1. ?Kɛ ɔ fɛ i mɛn’n i bo bolɛ’n nun’n, ngue yɛ ɔ kle kɛ nán sran kunngba yɛ ɔ dili Ɲanmiɛn i junman’n mun ɔn?

KƐ ZOOVA yili Zezi’n, ɔ nin Zezi be bo’n yoli kun be yili ninnge’n kwlaa. Zezi seli kɛ: “N wo i wun lɛ n sa o junman’n su.” (Nyanndra Mun 8:30) Asa ekun’n, Zoova i sufuɛ’m be bo’n yoli kun titi be dili junman ng’ɔ fa mannin be’n. I wie yɛle kɛ, Nowe nin i awlobo’n be bo’n yoli kun be boboli mmeli kun. Kɛ afuɛ kpanngban sinnin’n, Izraɛlifuɛ’m be kplannin Ɲanmiɛn i tannin sua’n. Yɛ kɛ bé jáso be nanmue kun nun’n, be tutu tannin sua sɔ’n be fa kɔ. Be bo’n ti kun yɛ be yoli i kwlaa sɔ’n niɔn. I sin’n, Izraɛlifuɛ’m be wa kplannin Ɲanmiɛn i sua’n. Kɛ be kɔ Ɲanmiɛn sulɛ’n, be bo ngowa kanlɛ ninnge mun. Kpɛkun be to jue likawlɛ be mɛnmɛn i. Zoova i sufuɛ’m be bo m’ɔ yoli kun’n, i ti yɛ be kwla yoli ninnge kwlaa sɔ mun ɔn.—Bo Bolɛ 6:14-16, 22; Kalɛ 4:4-32; 1 Be Nyoliɛ 25:1-8.

2. (a) ?Ngue yɛ Klistfuɛ klikli’m be yoli wie ɔ? (b) ?Kosan benin yɛ e kwla fa usa e wun ɔn?

² Klistfuɛ klikli’m be bo’n yoli kun wie. Akoto Pɔlu kleli kɛ ɔ le  Klistfuɛ kun i like ng’ɔ si i yo ɔ. Yɛ Ɲanmiɛn mannin be junman fanunfanun. Sanngɛ be bo’n yoli kun be dili junman. Yɛ Zezi Klist ti be Min. Ɔ maan, Pɔlu fali Klistfuɛ mun sunnzunnin sran wunmuan kun. Ɔ kleli kɛ sran ti wunmuan kun, sanngɛ i wun ninnge’m be sɔnnin. (An kanngan 1 Korɛntfuɛ Mun 12:4-6, 12 nun.) ?Yɛ e li? ?Ngue yɛ e tinuntinun e kwla yo naan jasin fɛ’n bolɛ’n nun’n, nin asɔnun’n nun’n, ɔ nin e awlobo’m be nun, e bo’n w’a yo kun titi ɔ?

3. ?Ngue yɛ akoto Zan wunnin i aolia nun ɔn?

³ Klistfuɛ klikli’m be blɛ su’n, akoto Zan wunnin anzi nso aolia nun. Awɛ o anzi sɔ’m be sa nun. Kɛ anzi nnun su’n boli i liɛ’n, “nzraama kun ɔ fin nyanmiɛn su lɔ tɔli asiɛ’n su.” Be mannin nzraama sɔ’n i lakle naan ɔ fa tike kunman dan kun mɔ be simɛn i bo’n su. Kɛ ɔ yoli sɔ’n, sin wɛnsrɛn dan kpa kun fin nun fiteli. Kpɛkun, lalo’m be fin wɛnsrɛn sɔ’n nun be guali asiɛ’n su. Lalo’m b’a saciman ijre nin nɲa mɔnnɛn nin waka fi. Sanngɛ, be kleli “sran nga be lɛ-man Nyanmiɛn i nzɔliɛ’n be ngban su’n,” be yalɛ. (Sa Nglo Yilɛ 9:1-4) Zan si kɛ lalo’m be kwla saci ninnge kpanngban. Moizi blɛ su’n, kɛ lalo’m be fiteli’n, be dili waka nin ijre nga be o Ezipti mɛn’n nun’n. (Ezipt Lɔ Tulɛ 10:12-15) Lalo nga Zan wunnin be’n, be ti Klistfuɛ nga Ɲanmiɛn kpa be sieli be ngunmin’n be nzɔliɛ. Klistfuɛ sɔ’m be kan kɛ Ɲanmiɛn wá núnnún Ɲanmiɛn sulɛ wafa ng’ɔ timan su’n. Sran kpanngban mɔ be lafi su kɛ bé trán asiɛ’n su wa’n, be nin Klistfuɛ sɔ mun be bo’n ti kun be kan ndɛ sɔ’n. Kɛ sran kpanngban be ti ndɛ nga be kan’n, be yaci wafa nga be su be Ɲanmiɛn laa’n. Kpɛkun be ba Zoova sulɛ naan Satan w’a sieman be kun.

4. (a) ?Junman dan benin yɛ Ɲanmiɛn mannin e ɔ? (b) ?Ngue yɛ é yó naan y’a kwla di junman sɔ’n i kpa ɔ?

⁴ Junman nga Ɲanmiɛn mannin e’n yɛle kɛ, e bo ‘jasin fɛ’n’ mɛn wunmuan’n nun. Nán junman kaan ɔn. (Matie 24:14; 28:19, 20) Kɛ é bó jasin fɛ’n, e se sran nga “nzue we kun i’n,” kɛ ɔ nɔn “nzue ng’ɔ man nguan’n.” Yɛle kɛ sran kwlaa ng’ɔ kunndɛ kɛ ɔ́ sí ndɛ nanwlɛ’n, e kle i Biblu’n nun like. (Sa Nglo Yilɛ 22:17) ?Sanngɛ, ngue yɛ é yó naan y’a kwla di junman sɔ’n i kpa ɔ? Ɔ fata kɛ e ngba e bo yo kun asɔnun’n nun kɛ nga sran kun i wunnɛn wunmuan’n i lika’n “kwlaa be sasa” su’n sa.—Efɛzfuɛ Mun 4:16.

5, 6. ?Ngue yɛ ɔ kle kɛ e bo’n ti kun yɛ e bo jasin fɛ’n niɔn?

⁵ Sɛ e waan é bó jasin fɛ’n é klé sran kpanngban’n, ɔ fata kɛ e siesie wafa nga e bo jasin fɛ’n i kpa. I sɔ’n ti, asɔnun’n fa ajalɛ wie mun. Yɛle kɛ, kwlaa naan y’a ko bo jasin fɛ’n, e yo aɲia kun. Kɛ e to sran mun’n, e man be fluwa naan be wun Biblu’n nun ndɛ’n i wlɛ. Fluwa nga y’a fa man sran mun asiɛ wunmuan’n su’n, be ti miliɔn kpanngban kpa. Ɔ ju wie’n, e nin e niaan nga be o asiɛ wunmuan’n su’n, e bo yo kun e kan ndɛ kunngba’n e kle sran mun. Kɛ é dí junman sɔ’n, e kle kɛ e nin anzi mɔ be uka e’n, e bo’n ti kun wie.—Sa Nglo Yilɛ 14:6.

⁶ Jasin fɛ’n mɔ Zoova i sufuɛ’m be bo i mɛn wunmuan’n nun’n, afuɛ kwlaa nun’n, be klɛ i su ndɛ guɛ i fluwa kun nun (Annuaire). Kɛ e kanngan fluwa sɔ’n nun’n, ɔ yo e fɛ dan. Asa ekun’n, kɛ é wá yó e aɲia dandan mun’n, mɛn wunmuan’n nun’n e bo yo kun e yia sran kpanngban naan be tran be bo wie. Kpɛkun, ndɛ kunngba’n yɛ e ti i aɲia sɔ’m be bo lɔ ɔ. Yɛle kɛ ijɔlɛ mun, nin anɔ nga be yi be’n, ɔ nin ninnge nga be yi be nglo’n, be wla e fanngan kɛ maan e tu e klun e su Zoova. Afuɛ kwlakwla’n, Nizan i le 14 su’n, e nin  aniaan mun e bo’n ti kun yɛ e yo e Wla kpɛnlɛ cɛn’n i aɲia’n niɔn. (1 Korɛntfuɛ Mun 11:23-26) Kwlaa naan y’a yo aɲia cinnjin sɔ’n, e ngba e bo’n yo kun e yia sran mun. Kpɛkun, e kwlaa e yo aɲia’n nnɔsua nun kɛ wia’n ko tɔ’n. Kɛ e yo sɔ’n, e kle kɛ e nanti ndɛ nga Zezi kannin’n su. Naan e si e ti tɛ mɔ Zoova maan Zezi fɛli i wun yili’n, i su ye.

7. ?Kɛ mɔ e bo’n ti kun ti’n, ngue yɛ e kwla yo ɔ?

⁷ Lalo kunngba cenje’n kwlá saciman waka nin ijre kpanngban. I wafa kunngba’n, e tinuntinun e kwlá boman jasin fɛ’n asiɛ’n wunmuan’n su. Sanngɛ, kɛ mɔ e bo’n ti kun ti’n, e kwla kan Zoova i ndɛ e kle sran miliɔn kpanngban. Yɛ e kle be nun wie mun wafa nga be kwla mɛnmɛn i, be yi i ayɛ’n.

8, 9. (a) ?Sunnzun ase benin yɛ Pɔlu fali m’ɔ kle kɛ bo kun yolɛ’n ti cinnjin ɔn? (b) ?Ngue yɛ ɔ fata kɛ e yo naan e bo’n w’a yo kun asɔnun’n nun titi ɔ?

⁸ Fluwa nga Pɔlu klɛ ko mɛnnin i niaan Klistfuɛ nga be o Efɛzi lɔ’n i nun’n, ɔ kleli kɛ asɔnun’n ti kɛ wunnɛn wunmuan kun sa. Naan ɔ fata kɛ “wunnɛn sɔ’n ɔ ɲin, yɛ ɔ yo kpa.” (An kanngan Efɛzfuɛ Mun 4:15, 16 nun.) Pɔlu fali sran wunnɛn’n i sunnzun ase naan Klistfuɛ’m be wun i wlɛ kɛ ɔ fata kɛ be bo’n yo kun. Naan be su be Min Zezi m’ɔ ti asɔnun’n i su kpɛn’n, i su. Pɔlu seli kɛ sran i wunnɛn’n i lika “kwlaa be sasa su.” ?I sɔ’n ti, i kpɛnngbɛn o, i ba kanngan o, i tukpacifuɛ o, ngue yɛ ɔ fata kɛ e ngba e yo ɔ?

⁹ Zezi sieli aniaan wie mun asɔnun kpɛnngbɛn. Yɛ ɔ kunndɛ kɛ e bu be sran naan e fa atin nga be kle e’n su. (Ebre Mun 13:7, 17) Sanngɛ ɔ ju wie’n, i sɔ yolɛ’n timan pɔpɔ. Sɛ ɔ yo e sɔ’n, maan e srɛ Zoova kɛ ɔ fɛ i wawɛ’n man e. I wawɛ’n i fanngan nun’n, e kwla nanti atin nga asɔnun kpɛnngbɛn’m be kle e’n su. Asa ekun’n, maan e yo wun ase kanfuɛ. Afin sɛ e yo sɔ’n, asɔnun’n ɲán su ye dan. Yɛle kɛ e bo’n yó kun, yɛ é kló e wiengu kpa titi.

10. ?Junman benin mun yɛ asɔnunfuɛ’m be lika nianfuɛ’m be di naan aniaan’m be bo’n yo kun asɔnun’n nun ɔn? (An nian foto ng’ɔ o kan like suanlɛ’n bo i bo lɛ’n.)

¹⁰ Junman nga asɔnunfuɛ’m be lika nianfuɛ’m be di’n ti’n, aniaan’m be bo’n yo kun wie. Be uka asɔnun kpɛnngbɛn mun be nian asɔnun’n i lika. I wie yɛle kɛ, be wla fluwa’m be bo naan y’a kwla bo jasin fɛ’n. Kɛ sran’m be ba aɲia’m be bo’n, be sɔ be nun. Kpɛkun, be nian Ɲanmiɛn sulɛ sua’n i lika naan ɔ yo yɛin titi naan w’a saciman. Nanwlɛ, aniaan sɔ’m be di junman dan. I sɔ’n ti, nán maan e yo ɲin kekle be su. I liɛ’n, é klé kɛ e nin Zoova i sufuɛ’m be kwlaa e bo’n ti kun e su i.—An nian Sa Nga Be Yoli’n 6:3-6 nun wie.

11. ?Ngue yɛ gbanflɛn’m be kwla yo naan aniaan’m be bo’n w’a yo kun titi ɔ?

¹¹ Aniaan wie’m be ti asɔnun kpɛnngbɛn w’a cɛ kpa. Kɛ mɔ b’a yo kpɛnngbɛn’n ti’n, atrɛkpa’n, be kwlá diman junman wie mun kɛ laa’n sa. I lɛ’n nun’n, aniaan gbanflɛn’m be kwla uka be. Sɛ asɔnun kpɛnngbɛn sɔ’m be kle be junman dilɛ’n, bé kwlá nían asɔnun’n i lika wie. Sɛ asɔnunfuɛ’m be lika nianfuɛ’m be nian junman nga be kle be’n su kpa’n, cɛn wie lele be kwla yo asɔnun kpɛnngbɛn. (1 Timote 3:1, 10) Gbanflɛn wie mɔ be ti asɔnun kpɛnngbɛn’n, be niannin be junman’n nun be dili i kpa. Ɔ maan kɛ é sé yɛ’n, be ti akpasua sunianfuɛ, yɛ be sin asɔnun’m be su be kle aniaan’m be like. Junman sɔ’n mɔ be di’n ti’n, é yó be mo.—An kanngan Jue Mun 110:3, ɔ nin Akunndanfuɛ’n 12:1 be nun.

12, 13. ?Ngue yɛ ɔ fata kɛ awlo kun i nunfuɛ’m be yo naan be bo’n w’a yo kun titi ɔ?

¹² ?Ngue yɛ ɔ fata kɛ awlo kun i nunfuɛ’m  be yo naan be bo’n w’a yo kun titi ɔ? I kun yɛle kɛ maan be su Ɲanmiɛn awlo lɔ likawlɛ. Kɛ siɛ nin niɛn nin ba’m be bo’n yo kun be suan Zoova su like’n, be klo be wun kpa. Kɛ bé sú Zoova awlo lɔ’n, be kwla bu ndɛ nga bé kán klé sran mun jasin bolɛ’n nun’n, i akunndan. Kɛ sran kun kɛ́n i ndɛ liɛ mɔ be ngba be sie be su, mɔ be wun kɛ be tinuntinun be klo Zoova’n, awlofuɛ’m be afiɛn’n mantan kpa.

¹³ ?Ngue yɛ yasua kun nin i yi’n be kwla yo naan be bo’n w’a yo kun titi ɔ? (Matie 19:6) Kɛ sran kun nin i yi’n be klo Zoova mɔ be bo’n yo kun be su i’n, be klo be wun kpa. Yɛ be aja’n yo ye. I sɔ yɛ Abraamun nin i yi Sara, ɔ nin Izaaki nin i yi Rebeka, ɔ nin Ɛlkana nin i yi Ani be trannin ɔn. (Bo Bolɛ 26:8; 1 Samiɛl 1:5, 8; 1 Piɛr 3:5, 6) Kɛ yasua kun nin i yi’n be wun kɛ be klo be wun’n, be bo’n yo kun. Kpɛkun be fa be wun mantan Zoova.—An kanngan Akunndanfuɛ’n 4:12 nun.

14. ?Kɛ aniaan kun i yi’n annzɛ i wun’n timan Zoova i Lalofuɛ’n, ngue yɛ ɔ kwla yo naan i aja’n w’a yo ye titi ɔ?

¹⁴ Biblu’n kle wein kɛ nán maan e ja sran ng’ɔ suman Zoova’n. (2 Korɛntfuɛ Mun 6:14) Sanngɛ sa wie’m be ti’n, aniaan wie’m be yi’n annzɛ be wun’n timan Zoova i Lalofuɛ. Be nun wie’m be dun mmua jali bian annzɛ bla naan b’a su Zoova. Yɛ be nun wie’m be liɛ’n, be yi’n annzɛ be wun’n, ɔ timan Zoova i Lalofuɛ kun. Sanngɛ, i kwlaa m’ɔ yoli o, ɔ fata kɛ Klistfuɛ kwlaa ng’ɔ jali bla annzɛ bian’n, ɔ nanti Biblu’n nun ndɛ’n su. Cɛn wie’n, i sɔ yolɛ’n timan pɔpɔ. I wie yɛle aniaan bla kun mɔ be flɛ i Mali i liɛ’n. Be flɛ i wun’n kɛ Davidi. Davidi yacili Zoova sulɛ afuɛ 25. Blɛ sɔ’n nun’n, w’a ɔman aɲia’m be bo. Sanngɛ, Mali i ɲin yili i, yɛ ɔ nantili Ɲanmiɛn Ndɛ’n su titi. Asa ekun’n, ɔ ɔli aɲia’m be kwlaa be bo. Kpɛkun, ɔ kleli i wa nsiɛn’m be like naan be si Zoova. Kɛ ba’m be ɲinnin’n, be ko trannin lika uflɛ. Kannzɛ w’a yoman pɔpɔ w’a manman Mali’n, sanngɛ w’a yaciman Zoova sulɛ le. Kɛ ɔ́ kɔ́ i ɲrun’n, Davidi wa kanngannin e fluwa nga Mali fa mɛn i’n, be nun. Kpɛkun, ɔ wa ɔli aɲia’m be bo ekun. Davidi i anunman kun o lɛ’n, ɔ le afuɛ nsiɛn. Titi’n, kɛ bé yó aɲia’n, ba’n kunndɛ bia sie i. Yɛ cɛn nga Davidi w’a ɔman’n, ba’n se i kɛ: “Nannan, m’an wunman wɔ  aɲia’n i bo lɔ andɛ.” Kɛ é sé yɛ’n, Davidi nin i yi’n be bo’n ti kun be su Zoova, yɛ be di aklunjuɛ.

15. ?Ngue yɛ yasua kun nin i yi mɔ b’a yo kpɛnngbɛn’n, be kwla yo naan gbanflɛn nin talua’m b’a nian be ajalɛ’n su ɔ?

¹⁵ Satan kunndɛ kɛ ɔ́ sáci awlobo mun. I sɔ’n ti, yasua nin bla mun, ɔ fata kɛ amun bo’n yo kun be yo ninnge mun. Sɛ amun jali w’a cɛ annzɛ ɔ nin a cɛman o, like kwlaa nga amun kwla yo naan amun aja’n w’a yo ye titi’n, amun yo. Sɛ amun a yo kpɛnngbɛn’n, amun kwla kle gbanflɛn nin talua’m be ajalɛ kpa. Kɛ amún sú Ɲanmiɛn awlo lɔ’n, amun kwla flɛ be naan be trɛn i bo. I liɛ’n, gbanflɛn nin talua sɔ’m bé wún kɛ kannzɛ yasua kun nin i yi’n b’a yo kpɛnngbɛn’n, ɔ fata kɛ be klo be wun, yɛ be bo’n yo kun titi.—Tit 2:3-7.

16, 17. ?Ngue yɛ ɔ ka kan’n, Ɲanmiɛn i sufuɛ’m bé wá yó ɔ?

¹⁶ Laa’n, kɛ Izraɛlifuɛ’m bé wá kɔ́ cɛn dilɛ Zerizalɛmun lɔ’n, be kunndɛ like nga be sa míɛn i wun’n, be sie. Kpɛkun be kɔ likawlɛ, yɛ be suan be wiengu bo. Kɛ be ju lɔ’n, be bo’n yo kun be su Zoova yɛ be mɛnmɛn i. (Lik 2:41-44) Andɛ’n, e su buabua e wun naan é wlú mɛn klanman’n nun. I lɛ’n nun’n, ɔ fata kɛ e bo’n yo kun, yɛ e suan e wiengu bo.

¹⁷ Be nga be suman Zoova’n, be bo’n timan kun. Be di ninnge sunman be ti utre. Sanngɛ e liɛ’n, é lá Zoova i ase. Afin i fanngan nun’n, e si ndɛ nanwlɛ’n. Kpɛkun, e nin e niaan Klistfuɛ mun e bo’n ti kun. Mɛn wunmuan’n nun’n, Ɲanmiɛn i sufuɛ’m be su i kɛ ɔ nin i fata’n sa. Ɔ maan, i klun jɔ be wun. Mɛn’n i awieliɛ blɛ nga nun’n, Zoova i sufuɛ’m be bo’n w’a yo kun kpa w’a tra laa’n. Kɛ nga Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ Ezai nin Mise be fa kannin’n sa’n, e bo’n ti kun e kɔ “Anannganman i oka’n” su. (Ezai 2:2-4; an kanngan Mise 4:2-4 nun.) Ɔ ka kan’n, asiɛ’n sufuɛ’m be kwlaa bé yó kɛ sran i wunnɛn’n mɔ i lika “kwlaa be sasa” su’n sa. Yɛle kɛ be bo’n yó kun, yɛ bé sú Zoova tititi.