1. ?Kɛ Adam nin Ɛvu be yoli sa tɛ’n, e kpɔfuɛ’n i wun ndɛ benin yɛ Zoova kannin-ɔn?

ADAM si kɛ wuo’m be ijɔman. Ɔ maan, kɛ Ɛvu seli kɛ wuo kun kannin ndɛ kleli i’n, atrɛkpa’n, ɔ wunnin i wlɛ kɛ anzi kun yɛ ɔ ijɔli-ɔ. (Bo Bolɛ 3:1-6) Adam nin Ɛvu be siman anzi sɔ’n. Sanngɛ, Adam fali ndɛ ng’ɔ kannin’n su. Kpɛkun, ɔ yoli ɲin kekle i Si Ɲanmiɛn su. (1 Timote 2:14) Kɛ ɔ yoli sɔ’n, Zoova wa kannin anzi klunwifuɛ sɔ m’ɔ ti e kpɔfuɛ’n i ndɛ. Kpɛkun, ɔ seli kɛ ɔ́ wá núnnún i mlɔnmlɔn. Zoova seli kɛ anzi sɔ m’ɔ sinnin wuo’n i lika ijɔli’n, ɔ́ kpɔ́ be kwlaa nga be klo i’n.—Bo Bolɛ 3:15.

2, 3. ?Ngue ti yɛ ka naan Mɛsi’n w’a ba’n, Zoova w’a kanman Satan i wun ndɛ kpanngban-ɔn?

² Zoova w’a boman anzi ng’ɔ yoli ɲin kekle i su’n, i dunman kpakpa’n. * (An nian nzɔliɛ’n i su ndɛ’n.) Kɛ Adam nin Ɛvu be yoli sa tɛ mɔ afuɛ 2.500 sinnin’n yɛ Zoova kleli anzi sɔ’n niɔn. (Zɔb 1:6) Anzi sɔ’n i dunman nga e si i’n yɛle  “Satan.” I bo’n yɛle kɛ “ɲrun tanndanfuɛ.” Dunman sɔ’n wo Biblu’n i bue nga be klɛli i Ebre nun laa’n, i nun fluwa nsan cɛ be nun. Be yɛle Be Nyoliɛ fluwa klikli’n, nin Zɔb fluwa’n, ɔ nin Zakari fluwa’n. ?Ngue ti yɛ ka naan Mɛsi’n w’a ba’n, Zoova w’a kanman Satan i su ndɛ kpanngban-ɔn?

³ Biblu’n i bue nga laa be klɛli i Ebre nun i nun’n, Zoova w’a kanman Satan i wun ndɛ kpanngban. Afin, kɛ ɔ ko yo naan sran’m b’a wun Mɛsi’n i wlɛ naan b’a su i su’n, i ti yɛ be klɛli Biblu’n i bue sɔ’n niɔn. (Lik 24:44; Galasifuɛ Mun 3:24) Kɛ Mɛsi’n bali’n, Zoova maan Mɛsi’n nin i sɔnnzɔnfuɛ’m be wa kannin Satan nin anzi nga be suli i su’n be wun ndɛ kpanngban. * (An nian nzɔliɛ’n i su ndɛ’n.) Zoova yoli sɔ afin, Zezi nin be nga be kpali be sieli be ngunmin’n be yɛ bé núnnún Satan nin be nga be su i su’n mun-ɔn.—Rɔmfuɛ Mun 16:20; Sa Nglo Yilɛ 17:14; 20:10.

4. ?Ngue ti yɛ ɔ fataman kɛ e sro mmusu’m be si Satan-ɔn?

⁴ Akoto Piɛli waan Satan ti kɛ ‘asɔmɔli m’ɔ wlanwlan’n’ sa. Zan kusu flɛli Satan kɛ “dragɔn sroesroe.” Kpɛkun, ɔ flɛli i ekun kɛ “wuo.” (1 Piɛr 5:8; Sa Nglo Yilɛ 12:9) Sanngɛ, ɔ fataman kɛ e sro mmusu’m be si Satan. Afin, ɔ kwlaman like kwlaa yo. (An kanngan Zak 4:7 nun.) Asa ekun’n, Zoova nin Zezi, ɔ nin anzi nanwlɛfuɛ’m be sasa e. Be fanngan nun’n, e kwla jran Satan m’ɔ ti e kpɔfuɛ’n i ɲrun kekle. Sanngɛ, ɔ fata kɛ e fa e ɲin e sie i kosan wie’m be su. ?Ngue yɛ Satan kwla yo-ɔ? ?Wafa sɛ yɛ ɔ laka sran mun-ɔn? ?Ngue yɛ Satan kwlá yoman-ɔn? Like suanlɛ nga nun’n, é wá tɛ́ kosan sɔ’m be su. Ɔ maan, é wún ajalɛ’n nga e kwla fa naan y’a jran Satan i ɲrun kekle’n.

5, 6. ?Ngue ti yɛ mɛn siefuɛ’m be kwlá yoman naan sran’m be liɛ’n w’a yo ye-ɔ?

⁵ Kɛ Satan yoli ɲin kekle Ɲanmiɛn su’n, anzi kpanngban be suli i su. Ka naan anannganman su nzue’n w’a tɔ’n, Satan lakali be nun wie mun naan be nin bla mun be la. Biblu’n nun’n, be fali sunnzun ase kun be kannin anzi nga be suli Satan su’n be ndɛ. Biblu’n se kɛ nzraama mɔ be bubuli be nun akpasua nsan’n, dragɔn i lua’n kannin be akpasua kun guali asiɛ’n i wun wa. (Bo Bolɛ 6:1-4; Zid 6; Sa Nglo Yilɛ 12:3, 4) Anzi sɔ’m be kacili be sin sili Ɲanmiɛn. Kpɛkun be suli Satan su. Satan si kɛ Ɲanmiɛn Sielɛ’n le i su famiɛn, kpɛkun famiɛn sɔ’n ɔ le sran wie mun yɛ ɔ nin be di junman-ɔn. Satan kunndɛ kɛ ɔ́ yó sɔ wie. I bɔbɔ sieli i wun famiɛn. Kpɛkun, ɔ mannin mmusu’m be junman sɛsɛsɛ naan be sie mɛn’n.​—Efɛzfuɛ Mun 6:12.

⁶ Satan nin mmusu mun yɛ be sie mɛn  siefuɛ mun-ɔn. Sa nga ti yɛ e kwla se sɔ’n yɛle kɛ, Satan fali mɛn’n i famiɛn diwlɛ’n kwlaa kleli Zezi. Kpɛkun, ɔ seli i kɛ: “Ń fá mɛ́n nga i kwlaa mán wɔ kɛ a sie be, yɛ ń fá anyrunnyan ninnge’n kwlaa mán wɔ, afin be fa mannin min, yɛ n kusu ń fá mán sran nga n klo kɛ ń fá mɛ́n i’n.” (Lik 4:5, 6) Mɛn siefuɛ kpanngban be yo ninnge kpakpa wie’m be man sran mun. Be nun wie’m be kunndɛ kɛ bé yó naan sran’m be liɛ yo ye. Sanngɛ, ninnge ng’ɔ fata kɛ klɔ sran’m be ɲɛn i naan be liɛ’n w’a yo ye sakpa’n, siefuɛ sɔ’m be nun wie fi kwlá fa manman be.​—Jue Mun 146:3, 4; Sa Nglo Yilɛ 12:12.

7. ?Wafa sɛ yɛ Satan laka sran mun-ɔn? (An nian desɛn ng’ɔ o kan like suanlɛ’n bo i bo lɛ’n.)

⁷ Satan nin mmusu’m be sin Ɲanmiɛn sulɛ wafa ng’ɔ timan su’n, nin aata difuɛ dandan’m be lika be ‘laka mɛn wunmuan nunfuɛ’m be kwlaa.’ (Sa Nglo Yilɛ 12:9) Zoova i su ndɛ nga Ɲanmiɛn sulɛ wafa ng’ɔ timan su’n kan’n ti ato. Satan kunndɛli kɛ Ɲanmiɛn i dunman’n mlin. (Zeremi 23:26, 27) Satan ti’n, sran kpanngban be bu i kɛ Ɲanmiɛn yɛ be su i-ɔ. Kusu nn mmusu mun yɛ be su be-ɔ. (1 Korɛntfuɛ Mun 10:20; 2 Korɛntfuɛ Mun 11:13-15) Satan yo maan aata difuɛ dandan’m be laka sran mun naan be bu i kɛ sɛ be ɲan be wun’n yɛ be klun jɔ́-ɔ. (Nyanndra Mun 18:11) Be nga be bu i sɔ’n, sika kunndɛlɛ’n ti be cinnjin tra Ɲanmiɛn sulɛ’n. (Matie 6:24) Kannzɛ sran sɔ’m be klo Ɲanmiɛn laa’n, sanngɛ akunndan sɔ mɔ be bu’n ti’n, kɛ ɔ́ kɔ́ i ɲrun’n be kloman Ɲanmiɛn kun.​—Matie 13:22; 1 Zan 2:15, 16.

8, 9. (1) ?Ngue yɛ Adam nin Ɛvu, ɔ nin mmusu’m be su ndɛ’n kle e-ɔ? (2) ?Kɛ e wun i wlɛ kɛ Satan yɛ ɔ sie mɛn’n, i su ye benin yɛ e ɲɛn i-ɔ?

⁸ Adam nin Ɛvu, ɔ nin anzi ɲin keklefuɛ’m be su ndɛ’n kle e like cinnjin nɲɔn. I klikli’n yɛle kɛ, sɛ Zoova sin annzɛ Satan sin yɛ é jrán’n, ɔ fata kɛ e kle kun. (Matie 7:13) I nɲɔn su’n yɛle kɛ, be nga be su Satan su’n, mmlusuɛ nga be ɲɛn i’n, ɔ cɛman. Kɛ Adam nin Ɛvu be suli Satan su’n, be bɔbɔ yɛ be kleli like ng’ɔ ti kpa annzɛ ng’ɔ ti tɛ man be’n niɔn. Mmusu’m be kusu be ɲannin kwlalɛ mɛn’n su. (Bo Bolɛ 3:22) Sanngɛ, be kwlaa nga be su Satan su’n, awieliɛ’n wie be tɛ tititi. Be ɲanman su mmlusuɛ kpa sa.​—Zɔb 21:7-17; Galasifuɛ Mun 6:7, 8.

⁹ Kɛ e wun i wlɛ kɛ Satan yɛ ɔ sie mɛn’n, e ɲan su ye. I wie yɛle kɛ, e bu siefuɛ’m be wun akunndan kɛ ɔ nin i fata’n sa. Kpɛkun, e tu e klun e bo jasin fɛ’n. E si kɛ Zoova kunndɛ kɛ e ɲin yi siefuɛ mun. (1 Piɛr 2:17) Sɛ mmla nga be kpɛ’n, ɔ nin i liɛ’m be sansanman be wun’n, ɔ fata kɛ e nanti be su. (Rɔmfuɛ Mun 13:1-4) Asa ekun’n, e si kɛ ɔ fataman kɛ e yo politiki annzɛ e jran siefuɛ wie sin. (Zan 17:15, 16; 18:36) Satan saci Zoova i dunman’n. Yɛ ɔ yo like  kwlaa ng’ɔ kwla yo naan sran’m b’a siman Ɲanmiɛn i dunman’n. I sɔ’n ti’n, e tu e klun e kle sran’m be like naan be si Zoova. Kɛ Zoova i dunman’n o e su’n, ɔ yo e fɛ. Yɛ e bo i dunman’n e kle sran mun titi. Sɛ e klo Zoova’n, ɔ ti kpa tra sika annzɛ aɲanbeun ninnge mun.​—Ezai 43:10; 1 Timote 6:6-10.

10-12. (1) ?Aya benin yɛ Satan fa suali anzi’m be wun-ɔn? ( 2) ?Ngue yɛ anzi sɔ’m be su ndɛ’n kle e-ɔ?

¹⁰ Kɛ ɔ ko yo naan Satan w’a ɲan sran mun’n, ɔ yo ninnge fanunfanun. Wie liɛ’n, ɔ sua be wun aya. Wie liɛ kusu’n, ɔ wlanwlan be.

¹¹ Satan suali anzi’m be wun aya. Aya sɔ’n i kun yɛle bla kunndɛlɛ. Atrɛkpa’n, ɔ fɛli i ɲin sieli i be su lele naan w’a kwla wun like nga sɛ ɔ yo’n, ɔ́ ɲán be’n. Anzi wie’m be tɔli aya sɔ’n nun. Ɔ maan, be kunndɛli bla mun. Ba nga be nin bla’m be wuli be’n be ti jajraajra kpa. Yɛ be yoli wlɛ. (Bo Bolɛ 6:1-4) Nán bla kunndɛlɛ’n i ngunmin yɛ Satan fa sieli i anzi’m be ɲrun-ɔn. Atrɛkpa’n ɔ seli be wie kɛ, sɛ be su i su’n, bé síe klɔ sran mun. Atrɛkpa’n, Satan yoli sɔ naan ‘bla’n i osu’n’ i su ndɛ nga Zoova kannin’n w’a kpɛnman su. (Bo Bolɛ 3:15) Sanngɛ, Zoova w’a mɛnmɛn i sɔ liɛ’n i wun atin. Kɛ anannganman su nzue tɔli’n, like nga Satan nin mmusu’m be sunnzunnin’n, ɔ kpili ase.

¹² Anzi’m be su ndɛ sɔ’n kle kɛ bla nin bian kunndɛlɛ’n nin tutre’n, be ti Satan i aya m’ɔ tra ndɛndɛ kpa-ɔ. Anzi nga be suli Satan su’n, be nin Ɲanmiɛn be trannin cɛli kpa. Ɔ nin i sɔ’n ngba’n, be konvi wa sɔli sa tɛ’n lelee be yoli. I sɔ’n kle kɛ kannzɛ bɔbɔ e su Zoova w’a cɛ kpa’n, e konvi kwla sɔ sa tɛ’n. (1 Korɛntfuɛ Mun 10:12) I sɔ’n ti’n, ɔ fata kɛ e bu e klun lɔ titi e nian. Sɛ e wun kɛ e konvi su sɔ bla nin bian kunndɛlɛ annzɛ e su tu e wun’n, maan e kpalo i sɔ liɛ’n ndɛndɛ.—Galasifuɛ Mun 5:26; An kanngan Kolɔsfuɛ Mun 3:5 nun.

13. (1) ?Aya nga Satan suɛ i sran’m be wun’n, i kun ekun yɛle benin? (2) ?Ngue yɛ é yó naan y’a tɔman aya sɔ’n nun-ɔn?

 ¹³ Satan i aya ng’ɔ fa sua sran’m be wun’n, i kun yɛle kɛ ɔ yo maan sran’m be klo bae dilɛ ninnge mun. Ɔ yo maan sran’m be klo Ɲanmiɛn sulɛ wafa ng’ɔ timan su’n, ɔ nin be ɲin su yiyilɛ wafa nga mmusu’m be sa o nun’n. Flimun nga sran’m be yi be’n, nin be ɲin su yiyilɛ ninnge nga be kle abonuan sa mun ti’n, sran’m be klo bae dilɛ ninnge mun. ?Ngue yɛ é yó naan y’a tɔman Satan i aya sɔ’n nun-ɔn? Zoova i anuannzɛ’n w’a kleman ninnge ng’ɔ fata kɛ e fa yiyi e ɲin su’n, ɔ nin ng’ɔ fataman kɛ e fa yiyi e ɲin su’n be kwlaa. Ɔ fata kɛ e bɔbɔ e kunndɛ sa ng’ɔ ti kpa’n nin ng’ɔ ti tɛ’n be ngbaciɛ lele e si i, naan e fa ajalɛ ng’ɔ ti kpa Zoova ɲrun’n. (Ebre Mun 5:14) Sɛ e kloman Ɲanmiɛn e ‘nuan bui su’n’ é fá ajalɛ ng’ɔ ti kpa’n. (Rɔmfuɛ Mun 12:9) Sran ng’ɔ klo Ɲanmiɛn i nuan bui’n su’n, like ng’ɔ kle sran mun’n, i bɔbɔ nantiman su. I sɔ’n ti’n, kɛ é yíyí e ɲin su’n, maan e usa e wun kɛ: ‘?Like nga n kle sran mun’n, n bɔbɔ n nanti su? ?Like nga n fa yiyi min ɲin su’n, sɛ be nga n kle be Biblu’n nun like’n be wun i’n, akunndan benin yɛ bé bú-ɔ?’ Sɛ e nanti Biblu’n nun like nga e kle sran mun su’n, e su tɔman Satan i aya’n nun.​—1 Zan 3:18.

14. (1) ?Wafa sɛ yɛ Satan wla e srɛ-ɔ? (2) ?Ngue yɛ é yó naan y’a kwla jran kekle-ɔ?

¹⁴ Satan wla e srɛ naan e nin Zoova y’a nantiman klanman. I wie yɛle kɛ awa kwla se e kɛ nán maan e bo jasin fɛ’n kun. Asa ekun’n, Ɲanmiɛn i mmla’m be su mɔ e nanti’n ti’n, e wiengu junman difuɛ mun annzɛ e wiengu suklu ba’m be kwla yo e finfin. (1 Piɛr 4:4) Satan kwla yo maan e osufuɛ nga be sunman Zoova’n, be kwla se e kɛ nán maan e wɔ aɲia’m be bo kun. (Matie 10:36) Sɛ i sɔ sa ju’n, nán maan ɔ bo e nuan. Afin, e si kɛ Satan m’ɔ ti e kpɔfuɛ’n nin e kun. (Sa Nglo Yilɛ 2:10; 12:17) Asa ekun’n, maan e wla kpɛn ndɛ kun mɔ Satan kannin’n su titi. Ɔ seli kɛ, sɛ kekle tɔ e su’n, é yáci  Zoova sulɛ. (Zɔb 1:9-11; 2:4, 5) Maan e srɛ Zoova titi kɛ ɔ wla e yakpa. Yɛ maan e lafi su kɛ Zoova súan e bo titi.​—Ebre Mun 13:5.

15. ?Satan kwla mian e kɛ e yo like nga e kloman’n? An yiyi nun.

¹⁵ Satan kwlá mianman e kɛ e yo like nga e kloman’n. (Zak 1:14) Sran kpanngban be o Satan sin. Sanngɛ, be siman sɔ. Kɛ be ko si ndɛ nanwlɛ’n, sɛ Zoova sin annzɛ Satan sin yɛ bé jrán’n, ɔ fata kɛ be kle kun. (Sa Nga Be Yoli’n 3:17; 17:30) Sɛ Zoova i klun sa yolɛ’n ti e cinnjin’n, Satan su kwlá saciman e nin i e afiɛn.​—Zɔb 2:3; 27:5.

16, 17. (1) ?Like benin ekun yɛ Satan nin mmusu’m be kwlá yoman-ɔn? (2) ?Kɛ é srɛ́ Zoova mɔ e man e nɛn’n su’n, ngue ti yɛ ɔ fataman kɛ srɛ kun e-ɔ?

¹⁶ Like kun ekun o lɛ mɔ Satan nin mmusu’m be kwlá yoman-ɔn. Biblu’n seman kɛ be kwla si e klun akunndan’n. Zoova nin Zezi be ngunmin yɛ be kwla yo sɔ-ɔ. (1 Samiɛl 16:7; Mark 2:8) Kɛ é ijɔ́’n annzɛ é srɛ́ Zoova mɔ e man e nɛn’n su’n, Satan nin mmusu’m be kwla ti ndɛ nga e kan’n. ?Kɛ e bu i sɔ liɛ’n i akunndan’n srɛ kun e? Ɔ fataman kɛ srɛ kun e. Afin, kɛ é tú e klun é sú Zoova’n, e si kɛ mmusu’m be si Satan wun e. Sanngɛ, srɛ kunman e. Biblu’n kle kɛ blɛ sunman’n, kɛ Zoova i sufuɛ’m be srɛ i’n be man be nɛn’n su. Sanngɛ, Biblu’n seman kɛ be buli i kɛ Satan kwla ti ndɛ nga be kan’n ti’n, srɛ kunnin be. (1 Famiɛn Mun 8:22, 23; Zan 11:41, 42; Sa Nga Be Yoli’n 4:23, 24) Sɛ ndɛ nga e kan’n nin like nga e yo’n be jɔ Zoova klun’n, Zoova su manman Satan i atin naan ɔ yo e sa mɔ e su kwlá fiteman nun’n.​—An kanngan Jue Mun 34:8 nun.

¹⁷ Ɔ ti cinnjin kɛ e si e kpɔfuɛ’n i nzuɛn’n. Sanngɛ, ɔ fataman kɛ e sro i. Kannzɛ bɔbɔ fɔ o e nun’n, Zoova fanngan nun’n, e kwla jran Satan i ɲrun kekle lele e kwlɛ i. (1 Zan 2:14) Sɛ e jrɛn i ɲrun kekle’n, ɔ́ wánndi e. (Zak 4:7; 1 Piɛr 5:9) Andɛ’n, e sie i nzɔliɛ kɛ gbanflɛn nin talua mun yɛ Satan kle be yalɛ kpa-ɔ. ?Ngue yɛ be kwla yo naan b’a jran mmusu’m be si Satan i ɲrun kekle-ɔ? Like suanlɛ ng’ɔ bɛ i sin nun’n, é wá kɛ́n i ndɛ.