CƐN kun nglɛmun’n, ayrɛ kunnin min dan. Kɛ ɔ́ yó sɔ’n, nn ayrɛ blɛ’n su wa ju. E nin sran wie mun e o sua kun nun Etazinin lɔ klɔ nga be flɛ i kɛ Brukingin’n i su lɔ. Y’a sɔnman. Yɛ ayrɛ m’ɔ kun e’n ti’n, e usuman aɔwi. E jin nnɛn’m be nzue nɔnwlɛ kun i wun lɛ. Nzue ng’ɔ o nun’n, ɔ jɔ kpa. Sa sɔ’n juli w’a di afuɛ kpanngban kpa. Sanngɛ, min wla te kpɛn su. Like nga ti yɛ e ɔli lika sɔ’n nun lɔ’n, maan n kan min wun ndɛ kan n kle amun naan amun a wun i wlɛ.

Be wuli min afuɛ 1936 nun, Marsi i le 7. Be wuli e nnan, min yɛ n ti ba kasiɛn’n niɔn. E tran Dakota lɔ lika’n nun, yɛ e di fie. Sanngɛ, nán fie dilɛ’n yɛ ɔ ti e cinnjin-ɔn. Min si nin min nin be ti Zoova i Lalofuɛ. Be yoli be batɛmun afuɛ 1934 nun. Zoova sulɛ’n yoli be cinnjin kpa trali like kwlaa. Dakota lɔ asɔnun mɔ e o nun’n, min si Klarɛnsi yoli i su nianfuɛ. (Aniaan nga be di i sɔ junman’n andɛ’n, be flɛ be kɛ asɔnun sunianfuɛ’m be lika siesiefuɛ.) I sin’n, i niaan bian Alflɛdi dili junman sɔ’n wie.

E nin baba nin manmin e kɔ aɲia’m be bo. Yɛ like kpakpa nga Ɲanmiɛn wá yó be mɔ Biblu’n kan be ndɛ’n, e kan kleli sran mun titi awloawlo’m be nun. Like nga baba nin manmin be kle e’n, ɔ nin be nzuɛn kpa’n ti’n, e kloli Zoova wie. Kɛ min niaan bla Dorote ɲannin afuɛ nsiɛn’n, ɔ yoli jasin bofuɛ. Kɛ n kusu n ɲannin afuɛ nsiɛn’n, n yoli sɔ wie. Kɛ be boli Ɲanmiɛn junman dilɛ suklu’n i bo’n, afuɛ 1943 nun’n, n klɛli min dunman naan ń dí wie.

E kɔ aɲia dandan’m be bo wie titi. Afuɛ 1949 nun’n, e ɔli aɲia kun mɔ be yoli i Siu  Fɔlsu lɔ’n i bo’n. Min wla te kpɛn su. Aɲia sɔ’n i bo lɔ’n, aniaan bian Grant Suitɛr ijɔli nzra nun. Ndɛ ng’ɔ yiyili nun’n yɛ: “Nán amun bu i kɛ e ɲrun te o mmua.” Ɔ wlali be kwlaa nga b’a yo be batɛmun’n be fanngan kɛ, be tu be klun be bo Ɲanmiɛn Sielɛ’n i jasin fɛ’n. Kɛ aɲia’n wieli’n, n fali min wun n mannin Zoova. Afuɛ 1949 nun, Novanblu i le 12 su’n, be yoli min batɛmun akpasua kun aɲia kun i bo Brukingin lɔ. I ti yɛ e ɔli sua nga n kɛnnin i ndɛ i bo bolɛ nun’n, i nun lɔ’n niɔn. Sua sɔ’n i nun jɔ dan. Yɛ e sran nnan e su minndɛ kɛ be yo e batɛmun.

N kunndɛli kɛ ń yó atin bofuɛ. Yɛ n boli i bo afuɛ 1952 nun, Zanvie 1. Kɛ ń yó sɔ’n, nn n le afuɛ 15. Biblu’n se kɛ: “Sran ng’ɔ fɛ i wun mantan ngwlɛlɛfuɛ’n, ɔ kaci ngwlɛlɛfuɛ.” (Nyanndra Mun 13:20) Min osufuɛ kpanngban be ti ngwlɛlɛfuɛ. Be suannin min bo naan m’an kwla yo atin bofuɛ. Be nun kun yɛle min si i niaan bian Zulisi. Ɔ le afuɛ 60. Ɔ ti kpɛnngbɛn sanngɛ, e boli jasin fɛ’n likawlɛ blɛ sunman. I sɔ’n yoli e sran nɲɔn’n e fɛ kpa. Ɔ kleli min like kpanngban. Kɛ ɔ́ kɔ́ i ɲrun’n, min niaan bla Dorote yoli atin bofuɛ wie.

Min bakan nun’n, baba nin manmin be flɛli akpasua sunianfuɛ sunman nin be yi mun e awlo lɔ titi. Be nga be ukali min kpa’n, be nun kun yɛle Jesi nin i yi Linin Kantiwɛli. Be fali be ɲin sieli min su, yɛ be wlali min fanngan. Wie liɛ’n, kɛ be ba e wun koko lɛ asɔnun kun nun mɔ bé kɔ́ jasin bolɛ’n, be nin min yɛ be kɔ-ɔ. I sɔ’n yoli min fɛ kpa. Yɛ n kunndɛli kɛ ń yó atin bofuɛ naan ń dí Zoova junman i mlɔnmlɔn kɛ be sa.

Aniaan nga i sin’n ɔ yoli e akpasua sunianfuɛ’n, yɛle Bud Milɛ. Kɛ ɔ nin i yi Zoanin bé sín e asɔnun’n nun’n, nn n le afuɛ 18. Blɛ sɔ nun’n, awa i sran nga be kunndɛ gbanflɛn nga be kwla di sonja’n, be flɛli min. Junman nga be kunndɛ kɛ n di’n, n wunnin kɛ n kwlá diman. Afin, Zezi seli kɛ nán e yo mɛn’n nunfuɛ. N kunndɛli kɛ ń bó Ɲanmiɛn Sielɛ’n i jasin fɛ’n. (Zan 15:19) I sɔ’n ti, n seli be kɛ maan be fa min wla be nga be ti Ɲanmiɛn i junman difuɛ’n be nun.

Kɛ ń kɔ́ awa i sran’m be ja su’n, aniaan bian Milɛ seli kɛ ɔ́ kó súnman min. I sɔ’n yoli min fɛ dan. Aniaan bian Milɛ saman ɲan, yɛ ɔ timan  srongble. Asa ekun’n, ɔ si Ɲanmiɛn Ndɛ’n i kpa. Ɔ maan, kɛ ɔ ko sunmannin min’n, srɛ w’a kunman min. Kɛ awa i sran’m be flɛli min afuɛ 1954 nun’n, i sin’n, be fali min wlali Ɲanmiɛn i junman difuɛ’m be nun wie. Ɔ maan siɛn’n, n kwla di Zoova junman’n i kpa.

Kɛ sa sɔ’n juli’n w’a cɛman, Anuannzɛ’n flɛli min kɛ n ko di junman Betɛli ng’ɔ o Niyɔki lɔ’n i fie’n nun. N dili junman lɔ afuɛ nsan. Blɛ sɔ nun’n, n fali min wun n mantannin yasua nin bla ngwlɛlɛfuɛ sunman. E nin be e dili junman likawlɛ. Ɔ maan, be kleli min like kpanngban.

Betɛli i fie’n su lɔ yɛ Anuannzɛ’n i aladio sua’n (WBBR) wo-ɔ. Kɛ ɔ fɛ i afuɛ 1924 nun m’ɔ́ fá jú afuɛ 1957 nun’n, Zoova i Lalofuɛ’m be fali aladio sɔ’n dili junman. Sran 15 annzɛ 20 yɛ be dili junman Betɛli i fie’n nun lɔ-ɔ. E nga e di junman lɔ’n, e nun sunman e ti gbanflɛn nin talua. Yɛ e siman ninnge sunman be yo. Sanngɛ, aniaan bian Ɛldɔnun Wudwɔtu m’ɔ o be nga Ɲanmiɛn kpa be sieli be ngunmin’n be nun’n, ɔ nin e di junman lɔ wie. Ɔ kacili kɛ e si sa. Yɛ ɔ kleli e like kpanngban. Sɛ wie liɛ’n ndɛ tɔ e nin e wiengu kun e afiɛn’n, aniaan bian Wudwɔtu se e kɛ: “Kɛ e nian junman nga e Min’n di’n, ɔ nin sran ng’ɔ nin be di junman sɔ’n, ɔ yo ɲɛnmɛn dan.”

Aniaan bian Fledeliki Flanzi nin e o lɔ wie. Yɛ ɔ ukali e kwlakwla. Ɔ ti ngwlɛlɛfuɛ, yɛ ɔ si Biblu’n nun kpa. Ɔ fɛli i ɲin sieli e tinuntinun e su. Aniaan bian Ari Pitɛrsɔnun yɛ ɔ tɔn aliɛ man e-ɔ. I si i dunman’n yɛle Papagiropulɔsu. Sanngɛ, dunman sɔ’n i flɛlɛ’n ti kekle e sa nun. Aniaan bian Pitɛrsɔnun o be nga Ɲanmiɛn kpa be sieli be ngunmin’n be nun wie. Yɛ ɔ klo jasin fɛ bolɛ’n. Ɔ tu i klun di i junman nga be mɛnnin i Betɛli lɔ’n. Sanngɛ, i ɲin kpaman jasin bolɛ’n su. Anglo kwlaa nun’n, ɔ kwla man sran’m be fluwa 100 kpanngban. Ɔ si Biblu’n nun kpa wie. Yɛ ɔ tɛli e kosan kpanngban be su.

E ti fie’n su ninnge mun e gua be baliko’m be nun. Afuɛ kun nun’n, e kwla ti baliko ko ju 45.000. Kpɛkun, e fa ko man Betɛli lɔfuɛ mun. E nin aniaan bla Eta Ɛti yɛ e di junman-ɔn. Ɔ ti  ngwlɛlɛfuɛ kpa. I yɛ ɔ siesie ninnge nga e ti ninnge mun e gua be nun’n mun-ɔn. Aniaan bla wie’m be fin be awlo lɔ be ba e ukalɛ. Yɛ aniaan bla Eta yɛ ɔ cɛcɛ junman’n nun man be-ɔ. Aniaan bla Eta si i junman’n i di kpa. Sanngɛ, i ɲin yi aniaan nga be ti e su nianfuɛ mun titi. I lɛ’n nun’n, ɔ kleli e kwlakwla e ajalɛ klanman kpa.

Aniaan bla nga be ba e ukalɛ’n, be nun kun suan Anzela Romano. Kɛ ɔ bali Zoova sulɛ’n, Eta niɛnnin i lika. Afuɛ 1958, Avrili nun’n, e nin Anzela e jali. E sran nɲɔn’n, e su Zoova likawlɛ w’a di afuɛ 58. Wafa nga Anzela nin Zoova be nanti klanman blɛ kwlaa sɔ nun’n ti’n, e afiɛn sɛ kpa. Ɔ ti ngwlɛlɛfuɛ. Ɔ maan, sa kwlaa ng’ɔ tɔ e su’n, kannzɛ ɔ ti kekle sɛ’n, n kwla lafi i su.

Kɛ aniaan’m be yoli e aladio sua’n i atɛ afuɛ 1957 nun’n, n ko dili junman Betɛli lɔ kan. Kɛ e nin Anzela e jali’n, e jasoli Betɛli lɔ. E ko yoli atin bofuɛ afuɛ nsan. Sran nga be toli e aladio sua’n, be wa tɔnnin i dunman uflɛ (WPOW). Blɛ wie nun’n, n dili junman be sa nun kan.

E nin Anzela y’a kunndɛman ninnge kpanngban. I liɛ’n, e kwla kɔ lika kwlaa nga be mian e wun lɔ’n. Afuɛ 1961 nun’n, Anuannzɛ’n seli e kɛ e ko yo ngunmin atin bofuɛ Nebraska lɔ. Yɛ e kplinnin su. Kɛ e ɔli’n, w’a cɛman. Anuannzɛ’n seli e kɛ e ko di asɔnun kpɛnngbɛn nin asɔnunfuɛ’m be lika nianfuɛ’m be suklu’n. Be yoli i Niyɔki lɔ klɔ nga be flɛ i kɛ Lansingin i su lɔ anglo kun. Like nga be kleli e’n, ɔ yoli min fɛ dan. E buli i kɛ sɛ e wie suklu’n i di’n, é sá e sin Nebraska lɔ ekun. Sanngɛ, be seli e kɛ e ko yo ngaliɛ difuɛ Kanbɔzu lɔ. I sɔ’n boli e nuan dan. Nvle sɔ’n o Azi mɛn’n i ja ngua lɔ lika’n nun. Lɔ’n ti klanman kpa. Kɛ e ɔli’n, e wunnin ninnge sunman mɔ e nin a wunman be le’n. Ninnge nga e tili be ngan’n, e nin a timan be le. Yɛ e dili ninnge wie mɔ e nin a diman wie le’n. E wun bliblili e kpa kɛ é kán Ɲanmiɛn Sielɛ’n i ndɛ é klé sran mun.

Kɛ ɔ́ kɔ́ i ɲrun’n, ndɛnngan tɔli Kanbɔzu lɔ siefuɛ’m be afiɛn. I sɔ’n ti, Anuannzɛ’n fa e ɔli Viɛtinamun i ngua lɔ lika’n nun. Kɛ e dili afuɛ nɲɔn’n, n tɔli tukpacɛ kekle kpa. Ɔ maan, e sali e sin Etazinin lɔ. Ɔ yoli e ya dan. Ɔ cɛli kan naan m’an yo juejue. I sin’n, e yoli atin bofuɛ ekun.

Afuɛ 1965 nun’n, e nin Anzela e boli akpasua sunianfuɛ junman’n i dilɛ’n i bo. Yɛ e yoli nvle sunianfuɛ wie. E yoli i kwlaa sɔ’n afuɛ 33. Blɛ sɔ nun’n, e ukali aniaan mun e yoli nvle kun aɲia mun. N kloli junman sɔ’n i dilɛ kpa. Afin, nvle kun aɲia’m be yolɛ’n man e aklunjuɛ titi. Afuɛ wie’m be nun’n, e sinnin Niyɔki akpasua’n su e niannin aniaan’m be osu. Yɛ e yoli nvle kun aɲia sunman Yankee Stadium lɔ.

Anuannzɛ’n mannin e nin Anzela e junman kpanngban wie mun ekun. Yɛ be dilɛ’n, w’a yoman pɔpɔ. I wie yɛle kɛ afuɛ 1995 nun’n, be seli min kɛ n yo suklu nga be flɛ i kɛ École de formation ministérielle i nun like klefuɛ. I afuɛ nsan m’ɔ́ sín’n, be flɛli min kɛ n ko di junman Betɛli lɔ. Betɛli lɔ yɛ n boli blɛ kwlaa nun Ɲanmiɛn  junman dilɛ’n i bo-ɔ. Kɛ n jasoli lɔ’n, w’a di afuɛ 40. Ɔ maan kɛ be flɛli min lɔ ekun’n, ɔ yoli min fɛ kpa. Blɛ wie nun’n, n dili junman biolo ng’ɔ nian jasin fɛ’n bolɛ junman’n su’n nun. Kpɛkun, suklu fanunfanun nga Anuannzɛ’n kpɛli be ba’n, n yoli be nun like klefuɛ. Afuɛ 2007 nun’n, Anuannzɛ’n i ɲrun dinfuɛ’m be tikeli biolo uflɛ kun. Biolo sɔ’n yɛ ɔ nian suklu kwlaa nga be yo be Betɛli lɔ’n be su-ɔ. Aniaan nga be di junman biolo sɔ nun’n, n yoli be sunianfuɛ afuɛ kpanngban.

Kɛ ɔ́ kɔ́ i ɲrun’n, Anuannzɛ’n wa tikeli suklu wie mun. Afuɛ 2008 nun’n, be tikeli asɔnun kpɛnngbɛn’m be suklu’n. Yɛ afuɛ nɲɔn ng’ɔ́ bɛ́ i sin nun’n, asɔnun kpɛnngbɛn 12.000 tra su be trɛnnin i sɔ suklu mɔ be yoli i Patɛsɔnun lɔ’n, ɔ nin Bluklinin lɔ’n be bo. Kɛ é sé yɛ’n, be yo suklu sɔ’n i lika kpanngban be nun. Afuɛ 2010 nun’n, be kacili suklu nga be flɛ i kɛ École de formation ministérielle i flɛlɛ’n. Be flɛli i kɛ École biblique pour frères célibataires. Suklu uflɛ nga be tikeli i ekun’n, yɛle Klistfuɛ nga b’a ja bla annzɛ bian’n be suklu’n.

Afuɛ 2014, Sɛptanblu nun’n, be kannin suklu nɲɔn sɔ’m be boli nun. Be flɛ i kɛ Ɲanmiɛn Sielɛ’n i jasin bofuɛ’m be suklu. Aniaan nga b’a ja bla annzɛ bian’n, ɔ nin be nga be nin a jaman wie’n, be kwla di suklu sɔ’n. Andɛ’n, be yo suklu sɔ’n i nvle sunman be nun asiɛ wunmuan’n su. Kɛ e wun kɛ aniaan kpanngban kpa be di suklu sɔ’n wie’n, ɔ yo e fɛ dan. Aniaan nga be ba suklu sɔ’n i dilɛ wie’n, e nin be nun sunman e yia e koko yalɛ. I sɔ’n yo min fɛ dan.

Kɛ ɔ fɛ i blɛ mɔ be nin a yoman min batɛmun’n i nun lele m’ɔ́ fá jú andɛ’n, Zoova fanngan nun’n, e nin sran ngwlɛlɛfuɛ mun e sannin nun. Kɛ n bu i sɔ liɛ’n i akunndan’n, n lɛ i ase titi. Sran sɔ’m be ti’n, n si Zoova yɛ n su i kpa. N kpɛnngbɛn tra sran sɔ’m be nun wie mun, yɛ be nun wie’m be ti oke. Asa ekun’n, e nin be nun sunman e nvle timan kun. Sanngɛ, be nzuɛn’n nin be ninnge’m be yolɛ’n kleli min kɛ be klo Zoova kpa. Zoova i sufuɛ’m be nun ngwlɛlɛfuɛ sunman be ti min janvuɛ, yɛ n kwla fa be nzuɛn’n. I sɔ’n ti, ń lá Zoova i ase dan.