1, 2. (a) ?Like kpa benin yɛ Ɲanmiɛn i sufuɛ’m be ɲin o i sin-ɔn? (b) ?Ngue yɛ é yó naan e ɲin w’a tran like nga Ɲanmiɛn waan ɔ́ fá mán e’n su-ɔ? (An nian desɛn ng’ɔ o kan like suanlɛ’n bo i bo lɛ’n.)

AKOTO Pɔlu seli kɛ: “Ń nyán like nga Nyanmiɛn flɛ e kɛ é nyɛ́n i nyanmiɛn su lɔ’n.” (Filipfuɛ Mun 3:14) Andɛ Klistfuɛ nga Ɲanmiɛn kpali be sieli be ngunmin’n, be lafi su sɔ wie. Yɛle kɛ bé kɔ́ ɲanmiɛn su. Kpɛkun, be nin Zezi Klist bé dí famiɛn. Yɛ bé yó maan fɔ su tranman sran’m be nun kun. (Sa Nglo Yilɛ 20:6) Nanwlɛ, like nga be lafi su’n, ɔ ti kpa dan. Be nga be ti Zezi i bua’m be wie mun’n, be kusu be lafi like kpa kun su wie. Yɛle kɛ, kɛ asiɛ’n wá káci lika klanman’n, bé trán su. I sɔ’n ti, be klun jɔ dan.—2 Piɛr 3:13.

² Pɔlu kunndɛli kɛ ɔ́ úkɛ i niaan mun naan be nin Ɲanmiɛn be nanti klanman titi, naan be ɲan like kpa nga Ɲanmiɛn fa sieli be ɲrun’n. Ɔ seli be kɛ: “An bu nglo lɔ ninnge’m be akunndan.” (Kolɔsfuɛ Mun 3:2) Ɔ fata kɛ be ɲin tran like nga bé ɲɛ́n i ɲanmiɛn su lɔ’n su titi. (Kolɔsfuɛ Mun 1:4, 5) Sɛ é kɔ́ ɲanmiɛn su o, annzɛ é trán asiɛ’n su wa o, maan e tinuntinun  e bu wafa nga Zoova yra e su’n i akunndan. I liɛ’n, e ɲin trán like kpa nga i waan ɔ́ fá mán e’n su titi.—1 Korɛntfuɛ Mun 9:24.

3. ?Ngue ti yɛ Pɔlu tuli i niaan Klistfuɛ’m be fɔ-ɔ?

³ Pɔlu tuli i niaan Klistfuɛ’m be fɔ naan be nian be wun su. Afin, sɛ b’a yoman sɔ’n, be su ɲanman like nga Ɲanmiɛn waan ɔ́ fá mán be’n. Ɔ kannin sran wie mɔ be tɔn be wun suɛn kɛ be ti Klistfuɛ’n be ndɛ kleli Kolɔsfuɛ mun. Sran sɔ’m be di Moizi Mmla’n su, be lafiman Klist su. (Kolɔsfuɛ Mun 2:16-18) Asa ekun’n, ɔ kannin sa wie’m be ndɛ. Andɛ’n, sɛ y’a nianman e wun su naan e yo sa sɔ mun’n, e su ɲanman like kpa nga Ɲanmiɛn fa sieli e ɲrun’n. Pɔlu kannin like nga é yó naan e konvi w’a sɔman ɲannzuɛn sa mun’n i ndɛ. Yɛ ɔ kleli wafa nga e kwla siesie ndɛ ng’ɔ tɔ e nin e niaan Klistfuɛ mun, annzɛ e nin e awlofuɛ mun e afiɛn’n. Sɛ e nanti Pɔlu i afɔtuɛ sɔ’m be su’n, e liɛ yó ye. I sɔ’n ti, maan e fa e ɲin sie i fluwa mɔ Pɔlu klɛ ko mannin Kolɔsfuɛ mun’n, i nun afɔtuɛ wie’m be su.

4. ?Ngue ti yɛ sɛ e konvi sɔ ɲannzuɛn sa mun’n, e su ɲanman like nga Zoova fa sieli e ɲrun’n niɔn?

⁴ Kɛ Pɔlu kannin like kpa nga Ɲanmiɛn fa sieli be ɲrun’n i ndɛ kleli i wiengu Klistfuɛ mun’n, ɔ seli be kɛ: “I sɔ’n ti’n, an wla amun asiɛ’n su wa nzuɛn’n be ase: bla nin bian kunndɛlɛ, sa tɛtɛ yolɛ, be konvi b’ɔ sɔ nyannzuɛn sa mun’n, be nyin b’ɔ blo ninnge’m be su’n, be nyin b’ɔ yi-man like’n b’ɔ nin amuɛn sɔlɛ’n ti kun’n.” (Kolɔsfuɛ Mun 3:5) Sɛ sran kun i konvi sɔ ɲannzuɛn sa mun’n, ɔ cɛman naan ɔ nin Zoova be afiɛn w’a saci. Ɔ maan, ɔ su ɲanman like kpa ng’ɔ fa sieli e ɲrun’n wie. Aniaan kun kunndɛli bla. Sanngɛ kɛ ɔ kacili i nzuɛn’n, ɔ wa suli Zoova ekun. Ɔ seli kɛ: “Kɛ n konvi sɔli ɲannzuɛn sa mun lele’n, m’an kwlá traman min awlɛn kun. Ɔ maan, n yoli sa tɛ.”

5. ?Ngue yɛ é yó naan y’a fɔnman Zoova i mmla’n niɔn?

⁵ Ɔ ju wie’n, ɔ fata kɛ e nian e wun su kpa naan y’a fɔnman Zoova i mmla’n. I wie yɛle aniaan nga be su nian be wiengu nzuɛn’n naan bé bó soman’n be liɛ’n. Kɛ ɔ ko yo naan b’a yoman sa tɛ’n ti’n, ɔ fata kɛ be nian be wun su. I lɛ nun’n, be kwla se kɛ be su tɔman be wiengu nun, be su tratraman be wun nun, yɛ be su tranman lika nga sran wunman be’n. (Nyanndra Mun 22:3) Kɛ junman wie dilɛ annzɛ aata dilɛ ti’n, e kɔ klɔ uflɛ annzɛ nvle uflɛ su’n, ɔ fata kɛ e nian e wun su kpa. Sɛ e ti yasua naan e nin bla yɛ e di junman likawlɛ’n, maan e nian e wun su kpa wie. (Nyanndra Mun 2:10-12, 16) ?Ngue yɛ e kwla yo naan y’a yoman sa tɛ-ɔ? Maan e kan kle sran mun kɛ e ti Zoova i Lalofuɛ. Maan e kle kɛ e nzuɛn’n ti kpa. Nán e tra ndalie. Sɛ e wla bo e wun annzɛ e ɲrun yo e koun’n, maan e nian e wun su kpa wie. Afin, sɛ sran wie fɛ i wun mantan e’n, ɔ cɛman naan e nin i y’a san nun. Yɛ i bo gúa tɛ kpa. I sɔ’n ti, sɛ e wla bo e wun annzɛ e ɲrun yo e koun’n, maan e srɛ Zoova, yɛ e fa e wun mantan e niaan mun. I liɛ’n, bé wlá e fanngan naan y’a kwla ɲan like kpa nga e wla o su kɛ é ɲɛ́n i’n.—An kanngan Jue Mun 34:19, Nyanndra Mun 13:20 be nun.

6. ?Sɛ e kunndɛ kɛ é yíyí e ɲin su’n, ngue yɛ ɔ fataman kɛ e wla fi su-ɔ?

⁶ Nán e fa ninnge nga be kle ɲannzuɛn sa mun’n e yiyi e ɲin su. I liɛ’n, e konvi su sɔman sa sɔ mun. Ninnge nga be kle be  televiziɔn nin video’m be nun’n, i wie yɛ sran’m be yoli be Sodɔmun nin Gomɔru lɔ-ɔ. (Zid 7) Be nga be kle ɲannzuɛn sa sɔ mun’n, be kunndɛ kɛ sran’m be bu i kɛ be timan like tɛ. I sɔ’n ti, ɔ fata kɛ e nian e wun su. Nán e fa ninnge ngba e yiyi e ɲin su. Sɛ y’a yoman sɔ’n, e su ɲanman like kpa nga e wla o su kɛ é ɲɛ́n i’n.—Nyanndra Mun 4:23.

7. ?Sa benin yɛ ɔ kwla ju asɔnun’n nun-ɔn?

⁷ Kɛ e nin e niaan mun e o asɔnun’n nun’n, ɔ yo e fɛ. Kɛ e yia’n, e suan Ɲanmiɛn ndɛ’n. Yɛ e wla e wiengu fanngan. Ɔ maan, e ɲin tran like kpa nga Ɲanmiɛn waan ɔ́ mán e’n su titi. Sanngɛ, ndɛ kwla tɔ e nin e niaan mun e afiɛn cɛn kunngun. Sɛ i sɔ sa ju naan y’a siesiemɛn i ndɛndɛ’n, ɔ cɛman naan y’a fa e niaan’m be wun ndɛ y’a sie e klun.—An kanngan 1 Piɛr 3:8, 9 nun.

8, 9. (a) ?Ngue yɛ ɔ fata kɛ e yo naan e ɲin w’a tran like kpa nga Ɲanmiɛn waan ɔ́ mán e’n su titi-ɔ? (b) ?Sɛ aniaan kun lo e ngasi’n, ngue yɛ é yó naan e nin i e afiɛn w’a sɛ-ɔ?

⁸ Sɛ e fa e niaan’m be wun ndɛ e sie e klun’n, e su ɲanman like kpa nga Ɲanmiɛn waan ɔ́ mán e’n. I sɔ’n ti, maan e nanti afɔtuɛ nga Pɔlu mannin Klistfuɛ mun’n su. Ɔ seli kɛ: “An ti Nyanmiɛn i sran, ɔ klo amun, yɛ ɔ fali amun. I sɔ’n ti’n, maan sran’m be yo amun annvɔ, an yo be kpa, an yo amun wun aenvuɛ, an yo wɛtɛɛfuɛ, yɛ an blu sa’m be su. An fa like sɔ mun cici amun ti. Sa nga amun wiengu yo bɔ an wun i’n, maan ɔ sɔn amun nun, sɛ sran kun yo i wiengu sa’n, maan ɔ yaci cɛ i. [Zoova, NW] yacili sa nga an yoli i’n cɛli amun, ɔ maan amun kusu, sa nga be yo amun’n, an yaci cɛ. Yɛ sa ng’ɔ ti cinnjin trɛ i ngba b’ɔ maan i kwlaa sɔ’n kwla yo ye’n yɛlɛ kɛ an klo amun wiengu.”—Kolɔsfuɛ Mun 3:12-14.

⁹ Sɛ e klo e wiengu mun naan e kunndɛ kɛ é yó be kpa’n, é yáci sa nga be yo e’n cɛ́ be. Wienun-ɔn, e niaan kun w’a kan e ndɛ tɛ, annzɛ w’a yo sa wie m’ɔ lo e ngasi-ɔ. I lɛ nun’n, maan e wla kpɛn blɛ mɔ e kannin e niaan wie i ndɛ tɛ, annzɛ e loli i ngasi mɔ sanngɛ ɔ yaci cɛli e’n su. Kɛ ɔ yaci cɛli e’n, ɔ yoli e fɛ dan. (An kanngan Akunndanfuɛ’n 7:21, 22 nun.) Kɛ e wun kɛ Klist fanngan nun e bo ti kun’n, i sɔ’n yo e fɛ. (Kolɔsfuɛ Mun 3:15) E kwlakwla e klo Ɲanmiɛn. Yɛ e bo jasin fɛ kunngba’n. Sa nga be o e su’n, be o e niaan sunman be su wie. I sɔ’n ti, maan e yo e niaan’m be kpa. Maan e klo be. Yɛ maan e yaci sa nga be yo e’n, e cɛ be. I liɛ’n, e bo yó kun asɔnun’n nun. Kpɛkun, e ɲin trán like kpa nga Ɲanmiɛn waan ɔ́ mán e’n su titi.

10, 11. (a) ?Ngue ti yɛ ɔ fataman kɛ e ɲin ci e wiengu-ɔ? (b) ?Ngue yɛ é yó naan e ɲin w’a ciman e wiengu-ɔ?

¹⁰ Nán e ɲin ci e wiengu mun. Afin, sɛ e yo sɔ’n, e su ɲanman like kpa nga Ɲanmiɛn waan ɔ́ mán e’n. Biblu’n kle kɛ be ɲin m’ɔ ci be wiengu’n, i bo kwla gua tɛ. I wie yɛle Kaɛn liɛ’n. I ɲin m’ɔ cili Abɛli ti’n, ɔ kunnin i. Kɔre, nin Datan nin Abiramun be ɲin cili Moizi. I sɔ’n ti, be yoli ɲin kekle i su. Kɛ Famiɛn Saili i ɲin cili Davidi’n, ɔ kunndɛli kɛ ɔ́ kún i. Ɲanmiɛn Ndɛ’n se kɛ: “Lika nga be nyin ci sran bɔ be bu be bɔbɔ be wun akunndan lɛ’n, sa sukusuku’n nin sa tɛtɛ’n kwlaa o lɛ.” Ndɛ sɔ’n ti nanwlɛ.—Zak 3:16.

¹¹ Sɛ e klo e wiengu mun’n, e ɲin su  ciman be. Sanngɛ, é yó be kpa. Ɲanmiɛn Ndɛ’n se kɛ: “Sran b’ɔ klo sran’n, ɔ trɛ i anwlɛn sran wun, sran b’ɔ klo sran’n, ɔ yo aklunye, yɛ i nyin blo-man sran like su.” (1 Korɛntfuɛ Mun 13:4) Kɛ ɔ ko yo naan e ɲin w’a ciman e niaan mun’n, maan e mian e ɲin e bu akunndan nga Zoova bu’n wie. Maan e bu asɔnun’n kɛ sran i wunnɛn wunmuan’n sa, naan e niaan’m be ti kɛ e wunnɛn’n i lika mun sa. Biblu’n se kɛ: “Sɛ be kannvun e lika kun’n, ɔ yo e fɛ kpa.” (1 Korɛntfuɛ Mun 12:16-18, 26) I sɔ’n ti, sɛ e niaan kun yo like kpa wie naan be yi i ayɛ annzɛ be kannvun i’n, maan ɔ yo e fɛ. Nán e ɲin ci i. I lɛ nun’n, Famiɛn Saili i wa Zonatan kle e ajalɛ kpa. Kɛ Ɲanmiɛn sieli Davidi i famiɛn’n, Zonatan i ɲin w’a cimɛn i. I kpa bɔbɔ’n, ɔ jrɛnnin i sin. Yɛ ɔ wlɛli i fanngan. (1 Samiɛl 23:16-18) Maan e klo e wiengu mun. Yɛ e yo be kpa kɛ Zonatan liɛ’n sa.

12. ?Afɔtuɛ benin yɛ sɛ awlo kun nunfuɛ’m be nanti su’n, be ɲin trán like kpa nga Ɲanmiɛn seli kɛ ɔ́ mán e’n su titi-ɔ?

¹² Kɛ awlo kun nunfuɛ’m be tinuntinun be nanti Ɲanmiɛn mmla’n su’n, awlo’n nun ti fɔuun. Ɔ maan, be ngba be ɲin tran like kpa nga Ɲanmiɛn waan ɔ́ mán e’n su titi. Pɔlu seli kɛ: “Bla mun, nán an fa amun nyin wlawla amun wun mun, an bu be sran, afin e Min’n i nyrun sɛ an yo sɔ-ɔ, ɔ ti kpa. Yasua mun, an klo amun yi mun, nán an yo amun nyrun wiwi be wun. Ba kanngan mun, maan amun nyin yi amun si nin amun nin sa’n kwlaa nun, afin sɛ an yo sɔ-ɔ, ɔ yo e Min’n i fɛ. Nja mun, nán an yo sa ng’ɔ kun amun mma’m be ya’n maan be sa sin búbú be’n.” (Kolɔsfuɛ Mun 3:18-21) Nanwlɛ,  sɛ awlo kun nunfuɛ’m be nanti afɔtuɛ sɔ’n su’n, be liɛ yó ye dan.

13. ?Ngue yɛ aniaan bla kun kwla yo naan i wun’n w’a kunndɛ kɛ ɔ́ sú Zoova wie-ɔ?

¹³ Wienun-ɔn, aniaan bla kun i wun’n suman Zoova. ?Sɛ yasua’n nin i tranman klanman’n, ngue yɛ ɔ fata kɛ ɔ yo-ɔ? Nán ɔ nin i wun’n be kan ndɛ. Afin i sɔ’n su yoman sa fi ye. Kannzɛ bɔbɔ i ndɛ yo fɛ’n, nɛ́n i sɔ’n ti yɛ bian’n sé kɛ ɔ́ sú Zoova-ɔ. Sanngɛ, ɔ fata kɛ ɔ bu i wun’n i sran. Afin, yasua’n yɛ ɔ ti awlo’n i su kpɛn-ɔn. Sɛ ɔ bu i wun’n i sran’n, awlo’n nun tɔ́ fɔuun. Kpɛkun, Zoova ɲán ɲrun. Sɛ ɔ nin i wun’n be tran klanman’n, atrɛkpa’n, ɔ́ kúnndɛ kɛ ɔ́ sú Zoova wie. Ɔ maan, be ngba be ɲin trán like kpa nga Ɲanmiɛn waan ɔ́ mán e’n su titi.—An kanngan 1 Piɛr 3:1, 2 nun.

14. ?Sɛ aniaan kun i yi m’ɔ suman Zoova bumɛn i sran’n, ngue yɛ ɔ fata kɛ ɔ yo-ɔ?

¹⁴ Wienun-ɔn, aniaan bian kun i yi’n suman Zoova. ?Sɛ ɔ wun kɛ bla’n bumɛn i sran’n, ngue yɛ ɔ fata kɛ ɔ yo-ɔ? Nán maan ɔ se kɛ ɔ́ kpɛ́nkpɛ́n i yi’n su naan ɔ wun i wlɛ kɛ i yɛ ɔ sie awlo’n niɔn. Nɛ́n i sɔ m’ɔ́ yó’n, i ti yɛ i yi’n bú i sran-ɔn. Ɲanmiɛn kunndɛ kɛ yasua’m be klo be yi mun kɛ Zezi fa kloli asɔnun’n sa. (Efɛzfuɛ Mun 5:23) Zezi m’ɔ ti asɔnun’n i su kpɛn’n, ɔ trɛli i awlɛn i sɔnnzɔnfuɛ’m be wun titi. (Lik 9:46-48) Sɛ aniaan bian’n nian Zezi i ayeliɛ’n su’n, cɛn wie lele’n, i yi’n kwla kunndɛ kɛ ɔ́ sú Zoova wie.

15. ?Wafa sɛ yɛ aniaan kun kwla kle kɛ ɔ klo i yi-ɔ?

¹⁵ Zoova seli yasua mun kɛ: “An klo amun yi mun, nán an yo amun nyrun wiwi be wun.” (Kolɔsfuɛ Mun 3:19) Yasua ng’ɔ klo i yi’n, ɔ bu i sran. Yɛle kɛ, ɔ sie i su i yi’n i nuan bo naan bla’n wun i wlɛ kɛ i ndɛ lo i. (1 Piɛr 3:7) Kannzɛ ɔ kwlá yoman like kwlaa nga i yi’n se i kɛ ɔ yo’n, sanngɛ, maan ɔ sie i su i nuan bo. I liɛ’n, ɔ kwla fa ajalɛ nga be ti kpa’n. (Nyanndra Mun 15:22) Yasua ng’ɔ klo i yi’n,  ɔ miɛnmɛn i yi’n kɛ ɔ bu i sran. Sanngɛ, ɔ́ yó like ng’ɔ kwla yo naan i yi’n w’a bu i sran’n. Kɛ yasua kun klo i yi nin i mma mun’n, be su Zoova aklunjuɛ su. Ɔ maan, be ngba be ɲin tran like kpa nga Ɲanmiɛn waan ɔ́ mán e’n su titi.

16, 17. ?Gbanflɛn nin talua mun, ngue yɛ ɔ fata kɛ amun yo naan amun a faman amun si nin amun nin’m be wun ya-ɔ?

¹⁶ ?Gbanflɛn nin talua mun, sɛ amun bu i kɛ amun si nin amun nin’m be mianmian amun’n, ngue yɛ ɔ fata kɛ amun yo-ɔ? I sɔ’n kwla yo amun ya dan. Sanngɛ, nɛ́n i sɔ’n ti yɛ amún sé kɛ amun suman Zoova kun-ɔn. Sɛ amun yaci i sulɛ’n, amún yó amun wun tɛ. Amún wún kɛ sran fi kloman amun traman amun si nin amun nin mun, ɔ nin amun janvuɛ nga be o asɔnun’n nun’n.

¹⁷ ?Sɛ amun si nin amun nin’m be tuman amun fɔ’n, ɔ́ yó sɛ naan amun a si kɛ be klo amun? (Ebre Mun 12:8) Amun si nin amun nin’m be kwla fɔn. Ɔ maan, wafa nga be tu amun fɔ’n, atrɛkpa’n, ɔ timan amun liɛ’n su. Sanngɛ, amun bu like nga ti yɛ be tu amun fɔ’n i akunndan. Nán amun ijɔ amun konviabo. Ɲanmiɛn Ndɛ’n se kɛ: “Sran nga b’ɔ si ngwlɛlɛ’n, ɔ klo-man ijɔlɛ kaka’n. Ngwlɛlɛfuɛ’n kán ndɛ-ɔ, ɔ bu i sin naan w’a kan.” (Nyanndra Mun 17:27) Amun yo ngwlɛlɛfuɛ. Yɛle kɛ ndɛ nga be kan kle amun’n, amun sie amun su. (Nyanndra Mun 1:8) Kɛ amun si nin amun nin’m be su Zoova’n, maan ɔ yo amun fɛ. Afin, be kunndɛ kɛ bé úka amun naan cɛn wie lele’n, amun ɲan anannganman nguan.

18. ?Ngue ti yɛ w’a fua kpa kɛ ɔ ɲin trán like kpa nga Ɲanmiɛn waan ɔ́ mán e’n su titi-ɔ?

¹⁸ Sɛ e lafi su kɛ é kɔ́ ɲanmiɛn su o, annzɛ é trán asiɛ’n su wa o, maan e ɲin tran like kpa nga Ɲanmiɛn waan ɔ́ mán e’n su titi. Ɲanmiɛn m’ɔ yili e’n yɛ ɔ seli kɛ ɔ́ mán e like sɔ’n niɔn. Ɔ maan, e kwla lafi su. Ɲanmiɛn seli kɛ: “Kɛ jenvie’n i nzue’n ɔ kata i bo lɔ’n su’n ju’n, i kunngba nin-ɔn, asiɛ’n wunmuan’n su sran’m bé sí Anannganman lelele.” (Ezai 11:9) Ɔ cɛ kan’n, asiɛ’n sufuɛ’m be kwlaa bé sí Ɲanmiɛn. I sɔ’n ti, maan e bu like kpa m’ɔ seli kɛ ɔ́ mán e’n i akunndan titi. Nán maan e tran lɛ naan like wie ti’n, y’a ɲanman like kpa sɔ’n.