1, 2. ?Ngue yɛ mmusu’m be si Satan yoli mɔ i ti’n, sran’m be wun be ɲrun dan-ɔn?

TELEFƆNUN nin anpulu, nin loto, yɛ flizidɛli nin ninnge wie mun ekun mɔ sran’m be yili be’n, be yo e wun sa ye. Sanngɛ ninnge nga sran’m be yili be’n, be nun wie’m be ti’n, e wun ɲrɛnnɛn. I wie yɛle tui, nin bɔnbu, nin siklɛti. Sanngɛ like kun m’ɔ fin Adan nin Ɛvu be blɛ su’n, mɔ i ti’n sran’m be wun be ɲrun dan kpa’n yɛle gblɛ’n. Sran ng’ɔ kpɛ gblɛ’n, ɔ si jrɛiin kɛ ndɛ ng’ɔ su kan’n timan nanwlɛ. I ɲinfu laka sran mun. Gblɛfuɛ’m be nun klikli’n yɛle mmusu’m be si Satan. Zezi Klist seli kɛ i yɛ ɔ ti “ato buafuɛ’m be si nin-ɔn.” (An kanngan Zan 8:44 nun.) ?Blɛ benin nun yɛ ɔ boli gblɛ kpɛlɛ bo-ɔ?

² Edɛnin fie nun lɔ yɛ Satan boli gblɛ kpɛlɛ’n i bo-ɔ. Kɛ Zoova boli Adan nin Ɛvu’n, ɔ fa be sieli i lika klanman kpa kun nun. Ɔ seli be kɛ nán be di “sa kpa’n nin sa tɛ’n be silɛ waka’n i mma liɛ’n.” I waan sɛ be di’n, bé wú. Satan si sɔ jrɛiin sanngɛ ɔ sinnin wuo kun lika seli Ɛvu kɛ: “Amun su  wu-man. Nyanmiɛn bɔbɔ si kɛ cɛn nga amun di’n, amún nyin tí. Amún yó kɛ i bɔbɔ sa, amún sí sa kpa’n nin sa tɛ’n.” (Bo Bolɛ 2:15-17; 3:1-5) I lɛ nun’n, ɔ kpɛli gblɛ dan.

3. (1) ?Ngue ti yɛ e kwla se kɛ like nga Satan yoli’n ti klunwi ayeliɛ-ɔ? (2) ?Gblɛ m’ɔ kpɛli’n ti’n, ngue sa yɛ ɔ juli sran’m be su-ɔ?

³ Satan ti klunwifuɛ dan. Afin ɔ si kɛ sɛ Ɛvu fɛ i ndɛ’n su naan ɔ di waka mma’n, ɔ́ wú. I sɔ sa kusu yɛ ɔ juli-ɔ. Kɛ Ɛvu nin Adan b’a nantiman Zoova i ndɛ’n su’n, be wuli sakpasakpa. (Bo Bolɛ 3:6; 5:5) Adan i sa tɛ’n ti’n, “wie’n wo sran’m be kwlaa be su.” Kannzɛ “sa nga sran wie’m be yoli’n ɔ ti-man kɛ Adam b’ɔ tɔnnin mmla’n i liɛ’n sa’n, sanngɛ wie’n kwla be kwlaa.” (Rɔmfuɛ Mun 5:12, 14) Sa tɛ mɔ Adan yoli ti’n, fɔ o e kwlaa e nun yɛ e wu. Sɛ be waan y’a cɛ o yɛle afuɛ 70. Be nga be nguan ɲanman’n ti tɛnndɛn kan’n, be kwla ɲan afuɛ 80. Sanngɛ ‘afɛ nin ɲrɛnnɛn ngunmin yɛ be wun i-ɔ.’ (Jue Mun 90:10) Gblɛ mɔ Satan kpɛli’n, i ti yɛ i kwlaa sɔ’n ju sran’m be su-ɔ.

4. (1) ?Kosan benin mun yɛ é wá tɛ́ be su-ɔ? (2) ?Kɛ nga Jue Mun 15:1, 2 fa kan’n sa’n, wan cɛ yɛ ɔ kwla yo Zoova i janvuɛ-ɔ?

⁴ Zezi kannin Satan i ndɛ seli kɛ: “Ɔ di-man nanwlɛ mlɔnmlɔn, afin ɔ si-man nanwlɛ’n.” Satan kaciman. Ɔ te “laka mɛn wunmuan nunfuɛ’m be kwlaa.” (Sa Nglo Yilɛ 12:9) E kunndɛman kɛ Satan laka e wie. I sɔ’n ti’n, é wá tɛ́ kosan nsan nga’m be su: ?Wafa sɛ yɛ Satan laka sran mun andɛ-ɔ? ?Ngue ti yɛ sran’m be kpɛ gblɛ-ɔ? ?É yó sɛ naan y’a di nanwlɛ titi, naan e nin Zoova e afiɛn w’a saciman kɛ Adan nin Ɛvu be liɛ’n sa?—An kanngan Jue Mun 15:1, 2 nun.

5. ?Wafa sɛ yɛ Satan laka sran mun andɛ-ɔ?

⁵ Nán e tran lɛ naan Satan laka e. Akoto Pɔlu seli kɛ: “E si i nzuɛn’n.” (2 Korɛntfuɛ Mun 2:11) E si kɛ Satan yɛ ɔ sie mɛn wunmuan’n niɔn. I Ɲanmiɛn sulɛ wafa ng’ɔ timan su nin o, i politiki anuannzɛ mun o, i aata difuɛ dandan mun o, ɔ sie be kwlakwla. (1 Zan 5:19) I sɔ’n ti’n, kɛ e wun kɛ mɛn’n nun sran dandan’m be bua ato’n, i sɔ’n boman e nuan. Afin Satan nin i mmusu mun yɛ be sie be-ɔ. (1 Timote 4:1, 2) I wie yɛle kɛ, aata difuɛ wie’m be si jrɛiin kɛ ninnge nga be yo be atɛ’n, be kwla yo sran’m be abɔlɛ, sanngɛ be bua ato naan sran’m be to. Wie liɛ kusu’n, be laka sran’m be di be bo sika’n.

6, 7. (1) ?Ngue ti yɛ kɛ Ɲanmiɛn sulɛ wafa’m be su kpɛnngbɛn’m be bua ato’n, i sɔ’n ti tɛ dan-ɔn? (2) ?Ɲanmiɛn sulɛ wafa’m be su kpɛnngbɛn’m be ato ndɛ benin mun yɛ w’a ti wie le-ɔ?

⁶ Ɲanmiɛn sulɛ wafa ng’ɔ timan su’n be su kpɛnngbɛn’m be kpɛ sran’m be gblɛ. I sɔ’n ti tɛ kpa. Afin sɛ sran’m be fa ato ndɛ nga be kan’n su naan be yo sa nga Ɲanmiɛn kpɔ be’n, be su kwlá ɲanman anannganman nguan. (Oze 4:9) Zezi blɛ su’n, Zuifu’m be Ɲanmiɛn sulɛ wafa’m be su kpɛnngbɛn’m be like nga be kle’n, ɔ timan nanwlɛ. I sɔ’n ti’n, ɔ seli be kɛ: “Mmla klɛfuɛ nin Farizifuɛ gblɛfuɛ mun, nanwlɛ, ɲrɛnnɛn wá tɔ́ amun su. Afin amun tu ajalɛ be kɔ jenvie’n i sin lɔ, ɔ nin lika mmuammua’m be nun. Amun ko kunndɛ sran kun kɛ ɔ su Ɲanmiɛn kɛ amun sa. Yɛ kɛ ɔ ko yo sɔ’n, amun yo maan ɔ nin Zeɛnin’n i nun lɔ kɔlɛ fata.” Yɛle kɛ, sran sɔ’n su ɲanman  anannganman nguan. (Matie 23:15, NW) Zezi seli kɛ Zuifu’m be like klefuɛ sɔ’m be ti kɛ be si Satan m’ɔ ti “sran kunfuɛ’n” sa.—Zan 8:44.

⁷ Andɛ’n, be diman Ɲanmiɛn sulɛ wafa’m be su kpɛnngbɛn’m be yalɛ. Be flɛ wie’m be kɛ pasitɛɛ, annzɛ plɛti annzɛ dunman wie mun ekun. Be kle sran’m be like kɛ Farizifuɛ’m be liɛ’n sa. Yɛle kɛ, “be fa ato’n kaci Nyanmiɛn ndɛ b’ɔ ti nanwlɛ’n.” (Rɔmfuɛ Mun 1:18, 25) Be bua ato be se kɛ ‘sɛ sran kun kɔ asɔnun’n, nn w’a ɲɛn i ti mlɔnmlɔn.’ Asa ekun’n, be waan like kun o sran nun naan kɛ sran’n wu’n, like sɔ’n wuman wie. Be kɛn i ekun kɛ be nga be wuli’n be kaci like uflɛ. Be waan Ɲanmiɛn klun jɔ yasua ng’ɔ nin i wiengu yasua be la’n, nin bla ng’ɔ nin i wiengu bla be la’n, be wun. Asa ekun’n, be waan kɛ yasua jɛ i wiengu yasua’n, annzɛ bla jɛ i wiengu bla’n, ɔ ti Ɲanmiɛn i klun su.

8. (1) ?Ɔ cɛ kan’n, ndɛ benin yɛ mɛn siefuɛ’m bé kán-ɔn? (2) ?Yɛ wafa sɛ yɛ ɔ fata kɛ e bu be ndɛ sɔ’n niɔn?

⁸ Mɛn siefuɛ’m be laka sran mun wie. I wie yɛle kɛ ɔ ka kan’n, be nga be sie mɛn’n bé sé kɛ: “Y’a nyan e ti, y’a di alaje.” Nán e fa ndɛ nga mɛn siefuɛ’m be kan’n su mlɔnmlɔn. Nán e lafi su kɛ mɛn tɛ nga ɔ́ yó kpa. Afin kɛ be kan sɔ cɛ’n, ‘ɲrɛnnɛn dan kpa ká lɛ tɔ́ be su.’ Biblu’n se kɛ “e Min’n i balɛ cɛn’n ɔ́ fú ye nun kɛ awiefuɛ b’ɔ ba kɔnguɛ’n sa.”—1 Tɛsalonikfuɛ Mun 5:1-4.

9, 10. (1) ?Ngue ti yɛ sran’m be bua ato-ɔ? (2) ?Wafa sɛ yɛ i bo gua-ɔ? (3) ?Ndɛ benin yɛ Biblu’n kan m’ɔ fataman kɛ e wla fi su-ɔ?

⁹ Andɛ’n, nán be nga be le kwlalɛ’n be ngunmin yɛ be bua ato-ɔ. Fluwa sifuɛ kun klɛli i kɛ: “Ato bualɛ’n w’a kaci klɔ sran’m be nzuɛn.” I ndɛ sɔ’n kle kɛ sran’m be bu i kɛ be nin ato bualɛ’n fin be nin klun naan ɔ timan tɛ sɔ liɛ. Blɛ sunman’n, kɛ sran wie’m be yo like m’ɔ timan su’n, annzɛ sa tɛ wie’n, be bua ato fa sasa be wun. Be seli ekun kɛ sran wie’m be bua ato fa ti be wun ɲanman nun, annzɛ be fa kunndɛ sika. Yɛ sran wie’m be liɛ’n, be bua ato kle “aofuɛ mun, annzɛ be wiengu junman difuɛ, annzɛ be janvuɛ, annzɛ kusu be sran kpa wie mun.” Kɛ bé yó sɔ’n, be klun titiman be kaan sa.

¹⁰ Ato bualɛ’n ti’n, sran’m be lafiman be wiengu su kun, yɛ be afiɛn saci. Wienun-ɔn, bla kun kunndɛ bian i wun bo kpɛkun ɔ dimɛn i nanwlɛ. Cɛn nga be tra bla’n, i wun’n i wla kwla bo i wun dan. Annzɛ kusu bian kun yo i yi nin i mma’m be kpokokpoko kpɛkun kɛ be ju nzra nun’n, ɔ yo i wun kɛ ɔ klo be sa. Nanwlɛ, i ayeliɛ sɔ’n ti’n i awlofuɛ’m be wla kwla bo be wun. Sran sɔ’m be kwla laka be wiengu sran mun. Sanngɛ nán e wla fi su kɛ be kwlá lakaman Zoova. Biblu’n se kɛ “like fi nun-man lɛ bɔ Nyanmiɛn wun-mɛn i-ɔ.”—Ebre Mun 4:13.

11. ?Ngue yɛ Ananiasi nin i yi Safira be su ndɛ’n kle e-ɔ? (An nian desɛn ng’ɔ o kan like suanlɛ’n bo i bo lɛ’n.)

 ¹¹ Biblu’n kan kɛ Satan ti’n, Ananiasi nin i yi Safira be kpɛli gblɛ. Yɛle kɛ be yoli be asiɛ wie atɛ. Sanngɛ, nán sika nga be ɲɛnnin i’n, i ngba yɛ be fa mannin akoto mun-ɔn. Be kunndɛ kɛ sran’m be bu be sran kpa ti’n, be seli akoto’m be kɛ sika’n i ngba-ɔ. Sanngɛ, Zoova si kɛ be su kpɛ gblɛ ti’n, ɔ kunnin be.—Sa Nga Be Yoli’n 5:1-10.

12. (1) ?Sa benin yɛ ɔ́ jú gblɛfuɛ’m be su-ɔ? (2) ?Ngue ti-ɔ?

¹² Zoova kloman gblɛfuɛ mun. Be kwlaa nga be kpɛ gblɛ mɔ be kaciman be nzuɛn’n, ‘bé tó be yí be sin dan’n nun’ kɛ Satan liɛ’n sa. Yɛle kɛ bé núnnún be. (Sa Nglo Yilɛ 20:10; 21:8; Jue Mun 5:7) Like nga ti yɛ Zoova núnnún be’n, yɛle kɛ i ɲrun’n, be nin ‘baefuɛ mun, nin bian nin bla kunndɛfuɛ mun’ be ti kun.—Sa Nglo Yilɛ 22:15.

13. (1) ?Zoova i su ndɛ benin yɛ Biblu’n kan-ɔn? (2) ?Ngue yɛ i sɔ’n wla e fanngan kɛ e yo-ɔ?

¹³ E si kɛ “nán klɔ sran yɛlɛ Nyanmiɛn naan w’a bua ato”. I kpa bɔbɔ’n, e si kɛ Ɲanmiɛn kwlá “bua-man ato” le. (Kalɛ 23:19; Ebre Mun 6:18) ‘Zoova i ɲin ci gblɛ’ kpɛlɛ’n. (Nyanndra Mun 6:16, 17) Sɛ e kunndɛ kɛ Zoova klun jɔ e wun’n, ɔ fata kɛ e di nanwlɛ. I ti’n, ‘nán e bua ato kle e wiengu.’—Kolɔsfuɛ Mun 3:9.

14. (1) ?Ngbaciɛ benin yɛ ɔ o Klistfuɛ kpa mun nin Ɲanmiɛn sulɛ wafa ng’ɔ timan su’n, be nunfuɛ’m be afiɛn-ɔn? (2) ?Ngue like yɛ ndɛ ng’ɔ o Lik 6:45 nun’n, ɔ kle e-ɔ?

¹⁴ ?Ngbaciɛ benin yɛ ɔ o Klistfuɛ kpa mun nin Ɲanmiɛn sulɛ wafa ng’ɔ timan su’n, be nunfuɛ’m be afiɛn-ɔn? Yɛle kɛ,  Klistfuɛ kpa’m be liɛ’n, be “di nanwlɛ.” (An kanngan Zakari 8:16, 17 nun.) Akoto Pɔlu seli kɛ: “Sa kwlaa nun e fa e wun kle kɛ e ti Nyanmiɛn junman difuɛ. [...] E kan ndɛ b’ɔ ti nanwlɛ.” (2 Korɛntfuɛ Mun 6:4, 7) Zezi kusu seli kɛ: “Ndɛ kwlaa ng’ɔ o sran i anwlɛn nun’n, yɛ ɔ fite i nuan-an.” (Lik 6:45) I sɔ’n kle kɛ sran ng’ɔ ti nanwlɛfuɛ’n, maan ɔ wie aofuɛ o, annzɛ i wiengu junman difuɛ o, annzɛ i janvuɛ o, annzɛ i sran kpa o, ɔ di nanwlɛ kle i. Maan e kan wafa nga e kwla kle kɛ e di nanwlɛ sa’n kwlaa nun’n, i ndɛ.

15. (1) ?Ngue ti yɛ ɔ fataman kɛ e su Zoova gblɛ nun-ɔn? (2) ?Ngue yɛ ɔ kwla uka gbanflɛn nin talua mun naan b’a kwla jran yalɛ nga be wiengu’m be kle be’n, i ɲrun kekle-ɔ? (An nian nzɔliɛ’n i su ndɛ’n.)

¹⁵ Gbanflɛn nin talua’m be kunndɛ kɛ be wiengu’m be klun jɔ be wun. I sɔ’n ti’n, wie’m be su Zoova gblɛ nun. Kɛ be o be awlofuɛ mun annzɛ aniaan’m be ɲrun’n, be yo kɛ be ti sran kpa sa. Sanngɛ kɛ be kɔ ɛntɛnɛti su’n, annzɛ be o be nga be suman Zoova be afiɛn’n, be yo ninnge ng’ɔ nin Klistfuɛ fataman’n. I wie yɛle kɛ be kan ndɛ tɛtɛ mun. Yɛ wafa nga be wlawla be wun’n nin miziki nga be bo’n, ɔ nin Klistfuɛ fataman. Wie’m be nɔn nzan be bo, be nɔn drɔgi. Yɛ wie’m be bo soman nvialiɛ nun annzɛ be yo ninnge tɛtɛ uflɛ wie mun ekun. Gbanflɛn nin talua sɔ’m be kpɛ be si nin be nin mun, nin be niaan mun nin Zoova be gblɛ. (Jue Mun 26:4, 5) Sanngɛ Zoova liɛ’n, ɔ wun sa kwlaa. Sɛ e yo e wun kɛ e su i sa naan e fia e yo ninnge tɛtɛ mun’n, ɔ si nun. (Mark 7:6) Nyanndra Mun ndɛ tre 23 i mma 17 se kɛ: “Nán ɔ nyin ka klunwifuɛ’m be sin, aliɛ ba blu-nin-nso nun’n, maan ɔ nyin yi Anannganman.” Sɛ e fa Biblu’n nun ndɛ mma sɔ’n su’n, é ɲán su ye dan. * (An nian nzɔliɛ’n i su ndɛ’n.)

16. ?Sɛ e kunndɛ kɛ é dí Ɲanmiɛn junman blɛ kwlaa nun’n, wafa sɛ yɛ ɔ fata kɛ e tɛ kosan nga be usa e’n, be su-ɔ?

¹⁶ Sɛ e kunndɛ kɛ é káci Titi atin bofuɛ annzɛ é dí Ɲanmiɛn junman blɛ kwlaa nun’n, kɛ Betɛli lɔ junman dilɛ sa’n, asɔnun kpɛnngbɛn’m be man e fluwa kun kɛ e klɛklɛ su. Fluwa sɔ’n su’n, Anuannzɛ’n usa e sɛ tukpacɛ wie o e wun o. Asa ekun’n, ɔ usa ninnge nga e fa yiyi e ɲin su’n, annzɛ e nzuɛn’n, be su kosan wie mun. Kɛ é tɛ́ kosan sɔ’m be su’n, ɔ ti cinnjin kɛ e di nanwlɛ. (Ebre Mun 13:18) ?Sɛ e yoli like kun mɔ Zoova klomɛn i’n mɔ i ti’n e akunndan’n bu e fɔ’n, ngue yɛ ɔ fata kɛ e yo-ɔ? Ɔ fata kɛ e bo su kle asɔnun kpɛnngbɛn mun naan be uka e. I liɛ’n, kɛ é sú Zoova’n, e klun su titiman e.—Rɔmfuɛ Mun 9:1; Galasifuɛ Mun 6:1.

17. ?Sɛ e kpɔfuɛ’m be usa e niaan’m be su ndɛ’n, ngue yɛ é yó-ɔ?

¹⁷ Wienun-ɔn, awa w’a tannin e jasin fɛ bolɛ junman’n. Kpɛkun polisie’m b’a tra e, yɛ be usa e kosan wie mun naan e kan aniaan’m be su ndɛ e kle be. ?I lɛ nun’n, ngue yɛ é yó-ɔ? ?É kán aniaan’m be su ndɛ kwlaa nga e si i’n, é klé be? ?Kɛ Rɔmunfuɛ’m be kpɛnngbɛn kun usali Zezi i kosan’n, ngue yɛ ɔ yoli-ɔ? Blɛ wie nun’n, w’a tɛmɛn i su. Ɔ nantili Biblu’n nun ndɛ nga su. Ɔ se kɛ: “Ɔ lɛ blɛ kun bɔ be fa muan be nuan-an, yɛ ɔ lɛ blɛ kun bɔ be fa ijɔ-ɔ.” (Akunndanfuɛ’n 3:1, 7;  Matie 27:11-14) Sɛ sa kɛ ngalɛ sa’n i wie ju e su’n, ɔ fata kɛ e muan e nuan. I liɛ’n, dunman nun ti’n, be su kleman e niaan’m be yalɛ ngbɛn.—Nyanndra Mun 10:19; 11:12.

18. ?Sɛ aniaan kun yoli sa wie naan asɔnun kpɛnngbɛn’m be usa e i su ndɛ wie’n, ngue yɛ ɔ fata kɛ e yo-ɔ?

¹⁸ ?Sɛ aniaan kun yo sa tɛ dan kun naan e si sɔ’n, ngue yɛ é yó-ɔ? Junman nga Zoova fa mannin asɔnun kpɛnngbɛn mun’n, i kun yɛle kɛ be yo naan fiɛn w’a tranman asɔnun’n nun. I sɔ’n ti’n, sɛ be ti i sɔ ndɛ’n, be kwla usa e kosan wie mun. ?Sɛ e osufuɛ kun annzɛ e janvuɛ kun yo sa tɛ naan asɔnun kpɛnngbɛn’m be usa e i su kosan’n, é dí be nanwlɛ? Biblu’n se kɛ: “Sran ng’ɔ di nanwlɛ’n, ɔ yo maan jɔlɛ difuɛ’m be fɛ-man.” (Nyanndra Mun 12:17; 21:28) Yɛle kɛ ɔ fata kɛ e di asɔnun kpɛnngbɛn’m be nanwlɛ. Nán e fia ndɛ’n, i wie fi su. Ɔ fata kɛ asɔnun kpɛnngbɛn’m be si ndɛ’n nun kpa. I liɛ’n, bé kwlá úka sran ng’ɔ nin Zoova be afiɛn w’a saci’n i kpa.—Zak 5:14, 15.

19. ?Ngue like yɛ é wá kɛ́n i ndɛ like suanlɛ nga i sin liɛ’n nun-ɔn?

¹⁹ Kɛ Davidi srɛ́ Zoova’n, ɔ seli kɛ: “Kusu like bɔ a klo kɛ ɔ tran klɔ sran nun’n yɛlɛ nanwlɛ’n.” (Jue Mun 51:8) Davidi wunnin i wlɛ kɛ like ng’ɔ fata kɛ ɔ tran klɔ sran nun’n, yɛle nanwlɛ’n. Blɛ kwlaa nun’n, Klistfuɛ kpa’m ‘be di nanwlɛ kle be wiengu.’ Ngbaciɛ ng’ɔ o e nin Ɲanmiɛn sulɛ wafa ng’ɔ timan su’n i nunfuɛ mun e afiɛn ekun’n, yɛle kɛ e liɛ’n, e kle sran mun ndɛ nanwlɛ’n m’ɔ o Biblu’n nun’n. Like suanlɛ nga i sin liɛ nun’n, é wá kán wafa nga kɛ é bó jasin fɛ’n, e kwla yo sɔ’n i ndɛ.