1, 2. (a) ?Wafa sɛ yɛ Zezi bu Ɲanmiɛn Mmla’n niɔn? (b) ?Ngue yɛ ɔ kle kɛ mmla klefuɛ nin Farizifuɛ’m be nantiman Mmla’n su kɛ ɔ fata’n sa-ɔ?

ZEZI kloli Moizi Mmla’n. I sɔ’n boman e nuan. Afin, i Si Zoova mɔ i ɲin yi i dan’n, yɛ ɔ fali Mmla’n mannin Moizi-ɔ. Ndɛ ng’ɔ o Jue Mun 40:9 nun’n, ɔ yi wafa nga Zezi bu Ɲanmiɛn Mmla’n i nglo. Be klɛli i kɛ: “Min Nyanmiɛn, min waan ń yó ɔ klun sa. Ɔ mmla’n ɔ o min klun.” Sa nga Zezi yoli be’n nin ndɛ ng’ɔ kannin be’n, be kle kɛ Ɲanmiɛn Mmla’n ti kpa, naan ɔ yo sran ye, naan i kwlaa kpɛ́n su.—Matie 5:17-19.

² Zuifu’m be mmla klefuɛ nin Farizifuɛ’m be nantiman Ɲanmiɛn Mmla’n su kɛ ɔ nin i fata’n sa. Ɔ maan, sran’m be buli i kɛ Mmla’n i su nantilɛ ti kekle. Mmla klefuɛ nin Farizifuɛ’m be nantiman mmla ng’ɔ ti cinnjin’n su. Kɛ Zezi wunnin i sɔ’n, w’a yomɛn i fɛ. Ɔ seli be kɛ: “An yi mant’n, nin anɛt’n, ɔ nin kumɛn’n be blusu’n, sanngɛ an yaci mmla ng’ɔ ti cinnjin’n, nin nanwlɛ dilɛ’n, nin aunnvuɛ silɛ’n, ɔ nin sa kpa yolɛ b’ɔ maan sran’m be fa be wla gua amun su’n.” (Matie 23:23) Mmla tɛkɛtɛkɛ’m be kpɛlɛ yɛ ɔ ti Farizifuɛ’m be cinnjin-ɔn. Be wunman like nga ti yɛ Ɲanmiɛn mannin Mmla’n i wlɛ. Yɛ be  bu i kɛ be ti kpa tra be wiengu mun. Sanngɛ Zezi liɛ’n, ɔ wunnin like nga ti yɛ Ɲanmiɛn mannin Mmla’n i wlɛ. Yɛ ɔ wunnin Zoova i su like nga Mmla kle’n, i wlɛ wie.

3. ?Ngue yɛ like suanlɛ nga nun’n, é wá wún i-ɔ?

³ E mɔ e ti Klistfuɛ’n, e diman Moizi Mmla’n su. (Rɔmfuɛ Mun 7:6) ?Sanngɛ, ngue ti yɛ Zoova maan be fali Moizi Mmla’n sieli i Biblu’n nun-ɔn? Ɔ yoli sɔ naan e wun like nga ti yɛ ɔ mannin Mmla’n i wlɛ, naan e nanti “ng’ɔ ti cinnjin’n” su. I wie yɛle laa Izraɛli lɔ fiawlɛ klɔ nga be kpali be’n naan sran kunfuɛ’n w’a ɲɛn i ti’n. Like suanlɛ ng’ɔ sinnin lɛ’n nun’n, e wunnin like nga ajalɛ sɔ mɔ Zoova fali’n, ɔ kle e’n. Like suanlɛ nga nun’n, é wá wún Zoova i su like nga fiawlɛ klɔ’m be kle e’n. Kpɛkun, é wún wafa nga e kwla nian Zoova i nzuɛn’n su’n. I sɔ’n ti, é wá tɛ́ kosan nsan be su: ‘?Wafa sɛ yɛ fiawlɛ klɔ’m be kle kɛ Zoova si aunnvuɛ-ɔ? ?Wafa sɛ yɛ klɔ sɔ’m be kle kɛ Zoova yo sa’n i nuan su-ɔ? ?Wafa sɛ yɛ Zoova bu klɔ sran’n i nguan’n niɔn?’ Kɛ é wún kosan kunngun sɔ’m be su tɛlɛ’n, maan e bu wafa nga e kwla nian e Si Ɲanmiɛn i ayeliɛ’n su’n i akunndan.—An nian Efɛzfuɛ Mun 5:1 nun.

4, 5. (a) ?Ngue ti yɛ fiawlɛ klɔ’m be su kɔlɛ timan kekle-ɔ? (b) ?Ngue ti yɛ Zoova fɛli i sɔ ajalɛ’n niɔn? (c) ?Ngue yɛ i sɔ’n kle e Zoova su-ɔ?

⁴ Ajalɛ nga Zoova fali’n ti’n, fiawlɛ klɔ nsiɛn’m be su kɔlɛ’n timan kekle. Afin, Zoova seli Izraɛlifuɛ mun kɛ be kpa klɔ nsan Zurdɛn’n i bue kun, yɛ be kpa klɔ nsan Zurdɛn’n i bue uflɛ su. I liɛ’n, sran kunfuɛ’n su wanndiman lele naan w’a ju klɔ sɔ’m be nun kun su. (Kalɛ 35:11-14) Asa ekun’n, be yili klɔ sɔ’m be su atin. (Mmla’n 19:3) Zuifu’m be lalafuɛ fluwa kun se kɛ be sieli nzɔliɛ wie mun atin’m be su, naan sran kunfuɛ’n wun lika nga fiawlɛ klɔ’m be o’n. Fiawlɛ klɔ’m be ti’n, Izraɛlifuɛ nga sanvuɛsa ɲɛn i naan ɔ kun sran’n, ɔ su seman kɛ ɔ́ kó fía amuɛn sɔfuɛ’m be nvle kun nun, naan be ayeliɛ tɛ’n w’a sɛ i.

⁵ Mmla’n nun’n, Zoova seli kɛ sran ng’ɔ kun sran’n, maan be kun i wie. Sanngɛ, be nga sanvuɛsa yɛ ɔ ɲan be’n, ɔ seli kɛ maan be si be aunnvuɛ, yɛ be nian be lika. Kɛ fluwa sifuɛ kun buli i sɔ liɛ’n i akunndan’n, ɔ seli kɛ: “Mmla sɔ’n ti yɛiin. Yɛ i su falɛ’n timan kekle kaan sa.” Zoova timan  kɛ jɔlɛ difuɛ nga i klun yo wi m’ɔ kunndɛ kɛ ɔ́ klé sran’m be ɲrɛnnɛn’n sa. Sanngɛ, ɔ ti “aunnvuɛ sifuɛ dan.”—Efɛzfuɛ Mun 2:4.

6. ?Ngue yɛ ɔ kle kɛ Farizifuɛ’m be siman aunnvuɛ-ɔ?

⁶ Farizifuɛ’m be siman aunnvuɛ. Zuifu’m be lalafuɛ fluwa kun seli kɛ sɛ sran kun yo sa tɛ kunngba’n i kpɛ nsan’n, Farizifuɛ’m be yaci cɛmɛn i. Be ayeliɛ sɔ’n ti’n, Zezi buli be wun ɲanndra kun. Ɔ kannin Farizifuɛ kun m’ɔ su srɛ Ɲanmiɛn gua bo sika defuɛ kun i wun lɛ’n i ndɛ. Farizifuɛ sɔ’n seli kɛ: “Nyanmiɛn, kwla o, afin n liɛ’n, n ti-man kɛ sran nga’m be sa: be de sran like wue kekle su, be di-man nanwlɛ, be kunndɛ bla be yi bo nin bian be wun bo, yɛ n ti-man kɛ gua bo sika defuɛ ng’ɔ jin yɛ’n sa.” Ɲanndra sɔ’n kle kɛ Farizifuɛ’m be “yo sran wie’m be finfin’n.”—Lik 18:9-14.

7, 8. (a) ?Wafa sɛ yɛ e kwla kle kɛ e si aunnvuɛ-ɔ? (b) ?Ngue ti yɛ ɔ fata kɛ e yo wun ase kanfuɛ-ɔ?

⁷ Nán e yo kɛ Farizifuɛ mun sa. Sanngɛ, maan e si aunnvuɛ kɛ Zoova sa. (An kanngan Kolɔsfuɛ Mun 3:13 nun.) Sɛ e wiengu kun yo e sa naan ɔ kpata e’n, maan e yaci e cɛ i. (Lik 17:3, 4) Maan e tinuntinun e usa e wun kɛ: ‘?Kannzɛ min wiengu kun yo min sa kunngba’n kpɛ sunman’n, n yaci cɛ i? ?N sisi min bo naan e nin i y’a siesie e afiɛn?’

⁸ Maan e yo wun ase kanfuɛ. I liɛ’n, é yáci sa nga be yo e’n é cɛ́. Farizifuɛ’m be bu i kɛ be ti kpa tra be wiengu mun. I sɔ’n ti, kɛ be yo be sa’n be yaci cɛman. Sanngɛ, e mɔ e ti Klistfuɛ’n, e bu e wiengu’m “be sran tra” e bɔbɔ. Yɛ e yaci sa nga be yo e’n e cɛ be. (Filipfuɛ Mun 2:3) Maan e tinuntinun e usa e wun kɛ: ‘?N ti wun ase kanfuɛ, yɛ n nian Zoova i nzuɛn’n su?’ Sɛ e wiengu’m be yo e sa naan be wun kɛ e ti wun ase kanfuɛ’n, be su sisiman be bo naan b’a kpata e. Yɛ e kusu e su sisiman e bo naan y’a yaci y’a cɛ be. Nanwlɛ, maan e si aunnvuɛ. Yɛ nán e fa ya ndɛndɛ.—Akunndanfuɛ’n 7:8, 9.

9. ?Ngue yɛ Zoova yoli naan Izraɛlifuɛ’m b’a wun i wlɛ kɛ sran’n i nguan’n ti like cinnjin-ɔn?

⁹ Kɛ ɔ ko yo naan b’a kunman sran ng’ɔ w’a yoman sa tɛ’n, i ti yɛ Ɲanmiɛn seli Izraɛlifuɛ mun kɛ be kpa fiawlɛ klɔ mun-ɔn. (Mmla’n 19:10) Zoova bu klɔ sran’n i nguan’n i like cinnjin. I sɔ’n ti, i ɲin ci sran kunlɛ’n. (Nyanndra Mun 6:16, 17) Ɲanmiɛn i nzuɛn’n nin klɔ sran liɛ’n timan kun. Ɔ yo sa’n i nuan su. Ɔ maan, kannzɛ sanvuɛsa ɲannin sran kun naan ɔ kunnin i wiengu kun’n, Zoova i ɲin kwlá kpaman sa sɔ’n su. Be kwla si sran sɔ’n i aunnvuɛ. Sanngɛ, ɔ fata kɛ ɔ dun mmua kan sa ng’ɔ juli’n kle kpɛnngbɛn mun. Sɛ be wun kɛ  nɛ́n i ɲinfu yɛ ɔ kunnin sran’n, ɔ kwla tran fiawlɛ klɔ’n nun lele saan Ɲanmiɛn ɲrun jranfuɛ’m be su kpɛn’n w’a wu. I sɔ’n kle kɛ ɔ kwla ka lɔ lele ɔ wu lɔ. Mmla sɔ mɔ Ɲanmiɛn fa mannin Izraɛlifuɛ mun’n, ɔ kle be kɛ sran’n i nguan’n ti like cinnjin. Ɔ fata kɛ be yo like kwlaa nga be kwla yo naan b’a kunman sran’n. I liɛ’n, bé klé kɛ be ɲin yi Ɲanmiɛn m’ɔ man nguan’n.

10. ?Ndɛ benin yɛ Zezi kannin m’ɔ kle kɛ Farizifuɛ’m be buman sran’m be nguan’n i like fi-ɔ?

¹⁰ Zuifu’m be mmla klefuɛ nin Farizifuɛ’m be nianman Zoova i ayeliɛ’n su. Yɛle kɛ, be wiengu’m be nguan’n timan like fi be ɲrun. Zezi seli be kɛ: “Sɛ ngwlɛlɛ’n wo sua kun nun’n, wuun bé sé kɛ i lakle’n wo amun sa nun, an klo-man kɛ an wlu lɔ, yɛ be nga be waan bé wlú lɔ’n, an man-man be atin.” (Lik 11:52) ?Ndɛ sɔ’n i bo yɛle benin? Yɛle kɛ mmla klefuɛ nin Farizifuɛ mun yɛ ɔ fata kɛ be yiyi Ɲanmiɛn Ndɛ’n nun kle sran mun naan be ɲan anannganman nguan-ɔn. Sanngɛ, be kunndɛman kɛ sran’m be su Zezi m’ɔ “man nguan’n” i su. (Sa Nga Be Yoli’n 3:15) Be ayeliɛ sɔ’n ti, sran’m be fa atin mɔ i agualiɛ’n yɛle wie’n. Mmla klefuɛ nin Farizifuɛ sɔ’m be yo be wun dandan. Yɛ be bu be ngunmin be wun akunndan. Be kunndɛman kɛ sran’m be ɲan nguan. Nanwlɛ, be klun yo wi!

11. (a) ?Wafa sɛ yɛ Pɔlu kleli kɛ ɔ bu sran’m be nguan’n i like cinnjin kɛ Zoova sa-ɔ? (b) ?Ngue yɛ é yó naan y’a tu e klun y’a bo jasin fɛ’n kɛ Pɔlu sa-ɔ?

¹¹ Nán e nian Zuifu’m be mmla klefuɛ nin Farizifuɛ’m be ayeliɛ’n su. Sanngɛ, maan e nian Zoova liɛ’n su. ?Wafa sɛ yɛ e kwla yo sɔ-ɔ? Yɛle kɛ, maan e bu sran’m be nguan’n i like cinnjin. I sɔ yɛ akoto Pɔlu yoli-ɔ. Ɔ tuli i klun boli Ɲanmiɛn Sielɛ’n i jasin fɛ’n kleli sran kpanngban. I sɔ’n ti, ɔ seli kɛ: “Sran ng’ɔ mlin’n, i bɔbɔ ndɛ ɔ, min ndɛ nun-man nun.” (An kanngan Sa Nga Be Yoli’n 20:26, 27 nun.) ?Sanngɛ kɛ ɔ ko yo naan i akunndan’n w’a bumɛn i fɔ’n, i ti yɛ ɔ boli jasin fɛ’n niɔn? ?Annzɛ kusu kɛ mɔ Zoova seli i kɛ ɔ bo jasin fɛ’n, i ti yɛ ɔ boli-ɔ? Cɛcɛ. Pɔlu klo sran mun. Ɔ bu be nguan’n i like cinnjin. Yɛ ɔ kunndɛ kɛ be ɲan anannganman nguan. (1 Korɛntfuɛ Mun 9:19-23) E kusu, maan sran’m be nguan’n yo e cinnjin kɛ Zoova sa. Zoova kunndɛ kɛ sran’m be kwlaa be kaci be nzuɛn’n naan be ɲan nguan. (2 Piɛr 3:9) Sɛ e waan é nían Zoova i ayeliɛ’n su’n, maan e klo sran. Maan e si be aunnvuɛ. I liɛ’n, é tú e klun é bó jasin fɛ’n é klé be. Kpɛkun, e bɔbɔ é dí su aklunjuɛ.

12. ?Ngue ti yɛ ɔ fata kɛ Ɲanmiɛn i sufuɛ’m be nian be wun su-ɔ?

¹² Maan e nian e wun su naan sanvuɛsa w’a ɲanman e. I liɛ’n, é klé kɛ e bu sran’m be nguan’n i like cinnjin kɛ Zoova sa. Sɛ é císan loto nun, annzɛ é kplán sua annzɛ é dí junman wie’n, maan e nian e wun su kpa. Sika ti’n, kɛ sran wie’m bé dí junman’n, be kpli be di yɛ be nianman be wun su. Sanngɛ maan, e wun i wlɛ kɛ sika timan cinnjin traman klɔ sran. E Si Ɲanmiɛn yo sa’n i nuan su titi. Maan e niɛn i ayeliɛ’n su. Maan asɔnun kpɛnngbɛn’m be bu be bɔbɔ be nguan’n, ɔ nin be wiengu’m be liɛ’n i like cinnjin. (Nyanndra Mun 22:3) Sɛ asɔnun kpɛnngbɛn’m be kle e like ng’ɔ fata kɛ e yo naan like yaya w’a yoman e bɔbɔ annzɛ e wiengu kun’n, maan e sie e su be nuan bo. (Galasifuɛ Mun 6:1) Nanwlɛ, maan e bu sran’m be nguan’n i like cinnjin kɛ Zoova sa. I liɛ’n, be su seman le kɛ e ti yɛ sran kun w’a wu-ɔ.

13, 14. ?Ngue yɛ ɔ fata kɛ Izraɛli lɔ kpɛnngbɛn’m be yo naan b’a kwla di sran kunfuɛ’n i jɔlɛ kɛ Zoova klo’n sa-ɔ?

¹³ Zoova diman ndɛ kwlɛ. Yɛ ɔ seli Izraɛli lɔ kpɛnngbɛn mun kɛ be niɛn i ayeliɛ’n su. Ɔ maan, kɛ bé dí sran kunfuɛ kun i jɔlɛ’n, ɔ fata kɛ be wun sa ng’ɔ juli’n i wlɛ kpa. Sɛ ɔ fuali sran ng’ɔ wuli’n i ti laa’n annzɛ ɔ buli i kunlɛ akunndan’n, ɔ fata kɛ be wun i wlɛ. Sɛ kusu, abɔlɛ su yɛ ɔ kunnin i’n, ɔ fata kɛ be usausa nun naan be wun i wlɛ. I liɛ’n, sɛ ɔ fata kɛ be si i aunnvuɛ’n, bé wún i wlɛ wie. (An kanngan Kalɛ 35:20-24 nun.) Sɛ lalofuɛ’m be juman nɲɔn’n, ɔ fataman kɛ be kun i.—Kalɛ 35:30.

¹⁴ Kɛ kpɛnngbɛn’m be ko si sa ng’ɔ juli’n, ɔ fata kɛ be bu sran bɔbɔ’n i akunndan. Ɔ fataman kɛ be bu sa ng’ɔ yoli’n i ngunmin i akunndan. I lɛ nun’n, ɔ fata kɛ be yo akunndanfuɛ, naan be wun like nga ti yɛ sanvuɛsa sɔ’n juli’n i wlɛ. Like cinnjin ng’ɔ fata kɛ be yo’n, yɛle kɛ maan be srɛ Zoova naan ɔ fɛ i wawɛ’n man be. I liɛ’n, bé kwlá yó akunndanfuɛ nin aunnvuɛ sifuɛ. Yɛ bé dí sran’n i jɔlɛ kɛ Zoova fa klo’n sa.—Ezipt Lɔ Tulɛ 34:6, 7.

15. ?Ngue yɛ ɔ kle kɛ wafa nga Farizifuɛ’m be bu sa tɛ yofuɛ mun’n, nɛ́n i sɔ yɛ Zezi bu be-ɔ?

¹⁵ Kɛ Farizifuɛ’m bé dí be nga be yo sa tɛ’n be jɔlɛ’n, be siman be aunnvuɛ. Sa tɛ nga sran’m be yo’n i su yɛ fa be fa be ɲin sie-ɔ. Sran’m be ndɛ loman be. Cɛn kun’n, Farizifuɛ’m be wunnin kɛ Zezi su di like Matie i awlo lɔ. I sɔ’n ti, be usali Zezi i sɔnnzɔnfuɛ mun kɛ: “?Nguɛ ti yɛ amun si nin gua bo sika defuɛ nin sa tɛtɛ yofuɛ mun di like-ɔ?” (Matie 9:9-13) Nán kɛ Zezi blu sa nga sa tɛ yofuɛ’m be yo’n su-ɔ. Sanngɛ, ɔ kunndɛ kɛ be kaci be nzuɛn’n. Kɛ ɔ́ bó jasin fɛ’n, ɔ kɛnnin i sɔ ndɛ’n kleli be kpɛ sunman. (Matie 4:17) Zezi wunnin kɛ “gua bo sika defuɛ kpanngban nin sa tɛtɛ yofuɛ’m be” nun wie’m be kunndɛ kɛ bé káci be nzuɛn’n. Asa kusu’n, nán like dilɛ ti yɛ sa tɛ yofuɛ sɔ’m be ɔli Matie i awlo lɔ-ɔ. Zezi ti yɛ be ɔli lɔ-ɔ. (Mark 2:15) Farizifuɛ’m be buman sran’m be wun akunndan kpa kɛ Zezi sa. Be bu i kɛ sa tɛ yofuɛ sɔ’m be su kaciman be nzuɛn’n le. Zoova liɛ’n, ɔ bumɛn i sɔ akunndan’n. Ɔ ti aunnvuɛ sifuɛ, yɛ ɔ yo sa’n i nuan su.

16. ?Kɛ aniaan kun yo sa tɛ mɔ asɔnun kpɛnngbɛn’m be yiɛ i wun’n, ngue yɛ ɔ fata kɛ be wun i wlɛ-ɔ?

¹⁶ Zoova “klo kɛ be yo like mun sɛsɛsɛ.” (Jue Mun 37:28) Ɔ fata kɛ asɔnun kpɛnngbɛn’m be niɛn i ayeliɛ’n su. Sɛ be ti i kɛ aniaan kun w’a yo sa tɛ’n, ɔ fata kɛ be dun mmua “usausa kpa.” Sɛ be wun kɛ ɔ yoli sɔ sakpa’n, maan be nian Biblu’n nun naan be wun like ng’ɔ fata kɛ be yo’n. (Mmla’n 13:12-14) Kɛ be yia aniaan m’ɔ yoli sa tɛ’n i wun mɔ bé dí i jɔlɛ’n, maan be usa nun kpa. I liɛ’n, sɛ sa sɔ’n yo i nzisɔ naan ɔ kunndɛ kɛ ɔ́ yáci i yolɛ’n, bé wún i wlɛ. Ɔ ju wie’n, i sɔ’n i wlɛ wunlɛ timan pɔpɔ. (Sa Nglo Yilɛ 3:3) Sran ng’ɔ yo sa tɛ m’ɔ kaci i nzuɛn’n, yɛ ɔ fata kɛ be si i aunnvuɛ-ɔ. *—An nian nzɔliɛ’n i su ndɛ’n.

17, 18. ?Sɛ aniaan kun i sa tɛ’n yo i nsisɔ naan ɔ kunndɛ kɛ ɔ́ káci i nzuɛn’n, ngue yɛ asɔnun kpɛnngbɛn’m bé yó naan b’a wun i wlɛ-ɔ? (An nian foto ng’ɔ o kan like suanlɛ’n bo i bo lɛ’n.)

¹⁷ Zoova nin Zezi be si klɔ sran i klun akunndan’n. Sanngɛ asɔnun kpɛnngbɛn’m be kwlá simɛn i. ?I sɔ’n ti, asɔnun kpɛnngbɛn mun, ngue yɛ amún yó naan sɛ sran kun i sa tɛ’n yo i nsisɔ naan ɔ kunndɛ kɛ ɔ́ yáci i yolɛ’n, amun a wun i  wlɛ-ɔ? Ɔ ti like nsan. I klikli’n, yɛle kɛ amun srɛ Zoova naan ɔ man amun ngwlɛlɛ. (1 Famiɛn Mun 3:9) I nɲɔn su’n, maan amun nian Biblu’n nin fluwa nga sran kpa nanwlɛfuɛ m’ɔ si ngwlɛlɛ’n yi be’n be nun. I liɛ’n, sɛ i kokolɛ’n ti “klɔ sran kokolɛ” annzɛ “ngokoɛ’n b’ɔ yo Nyanmiɛn fɛ’n,” amún wún i wlɛ. (2 Korɛntfuɛ Mun 7:10, 11) Biblu’n kan sran wie mɔ be yoli sa tɛ’n be ndɛ. Be nun wie’m be sa tɛ’n w’a yoman be nzisɔ. Sanngɛ be nun wie’m be kacili be nzuɛn’n. Amun kanngan sran sɔ’m be wun ndɛ’n nun. I liɛ’n, amún wún wafa nga be kleli kɛ be sa tɛ’n yoli be nsisɔ’n, ɔ nin ajalɛ nga be fali naan b’a yoman sɔ kun’n.

¹⁸ I nsan su’n, nán amun fa amun ɲin sie i sa nga sran’n yoli’n i ngunmin su. Sanngɛ, maan sran’n i ndɛ lo amun. Yɛle kɛ, sa nga be o i su’n, nin like nga ti yɛ w’a kwlá trɛmɛn i awlɛn m’ɔ yoli sa sɔ’n, amun bu i kwlaa sɔ’n i akunndan. Biblu kan like nga Zezi m’ɔ ti asɔnun’n i su kpɛn’n wá yó i cɛn wie lele’n i ndɛ. Ɔ se kɛ: “Ɔ su nianman sran ɲrun naan w’a bu ndɛ, nán be waan yɛ ɔ́ fá kɛ́n i ndɛ liɛ nin-ɔn. Be nga be ti yalɛfuɛ’n, ɔ́ dí be ndɛ’m be kpa. Be nga be kle be yalɛ mɛn’n nun’n, ɔ́ bú be ndɛ mun kɛ ɔ fata’n sa.” (Ezai 11:3, 4) Asɔnun kpɛnngbɛn mun, Zezi sieli amun kɛ amun nian asɔnun’n su. I sɔ’n ti, ɔ́ úka amun naan amun a si amun niaan’m be aunnvuɛ, naan amun a di be jɔlɛ kɛ ɔ fata’n sa. (Matie 18:18-20) Nanwlɛ, wafa nga asɔnun kpɛnngbɛn’m be nian e lika’n ɔ yo e fɛ. Be uka e wie naan y’a yo sa’n i nuan su, naan y’a si e wiengu’m be aunnvuɛ.

19. ?Ngue yɛ fiawlɛ klɔ’m be kle e mɔ a kunndɛ kɛ á nánti su-ɔ?

¹⁹ Moizi Mmla’n ti’n, e “si ngwlɛlɛ nin sa b’ɔ ti nanwlɛ’n i kwlaa.” Yɛ e si Zoova. (Rɔmfuɛ Mun 2:20) Fiawlɛ klɔ’m be kle asɔnun kpɛnngbɛn mun kɛ, kɛ bé bú ndɛ’n, maan be “nian nanwlɛ’n be di.” Be kle Klistfuɛ’m be kwlakwla kɛ maan be “klo be wiengu,” yɛ be “yo be wiengu kpa.” (Zakari 7:9) E diman Moizi Mmla’n su. Sanngɛ, Zoova w’a kaciman. Ɔ kunndɛ kɛ e di nanwlɛ yɛ e si e wiengu’m be aunnvuɛ. E mɔ e su Ɲanmiɛn’n, e liɛ su ti ye. I sɔ’n ti, maan e niɛn i nzuɛn’n su. I liɛ’n, é klé kɛ i yɛ e talo i-ɔ. Ɔ maan, ɔ́ sásá e.