SARA jin i sua’n nun lɛ. Yɛ ɔ nian wa, nian wa. Ɔ ti Arabi mɛn’n nun lɔ bla. Mɛn sɔ’n nun lɔ bla’m be ɲinma’n ti ble klanman. ?Kɛ Sara jin i sua’n nun lɛ’n, i ɲrun’n fa sran mɔ i klun timan jɔwa-ɔ? Sɛ i klun jɔman’n, i su-ɔ. Afin i wla kpɛn sa sunman be su. Ɔ nin i wun Abraamun be trannin sua sɔ’n nun afuɛ kpanngan kpa. * Yɛ be dili aklunjuɛ.

Be trannin klɔ dan nga be flɛ i kɛ Ir su. Ataa difuɛ nin ajuin difuɛ kpanngban kpa be o lɔ. Ɔ maan atrɛkpa’n, Abraamun nin Sara be le ninnge kpanngban. Sanngɛ sa ng’ɔ ti kpa’n, nin ng’ɔ ti tɛ’n, be juli be su awlo sɔ’n nun wie. Asa ekun’n, lɛ yɛ be srɛli be Ɲanmiɛn Zoova titi-ɔ. Ɔ maan, sɛ Sara klo be awlo’n i nun tranlɛ’n, i su-ɔ.

Sanngɛ, Sara yacili ninnge kwlaa sɔ’n i klun klo su. Ɔ tuli ajalɛ ɔli lika mmuammua kpa. Ɔ siman lika sɔ’n nun lɔ laa. Kɛ ɔ́ kɔ́’n, ɔ lafiman su kɛ ɔ́ sɛ́ i sin. Asa ekun’n, sa tɛ fanunfanun be kwla ɲɛn i atin’n nun. Blɛ sɔ nun’n, nn atrɛkpa’n, ɔ le afuɛ 60. ?Sanngɛ, ngue ti yɛ Sara tuli ajalɛ sɔ’n niɔn? ?Wafa sɛ yɛ e kwla kle kɛ e lafi Ɲanmiɛn su kɛ i sa-ɔ?

Ir lɔ yɛ Sara ɲinnin-ɔn. Andɛ’n, Ir w’a kaci klɔ nvuɛn. Sanngɛ Sara blɛ su’n, aata difuɛ’m be fa ninnge kpakpa mun mmuammua kpa mmeli’m be nun. Be fa sin Efrati nzue’n su be ba be atɛ yolɛ klɔ sɔ’n su. Gua dilɛ cɛn nun’n, mmeli’m be lɔngɔ su yɛ be ba-ɔ. Sran’m be ta be wun su klɔ i mmuɛ’m be nun. Yɛ be yo ninnnge kpakpa wafa’n kwlaa be atɛ. Atrɛkpa’n, Sara sili klɔ’n i su sran sunman. Atrɛkpa kusu’n, i klanman’n ti, sran’m be si i. Sara kusu le osufuɛ kpanngban klɔ’n su.

Ir lɔfuɛ’m be sɔ amuɛn. Amuɛn nga be nun sunman be sɔ i’n i nzɔliɛ yɛle anglo ba. Be kplannin amuɛn sɔ’n i sua fleiin kpa kun klɔ’n su. Sara i si’n bɔbɔ yoli amuɛn sɔfuɛ wie. Sanngɛ, Sara w’a sɔman Ir lɔ amuɛn’n wie. Biblu’n waan Ɲanmiɛn Zoova yɛ ɔ suli i-ɔ. Yɛ ɔ lafili i su kpa. Biblu’n kanman sran ng’ɔ kannin Zoova i ndɛ kleli i mɔ i ti yɛ ɔ lafi i su’n i ndɛ. I wun Abraamun trɛ i kpɛn afuɛ 10. * (Bo Bolɛ 17:17) Ɲanmiɛn Ndɛ’n waan Abraamun ti be kwlaa nga be lafi Ɲanmiɛn su’n “be si.” (Rɔmfuɛ Mun 4:11) Sara nin i wun Abraamun be trannin klanman. Be suannin be wiengu bo, yɛ be jrannin sa’n kwlaa be ɲrun kekle. Sanngɛ, i kwlaa m’ɔ yoli o, be kloli Ɲanmiɛn kpa.

Sara kloli i wun Abraamun kpa. Be nin be osufuɛ’m be trannin Ir lɔ. Sanngɛ, sa kun kleli Sara nin i wun’n be yalɛ kpa. Yɛle kɛ “Sarai i klun ti kpan, ɔ wu-man ba.” (Bo Bolɛ 11:30) Be mɛn’n nun lɔ kusu’n, be buman bla ng’ɔ wuman ba’n i sran. Ɔ maan, ɔ yoli kekle mannin Sara. Ɔ nin  i sɔ’n ngba’n, Sara nin i wun’n be nantili klanman. Yɛ ɔ nin Ɲanmiɛn be nantili klanman wie. Lɔtu m’ɔ ti be si i niaan wa’n kacili kɛ be klun ba sa. Sanngɛ kɛ ɔ́ kɔ́ i ɲrun’n, sa kun wa juli.

Cɛn kun be o lɛ’n, Ɲanmiɛn i anzi kun wa kannin ndɛ kleli Abraamun. Ndɛ sɔ’n yoli Abraamun i fɛ dan. Ɔ maan, kɛ ɔ́ kɔ́ Sara wun lɔ’n, nn ɔ́ bó sro. Aklunjuɛ’n w’a kun i kpo. Sara usɛli i kɛ: “?Ndɛ benin yɛ ɔ kan kleli wɔ-ɔ? Yaci, kan kle min.” Atrɛkpa’n, Abraamun trannin ase. Kpɛkun, yɛ ɔ́ kán ndɛ nga Zoova kan kleli i’n niɔn. I waan Zoova seli i kɛ: “Jao ɔ mɛn’n nun wa, tu ɔ osufuɛ’m be wun lɛ, kɔ mɛn nga ń wá klé wɔ’n nun.” (Sa Nga Be Yoli’n 7:2, 3) Ndɛ sɔ’n yoli be fɛ. Sanngɛ i sin’n, be wunnin kɛ like nga Zoova seli kɛ be yo’n, ɔ timan pɔpɔ. Afin, bé wá jáso be tranwlɛ’n nun. Kpɛkun, bé tú bé trántrán mɛn’n nun. ?Wafa sɛ yɛ Sara sɔli ndɛ sɔ’n nun-ɔn? Atrɛkpa’n, Abraamun niɛnnin i siin naan ɔ́ tí ndɛ ng’ɔ́ kán’n. Afin sɛ i yi’n su kplinman su kɛ ɔ nin i bé kɔ́ o.

Ajalɛ ng’ɔ fata kɛ Sara fa’n, Ɲanmiɛn nin a seman e bɔbɔ, annzɛ e yi kɛ e fɛ i sɔ ajalɛ’n wie. Sanngɛ, sɛ e niɛn i kpa’n, é wún kɛ ɔ fata kɛ e fa ajalɛ kɛ ngalɛ’n sa wie. Andɛ mɛn nga nun’n, like ng’ɔ ti sran’m be cinnjin’n yɛle sika kunndɛlɛ. Ɔ maan, sran wie kwla se e kɛ maan e kunndɛ aɲanbeun ninnge mun, naan e tran pɔɔ nun. Sanngɛ, Ɲanmiɛn Ndɛ’n wla e fanngan kɛ maan e dun mmua fa e wun man Ɲanmiɛn maan ɔ sie e. (Matie 6:33) Kɛ é bú ajalɛ nga Sara fali’n i akunndan’n, maan e tinuntinun e usa e wun kɛ: ‘?Ajalɛ benin yɛ ń fá-ɔ?’

Kɛ Sara wlá be trɔ’n, w’a yoman pɔpɔ w’a mɛnmɛn i. ?Ninnge benin yɛ ɔ́ fá-ɔ? ?Yɛ benin yɛ ɔ́ yáci i lɛ-ɔ? Ɔ kwlá faman trɔ nga nnɛn kpanngɔ nin aflunmun’m be kwlá suaman’n. Yɛ kɛ mɔ be su tranman lika trele kun nun’n ti’n, ɔ kwlá faman ninnge wie m’ɔ́ klé be yalɛ’n. I sɔ’n ti, atrɛkpa’n, be yoli ninnge kpanngban be atɛ annzɛ be fa cɛli. Kɛ bé wá kɔ́ lɛ’n, be su ɲanman ninnge nga be to be titi’n kun. I wie yɛle ninnge mma nin nnɛn, nin waka mma wie mun, nin tralɛ nin ninnge wie mun ekun mɔ be sa kwla mian be wun’n.

Atrɛkpa’n, kɛ ɔ yo naan Sara tu be sua’n nun’n, ɔ yoli kekle mɛnnin i. Ir lɔ sua sunman be ti sua klanman kpakpa mun. Be nun wie’m be le sua ba kpanngban kpa. Yɛ be sieli be nun nzue sɛ dandan mun. Sua kanngan wie’m bɔbɔ be le plafɔn. Yɛ be sisili be wun talɛ mun. Kpɛkun, be to be anuan’m be nun nin lakle. Sɛ Sara nin i wun be sua’n ti sɔ wie’n, é sé kɛ be yacili like kpa be sin sakpa. Lika nga bé kɔ́ lɛ’n, bé lá tannin sua bo. ?Bé yó sɛ naan b’a sasa be wun? Afin be blɛ su’n, awiefuɛ nin  nnɛn wlɛfuɛ kɛ asɔmɔli nin kangale, nin nnɛn nga be flɛ i kɛ ursu’n, nin blo alua’n, be o mɛn sɔ’n nun lɔ kpa.

Ɲanmiɛn seli Sara nin i wun’n kɛ be ‘jao be mɛn’n nun, be tu be osufuɛ’m be wun lɛ.’ W’a yoman pɔpɔ w’a manman Sara. Afin, i niaan mun, nin i si nin i nin’n be niaan mun, nin i aosua’m be o klɔ sɔ’n su. Yɛ be nin i be afiɛn sɛ kpa. Sanngɛ atrɛkpa’n, ɔ su wunman be kun. Ɔ nin i sɔ ngba’n, ɔ trɛli i awlɛn. Ɔ siesieli i wun cɛn kwlakwla naan ɔ nin i wun’n bé tú ajalɛ’n.

Sara wieli i wun buabua naan cɛn nga bé kɔ́’n w’a ju. Kɛ bé kɔ́’n, nn be si Tera le afuɛ kɔe ya nɲɔn. Sanngɛ, ɔ ɔli wie. (Bo Bolɛ 11:31) Sara si kɛ i si oke’n i lika nianlɛ’n su yoman pɔpɔ. Lɔtu suli be su wie. Kɛ nga Zoova fa kannin’n sa’n, be kwlaa be “tuli be bo Kaldefuɛ’m be mɛn’n nun.”—Sa Nga Be Yoli’n 7:4.

Be toli be ti mɛn sɔ’n i nglo lɔ lika’n nun. Kɛ bé kɔn, be sannin nzue nga be flɛ i kɛ Efrati’n. Be nantili kilo 960 naan b’a ju Aran. Be trannin lɛ kan. Lɛ yɛ Tera wuli-ɔ. Kɛ ɔ́ wú’n, nn ɔ le afuɛ 205. Kɛ ɔ́ kɔ́ i ɲrun’n, Zoova kannin ndɛ kleli Abraamun ekun. Ɔ seli i kɛ ɔ jaso mɛn’n sɔ’n nun wɔ mɛn nga i bɔbɔ wá klé i’n i nun lɔ. Cɛn sɔ nun’n, ɔ tali Abraamun i nda kun. Ɔ seli i kɛ: “Ń yó maan ɔ osu’n wá yó nvle dan kun.” (Bo Bolɛ 12:2-4) Kɛ Abraamun nin Sara bé jáso Aran lɛ’n, nn ɔ le afuɛ 75. Yɛ Sara le afuɛ 65. Sanngɛ, be nin a wuman ba. ?Ɔ maan, wafa sɛ yɛ Abraamun i osu’n kwla yo nvle dan kun-ɔn? ?Ɔ fata kɛ ɔ ja bla uflɛ? Blɛ sɔ nun kusu’n, yasua’m be ja bla kpanngban. Ɔ maan, Sara kwla se Abraamun kɛ ɔ yo sɔ wie.

Abraamun nin Sara, nin Lɔtu be jasoli Aran lɛ. Sanngɛ, nán be ngunmin yɛ be jasoli lɛ-ɔ. Ɲanmiɛn Ndɛ’n waan kɛ bé kɔ́’n, be fali be bo ninnge mun, ɔ nin be sa nun “sran nga be toli be Aran lɛ’n be ngba” yɛ be ɔli-ɔ. (Bo Bolɛ 12:5) Atrɛkpa’n, sran sɔ’m be nun wie’m be kunndɛli kɛ be su Ɲanmiɛn wie. Ɔ maan, Abraamun nin Sara be kannin Ɲanmiɛn ndɛ kleli be. Zuifu’m be lalafuɛ fluwa wie’m be se kɛ sran sɔ’m be suli Zoova wie. Sɛ ɔ ti sɔ sakpa’n, é sé kɛ Sara lafili Ɲanmiɛn su kpa. Ɔ maan, ɔ kwla kannin Ɲanmiɛn i ndɛ weinwein kleli sran mun naan be fa su. I lɛ nun’n, Sara kle e ajalɛ kpa. Yɛle kɛ Biblu’n nun like nga e si i’n, maan e kan kle sran uflɛ. Afin sran’m be lafiman Ɲanmiɛn su kun.

Afuɛ 1943, Nizan 14, ka naan Klistfuɛ’m be blɛ’n w’a ju’n, be kpɛli Efrati’n. Be ko trannin mɛn nga Ɲanmiɛn seli kɛ ɔ́ fá mán be’n i ngua lɔ lika’n nun. (Ezipt Lɔ Tulɛ 12:40, 41) Lika sɔ’n ti klanman kpa. Ɔ maan atrɛkpa’n, Sara jran nianniannin lika sɔ’n i nun ninnge fanunfanun mun. Be ɔli lele be juli Sisɛmun, be toli Mɔre lɔ waka dandan mun. Kpɛkun, Zoova fiteli Abramun ɲrun naan w’a se i kɛ: “Ń fá mɛn nga ḿ mán ɔ osu’n.” Kɛ Abraamun tili ndɛ sɔ’n, atrɛkpa’n, i wla kpɛnnin ndɛ nga Zoova kɛnnin i Edɛnin fie’n nun lɔ’n su. Zoova seli kɛ cɛn wie lele’n, “osu” kun wá núnnún Satan mlɔnmlɔn. Asa ekun’n, Zoova seli Abraamun kɛ i osu’n wá yó nvle dan kun, naan nvle sɔ’n ti yɛ sran’m be kwlaa be liɛ yó ye-ɔ.—Bo Bolɛ 3:15; 12:2, 3, 6, 7.

Sanngɛ, mɛn’n nun sa’m be juli be su wie. I wie yɛle kɛ, awe kun wa kpɛnnin Kanaan mɛn’n nun. Ɔ maan, Abraamun nin i awlofuɛ’m be ɔli Ezipti. Kɛ bé kɔ́’n, Abraamun wunnin kɛ sa kwla ɲɛn i lɔ. Ɔ maan, ɔ seli Sara kɛ: “A ti bla klanman yɛ a o lɛ-ɔ. N si kɛ sɛ Eziptfuɛ’m be wun wɔ’n, bé sé kɛ: ‘I yi-ɔ!’ Kpɛkuun bé kún min bé yáci wɔ lɛ. I sɔ’n ti, ń srɛ́ wɔ, se kɛ a ti min niaan bla naan be yo min kpa ɔ dunman nun, naan b’a kun-man min.” (Bo Bolɛ 12:10-13) ?Ngue ti yɛ Abraamun srɛli Sara kɛ ɔ kan sɔ-ɔ?

Sran wie’m be buli i kɛ Abraamun ti srɛfuɛ nin gblɛfuɛ. Sanngɛ, ɔ timɛn i sɔfuɛ mlɔnmlɔn. Sara ti i niaan bla sakpa. Sanngɛ, nán ngbɛn ti yɛ Abraamun sɛsɛli i wun-ɔn. Yɛle kɛ, Ɲanmiɛn seli i kɛ ɔ́ wá ɲán osu kun. Osu sɔ’n i ndɛ yoli Abraamun nin Sara be cinnjin kpa. Ɔ maan, ɔ fataman kɛ like yaya yo Abraamun. Fluwa sifuɛ dandan’m be wunnin kɛ laa Ezipti lɔ’n, sran kun i yi ti’n, be kwla kun i be fa bla’n. I sɔ’n ti, ajalɛ kpa yɛ Abraamun fali-ɔ. Yɛ Sara kusu m’ɔ ti wun ase kanfuɛ’n, ɔ niannin ndɛ nga Abraamun kannin’n su yoli.

 Kɛ ɔ́ cɛ́ kɔ́’n, sa ng’ɔ juli’n kleli kɛ Abraamun i ndɛ yoli fɛ. Yɛle kɛ, Ezipti famiɛn’n i awlo lɔ sran dandan wie’m be wunnin kɛ Sara ti bla klanman. Be ko kan kleli famiɛn’n. Kpɛkun, famiɛn’n seli kɛ be ko fa Sara be blɛ i. Be ayeliɛ sɔ’n yoli Abraamun i ya dan. Sara kusu i klun titili i dan. Sanngɛ, b’a yoman Sara i tɛtɛ. I kpa bɔbɔ’n, be niɛnnin i lika kpa. Atrɛkpa’n, Ezipti famiɛn’n kunndɛli kɛ ɔ nin i bé trá ndalie. Kpɛkun, ɔ fɛli i aɲanbeun ninnge mun kleli Sara. I sin’n, kɛ ɔ ko yo naan w’a ja Sara ti’n, ɔ mɛnnin i “niaan” bian’n i ninnge kpanngban.—Bo Bolɛ 12:14-16.

Kɛ Sara o famiɛn’n i awlo’n nun lɔ’n, ɔ kwla wun Ezipti mɛn’n nun ninnge mun. Sua ng’ɔ o nun’n ti klanman kpa. Kpɛkun, be fali aliɛ kpakpa mun sieli i ɲrun. Ninnge sɔ’m be yo ɲɛnmɛn tra ninnge ng’ɔ le be Ir lɔ laa’n, be lele. ?Akunndan benin yɛ ɔ buli-ɔ? ?I kɔnvi sɔli ninnge sɔ mun? Sɛ ɔ yacili Abraamun naan ɔ ko jali Ezipti famiɛn’n, nn ɔ yoli Satan i fɛ dan. Sanngɛ, Sara w’a yoman sɔ. Ɔ nin i wun’n, nin Ɲanmiɛn be nantili klanman titi. Sɛ andɛ mɛn nga nun sran nga b’a ja bla nin bian’n, be kwla yo sɔ wie’n, ɔ́ yó kpa o! Maan e nin be nga be ti e awlɛn su sran’n e nanti klanman titi kɛ Sara liɛ’n sa.

Zoova kleli Ezipti famiɛn’n nin i awlofuɛ’m be ɲrɛnnɛn naan b’a kwlá yoman Sara i like. Kɛ Ezipti famiɛn’n wunnin i wlɛ kɛ Sara ti Abraamun i yi’n, ɔ yacili Sara nun. Kpɛkun, ɔ seli be kɛ be jaso i mɛn’n nun. (Bo Bolɛ 12:17-20) Kɛ Abraamun wunnin i yi’n i ekun’n, ɔ yoli i fɛ dan. ?Kɛ bé wá jú Ezipti lɔ’n, wafa ng’ɔ kannvuli Sara’n, e wla te kpɛn su? Ɔ seli i kɛ: “A ti bla klanman yɛ a o lɛ-ɔ.” Abraamun kloli Sara i sran waka’n. Sanngɛ, like ng’ɔ kloli i kpa’n yɛle Sara i nzuɛn kpa’n. Nanwlɛ, Sara le nzuɛn m’ɔ ti kpa Ɲanmiɛn ɲrun’n. (1 Piɛr 3:1-5) Ɔ fata kɛ e kwlakwla e fa nzuɛn ng’ɔ ti kpa’n. Yɛle kɛ, maan e dun mmua fa e wun man Ɲanmiɛn maan ɔ sie e, nán e kunndɛ ninnge kpanngban. Ɲanmiɛn ndɛ nga e si i’n, maan e kan kle sran uflɛ. Sɛ sa wie tanndan e ɲrun’n, maan e wla kpɛn Ɲanmiɛn i mmla’m be su naan e nanti be su. Sɛ e yo i kwlaa sɔ’n, é klé kɛ e lafi Ɲanmiɛn su kɛ Sara sa.