Kɔ i nun ndɛ'n su trele

Kɔ like ng'ɔ o fluwa'n nun'n su trele

“E ko yia Mɛn klanman’n nun lɔ!”

“E ko yia Mɛn klanman’n nun lɔ!”

“E nin wɔ é trán Mɛn klanman’n nun lɔ.”LIKI 23:43.

JUE: 145, 139

1, 2. ?Mɛn klanman’n i su ndɛ fanunfanun benin mun yɛ sran’m be kan-ɔn?

CƐN kun’n, be yoli aɲia dan kun Kore di Sidi lɔ balɔn bowlɛ kun nun. Aniaan wie mɔ be fin nvle fanunfanun nun’n, be ko trannin aɲia sɔ’n i bo wie. Kɛ be wieli aɲia’n i yo mɔ bé fín balɔn bowlɛ sɔ’n nun bé fíte’n, aniaan nga be tran Kore lɔ’n, be bo sin yiali be. Kpɛkun, kɛ bé yó be wiengu blandɛ’n, be nun sunman be seli kɛ: “E ko yia Mɛn klanman’n nun lɔ!” ?Kɛ e niɛn i sa siin’n, mɛn klanman benin yɛ be kɛn i ndɛ-ɔ?

2 Mɛn klanman’n i su ndɛ nga sran’m be kan’n, ɔ ti fanunfanun. Sran wie’m be waan ɔ ti ngua dilɛ ndɛ. Wie’m be waan lika nga be tran naan be di aklunjuɛ lɛ’n, yɛ ɔ ti be mɛn klanman’n niɔn. ?Yɛ ɔ li? ?A bu i kɛ ngue yɛle Mɛn klanman’n? ?A bu i kɛ cɛn wie lele’n, asiɛ’n káci lika klanman?

3. ?Biblu’n nun fluwa benin yɛ ɔ boli mɛn klanman’n i ndɛ kanlɛ bo-ɔ?

3 Biblu’n kle kɛ laa kpa nun’n, asiɛ’n i lika kun ti klanman dan. Yɛ ɔ kle ekun kɛ cɛn wie lele’n, asiɛ’n wunmuan’n káci lika klanman. Biblu’n nun fluwa klikli’n yɛ ɔ boli mɛn klanman’n i ndɛ kanlɛ bo-ɔ. Katoliki’m be Biblu kun nun’n, be klɛli i Bo Bolɛ 2:8 nun kɛ: “I bo bolɛ nun’n, e Min Ɲanmiɛn yoli lika klanman kpa kun. Lika sɔ’n i nun tranlɛ’n yo fɛ dan. Kpɛkun, ɔ fali sran m’ɔ boli i’n sieli nun.” Kɛ bé klɛ́ Biblu’n Ebre nun’n, ndɛ nga be klɛli’n, be kwla kaci i Wawle’n nun kɛ “Edɛnin fie.” Edɛnin’n i bo yɛle kɛ “fɛ dilɛ.” Nanwlɛ, laa’n Edɛnin fie’n i nun tranlɛ’n yo fɛ dan. Asa ekun’n, ɔ ti klanman dan. Be diman aliɛ yalɛ lɔ. Yɛ sran nin nnɛn’m be yoman be wiengu abɔlɛ.—Bo Bolɛ 1:29-31.

4. ?Ngue ti yɛ e kwla se kɛ Edɛnin fie’n ti lika klanman dan-ɔn?

4 Ebre nun ndɛ mma nga be kacili i Wawle nun kɛ “fie’n” Glɛki nun’n, be se kɛ paradeisɔs. Fluwa sifuɛ wie’m be seli kɛ, kɛ sran ng’ɔ ti Glɛki’n ɔ ti ndɛ mma paradeisɔs sɔ’n, fie kun m’ɔ ti klanman kpa’n i akunndan yɛ ɔ bu-ɔ. Be nga be tran fie sɔ nun’n be di alaje, afin like fi kwlá yoman be abɔlɛ. Asa ekun’n, waka nga be o lɔ’n, be yo ɲɛnmɛn dan. Yɛ be su mma fanunfanun. Nzue ba’m be ɲin ti klengle kpa. Ijre nga wannzannin nin bua’m be kwla di’n, be diman be yalɛ.—An nian Bo Bolɛ 2:15, 16.

5, 6. (1) ?Ngue ti yɛ Adan nin Ɛvu b’a kwlá tranman fie klanman’n nun kun-ɔn? (2) ?Kosan benin yɛ sran wie’m be kwla usa-ɔ?

5 Zoova fali Adan nin Ɛvu sieli i fie klanman sɔ’n nun. Sanngɛ, be ɲin w’a yimɛn i. I sɔ’n ti, ɔ fuannin be. Ɔ maan, be nin be mma’m b’a kwlá tranman lika klanman sɔ’n nun kun. (Bo Bolɛ 3:23, 24) Kannzɛ sran fi w’a tranman fie klanman sɔ’n nun kun’n, sanngɛ, e kwla lafi su kɛ lele nin i kɛ anannganman su nzue’n tɔ́ Nowe blɛ su’n, nn fie sɔ’n te o lɛ.

6 Sran wie’m be kwla usa kɛ: ‘?É ɲán fie klanman kɛ ngalɛ’n sa ekun asiɛ’n su wa?’ ?Ngue yɛ ɔ kle kɛ e kwla ɲan wie ekun-ɔn? ?Ngue ti yɛ e kwla lafi su kɛ e nin e awlɛn su sran mun é trán mɛn klanman kun nun-ɔn? ?Like nga ti yɛ e lafi su kɛ cɛn wie lele’n asiɛ’n káci lika klanman’n, e kwla yiyi nun e kle sran?

LIKE NG’Ɔ KLE KƐ ASIƐ’N KÁCI LIKA KLANMAN’N

7, 8. (1) ?Ndɛ benin yɛ Ɲanmiɛn kan kleli Abraamun-ɔn? (2) ?Abraamun buli i kɛ nin yɛ Ɲanmiɛn wá yrá sran’m be su-ɔ?

7 Mɛn klanman’n i su kosan kwlaa nga e kwla usa’n, saan Biblu’n yɛ ɔ kwla tɛ su weinwein-ɔn. Afin, Biblu’n fi Zoova m’ɔ dili fie klanman’n mannin Adan nin Ɛvu’n. Maan e fa e ɲin e sie i ndɛ kun mɔ Ɲanmiɛn kan kleli i janvuɛ Abraamun’n, i su. Ɔ seli i kɛ ɔ́ yó maan i osu’n nunfuɛ’m bé sɔ́n kɛ jenvie nuan aunɲan’n sa. Kpɛkun, ɔ seli i ekun kɛ: ‘Min nuan ndɛ mɔ a fali’n ti, ń sín wɔ anunman’m be nun ń yó asiɛ’n su nvlenvle’m be kwlaa be ye.’ (Bo Bolɛ 22:17, 18) I sin’n, Ɲanmiɛn kannin ndɛ kunngba sɔ’n kleli Abraamun i wa’n nin i anunman’n.—An kanngan Bo Bolɛ 26:4; 28:14 nun.

8 Biblu’n nun ndɛ fi kleman kɛ Abraamun lafili su kɛ cɛn wie lele’n, sran’m bé trán lika klanman kun nun ɲanmiɛn su lɔ. I sɔ’n ti, kɛ Ɲanmiɛn seli kɛ ɔ́ yó “asiɛ’n su nvle-nvle’m be kwlaa” be ye’n, atrɛkpa’n Abraamun buli i kɛ asiɛ’n su wa yɛ Ɲanmiɛn wá yó i sɔ liɛ’n niɔn. ?Sanngɛ, Biblu’n nun ndɛ kunngba sɔ’n yɛ ɔ kle kɛ cɛn wie lele’n, asiɛ’n káci lika klanman-ɔn?

9, 10. ?Ndɛ benin ekun ti yɛ e kwla lafi su kɛ cɛn wie lele’n, asiɛ’n káci lika klanman-ɔn?

9 Ɲanmiɛn maan Abraamun i anunman kun mɔ be flɛ i kɛ Davidi’n, ɔ kannin sa kun m’ɔ́ wá jú cɛn wie lele’n i ndɛ. Ɔ seli kɛ: “Be su wunman klunwifuɛ’n kun.” (Jue Mun 37:1, 2, 10) Ɔ seli ekun kɛ: ‘[Sran wɛtɛɛfuɛ] mun yɛ mɛn’n ɔ́ wá yó be liɛ-ɔ. Be wun jɔ́ be kpa fɔuun! Mɛn’n ɔ́ yó sran kpa’m be liɛ. Bé trán nun tititi.’ (Jue Mun 37:11, 29; 2 Samiɛl 23:2) Ndɛ sɔ’m be ti’n, Ɲanmiɛn i sufuɛ’m be lafi su kɛ asiɛ’n káci lika klanman kɛ Edɛnin fie’n sa, naan sran kpa’m be ngunmin yɛ bé trán su-ɔ.

Ndɛ nga Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ’m be kannin be’n, be kpɛnnin su sɛsɛsɛ. I sɔ’n ti’n, e kwla lafi su kɛ cɛn wie lele’n, asiɛ’n káci lika klanman.

10 Izraɛlifuɛ mɔ be se be wun kɛ be su Zoova’n, be nun sunman be kacili be sin be sili i. Yɛ b’a sumɛn i kpa kun. I sɔ’n ti, Ɲanmiɛn fanngan nun’n, Babilɔninfuɛ’m be wa sacili be nvle’n. Kpɛkun be trali be nun sunman ɔli lomuɛn. (2 Be Nyoliɛ 36:15-21; Zeremi 4:22-27) Sanngɛ, Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ’m be seli kɛ bé dí afuɛ 70 lɔ, naan i sin’n bé sá be sin be nvle’n nun. Yɛ ndɛ nga be kannin be’n, be kpɛnnin su sɛsɛsɛ. Sanngɛ ndɛ sɔ’m be ti e liɛ wie andɛ. Afin ndɛ sɔ’m be ti’n, e kwla lafi su kɛ cɛn wie lele’n, asiɛ’n káci lika klanman. Maan e fa e ɲin e sie i ndɛ sɔ’m be nun wie’m be su.

11. (1) ?Wafa sɛ yɛ ndɛ ng’ɔ o Ezai 11:6-9 nun’n, ɔ kpɛnnin su laa-ɔ? (2) ?Kosan benin yɛ e kwla usa-ɔ?

11 An kanngan Ezai 11:6-9 nun. Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ Ezai seli kɛ, kɛ Izraɛlifuɛ’m bé wá sá be sin’n, be nvle’n nun tɔ́ fɔuun. Afin, nnɛn wie fi annzɛ sran wie fi su yoman be abɔlɛ. Yɛ like fi su wlaman be srɛ. ?Nán kɛ Adan nin Ɛvu be trannin fɔuun kɛ ngalɛ’n sa Edɛnin fie’n nun lɔ-ɔ? (Ezai 51:3) Asa ekun’n, Ezai seli kɛ asiɛ wunmuan’n su’n “sran’m bé sí Anannganman lelele.” Ezai w’a seman kɛ Izraɛli lɔ ngunmin yɛ sa sɔ’n jú-ɔ, sanngɛ asiɛ’n wunmuan’n su-ɔ. ?Blɛ benin nun yɛ sa sɔ’n jú-ɔ? Cɛn wie lele yɛ ndɛ sɔ’n kpɛ́n su-ɔ.

12. (1) ?Wafa sɛ yɛ Ɲanmiɛn yrali Izraɛlifuɛ nga be jasoli Babilɔnin lɔ’n, be su-ɔ? (2) ?Ngue yɛ ɔ kle kɛ cɛn wie lele’n, ndɛ ng’ɔ o Ezai 35:5-10 nun’n, ɔ́ kpɛ́n su-ɔ?

12 An kanngan Ezai 35:5-10 nun. Maan e sie i nzɔliɛ kɛ Ezai kɛnnin i ekun kɛ, kɛ Izraɛlifuɛ’m bé sá be sin’n, nnɛn wie fi annzɛ sran wie fi su yoman be abɔlɛ atin’n nun. Ɔ seli kɛ aliɛ’n bú be mɛn’n nun. Afin, nzue’n wá sónji sín lika’n nun kɛ Edɛnin fie’n nun lɔ liɛ’n sa. (Bo Bolɛ 2:10-14; Zeremi 31:12) ?Ndɛ sɔ’n ɔ ti Izraɛlifuɛ’m be ngunmin be liɛ? Ezai seli kɛ aɲinsifuɛ’m bé wún ase. Cɛcɛwafuɛ’m bé nánti, yɛ sutrefuɛ’m bé tí sa. Kɛ Izraɛlifuɛ’m be jasoli Babilɔnin lɔ’n, b’a wunman kɛ sa kɛ ngalɛ sa’m be juli be nvle’n nun lɔ. I sɔ’n kle kɛ cɛn wie lele yɛ Ɲanmiɛn yó tukpacifuɛ’m be kwlaa be juejue-ɔ.

13, 14. (1) ?Kɛ Izraɛlifuɛ’m be sali be sin be mɛn’n nun’n, wafa sɛ yɛ Ezai 65:21-23 kpɛnnin su-ɔ? (2) ?Ndɛ benin yɛ ɔ nin a kpɛnman su-ɔ? (An nian desɛn ng’ɔ o kan like suanlɛ’n bo i bo lɛ’n.)

13 An kanngan Ezai 65:21-23 nun. Kɛ Izraɛlifuɛ’m be sali be sin be nvle’n nun lɔ’n, b’a wunman sua klanman fi annzɛ fie klanman wie fi lɔ. Sanngɛ kɛ ɔ́ kɔ́ i ɲrun’n, be ɲɛnnin i sɔ ninnge mun. Afin, Ɲanmiɛn yrali be su. Nanwlɛ, kɛ Izraɛlifuɛ’m be wa kplannin be sua mun sɛsɛsɛ’n, mɔ be fie’n su ninnge’m be yoli kpa’n, be dili aklunjuɛ dan.

14 Ebre nun ndɛ nga be kacili i Wawle’n nun kɛ “min nvle’n nunfuɛ’m bé cɛ́ cɛcɛcɛcɛ’n,” be kwla kaci i ekun kɛ “min nvle nunfuɛ’m bé cɛ́ kɛ waka sa.” Waka wie’m be di afuɛ akpi kpanngban naan b’a wu kee. Kɛ ɔ ko yo naan klɔ sran’m b’a cɛ sɔ wie’n, ɔ fata kɛ be yo juejue tititi. Sɛ sran’m be ɲan ninnge nga Ezai kannin be ndɛ’n, naan be tran fɛfɛ ekun’n, ɔ́ yó ɲɛnmɛn dan. Lika kɛ ngalɛ sa’n yɛ be flɛ i Mɛn klanman’n niɔn. Ndɛ nga Ezai kannin’n, ɔ́ kpɛ́n su kusu.

?Wafa sɛ yɛ ndɛ nga Zezi kan kleli sa tɛ yofuɛ kun’n, ɔ́ kpɛ́n su-ɔ? (An nian ndɛ kpɔlɛ 15, 16 nun.)

15. ?Ndɛ benin yɛ ɔ o Ezai fluwa’n nun m’ɔ kle kɛ Ɲanmiɛn wá yrá sran’m be su dan-ɔn?

15 Biblu’n nun ndɛ mma nga e boli be su lɛ’n, be kle kɛ cɛn wie lele’n, asiɛ’n káci lika klanman. Blɛ sɔ nun’n, Ɲanmiɛn yrá asiɛ sufuɛ’m be kwlaa be su. Nnɛn’m be su yoman be abɔlɛ. Sran tɛtɛ wie fi su tranman lɔ. Asa ekun’n, aɲinsifuɛ’m bé wún ase. Sutrefuɛ’m bé tí sa. Yɛ cɛcɛwafuɛ’m bé yó juejue. Sran’m be bɔbɔ bé kplán sua nga be klo’n, yɛ be fie’n su ninnge’m bé yó ye. Yɛ bé cɛ́ trá waka mun leleele. Biblu’n kle weiin kɛ Ɲanmiɛn su wa man e mɛn klanman kun sakpa. Sanngɛ, be nga e bo jasin fɛ’n e kle be’n, be kwla si akplowa be se kɛ Biblu’n nun ndɛ mma sɔ’m be kleman kɛ asiɛ’n yɛ ɔ́ káci lika klanman-ɔn. ?Wafa sɛ yɛ e kwla tɛ be su-ɔ? ?Ngue ti yɛ e kwla lafi su kpa kɛ asiɛ’n káci lika klanman-ɔn? Ndɛ kun mɔ Zezi kannin’n ti-ɔ.

Á TRÁN MƐN KLANMAN’N NUN WIE

16, 17. ?Blɛ benin nun yɛ Zezi kannin mɛn klanman’n i ndɛ-ɔ?

16 Zezi w’a yoman sa tɛ. Sanngɛ, sran’m be tɔnnin i suɛn. Kpɛkun be boboli i waka’n su. Be boboli sa tɛ yofuɛ nɲɔn i wun lɛ wie. Sa tɛ yofuɛ sɔ’m be nun kun wunnin i wlɛ kɛ Zezi ti famiɛn. I sɔ’n ti, ɔ seli i kɛ: “Zezi, sɛ a ju ɔ Famiɛn diwlɛ’n nun lɔ’n, maan ɔ wla kpɛn min su.” (Liki 23:39-42) Ndɛ nga Zezi kan kleli bian sɔ’n, sɛ e bu su akunndan’n, é ɲán su ye wie. Ndɛ sɔ’n o Liki 23:43 nun. Be nga be kaci Biblu’n nun ndɛ’n aniɛnaniɛn’m be nun’n, be nuan sɛman wafa ng’ɔ fata kɛ be kaci ndɛ mma sɔ’n su. Biblu Nyanmiɛn Ndɛ’n nun’n, be klɛli i kɛ: “Nian, maan n kan ndɛ kun n kle wɔ, ndɛkɛn min nin wɔ é jú Nyanmiɛn i lika klanman’n nun lɔ.” ?Sanngɛ, kɛ Zezi se kɛ “ndɛkɛn’n” blɛ benin yɛ ɔ kɛn i ndɛ-ɔ?

17 Andɛ aniɛn sunman nun’n, kɛ fluwa sifuɛ’m bé klɛ́ ndɛ mun’n, be siesie ndɛ mma mun sɛsɛsɛ naan be ndɛ’n, i ɲin w’a fite weiin. Wie liɛ’n, be fa ngɔlɛ kun sie i ndɛ mma wie’m be wun lɛ. Sanngɛ, kɛ lalafuɛ nun sran’m bé klɛ́ Ɲanmiɛn i nuan ndɛ’n Glɛki’n nun’n, blɛ sunman’n b’a yoman sɔ. Ɔ maan, e kwla usa kɛ: ?Zezi seli bian’n kɛ: “Maan n kan ndɛ kun n kle wɔ, ndɛkɛn min nin wɔ é jú Nyanmiɛn i lika klanman’n nun lɔ?” ?Annzɛ ɔ seli i kɛ: “Andɛ ń kán klé wɔ kɛ e nin wɔ é trán Mɛn klanman’n nun lɔ?” Kɛ sran’m bé káci Biblu’n nun ndɛ’n aniɛn’m be nun’n, wafa nga be wun Zezi i ndɛ’n i wlɛ’n, i su yɛ be nian yɛ be kaci-ɔ. Yɛ e wun ndɛ sɔ’n i kacilɛ wafa nɲɔn sɔ’n Biblu’m be nun andɛ.

18, 19. ?Ngue yɛ ɔ kwla uka e naan y’a wun Zezi i ndɛ’n i wlɛ kpa-ɔ?

18 Maan e fa e ɲin e sie i Zezi bɔbɔ i wie’n, i su ndɛ ng’ɔ kannin’n su. Ɔ seli kɛ: “Sran wa’n [...] wá dí cɛn ba nsan asiɛ’n i bo.” Ɔ seli ekun kɛ: “Bé wá yí Sran wa’n mán sran mun, yɛ bé kún i, kpɛkun i cɛn nsan su’n, ɔ́ cɛ́n nguan.” (Matie 12:40; 16:21; 17:22, 23; Marki 10:34) Akoto Piɛli seli kɛ ndɛ sɔ’n kpɛnnin su. (Sa Nga Be Yoli’n 10:39, 40) I sɔ’n kle kɛ, nán cɛn kunngba nga be kunnin Zezi nin sa tɛ yofuɛ’n, yɛ Zezi ɔli ɲanmiɛn su-ɔ. Biblu’n se kɛ ɔ dili cɛn ba nsan “Ndia’n nun,” i sin naan Ɲanmiɛn w’a cɛn i.—Sa Nga Be Yoli’n 2:31, 32. * (An nian nzɔliɛ’n i su ndɛ’n.)

19 Kɛ Zezi kán ndɛ klé sa tɛ yofuɛ’n, ɔ boli i bo kɛ: “Nanwlɛ, andɛ ń kán klé wɔ.” Moizi blɛ su’n, kɛ sran’m bé kán ndɛ’n, be ta sɔ kan kpa. Cɛn kun’n, Moizi seli kɛ: “Maan mmla nga n su fa man amun ndɛkɛn yɛ’n be ka amun klun.”—Mmla’n 6:6; 7:11; 8:1, 19; 30:15.

20. ?Ngue yɛ ɔ kle kɛ wafa nga e wun Zezi i ndɛ’n i wlɛ’n, yɛ ɔ ti su-ɔ?

20 Fluwa sifuɛ kun tran lika nga Zezi trannin lɔ laa’n nun. Yɛ ɔ kaci Biblu’n nun ndɛ’n aniɛn’m be nun wie. Ɔ seli kɛ: “Ndɛ mma ‘andɛ’ yɛ ɔ ti ndɛ sɔ’n i cinnjin lika’n niɔn. Ɔ fata kɛ be kɛnngɛn i kɛ: ‘Nanwlɛ, andɛ ń kán klé wɔ kɛ e nin wɔ é trán Mɛn klanman’n nun lɔ.’ Cɛn sɔ’n nun yɛ Zezi tali bian’n i nda-ɔ. Sanngɛ, cɛn wie lele yɛ ɔ́ yía nda sɔ’n i nuan-ɔn.” Fluwa sifuɛ sɔ’n waan be asa liɛ’n su lɔ’n, kɛ sran’m bé íjɔ’n, be ta sɔ kan. Kɛ sran kun kán ndɛ m’ɔ se sɔ’n, i sɔ’n kle kɛ “ndɛ ng’ɔ kɛnnin i cɛn sɔ nun’n, saan ɔ́ yíɛ i nuan sakpa.” Be klɛli ndɛ mma sɔ’n Biblu kun mɔ be yili w’a di afuɛ kɔe 1.600 i nun kɛ: “Ń kán klé wɔ andɛ kɛ a nin min trán Edɛnin fie’n nun lɔ. Maan ɔ yo sɔ.” Nanwlɛ, ndɛ nga Zezi kan kleli sa tɛ yofuɛ’n, ɔ wla e fanngan dan.

21. (1) ?Sa tɛ yofuɛ’n ɔli ɲanmiɛn su? (2) ?Ngue ti-ɔ?

21 Kɛ Zezi kán mɛn klanman’n i ndɛ klé sa tɛ yofuɛ’n, w’a kanman ɲanmiɛn su lɔ ndɛ. ?Ngue ti yɛ e se sɔ-ɔ? Yɛle kɛ, sa tɛ yofuɛ sɔ’n siman kɛ Zezi nin i akoto nga be nin i nantili klanman’n, be trali aenguɛ naan cɛn wie lele’n, ɔ nin bé dí famiɛn ɲanmiɛn su lɔ. (Liki 22:29) Asa ekun’n, b’a yoman sa tɛ yofuɛ’n i batɛmun. (Zan 3:3-6, 12) I sɔ’n ti, e kwla se kɛ, kɛ Zezi kán ndɛ klé sa tɛ yofuɛ’n, asiɛ’n m’ɔ́ wá káci lika klanman’n i su yɛ ɔ fɛ i ɲin sieli-ɔ. ?Asiɛ’n su wa yɛ bé wún mɛn klanman sɔ’n niɔn? ?A kwla tran nun wie?

LIKE NGA Ɔ ƝIN KWLA TRƐN I SIN’N

22, 23. ?Ngue yɛ ɔ ɲin o i sin-ɔn?

22 Davidi kannin kɛ cɛn wie lele’n, ‘mɛn’n ɔ́ yó sran kpa’m be liɛ.’ (Jue Mun 37:29; 2 Piɛli 3:13) Blɛ sɔ nun’n, be kwlaa nga be o asiɛ’n su’n, bé nánti Ɲanmiɛn i mmla’m be su. Biblu’n se kɛ: “Min nvle’n nunfuɛ’m bé cɛ́ kɛ waka mun sa.” (Ezai 65:22, NW) I sɔ’n kle kɛ mɛn uflɛ’n nun lɔ’n, Zoova i sufuɛ’m bé dí afuɛ akpi kpanngban. I sɔ’n kwla yo ye. Afin, Sa Nglo Yilɛ 21:1-4 se kɛ Ɲanmiɛn yrá klɔ sran’m be su, naan “wie’n su tranman lɛ kun.”

23 Mɛn klanman’n i su ndɛ nga Biblu’n kan’n, ɔ ti weiin. Biblu’n kle kɛ Adan nin Ɛvu be yoli ɲin kekle’n ti’n, b’a kwlá tranman lika klanman’n nun kun. Sanngɛ, cɛn wie lele’n, asiɛ wunmuan’n káci lika klanman. Ɲanmiɛn seli kɛ ɔ́ yrá asiɛ’n sufuɛ’m be su. David kannin kɛ mɛn’n yó sran wɛtɛɛfuɛ mun, nin sran kpa’m be liɛ, yɛ bé trán su tititi. Ezai fluwa’n kan blɛ mɔ asiɛ’n wá káci lika klanman’n mɔ sran’m bé dí su aklunjuɛ tititi’n, i ndɛ. ?Blɛ benin nun yɛ ndɛ sɔ’n kpɛ́n su-ɔ? Kɛ Zezi wá yía ndɛ ng’ɔ kan kleli sa tɛ yofuɛ’n i nuan’n, yɛ ndɛ sɔ’n kpɛ́n su-ɔ. A kwla tran mɛn klanman sɔ’n nun wie. Blɛ sɔ nun’n, aniaan nga be trannin aɲia dan kun bo Kore di Sidi lɔ’n, be ndɛ’n kpɛ́n su. Yɛle kɛ, bé yía mɛn klanman’n nun lɔ.

^ ndɛ kpɔlɛ 18 Be flɛ fluwa sifuɛ kun kɛ Marvinin. Ɔ klɛli i kɛ fluwa sifuɛ sunman be bu i kɛ, kɛ Zezi seli kɛ “andɛ’n,” i sɔ’n kle kɛ cɛn kunngba sɔ nun’n, ɔ ɔli Mɛn klanman’n nun lɔ. Ɔ kan guali su kɛ Biblu’n nun ndɛ wie’m be ti’n, ɔ fataman kɛ e bu i sɔ. Afin Biblu’n seli kɛ, kɛ Zezi wuli’n, be sieli i ndia’n nun. Yɛ kɛ ɔ cɛnnin nguan’n, ɔ cɛli kan naan w’a wɔ ɲanmiɛn su.—Matie 12:40; Sa Nga Be Yoli’n 2:31; Rɔmunfuɛ Mun 10:7.