BE WULI min afuɛ 1923 nun, Angle lɔ klɔ kaan nga be flɛ i kɛ Ɛmsiwɔfu su. Be flɛ min ɲrun kpɛn yasua’n kɛ Bɔbu. I nun mɔ n le afuɛ ngwlan’n, be mannin e si i asɔnun fluwa wie mun. Wafa nga Ɲanmiɛn sulɛ wafa’m be laka sran mun’n, fluwa sɔ’m be yiyi nun. Min si klo fluwa sɔ’m be nun kannganlɛ kpa. Kɛ Ɲanmiɛn sulɛ wafa’m be kpɛnngbɛn’m be nantiman like nga be bɔbɔ be kle su’n, ɔ yo i ya kpa. W’a cɛman kpɛkun, bian kun m’ɔ be flɛ i kɛ Bɔbu Atikinsɔnun’n, ɔ bali e awlo lɛ. Kpɛkun, ndɛ kun mɔ aniaan bian Ritɛrfɔdu yiyili nun nzra nun mɔ be fa sieli i kasɛti su’n, ɔ boli kleli e. E wunnin i wlɛ kɛ sran sɔ’n, ɔ nin be nga be yili fluwa nga min si kanngan be nun’n, be asɔnun’n ti kun. Nnɔsua kwlaa’n, min si nin min nin be flɛ aniaan bian Atikinsɔnun e awlo lɔ naan e di like. Kɛ ɔ ba’n, ɔ tɛ Biblu’n i su kosan kwlaa nga e fa usɛ i’n be su. Ɔ yiali e kɛ e ko tran be aɲia’m be bo. Be yo aɲia mun e wun koko lɛ aniaan kun i awlo lɔ. E trannin aɲia’m be bo titi. Kɛ ɔ́ kɔ́ i ɲrun’n, e kacili asɔnun bo kun. W’a cɛman, be sieli aniaan wie mun kɛ be nian e su. (Be nga be di junman sɔ’n andɛ’n, be flɛ be kɛ akpasua sunianfuɛ.) Aniaan sɔ’m be nin atin bofuɛ nga be o asɔnun nga be o e wun koko lɛ be nun’n, be nin e dili like titi. Aniaan sɔ’m be ayeliɛ’n wlali e fanngan kpa.

Blɛ sɔ nun’n, e awlo lɔfuɛ’m be kwlaa be bo yoli kun be tikeli junman diwlɛ kun. Sanngɛ min si’n seli min niaan bian Bɔbu kɛ: “Sɛ a klo kɛ á yó atin bofuɛ’n, é yáci junman’n i dilɛ.” Ɔ yoli Bɔbu fɛ. Kɛ ɔ ɲannin afuɛ 21, ɔ jasoli awlo lɛ, yɛ ɔ yoli atin bofuɛ. Kɛ afuɛ nɲɔn sinnin mɔ n ɲannin afuɛ 16, n kacili atin bofuɛ wie. Blɛ sunman’n, min ngunmin yɛ n bo jasin fɛ’n niɔn. Sanngɛ, Fue nin Mɔnnɛn cɛn’n e nin aniaan mun e bo jasin fɛ’n likawlɛ. Flono nin fluwa kanngan wie mɔ be klɛli be su Biblu’n nun ndɛ wie mun’n, yɛ n fa boli jasin fɛ’n niɔn. Zoova fanngan nun’n, n kleli sran kun i Biblu’n nun like. Yɛ ɔ suli Zoova wie. Kɛ ɔ́ kɔ́ i ɲrun’n, i osufuɛ’m be nun sunman be kacili Zoova i sufuɛ. Kɛ afuɛ kun sinnin’n, n kacili ngunmin atin bofuɛ.  E nin Mali Ɛnsɛli yɛ e dili junman sɔ’n likawlɛ-ɔ. Be fali e ɔli Sasɛr. Be nin a boman jasin fɛ’n lika sɔ’n nun lɔ le.

Alɛ Dan nɲɔn su nun’n, ɔ fata kɛ bla’m be yo ninnge wie’m be man sonja mun. Sanngɛ be seli Ɲanmiɛn i sulɛ wafa wie’m be nunfuɛ mun kɛ nán be wɔ alɛ kunlɛ wie. Kɛ mɔ e ti ngunmin atin bofuɛ’n ti’n, e buli i kɛ bé wá sé e kɛ nán e wɔ wie. Sanngɛ, jɔlɛ difuɛ’m b’a kplinman su. I sɔ’n ti’n, be wlali min bisua cɛn ba 31. Afuɛ ng’ɔ́ bɛ́ i sin’n, n ɲannin afuɛ 19. Biblu’n nun like mɔ n suannin’n ti’n, n kunndɛman kɛ ń kɔ́ alɛ kunlɛ wie. I sɔ’n ti, n ɔli jɔlɛ difuɛ’m be ja su kpɛ nɲɔn. Sanngɛ, be yacili min nun. Sa kwlaa sɔ nun’n, n wunnin kɛ Zoova fɛli i wawɛ’n suannin min bo. Ɔ maan, n ɲannin wunmiɛn n jrannin kekle.​—Ezai 41:10, 13.

E nin aniaan bian Aata Mafiu e sili e wun afuɛ 1946 nun. Mafiu dili bisua anglo nsan. Afin i waan ɔ kunman alɛ. Kɛ be yacili i nun cɛ’n, ɔ ɔli Ɛmsiwɔfu lɔ i niaan bian Deninsi i sin. I kusu ti ngunmin atin bofuɛ. Be si kannin Zoova i ndɛ kleli be, be bakan nun. Yɛ be yoli be batɛmun be gbanflɛn nun. Kɛ be boli ngunmin atin bofuɛ junman’n i dilɛ bo’n, be fali Deninsi ɔli Irilandi. Ɔ maan, Mafiu kɛli i ngunmin. Ɔ di atin bolɛ junman’n i kpa. I sɔ’n ti, min si nin min nin be kloli i sa. Yɛ be seli i kɛ ɔ wa tran e awlo lɔ. Kɛ n kɔ be wun lɔ mɔ e wie like di’n, e nin Mafiu e wunnzin talie’n nun. Kɛ ɔ́ kɔ́ i ɲrun’n, e klɛli e wun fluwa. Afuɛ 1948 nun’n, be wlali Aata bisua anglo nsan ekun. Afuɛ 1949, Zanvie nun’n, e nin Mafiu e jali. E nɲɔn’n e kunndɛli kɛ é dí Ɲanmiɛn i junman blɛ kwlaa nun. E yo e sika’n i cɛcɛ. Kɛ e fa kɔnze’n, e di fie su junman e fa kunndɛ sika kan. Zoova fanngan nun’n, e kwla yoli atin bofuɛ titi.

Kɛ ɔ cɛli kan’n, be fa e ɔli Irilandi i nglo lɔ lika’n nun. E dun mmua ɔli Arma. I sin’n, e ɔli Niuri. Klɔ nɲɔn sɔ’n be sufuɛ’m be nun sunman be ti Katoliki. Be buman asɔnun onga’m be wun akunndan kpa. I sɔ’n ti’n, e niannin e wun su kpa. Kɛ é bó jasin fɛ’n, e bu ndɛ nga é kán’n i sin kpa naan y’a kan. E yoli aɲia mun aniaan wie’m be awlo lɔ. Lɔ nin lika nga e tran’n, ɔ ti nun kilo 16. Sran mɔcuɛ yɛ be tran aɲia’m be bo-ɔ. Ɔ ju wie’n, e la lɔ. E la asiɛ wun. Kɛ aliɛ ko cɛn’n, e di nglɛmun aliɛ fɛfɛ kpa. Kɛ e wun kɛ sran kpanngban be su Zoova lika sɔ’n nun lɔ andɛ’n, ɔ yo e fɛ kpa.

Min niaan bian nin i yi Lɔti be ti ngunmin atin bofuɛ Irilandi i nglo lɔ lika’n nun wie. E toli be lɔ. Afuɛ 1952 nun’n, e nin be e ɔli nvle kun aɲia mɔ be yoli i Bɛlifasti lɔ’n i bo. Aniaan kun sikeli aniaan bian Plaisi Yuzu nin aniaan kun m’ɔ nian Angle lɔ betɛli’n su’n, ɔ nin e sran nnan’n likawlɛ. Cɛn kun kɔnguɛ’n, e kokoli fluwa kun m’ɔ fiteli uflɛuflɛ’n, i su yalɛ. Irilandi lɔfuɛ’m be ti yɛ be yili fluwa sɔ’n niɔn. Aniaan bian Plaisi seli kɛ, kɛ mɔ Irilandi lɔfuɛ’m be ti Katoliki ti’n, lɔ jasin fɛ bolɛ’n timan pɔpɔ. Lɔfuɛ’m be kannin aniaan’m be bo. Kpɛkun, plɛti’m be wlawlali sran mun kɛ be yo aniaan’m be like yaya. Cɛn kun’n, aniaan bian Plaisi seli kɛ:  “E mian aniaan bian nga b’a ja bla mɔ be le loto’n, be wun. E kunndɛ kɛ be fa fluwa’n be man sran mun nvle wunmuan’n nun.” * (An nian nzɔliɛʼn i su ndɛʼn.) Kɛ ɔ yoli sɔ’n, e seli kɛ “é dí junman sɔ’n.”

Aniaan bla Ma Rutilandi i awlo lɔ yɛ Dublɛn lɔ’n, atin bofuɛ’m be kwla sike-ɔ. Aniaan bla sɔ’n ti Zoova i Lalofuɛ w’a cɛ kpa. E ko sikeli i awlo lɔ wie. E yoli e ninnge wie’m be atɛ. I sin’n, e sran nnan’n, e fuli Bɔbu i moto’n su. E ɔli loto kunndɛlɛ. Kɛ e ɲannin loto kun m’ɔ ti kpa’n, e seli i atɛ yofuɛ’n kɛ ɔ fa ko sie e awlo lɔ. Afin e nun wie fi siman loto nun cisan. Nnɔsua nun’n, Mafiu trɛnnin i bɛ’n su, kpɛkun ɔ yo kɛ ɔ su cisan loto nun sa. Kɛ aliɛ cɛnnin m’ɔ kunndɛli kɛ ɔ́ fá loto’n fite’n, yɛ aniaan bla kun m’ɔ ti ngaliɛ difuɛ’n bali-ɔ. Be flɛ i kɛ Milidrɛdi. (Kɛ ɔ́ kɔ́ i ɲrun’n, ɔ nin Jɔnu Baar be wa jali.) Ɔ si loto nun cisan. Ɔ kleli e loto nun cisanlɛ. Ɔ maan, e wa sili loto’n i nun cisan.

Kɛ ɔ́ kɔ́ i ɲrun’n, e kunndɛli sua. Aniaan’m be seli e kɛ nán e tran sua m’ɔ ti kɛ kakaklolo sa’n nun. Afin e kpɔfuɛ’m be kwla fa sin yi nun. I sɔ’n ti, e kunndɛli sua kpa, sanngɛ y’a ɲanman wie. Nnɔsua nun’n, e sran nnan’n e lali loto nun. Kɛ aliɛ cɛnnin’n, e ɲannin sua kun m’ɔ ti kɛ kakaklolo sa’n. Lawlɛ nɲɔn o nun. Ɔ kacili e sua. E fa sieli i fie difuɛ wie’m be lika’n nun. Sanngɛ Ɲanmiɛn sa, sa tɛ fi w’a ɲanman e. Lika nga e tran lɛ’n, ɔ nin kan e ko bo jasin fɛ’n be afiɛn ti nun kilo kɔe 24. E boman jasin fɛ’n lika nga e tran lɛ’n. Kɛ e tu e kɔ lika uflɛ’n, yɛ e sa e sin e w’a bo jasin fɛ’n lɛ-ɔ.

E boli jasin fɛ’n Irilandi i ngua lɔ lika’n kwlaa nun. Sran’m b’a tanndanman e ɲrun dan. E fali fluwa kɔe 20.000 tra su e mannin be. Kpɛkun, be nga Ɲanmiɛn ndɛ lo be’n, e klɛli be dunman e ko mannin Angle lɔ betɛli’n. Andɛ sran kɔe ya kpanngban be ti Zoova i sufuɛ lika sɔ’n nun lɔ.

Kɛ ɔ́ kɔ́ i ɲrun’n, e sali e sin Lɔndru lɔ. Kɛ e juli lɔ’n w’a cɛman, aniaan nga be o Angle lɔ betɛli’n nun’n, be flɛli Mafiu. Be seli i kɛ ɔ yo akpasua sunianfuɛ, naan sɛ aliɛ cɛn’n, ɔ bo junman’n i bo. Be fali lemɔcuɛ kun be kleli e junman sɔ’n i dilɛ. Kpɛkun, e ko dili junman sɔ’n Ekɔsu lɔ. Mafiu w’a ɲɛnmɛn i ti naan w’a siesie i wun kpa. Sanngɛ, i sa sin w’a bubumɛn i. Ɲanmiɛn i junman kwlaa nga be fa mɛnnin i’n, ɔ dili be titi. I ayeliɛ’n sɔ’n wlali min fanngan. E kloli akpasua sunianfuɛ junman’n i dilɛ. Lika nga be nin a boman jasin fɛ lɔ le’n, e boli jasin fɛ’n lɔ afuɛ kpanngban. Siɛn mɔ e o aniaan’m be afiɛn mɔ e nin be di junman’n, ɔ yo e fɛ dan.

Afuɛ 1962 nun’n, be klɛli Mafiu i fluwa kɛ ɔ ko di suklu Gileadi. Kɛ ɔ́ kɔ́’n, ɔ yoli kekle kan e sa nun. Afin b’a flɛman min wie. Yɛ ɔ́ kó dí anglo blu lɔ. Sanngɛ, e wunnin kɛ sɛ ɔ kɔ’n, ɔ ti kpa. Kɛ mɔ n su ɲanman sran naan e nin i y’a yo atin bofuɛ’n ti’n, betɛli seli min kɛ n sa min sin Ɛmsiwɔfu lɔ naan n ko yo ngunmin atin bofuɛ. Kɛ afuɛ kun sinnin mɔ Mafiu sɛli i sin’n, ɔ yoli akpasua sunianfuɛ ekun. Lika ng’ɔ fata kɛ e di junman’n, yɛle Ekɔsu, nin Angle i nglo lɔ lika’n, ɔ nin Irilandi i nglo lɔ lika’n be nun.

Afuɛ 1964 nun’n, be seli Mafiu kɛ ɔ nian Irilandi lɔ betɛli’n su. Betɛli lɔ kɔlɛ’n, w’a yoman n fɛ. Afin, n klo akpasua sunianfuɛ junman’n. Sanngɛ, n kwla dili junman betɛli lɔ. Kɛ n bu i kwlaa sɔ’n i akunndan andɛ’n, n wun i wlɛ kɛ betɛli lɔ junman mɔ n dili’n, ɔ yoli min ye. Sɛ be man sran kun i junman kun m’ɔ klomɛn i’n naan sanngɛ ɔ di’n, Zoova yrɛ i su. Betɛli lɔ’n, n dili junman biolo nun, n wlali fluwa kalitɔn’m be nun, n tɔnnin aliɛ, yɛ n nunnunnin lika’n nun. Ɔ ju wie’n, be se e kɛ e ko di akpasua sunianfuɛ junman’n. Ɔ maan, e kwla wunnin aniaan nga be o lika uflɛ mun wie. Kɛ e wunnin kɛ be nga e kleli be Biblu’n nun like’n be nin aniaan’m be bo ti kun be su Zoova’n, ɔ yoli e fɛ dan.

Afuɛ 1965 nun yɛ be yoli Dublɛn lɔ nvle kun aɲia klikli’n niɔn. * (An nian nzɔliɛʼn i su ndɛʼn.) Kannzɛ sran’m be tanndan e ɲrun’n, sanngɛ sran sunman be trannin aɲia’n i bo. Sran 3.948 yɛ be trɛnnin i bo-ɔ. Be yoli sran 65 be batɛmun. Be nga be fin nvle uflɛ nun’n, be ti sran 3.500. Irilandi lɔ Betɛli komite’n klɛli fluwa ko mannin be nga be sikeli aniaan mun’n. Afin be sɔli be nun klanman. Be sikefuɛ’m be kusu’n, be wunnin kɛ be nzuɛn’n ti kpa. Kɛ ɔ fɛ i lɛ’n, Irilandi lɔfuɛ’m b’a buman aniaan’m be wun akunndan tɛ kun.

Afuɛ 1966 nun’n, betɛli ng’ɔ o Dublɛn lɔ’n yɛ ɔ niannin jasin fɛ nga be bo i Irilandi i nglo lɔ lika’n, ɔ nin i ngua lɔ lika nun’n su-ɔ. Politiki yofuɛ mun nin Ɲanmiɛn sulɛ wafa’m be dunman nun ti’n, Irilandi lɔ sran’m be bubuli be wun nun. Sanngɛ, aniaan’m be bo yoli kun. E wunnin kɛ be nga be ti Katoliki’n be nun sunman be wa kacili Zoova i sufuɛ. Ɔ maan be nin aniaan nga laa be ti plotɛstan’n, be bo ti kun be su Zoova. I sɔ’n yoli e fɛ dan.

Afuɛ 2011 nun’n, betɛli ng’ɔ o Angle’n, ɔ nin Irilandi liɛ’n, be kan boli nun. I sɔ’n ti’n, be fali e ɔli Lɔndru lɔ betɛli’n nun. Blɛ sɔ nun’n, nn Mafiu timan juejue. Dɔɔtrɔ’m be waan tukpacɛ kun mɔ be flɛ i kɛ parkisɔnun’n, ɔ o i wun. Afuɛ 2015, Mɛ 20 nun’n, min wun mɔ e nin i dili junman afuɛ 66, ɔ sacili.

Kɛ ɔ yoli sɔ’n, min wla boli min wun dan. E nin Mafiu e trannin lele. Min wla lo i dan. Sanngɛ, kɛ sa kɛ ngalɛ sa’m be tɔ e su’n, e fa e wun e mantan Zoova. Kɛ n wunnin kɛ sran’m be klo Mafiu i sa’n, ɔ yoli min fɛ. Afin, aniaan nga be o Irilandi nin Angle lɔ’n, ɔ nin be nga be o Etazinin lɔ’n, be klɛli min fluwa. Mafiu i niaan bian Deninsi nin i yi Mavisi, be nin Riti nin Zudi mɔ be ti min niaan’m be mma mun’n, be fɔnvɔli min. I kwlaa sɔ ti’n, n ɲannin wunmiɛn n jrannin kekle.

Biblu’n nun ndɛ mma ng’ɔ wlali min fanngan kpa’n, yɛle Ezai 30:18. Ɔ se kɛ: “Anannganman’n sunnzun kɛ ɔ́ yó amun ye, i waan ɔ́ sí amun aunnvuɛ. Afin Anannganman ti Nyanmiɛn kun b’ɔ yo sa i nuan su. Be kwlaa bɔ be fa be wla guɛ i su’n, be liɛ su ti ye.” Zoova sunnzun kɛ ɔ́ yí afɛ kwlaa ng’ɔ o e su’n. Yɛ ɔ́ mán e junman kpa mɛn klanman’n nun lɔ. Kɛ n bu i sɔ liɛ’n i akunndan’n, ɔ wla min fanngan kpa.

Kɛ n bu ninnge nga e yoli be’n be akunndan’n, n wun kɛ Zoova kleli e atin, yɛ ɔ yrali jasin fɛ mɔ e boli i Irilandi lɔ’n su. Kɛ n wun kɛ n o be nga be dili junman sɔ’n, be nun wie’n, ɔ yo n fɛ dan. Nanwlɛ, kɛ Zoova man e junman mɔ e tu e klun e di’n, ɔ yra e su titi.