1. ?E ti kpɔlɛ tɛ’n i su mmlusuɛ benin mun yɛ e kwla ɲan be-ɔ?

E TI kpɔlɛ tɛ mɔ Zezi fɛli i wun yili’n ti’n, sran’m be liɛ kwla yo ye dan. I wie yɛle kɛ cɛn wie lele’n, Adam i mma nga be klo sa nga be yo i i nuan su’n, bé yó Ɲanmiɛn i awlo sran. Asa ekun’n, bé ɲán anannganman nguan yɛ be klun jɔ́. Nanwlɛ, e ti kpɔlɛ tɛ’n ti cinnjin man be nga be o ɲanmiɛn su lɔ’n nin asiɛ’n su wa’n.—Ebre Mun 1:8, 9.

2. (a) ?Kɛ Zezi klé i sɔnnzɔnfuɛ’m be Ɲanmiɛn srɛlɛ’n, ndɛ cinnjin benin yɛ ɔ kannin-ɔn? (An nian desɛn ng’ɔ o kan like suanlɛ’n bo i bo lɛ’n.) (b) ?Ndɛ benin yɛ like suanlɛ nga wá yíyí nun-ɔn?

² Afuɛ kɔe nɲɔn ka naan b’a kun Zezi’n, ɔ kleli i sɔnnzɔnfuɛ’m be srɛlɛ. I waan sɛ bé srɛ́ Ɲanmiɛn’n, maan be se kɛ: ‘E Si mɔ a o ɲanmiɛn su lɔ’n, maan sran’m be wun i wlɛ kɛ wɔ ngunmin yɛ a ti Ɲanmiɛn nin-ɔn [annzɛ “maan ɔ dunman’n yo sanwun,” NW], maan ɔ sielɛ blɛ’n ju, maan e mɔ e wo asiɛ’n su wa’n e yo ɔ klun sa kɛ be mɔ be o ɲanmiɛn su lɔ’n be yo’n sa.’ (Matie 6:9, 10) E ti kpɔlɛ tɛ’n ti’n, Ɲanmiɛn i dunman’n yó sanwun, i Sielɛ blɛ’n jú, yɛ sran’m bé yó i klun sa. Like suanlɛ nga wá yiyi ndɛ sɔ’n nun.

3. (a) ?Ngue yɛ Zoova i dunman’n kle-ɔ? (b) ?Wafa sɛ yɛ Satan sacili Zoova i dunman’n niɔn?

³ I klikli’n nun’n, Zezi srɛli kɛ maan Zoova i dunman’n yo sanwun. Yɛle kɛ nán maan sran’m be yo Zoova i dunman’n i finfin. Zoova i dunman’n, ɔ kle wafa ng’ɔ ti’n. Like fi nunman Zoova sin, yɛ ɔ yo sa i nuan su. Zezi flɛli i kɛ: “Min Si bɔ ɔ nzuɛn’n nin klɔ sran liɛ’n ti-man kun’n.” (Zan 17:11) Zoova i nzuɛn’n nin klɔ sran liɛ’n timan kun. Ɔ maan like kwlaa nga Zoova yo be’n, ɔ nin mmla ng’ɔ kpɛ be’n, fiɛn kaan sa nunman be wun. Edɛnin fie’n nun lɔ’n, Satan yoli maan sran’m be buli i kɛ Ɲanmiɛn leman atin manman be mmla. Ɔ tɔnnin Zoova i suɛn naan i dunman’n saci.—Bo Bolɛ 3:1-5.

4. ?Ngue yɛ Zezi yoli naan sran’m be bo Ɲanmiɛn i dunman fɛ-ɔ?

⁴ Zezi liɛ’n, ɔ boli Zoova i dunman fɛ. Yɛ ɔ yoli like kwlaa ng’ɔ kwla yo’n naan sran’m be bo i dunman fɛ wie. (Zan 17:25, 26) ?Ngue yɛ Zezi yoli-ɔ? Ɔ nin Zoova be nantili klanman. Yɛ ɔ kleli sran’m be like naan be wun i wlɛ kɛ Zoova i mmla’m be ti kpa. Ɔ kleli be kɛ be kpa yolɛ ti yɛ ɔ mannin be mmla mun-ɔn. (An kanngan Jue Mun 40:9-11 nun.) Satan yoli maan be kleli Zezi i ɲrɛnnɛn lele be kunnin i. Sanngɛ, Zezi i ɲin yili Ɲanmiɛn. I lɛ’n nun’n, Zezi kleli kɛ sran mɔ fɔ nunmɛn i nun’n, i ɲin kwla yi Ɲanmiɛn lele guɛ i ti nin i bo.

5. ?Ngue yɛ é yó naan y’a saciman Zoova i dunman-ɔn?

⁵ ?Ngue yɛ é yó naan y’a saciman Zoova i dunman-ɔn? Yɛle kɛ maan e nzuɛn’n yo kpa. Zoova kunndɛ kɛ e nzuɛn’n fɛ i liɛ’n. (An kanngan 1 Piɛr 1:15, 16 nun.) Ɔ kunndɛ kɛ e su i kunngba cɛ, yɛ e ɲin yi i sa’n kwlaa nun. Sɛ be kle e yalɛ bɔbɔ’n, maan e mian e ɲin e nanti like nga Zoova kle e’n su. Kɛ e yo sɔ’n, sran’m be manman Zoova. (Matie 5:14-16) Yɛ e kle kɛ Zoova i mmla’m be ti kpa dan, naan Satan ti gblɛfuɛ. Ɔ ju wie’n, e fɔn. Sanngɛ kɛ e fɔn’n, maan e kaci e nzuɛn’n. I liɛ’n, e su saciman Zoova i dunman’n.—Jue Mun 79:9.

6. ?Kannzɛ fɔ’n o e nun’n, ngue ti yɛ Zoova kwla bu e sran kpa-ɔ?

⁶ Sɛ e o be nga Ɲanmiɛn kpali be sieli be ngunmin’n be nun o, annzɛ e o be nga be ti Zezi i “bua’m be wie’m” be nun o, maan e lafi e ti kpɔlɛ tɛ’n su. I liɛ’n, Zoova bú e sran kpa. Ɔ́ yáci e sa tɛ mun cɛ́ e. Yɛ ɔ́ kplín su kɛ e su i wie. Klistfuɛ nga Ɲanmiɛn kpali be sieli be ngunmin’n, Ɲanmiɛn bu be kɛ i mma mun sa. Yɛ be nga be ti Zezi i ‘bua’m be wie mun’n,’ ɔ bu be kɛ i janvuɛ mun sa. (Zan 10:16; Rɔmfuɛ Mun 5:1, 2; Zak 2:21-25) Nanwlɛ, e ti kpɔlɛ tɛ’n ti’n, e nin e Si Ɲanmiɛn e afiɛn’n kwla mantan. Yɛ e kwla bo i dunman fɛ.

7. ?E ti kpɔlɛ tɛ’n i su mmlusuɛ benin ekun yɛ e kwla ɲan be-ɔ?

⁷ Kɛ Zezi klé i sɔnnzɔnfuɛ’m be Ɲanmiɛn srɛlɛ’n, ɔ seli kɛ: “Maan ɔ sielɛ blɛ’n ju.” ?Ngue ti yɛ e ti kpɔlɛ tɛ’n ti’n, Ɲanmiɛn Sielɛ blɛ’n jú-ɔ? Yɛle kɛ e ti kpɔlɛ tɛ’n ti’n, Ɲanmiɛn cɛ́n sran 144.000. Bé kɔ́ ɲanmiɛn su naan be nin Zezi be sie sran mun. (Sa Nglo Yilɛ 5:9, 10; 14:1) Sran sɔ’m bé yó Ɲanmiɛn ɲrun jranfuɛ. Kpɛkun be nin Zezi bé dí  famiɛn afuɛ 1.000. Blɛ sɔ nun’n, Zoova fanngan nun’n, bé yó maan mɛn’n yó klanman. Yɛ bé yó maan fɔ’n su tranman sran’m be nun kun. Ɔ maan, Zoova i sufuɛ nga be o ɲanmiɛn su lɔ’n nin asiɛ’n su wa’n, bé káci kɛ awlobo kun nun sran mun sa. (Sa Nglo Yilɛ 5:13; 20:6) Zezi núnnún Satan nin sa tɛtɛ kwlaa nga Satan kpɛli be ba’n.—Bo Bolɛ 3:15.

8. (a) ?Ngue yɛ Zezi yoli naan i sɔnnzɔnfuɛ’m b’a wun i wlɛ kɛ Ɲanmiɛn Sielɛ’n ti like cinnjin-ɔn? (b) ?Wafa sɛ yɛ e kwla kle kɛ e kunndɛ kɛ Ɲanmiɛn sie e wie-ɔ?

⁸ Zezi kleli i sɔnnzɔnfuɛ’m be like naan be wun i wlɛ kɛ Ɲanmiɛn Sielɛ’n ti cinnjin man be. Kɛ be yoli i batɛmun’n, w’a sisimɛn i bo, ɔ ko kannin “Nyanmiɛn sielɛ’n i ndɛ” lika kwlaa. (Lik 4:43) Asa ekun’n, ɔ seli i sɔnnzɔnfuɛ mun kɛ be kɛn i ndɛ “mɛn wunmuan’n nun.” (Sa Nga Be Yoli’n 1:6-8) Andɛ’n, Ɲanmiɛn Sielɛ’n i ndɛ mɔ e kan’n ti’n, sran’m be kwla si e ti kpɔlɛ tɛ’n i su ndɛ naan Ɲanmiɛn sie be wie. Maan e uka be nga Ɲanmiɛn kpali be sieli be ngunmin’n naan be bo jasin fɛ’n mɛn wunmuan’n nun. I liɛ’n, é klé kɛ e kunndɛ kɛ Ɲanmiɛn sie e.—Matie 24:14; 25:40.

9. ?Ngue ti yɛ e kwla lafi su kɛ cɛn wie lele sran’m be liɛ yó ye-ɔ?

⁹ Zezi seli ekun kɛ: ‘Maan e yo ɔ klun sa.’ Sa nga Zoova bu i akunndan kɛ ɔ́ yó’n, ɔ kpɛn su titi. (Ezai 55:11) Satan yoli ɲin kekle Zoova su. Sanngɛ, ɔ kwlá yoman naan Zoova i klun sa’n kpi ase. ?Kɛ Zoova yí asiɛ’n, ngue yɛ ɔ buli i akunndan-ɔn? Ɔ kunndɛli kɛ Adam nin Ɛvu be wu ba mɔ fɔ nunman be nun’n, naan be yi asiɛ’n. (Bo Bolɛ 1:28) ?Sɛ ɔ ti kɛ Adam nin Ɛvu b’a wuman ba naan b’a wu’n, ɔ́ yó sɛ naan be mma’m b’a yi asiɛ’n? I sɔ’n ti, Zoova yacili be lɛ naan be wu ba. E ti kpɔlɛ tɛ’n ti’n, sran kwlaa ng’ɔ lafi Ɲanmiɛn su’n, cɛn wie lele’n, fɔ’n su trɛnmɛn i nun kun. Yɛ ɔ́ ɲán anannganman nguan. Zoova klo sran mun. Yɛ ɔ kunndɛ kɛ be liɛ yo ye.

10. ?E ti kpɔlɛ tɛ’n i su mmlusuɛ benin yɛ be nga be wuli’n bé ɲɛ́n i-ɔ?

¹⁰ ?Yɛ sran miliar kpanngban nga b’a kwlá siman Zoova naan b’a wu’n be li? Zoova kunndɛ kɛ sran’m be ɲan nguan. I sɔ’n ti, ɔ́ cɛ́n be nga be wuli’n. E ti kpɔlɛ tɛ’n ti yɛ ɔ́ yó sɔ-ɔ. Bé klé sran sɔ’m be like naan be si Zoova, naan be ɲan anannganman nguan. (Sa Nga Be Yoli’n 24:15) Nguan’n i bo’n wo Zoova sa nun. Kɛ Zoova cɛn be nga be wuli’n, ɔ kaci be Si. (Jue Mun 36:10) Zezi i Ɲanmiɛn srɛlɛ’n nun’n, ɔ kleli kɛ Zoova ti ‘e Si m’ɔ o ɲanmiɛn su lɔ’n.’ (Matie 6:9) Zoova mannin Zezi i junman cinnjin kun. Yɛle kɛ ɔ cɛn be nga be wuli’n. I sɔ’n ti, Zezi seli kɛ: “Min yɛ n cɛn sran mun-ɔn, m bɔbɔ min yɛ be flɛ min nguan nin-ɔn.”—Zan 6:40, 44; 11:25.

11. ?Ngue yɛ Zoova kunndɛ kɛ “sran kpanngban kpa” be yo-ɔ?

¹¹ Zezi seli kɛ: ‘Sran ng’ɔ yo Nyanmiɛn klun sa’n, i yɛ ɔ ti min niaan bian, nin min niaan bla, nin min nin nin-ɔn.’ (Mark 3:35) Zoova kunndɛ kɛ sran mɔ be fin nvle kwlaa nun’n, mɔ be ti sran wafawafa’n, mɔ be ijɔ aniɛn wafawafa kwlaa’n, be su i. Biblu’n kle kɛ be ti “sran kpanngban kpa, sran fi kwlá ka-man be.” Be lafi e ti kpɔlɛ tɛ’n su. Yɛ be ɲin yi Ɲanmiɛn. Be mɛnmɛn i be se kɛ: “E Nyanmiɛn b’ɔ ti bia’n su’n, nin Bua  Gbanflɛn’n, be ti yɛ e nyannin e ti-ɔ.”—Sa Nglo Yilɛ 7:9, 10.

12. ?Ngue yɛ srɛlɛ nga Zezi kleli i sɔnnzɔnfuɛ mun’n, ɔ kle e-ɔ?

¹² Ɲanmiɛn srɛlɛ nga Zezi kleli i sɔnnzɔnfuɛ mun ti’n, e si wafa nga Zoova ti’n, ɔ nin like nga ti yɛ ɔ yili sran’n. Like ng’ɔ kle e’n, i kun yɛle kɛ maan e yo like kwlaa nga e kwla yo’n naan sran’m be bo Zoova i dunman fɛ. (Ezai 8:13) E ti kpɔlɛ tɛ mɔ Zezi fɛli i wun yili’n ti’n, sran’m be bo Ɲanmiɛn dunman fɛ. Yɛ cɛn wie lele é kwlá fíte nun. I kpa bɔbɔ’n, Zezi i dunman’n i bo’n yɛle kɛ: “Zoova ti e Defuɛ.” Like ng’ɔ kle e’n, i nɲɔn su’n yɛle kɛ Ɲanmiɛn Sielɛ’n ti’n, be nga be ɲin yi Ɲanmiɛn’n bé ɲán e ti kpɔlɛ tɛ’n i su mmlusuɛ kwlakwla. Yɛ like nsan su’n, yɛle kɛ e lafi su kɛ like fi kwlá yoman naan Zoova i klun sa’n kpi ase.—Jue Mun 135:6; Ezai 46:9, 10.

13. ?Ngue ti yɛ e fa e wun man Ɲanmiɛn naan be yo e batɛmun-ɔn?

¹³ Like cinnjin kpa kun nga e kwla yo e kle kɛ e si ye’n, yɛle kɛ maan e fa e wun man Zoova naan be yo e batɛmun. Kɛ e fa e wun man Ɲanmiɛn mɔ be yo e batɛmun’n, e kle kɛ e lafi e ti kpɔlɛ tɛ’n su, naan e “e ti [Zoova] liɛ.” (Rɔmfuɛ Mun 14:8) Kɛ be yo e batɛmun’n, e srɛ Zoova kɛ “nán maan e klun titi ye kun.” (1 Piɛr 3:21) Kpɛkun ninnge nga e kwla ɲan be e ti kpɔlɛ tɛ’n ti’n, Zoova fa man e. Yɛ e lafi su kpa kɛ like kwlaa ng’ɔ seli kɛ ɔ́ fá mɛ́n i sufuɛ mun’n, é ɲán wie.—Rɔmfuɛ Mun 8:32.

14. ?Ngue ti yɛ Zoova se e kɛ e klo e wiengu-ɔ?

¹⁴ Like kwlaa nga Zoova yo’n, ɔ yo i sran’m be klolɛ ti. Yɛ ɔ kunndɛ kɛ i sufuɛ’m be niɛn i ayeliɛ’n su, naan be klo be wiengu. (1 Zan 4:8-11) Kɛ e klo sran’n, e kle kɛ e kunndɛ kɛ é yó e “Si b’ɔ o nyanmiɛn su lɔ’n i mma mun.” (Matie 5:43-48) Zoova i mmla’m be nun dan’n yɛle kɛ maan e klo i. Yɛ i nɲɔn su’n, yɛle kɛ maan e klo e wiengu. (Matie 22:37-40) Like kun mɔ e kwla yo e fa kle kɛ e klo e wiengu’n, yɛle Ɲanmiɛn Sielɛ’n i jasin fɛ’n i ndɛ kanlɛ. Sɛ e klo e niaan Klistfuɛ mun’n, klolɛ nga e fa klo Ɲanmiɛn’n “i nyin’n fíte weiin” kpa.—1 Zan 4:12, 20.

15. (a) ?Wafa sɛ yɛ dɔ nga su’n, Zoova yra e su-ɔ? (b) ?Cɛn wie lele’n, wafa sɛ yɛ Zoova yrá e su-ɔ?

¹⁵ Zoova waan kɛ e lafi e ti kpɔlɛ tɛ’n su’n, ɔ yaci sa nga e yoli i’n ‘cɛ e mlɔnmlɔnmlɔn.’ Ɔ boman su diman jɔlɛ kun. (An kanngan Sa Nga Be Yoli’n 3:19-21 nun.) E wunnin kɛ e ti kpɔlɛ tɛ’n ti’n, Zoova fa be ng’ɔ kpali be sieli be ngunmin’n kaci kɛ i klun ba mun sa. Yɛ bé kɔ́ ɲanmiɛn su. (Rɔmfuɛ Mun 8:15-17) Zoova kunndɛ kɛ be nga be ti Zezi i bua’m be wie’n, be yo i awlo sran wie. Cɛn wie lele’n, fɔ’n su tranman be nun kun. Kpɛkun, bé sá be nían. Sɛ be nin Zoova be nanti klanman’n, ɔ́ fá be káci kɛ i klun ba mun sa wie. (Rɔmfuɛ Mun 8:20, 21; Sa Nglo Yilɛ 20:7-9) Zoova kló i mma mun tititi. Bé ɲán e ti kpɔlɛ tɛ’n i su mmlusuɛ tititi. (Ebre Mun 9:12) Zoova cɛli e like dan kpa. Sran fi kwlá leman e sa nun.

16. ?Sɛ e lafi e ti kpɔlɛ tɛ’n su’n, ngue yɛ e su yoman-ɔn?

¹⁶ Sɛ e wla sa tɛ yolɛ’n i ase’n, Satan kwlá yoman naan y’a kaciman Ɲanmiɛn i awlo sran. Afin, Zezi wuli “kpɛ kunngba.” Ɔ kpɔli e ti mlɔnmlɔnmlɔn. (Ebre Mun 9:24-26) Adam ti’n, e wu. Sanngɛ, e ti tɛ mɔ Zezi fɛli wun yili’n ti’n, é ɲán anannganman nguan. Sɛ e lafi e ti kpɔlɛ tɛ’n su’n, e su yoman Satan i mɛn nunfuɛ kun. Yɛ e su sroman wie’n kun.—Ebre Mun 2:14, 15.

17. ?Klolɛ mɔ Zoova klo wɔ’n ti’n, ngue yɛ a lafi su kɛ ɔ́ yó mán wɔ-ɔ?

¹⁷ Zoova i klun sa’n kpɛ́n su titi. Kɛ Zoova yili ninnge mun’n, ɔ sieli be su mmla. Mmla sɔ’m be kaciman. Zoova kusu kaciman. Ɔ su guaman e ɲin ase le. (Malasi 3:6) Zoova ti yɛ e o nguan nun-ɔn. Sanngɛ like ng’ɔ ti cinnjin’n yɛle kɛ ɔ klo e. Biblu’n se kɛ: “E si kɛ Nyanmiɛn klo ye, ɔ maan e lafi i su. Nyanmiɛn yɛ ɔ ti sran klofuɛ nin-ɔn.” (1 Zan 4:16) Ninnge nga Zoova se kɛ ɔ́ yó be’n, ɔ yo be titi. Ɔ cɛ kan’n, asiɛ’n káci lika klanman. Sran’m be kwlakwla bé nían Zoova i ayeliɛ’n su. Yɛ bé kló be wiengu. Ɔ maan, Ɲanmiɛn i sufuɛ nga be o ɲanmiɛn su lɔ’n, nin asiɛ’n su wa’n be ngba bé sé kɛ: “Maan e yi e Nyanmiɛn i ayɛ tititi, yɛ e yɛyɛ i, maan e se kɛ ngwlɛlɛ’n ti i liɛ, maan e lɛ i ase, yɛ e mɛnmɛn i, e se kɛ ɔ kwla like’n kwlaa yo, yɛ ɔ cɛnnin! Maan ɔ yo sɔ!”—Sa Nglo Yilɛ 7:12.