e fa sunnzun ase kun e nian. Ɔ janvuɛ kun waan w’a cɛ ɔ loto. Ɔ fa loto’n i fluwa’n wla ɔ sa nun. Kpɛkun, ɔ se wɔ kɛ: “Min yɛ ń císan nun ɔn. I lakle’m bé trán n sa nun.” ?Á bú i kɛ ɔ janvuɛ’n fali loto cɛli ɔ sakpa? ?Wafa sɛ yɛ á bú ɔ janvuɛ’n niɔn?

¹⁷ Kɛ sran kun fɛ i wun man Ɲanmiɛn’n, sɛ é kwlá sé’n, ɔ se i kɛ: “N wo ɔ sa nun. N ti ɔ liɛ.” Zoova kunndɛ kɛ sran ng’ɔ tɛ i nda’n, ɔ yiɛ i nuan. ?Sɛ ɔ kunndɛ kɛ ɔ́ já sran ng’ɔ suman Ɲanmiɛn’n, i sɔ’n ti sɛ? ?Sɛ i junman’n ti’n, ɔ boman jasin fɛ’n, annzɛ ɔ kɔman aɲia’m be bo titi’n, é sé sɛ? Sran sɔ’n yiaman nda ng’ɔ tali’n i nuan. Ɔ ti kɛ sran mɔ i waan w’a cɛ i janvuɛ’n i loto’n sa. Kɛ e fa e wun man Zoova’n, e ti i liɛ siɛn’n. Ɔ maan, like nga Zoova klo kɛ e yo’n, yɛ é yó i titi ɔ. Kannzɛ y’a kunndɛman kɛ é yó like sɔ’n, saan é yó. Maan e nian Zezi i ajalɛ’n su. Ɔ seli kɛ: “N fin nyanmiɛn su lɔ bali, m’an ba-man m bɔbɔ n klun sa yolɛ, sanngɛ sran ng’ɔ sunmannin min’n, i klun sa yɛ n yo-ɔ.”—Zan 6:38.

18, 19. (a) ?Ndɛ benin yɛ Rozu nin Klistɔfu be kannin m’ɔ kle kɛ batɛmun yolɛ’n ti like kpa dan ɔn? (b) ?Wafa sɛ yɛ a bu batɛmun yolɛ’n niɔn?

¹⁸ Nanwlɛ, batɛmun yolɛ’n ti like cinnjin. Sran ng’ɔ fɛ i wun man Zoova mɔ be yo i batɛmun’n, i cenjele nun ɔn. Kɛ be se kɛ be fa be wun man Ɲanmiɛn’n, gbanflɛn nin talua wie mɔ be klo Zoova’n, be wunnin i wlɛ. Ɔ maan b’a sisiman be bo lele naan b’a yo be batɛmun. Yɛ ajalɛ nga be fali’n, ɔ yoman be nsisɔ. I wie yɛle talua kan kun liɛ’n. Be flɛ i kɛ Rozu. Ɔ seli kɛ: “N klo Zoova. I sulɛ kunngba cɛ yɛ ɔ man min aklunjuɛ ɔ. Ninnge nga n yoli be’n be nun’n, min batɛmun yolɛ’n yɛ ɔ yoli min fɛ dan ɔn.”

¹⁹ Like suanlɛ nga i bo bolɛ’n nun’n, e kannin Klistɔfu i ndɛ. ?Kɛ ɔ ɲannin afuɛ 12 mɔ be yoli i batɛmun’n, wafa sɛ yɛ ɔ yoli i ɔ? I waan ɔ yoli i fɛ dan. Kɛ ɔ ɲannin afuɛ 17, ɔ yoli titi atin bofuɛ. Kpɛkun kɛ ɔ ɲannin afuɛ 18, be sieli i asɔnunfuɛ’m be lika nianfuɛ. Kɛ é sé yɛ’n, ɔ di junman Betɛli lɔ. Ɔ se kɛ: “Kɛ n seli kɛ be yo min batɛmun’n, ajalɛ kpa yɛ n fali ɔ. Kɛ n di junman man Zoova nin i Anuannzɛ’n, ɔ yo min fɛ dan.” ?Gbanflɛn annzɛ talua kan, sɛ a kunndɛ kɛ be yo ɔ batɛmun’n, ngue yɛ ɔ fata kɛ a yo ɔ? Like suanlɛ ng’ɔ́ bá lɛ’n wá tɛ́ kosan sɔ’n su.