1, 2. (a) ?Ngue yɛ Zoova yiyili nun kleli e-ɔ? (b) ?Ndɛ benin yɛ ɔ o Ezai ndɛ tre 46:10, 11, nin ndɛ tre 55:11 be nun-ɔn?

BIBLU’N i nun ndɛ mma klikli’n, ɔ ti kpe kan. Sanngɛ i bo’n ti kploun kpa. Ɔ se kɛ: “Kɛ mɛn’n bó i bo’n, Nyanmiɛn yili nglo nin asiɛ’n.” (Bo Bolɛ 1:1) Ninnge kpanngban nga Ɲanmiɛn yili be nglo lɔ nin asiɛ’n su’n, be nun kaan sa yɛ e si be-ɔ. Like nga ti yɛ lika’n kpaja’n, ɔ nin like nga ti yɛ sɛ be sie like kun nglo’n ɔ kwla tɔ’n, e wunman be wlɛ kpa. Yɛ e siman ɲanmiɛn m’ɔ la nglo lɔ plaii’n i su ndɛ kpanngban. (Akunndanfuɛ’n 3:11) Sanngɛ like nga ti yɛ Zoova yili asiɛ’n nin sran mun’n, ɔ yiyili nun kleli e. Ɔ yili sran kɛ i bɔbɔ sa. Yɛ ɔ kunndɛli kɛ sran’m be tran asiɛ’n su naan be di aklunjuɛ. (Bo Bolɛ 1:26) Sran’m bé yó i mma mun. Yɛ i kusu yó be Si.

² Bo Bolɛ ndɛ tre nsan’n kle kɛ be tanndannin Zoova i ɲrun. (Bo Bolɛ 3:1-7) Sanngɛ, Zoova kwla sa’n kwlaa yo. Like ng’ɔ se kɛ ɔ́ yó’n, ɔ yo i titi. (Ezai 46:10, 11; 55:11)  I sɔ’n ti, e lafi su kɛ blɛ ng’ɔ ti su’n i su’n, Zoova yía sa ng’ɔ buli i akunndan’n i nuan.

3. (a) ?Ndɛ cinnjin benin mun yɛ e wun be wlɛ-ɔ? (b) ?Ngue ti yɛ ɔ fata kɛ e bu ndɛ cinnjin sɔ’m be akunndan blɛ nga nun-ɔn? (c) ?Kosan benin mun yɛ like suanlɛ nga wá fá e ɲin síe be su-ɔ?

³ E si like nga Zoova kunndɛ kɛ ɔ́ yó mán sran mun asiɛ’n su’n. Yɛ e si junman nga Zezi di naan i sɔ liɛ’n w’a yo ye’n. Biblu’n nun ndɛ sɔ’m be ti cinnjin. Yɛ atrɛkpa’n, kɛ e boli Biblu’n nun like suanlɛ bo’n, e wunnin ndɛ sɔ mun. Siɛn’n, e kunndɛ kɛ é yíyí ndɛ sɔ’m be nun é klé sran mun naan be si be. Kɛ é yía sran mun naan be tran e Wla kpɛnlɛ cɛn aɲia’n i bo’n, e kwla yo i sɔ liɛ’n kpa. (Lik 22:19, 20) Sɛ be tran aɲia cinnjin sɔ’n i bo’n, bé sí like nga Ɲanmiɛn kunndɛ kɛ ɔ́ yó mán sran mun asiɛ’n su’n. I sɔ’n ti, blɛ nga nun yɛ ɔ fata kɛ e bu kosan cinnjin wie’m be akunndan-ɔn. I liɛ’n, kɛ é yía sran mun’n, e kwla fa be ɲin sie i kosan sɔ’m be su. Like suanlɛ nga wá fá e ɲin síe i kosan nsan be su: ?Ngue ti yɛ Ɲanmiɛn yili asiɛ’n nin sran mun-ɔn? ?Sa benin yɛ ɔ juli-ɔ? ?Ngue ti yɛ ɔ fata kɛ Zezi fɛ i wun yi e ti tɛ naan Ɲanmiɛn w’a yia sa ng’ɔ buli i akunndan’n i nuan-ɔn?

4. ?Wafa sɛ yɛ ninnge nga Ɲanmiɛn yili be’n, be yi i ‘ɲrun m’ɔ le i’n’ i nglo-ɔ?

⁴ Zoova ti like yifuɛ dan. Ninnge kwlaa ng’ɔ yili be’n, be ti kpa. Yɛ be ti klanman dan. (Bo Bolɛ 1:31; Zeremi 10:12) Ɔ siesieli be sɛsɛsɛ. Ninnge nga Zoova yili be’n, i dan o i kaan o, e kpa yolɛ ti yɛ ɔ yili be-ɔ. ?Kɛ e wun ba nɔnman’n, annzɛ wafa nga Ɲanmiɛn yili klɔ sran’n i wunnɛn’n, annzɛ wia m’ɔ su tɔ sɛnzɛ’n, i sɔ’n yo e sɛ? E wun kɛ be yo ɲɛnmɛn. Wafa nga Zoova yili e’n, i ti yɛ e kwla wun i wlɛ sɔ-ɔ.—An kanngan Jue Mun 19:2, nin 104:24 be nun.

5. ?Ngue yɛ Zoova yoli naan ninnge ng’ɔ yili be’n, b’a siesie sɛsɛsɛ-ɔ?

⁵ Zoova kpɛli mmla fanunfanun naan ninnge ng’ɔ yili be’n be nanti su. Ɔ kpɛli mmla naan sran’m be si like ng’ɔ fata kɛ be yo’n, ɔ nin like ng’ɔ fataman kɛ be yo’n. Mmla nga Zoova kpɛli be’n be kwlaa be ti kpa. (Jue Mun 19:8-10) Mmla sɔ’m be ti’n, ninnge nga be o nglo lɔ nin asiɛ’n su’n be siesie sɛsɛsɛ. Yɛ ɔ le kun i junman liɛ ng’ɔ di-ɔ. I wie yɛle kɛ like kun ti yɛ aunmuan wo asiɛ’n su wa-ɔ. Yɛ like kunngba sɔ’n ti yɛ jenvie’n diman asiɛ’n niɔn. Sɛ like sɔ’n nunman lɛ’n, like fi kwlá tranman asiɛ’n su. Ninnge nga Ɲanmiɛn yili be’n, be kwlaa be nanti mmla su. I sɔ’n kle kɛ like kun ti yɛ Ɲanmiɛn yili asiɛ’n nin sran-ɔn. Kɛ é bó jasin fɛ’n, maan e kle sran’m be like naan be si Ɲanmiɛn m’ɔ yili ninnge mun’n.—Sa Nglo Yilɛ 4:11.

6, 7. ?Ninnge nga Zoova mannin Adam nin Ɛvu’n i wie yɛle benin?

⁶ Zoova yili asiɛ’n naan sran’m be tran su tititi. (Bo Bolɛ 1:28; Jue Mun 37:29) Zoova i klun ufue’n ti’n, ɔ mannin Adam nin Ɛvu be ninnge kpanngban naan be di aklunjuɛ. (An kanngan Zak 1:17 nun.) Wafa ng’ɔ yili  be’n ti’n, be kwla bu akunndan, be kwla fa be klunklo ajalɛ, be kwla klo be wiengu, yɛ be nin be wiengu’m be kwla tran klanman. Ɲanmiɛn kleli Adam like ng’ɔ ti kpa m’ɔ fata kɛ ɔ yo’n. Asa ekun’n, ɔ kleli i wafa ng’ɔ kwla niɛn i bɔbɔ, nin nnɛn mun, nin asiɛ’n be lika’n. (Bo Bolɛ 2:15-17, 19, 20) Sɛ like kun yo fɛ annzɛ ɔ yoman fɛ’n, sɛ ɔ lo annzɛ ɔ ti flɔlɔ’n, Adam nin Ɛvu be kwla wun i wlɛ. Yɛ be ti sa, be wun ase, be ti nvan. I kwlaa sɔ’n ti’n, be kwla klo lika nga be tran lɛ’n. Asa ekun’n, Adam nin Ɛvu be le aklunjuɛ junman kpanngban be di. Yɛ be kwla suan ninnge nga be siman be’n be su like tititi.

⁷ Kɛ Ɲanmiɛn yili Adam nin Ɛvu’n, fɔ nunman be nun. Ɔ maan, be kwla wu ba mɔ fɔ nunman be nun’n. Ba sɔ’m be kusu be kwla wu be mma liɛ mun lele naan asiɛ’n yi. Zoova kunndɛ kɛ siɛ nin niɛn’m be klo be mma mun kɛ nga i bɔbɔ fa kloli Adam nin Ɛvu’n sa. Zoova fali asiɛ’n nin i su ninnge kpakpa kwlaa mannin sran mun. Asiɛ’n ti sran’m be tranwlɛ, yɛ ɔ́ ká lɛ titi.—Jue Mun 115:16.

8. ?Ngue ti yɛ Zoova mannin Adam nin Ɛvu be mmla-ɔ?

⁸ Sa nga Zoova buli i akunndan’n, w’a kaman lɛ w’a yoman su. ?Ngue ti-ɔ? Nán like ngba yɛ ɔ fata kɛ Adam nin Ɛvu be yo-ɔ. I sɔ’n ti, Zoova mannin be mmla kun. Ɔ seli Adam kɛ: “Fie’n nun waka mun yɛ be o lɛ-ɔ, be mma kwlaa nga ɔ waan á dí’n, di. Sanngɛ sa kpa’n nin sa tɛ’n be silɛ waka’n i mma liɛ’n, nán di i li. Sɛ a di’n, saan wulɛ cɛ yɛ á wú-ɔ.” (Bo Bolɛ 2:16, 17) Mmla sɔ’n i wlɛ wunlɛ timan kekle. Yɛ i su nantilɛ timan kekle. Afin, ninnge kpakpa nga be o fie’n nun lɔ mɔ be kwla di’n, be sɔnnin.

9, 10. (a) ?Zoova i suɛn benin yɛ Satan tɔnnin-ɔn? (b) ?Ngue yɛ Adam nin Ɛvu be yoli-ɔ? (An nian desɛn ng’ɔ o kan like suanlɛ’n bo i bo lɛ’n.)

⁹ Mmusu’m be si Satan sinnin wuo kun lika lakali Ɛvu naan ɔ yo ɲin kekle i Si Zoova su. (An kanngan Bo Bolɛ 3:1-5 nun; Sa Nglo Yilɛ 12:9) Kɛ Satan láka Ɛvu’n, ɔ seli i kɛ: “Naan Nyanmiɛn seli amun sakpa kɛ: ‘Nán amun di fie’n su waka’m be mma’n wie fi?’” Sɛ é kwlá sé’n, Satan su se kɛ: ‘Naan like nga amun klo kɛ amún yó’n, amun kwlá yoman?’ I sin’n, ɔ seli i kɛ: “Amun su wu-man.” Lakalɛ yɛ ɔ su laka Ɛvu-ɔ. Kɛ ɔ ko yo naan Ɛvu w’a nantiman Ɲanmiɛn i ndɛ’n su’n, Satan seli i kɛ: “Nyanmiɛn bɔbɔ si kɛ cɛn nga amun di’n, amun nyin tí.” Satan buali ato kɛ sɛ be di waka mma’n, bé sí ngwlɛlɛ dan, naan i ti yɛ Ɲanmiɛn waan nán be di-ɔ. I agualiɛ su’n, ɔ seli kɛ: “Amún yó kɛ [Ɲanmiɛn] bɔbɔ sa, amún sí sa kpa’n nin sa tɛ’n.”

¹⁰ ?Ngue yɛ Adam nin Ɛvu bé yó-ɔ? ?Be ɲin yí Ɲanmiɛn, annzɛ Satan i ndɛ’n su yɛ bé fá-ɔ? Ajalɛ tɛfuɛ’n yɛ be fali-ɔ. Yɛle kɛ be ɲin w’a yiman Ɲanmiɛn. Be yacili i lɛ. Kpɛkun be fali be wun mannin Satan kɛ ɔ sie be. Kɛ ɔ fin lɛ’n, Zoova yili i sa be su.—Bo Bolɛ 3:6-13.

11. ?Ngue ti yɛ Zoova w’a bluman sa tɛ nga Adam nin Ɛvu be yoli’n su-ɔ?

¹¹ Kɛ Adam nin Ɛvu be yoli ɲin kekle  Zoova su’n, be kacili sa tɛ yofuɛ. Yɛ be nin Ɲanmiɛn be afiɛn’n sacili. Afin Ɲanmiɛn i ɲin ci sa tɛ yofuɛ mun. Ɔ ‘ti saun, ɔ kwlá nianman sa tɛ’n.’ (Abakik 1:13) Sɛ ɔ ti kɛ Zoova bluli sa tɛ nga Adam nin Ɛvu be yoli’n su’n, nn i bo’n guali tɛ. I wie yɛle kɛ anzi nin klɔ sran’m be kwla bu i kɛ ɔ timan cinnjin kɛ be ɲin yi Ɲanmiɛn. Sanngɛ Zoova yo sa nuan su titi. Kɛ ɔ kpɛ mmla’n i bɔbɔ nanti su. (Jue Mun 119:142) Adam nin Ɛvu be kwla fa be klunklo ajalɛ. Sanngɛ, be kwlá yoman naan b’a wunman ɲin kekle mɔ be yoli’n i su afɛ’n. Adam nin Ɛvu be wuli. Yɛ be kacili fa. Afin, fa yɛ be fa yili be-ɔ.—Bo Bolɛ 3:19.

12. ?Sa benin yɛ ɔ o Adam i mma’m be su-ɔ?

¹² Kɛ Adam nin Ɛvu be dili waka mma’n, Zoova nin be w’a tranman kɛ sran kun nin i mma mun sa kun. Ɔ fuannin be Edɛnin fie’n nun. Yɛ b’a kwlá saman be sin lɔ kun. (Bo Bolɛ 3:23, 24) Zoova yacili be lɛ naan be wun be sa tɛ’n i su afɛ. (An kanngan Mmla’n 32:4, 5 nun.) B’a kwlá faman Ɲanmiɛn i nzuɛn’n i kpa. Adam nin i mma’m b’a kwlá ɲanman ninnge kpakpa nga Ɲanmiɛn fa sieli be ɲrun’n. Like nga Adam fa cɛli i mma mun’n yɛle sa tɛ’n nin wie’n. (Rɔmfuɛ Mun 5:12) Adam ti’n, be kwlá ɲanman anannganman nguan’n. Adam nin Ɛvu b’a kwlá wuman ba nga fɔ nunmɛn i nun’n. Be mma’m be kusu be kwlá yoman sɔ wie. Kɛ ɔ fɛ i Adam nin Ɛvu be blɛ su lele andɛ’n, Satan laka sran’m be kwlaa naan be yo ɲin kekle Ɲanmiɛn su.—Zan 8:44.

13. ?Ngue yɛ Zoova kunndɛ-ɔ?

¹³ Adam nin Ɛvu be kacili be sin sili Zoova. Sanngɛ, Zoova kunndɛ kɛ sran’m be fa be wun mɛntɛn i. Yɛ ɔ kunndɛman kɛ be nun kun sa wu. Afin, ɔ ti sran klofuɛ. (2 Piɛr 3:9) I sɔ’n ti, kɛ Adam nin Ɛvu be yoli sa tɛ’n, ɔ fali ajalɛ kun ndɛndɛ. Ɔ yoli sɔ naan sran’m be fa be wun be mɛntɛn i. Sanngɛ ajalɛ sɔ’n i falɛ’n nun’n, ɔ nantili i bɔbɔ i mmla’n su. ?Ngue yɛ ɔ yoli-ɔ?

14. (a) ?Ngue yɛ Zoova yoli naan cɛn wie lele’n sran’m b’a yoman sa tɛ, naan b’a wuman kun-ɔn? (b) ?Kosan benin yɛ e kwla yiyi nun e kle sran mun-ɔn?

¹⁴ An kanngan Zan 3:16 nun. Be nga e yia be e Wla kpɛnlɛ cɛn aɲia’n i bo’n, be nun kpanngban be si ndɛ sɔ’n kpa. ?Sanngɛ, ngue ti yɛ e ti kpɔlɛ tɛ mɔ Zezi fɛli i wun yili’n ti’n, sran’m be kwla ɲan anannganman nguan-ɔn? Kɛ é yía sran mun’n, annzɛ kɛ be ba aɲia’n i bo’n, annzɛ kɛ aɲia sɔ’n sin mɔ é kó  nían be osu’n, e kwla tɛ kosan cinnjin sɔ’n su. Sɛ be wun e ti kpɔlɛ tɛ’n i bo’n, bé wún i wlɛ kɛ Zoova i ngwlɛlɛ’n leman wunsu, naan ɔ klo sran mun kpa. ?E ti kpɔlɛ tɛ’n i su ndɛ benin yɛ e kwla yiyi nun e kle be-ɔ?

15. ?Ngue yɛ Zezi yoli mɔ Adam w’a yoman-ɔn?

¹⁵ Zoova mannin e sran kun m’ɔ timan sa tɛ yofuɛ’n, naan ɔ fɛ i wun yi e ti tɛ. Sran sɔ’n, ɔ fata kɛ ɔ nin Zoova be nanti klanman. Yɛ maan ɔ kplin su kɛ klɔ sran’m be ti’n, ɔ́ fɛ́ i wun mán. (Rɔmfuɛ Mun 5:17-19) I sɔ’n ti, Zezi m’ɔ ti ninnge nga Zoova yili be’n be nun klikli’n, Zoova yoli maan ɔ kacili klɔ sran. (Zan 1:14) Zezi ti kɛ Adam i klikli nun’n sa. Fɔ nunmɛn i nun. Zezi liɛ’n, like nga Zoova kunndɛ kɛ sran mɔ fɔ nunmɛn i nun’n, ɔ yo’n, yɛ ɔ yoli-ɔ. Be kleli i ɲrɛnnɛn lele. Sanngɛ, i ɲin yili Ɲanmiɛn titi.

16. ?Ngue ti yɛ e ti kpɔlɛ tɛ’n ti like kpa dan-ɔn?

¹⁶ Kɛ Zezi wú’n, fɔ nunmɛn i nun. Ɔ maan, ɔ kwla de sran mun naan b’a yoman sa tɛ, naan b’a wuman kun. Zezi nin Ɲanmiɛn be nantili klanman lele guɛli i ti nin i bo. (1 Timote 2:6) Ɔ fɛli i wun yili sran’m be kwlakwla be ti tɛ. Ɔ maan, i bla o, i yasua o, be kwla ɲan anannganman nguan. (Matie 20:28) E ti kpɔlɛ tɛ’n ti’n, sa nga Ɲanmiɛn buli i akunndan kɛ ɔ́ yó’n i nuan yía.—2 Korɛntfuɛ Mun 1:19, 20.

17. ?E ti kpɔlɛ tɛ’n i su mmlusuɛ benin yɛ sran’m bé ɲɛ́n i-ɔ?

¹⁷ Kɛ Zoova fɛ́ i Wa’n mán naan ɔ fɛ i  wun yi e ti tɛ’n, w’a yoman pɔpɔ w’a mɛnmɛn i. (1 Piɛr 1:19) Sanngɛ, ɔ klo sran mun dan. E dunman nun ti’n, ɔ kplinnin su kɛ i awlɛn su Ba’n wu. (1 Zan 4:9, 10) I sɔ’n ti, sɛ é kwlá sé’n, Zezi w’a sin Adam i ja nun w’a kaci e si. (1 Korɛntfuɛ Mun 15:45) Zezi ti’n, e kwla ɲan anannganman nguan. Yɛ cɛn wie lele’n, Ɲanmiɛn kwla fa e yo i awlo sran wie. E ti kpɔlɛ tɛ’n ti’n, fɔ’n su tranman sran’m be nun kun. Ɔ maan, Zoova kwla fa be yo i mma mun. Kɛ fɔ’n su tranman sran’m be nun kun’n, ɔ́ wá yó kpa dan o! Be kwlaa nga be o ɲanmiɛn su lɔ’n nin asiɛ’n su wa’n, be bo yó kun kɛ awlobo kun i nunfuɛ mun sa. Yɛ be ngba bé káci Ɲanmiɛn i mma mun.—Rɔmfuɛ Mun 8:21.

18. ?Blɛ benin yɛ Zoova síe “like’n kwlakwla” ɔ?

¹⁸ Adam nin Ɛvu be ɲin w’a yiman Zoova. Sanngɛ, Zoova w’a yaciman sran’m be klolɛ. I sɔ’n ti, ɔ fɛli i Wa’n mannin naan ɔ fɛ i wun kpɔ e ti. Kannzɛ fɔ’n o e nun’n, sanngɛ Satan kwlá mianman e kɛ e yo ɲin kekle Zoova su. E ti kpɔlɛ tɛ’n ti’n, Zoova wá úka e naan e yo sran kpa mlɔnmlɔn. Afin, “sran kwlaa ng’ɔ wun i Wa’n b’ɔ lafi i su’n,” ɔ́ ɲán anannganman nguan. Blɛ sɔ’n nun’n, asiɛ’n i su tranlɛ’n yó fɛ dan. (Zan 6:40) Zoova ti sran klofuɛ. Yɛ i ngwlɛlɛ’n leman wunsu. Like ng’ɔ buli i akunndan kɛ ɔ́ yó mán klɔ sran mun asiɛ’n su’n, ɔ́ yó. Ɔ́ yó maan fɔ’n su tranman sran fi nun kun. Kpɛkun ɔ́ síe “like’n kwlakwlakwla.”—1 Korɛntfuɛ Mun 15:28.

19. (a) ?Wafa sɛ yɛ e kwla kle kɛ e si ye-ɔ? (An nian kuku nga be flɛ i kɛ “ An kunndɛ sran kpa m’ɔ kwla sike amun’n” i nun.) (b) ?Kosan benin yɛ like suanlɛ ng’ɔ́ bá lɛ’n, ɔ́ wá tɛ́ su-ɔ?

¹⁹ Maan e kan e ti kpɔlɛ tɛ’n i ndɛ e kle e wiengu mun. Sɛ e yo sɔ’n, é klé kɛ e si ye. Zoova fɛli i Wa’n mannin naan ɔ kpɔ sran’m be kwlaa be ti naan b’a kwla ɲan anannganman nguan. Ɔ fata kɛ sran’m be si sɔ. Sanngɛ, like ng’ɔ ti cinnjin dan’n yɛle kɛ, e ti kpɔlɛ tɛ’n ti’n, akplowa nga Satan kpɛli i ba Edɛnin fie’n nun lɔ’n, i ti kpɛ́. ?Wafa sɛ? Like suanlɛ ng’ɔ́ bá lɛ’n, ɔ́ wá tɛ́ su.