Talɛ kun m’ɔ kle kɛ Biblu’n nun ndɛ’n kpɛn su sakpa’n
ITALI LƆ KLƆ NGA BE FLƐ I KƐ RƆMUN’N I AFIƐN LƆ’N, BE KPLANNIN TALƐ TƐNNDƐN KUN. AFUƐ KWLAA’N, SRAN KPANNGBAN BE KƆ I NIANLƐ. LALAFUƐ NUN’N, RƆMUNFUƐ’M BE FAMIƐN NGA BE FLƐ I KƐ TITISI’N, I AYƐ YILƐ TI YƐ BE KPLANNIN TALƐ SƆ’N NIƆN.
Talɛ nga be kplannin naan bé fá yí Titisi i ayɛ’n, be yili desɛn wie mun i wun. Be yoli sɔ naan sran’m be wla kpɛn sa kun m’ɔ juli laa’n su. Sanngɛ sran sunman be siman kɛ talɛ sɔ’n i su ndɛ’n, ɔ nin ndɛ kun m’ɔ o Biblu’n nun’n, be kɔ likawlɛ. Nanwlɛ, talɛ sɔ’n i su ndɛ’n kle kɛ ndɛ nga Biblu’n kan’n, ɔ kpɛn su sakpa.
BE KANNIN KLƆ KUN I NUNNUNLƐ NDƐ
Klisifuɛ klikli’m be blɛ su’n, Rɔmun mɛn’n fɛ i Angle nin lika nga andɛ be flɛ i kɛ Aflansi’n lɔ lele ju Ezipti. Blɛ sɔ nun’n, mɛn sɔ’n i nun ti fɔuun, yɛ sran kpanngban be ti aɲanbeunfuɛ. Sanngɛ mɛn sɔ’n i nun lɔ lika kun timan fɔuun. Be flɛ lika sɔ’n kɛ Zide.
Fluwa kun se kɛ: “Be nga be yoli ɲin kekle Rɔmun famiɛn’n i su dan kɛ Zifu nga be o Zide lɔ mun sa’n, b’a sɔnman. Zifu’m be kloman be nga be timan Zifu mɔ be buman be mmla’m be like fi’n. Rɔmunfuɛ’m be kusu be kle Zifu’m be yalɛ, afin be yo ɲin kle be su.” Zifu sunman be lafili su kɛ sran kun wá dé be Rɔmunfuɛ’m be sa nun, yɛ ɔ́ yó maan Izraɛlifuɛ’m bé ɲán be ti kɛ laa’n sa. Sanngɛ afuɛ 33 nun’n, Zezi seli kɛ bé wá sáci Zerizalɛmun.
Zezi seli kɛ: “Cɛn wie wá jú’n, ɔ kpɔfuɛ’m bé fá waka pienbie bé sísí ɔ wun, bé bó sín yía wɔ. Kpɛkun bé mían wɔ ɔ bue kwlaa su. Bé fá ɔ bɔbɔ nin ɔ mma mun, bé tɛ́ amun ase. Be su yaciman yɔbuɛ fi i wiengu yɔbuɛ su.”—Liki 19: 43, 44.
Ndɛ sɔ mɔ Zezi kannin’n, i sɔnnzɔnfuɛ’m b’a wunmɛn i wlɛ. Afin, kɛ ɔ dili cɛn ba nɲɔn’n, be niannin Ɲanmiɛn sua m’ɔ o Zerizalɛmun lɔ’n i siin, kpɛkun be nun kun seli i kɛ: “Baba, nian yɛbuɛ nga mun nin sua nga mun kɛ be wafa ti-ɔ!” Nanwlɛ, yɔbuɛ nga be fa kplannin Ɲanmiɛn sua’n be timan aɔwi. Be nun wie’m be tɛnndɛn nun’n ti mɛtri 11, be tɛtrɛ nun’n ti mɛtri 5, yɛ be nglonglo su’n ti mɛtri 3. Sanngɛ, Zezi tɛli su kɛ: “Yɔbuɛ nga amun wun be yɛ’n, cɛn wie wá jú’n, wie fi su kɛmɛn i wiengu yɔbuɛ su. Bé kán be kwlaa bé gúa be ase.”—Marki 13:1; Liki 21:6.
Zezi seli be kɛ: “Kɛ amun ko wun kɛ sonja’m b’a sin b’a yia Zerizalɛmun’n, maan amun wun i wlɛ kɛ i nunnunlɛ blɛ’n w’a mantan koko. 21 I sɔ’n ti’n, maan be nga be o Zide’n be wanndi be wɔ oka’m be su lɔ. Maan be nga be o Zerizalɛmun klɔ’n nun’n be fin nun fite. Yɛ nán maan be nga be o blo’n, be wlu lɔ.” (Liki 21:20, 21) ?Ndɛ nga Zezi kannin’n, ɔ kpɛnnin su?
BE NUNNUNNIN KLƆ’N
Kɛ Zezi kannin ndɛ sɔ mɔ afuɛ 33 sín’n, nn Rɔmun famiɛn’n te sie Zifu mun. Be flɛ Rɔmunfuɛ’m be kpɛnngbɛn kun kɛ Zesuisi Florisi. I yɛ ɔ sieli Zide akpasua’n niɔn. Afuɛ 66 nun’n, bian sɔ’n ko fali sika ng’ɔ o Ɲanmiɛn sua’n nun lɔ’n. I sɔ’n ti, Zifu’m be fali ya dan kpa. Be sonja’m be jrali Zerizalɛmun klɔ’n nun, be kunnin Rɔmunfuɛ’m be sonja nga be o lɔ’n. Kpɛkun, be seli kɛ nán Rɔmun famiɛn’n sie be kun.
Kɛ anglo nsan sinnin’n, Rɔmunfuɛ’m be sonja 30.000 be ɔli Zerizalɛmun, naan be ko kle ɲin keklefuɛ nga be o lɔ’n be ɲrɛnnɛn. Be flɛ sonja sɔ’m be su kpɛn’n kɛ Sɛltisi Galisi. Rɔmunfuɛ’m be sonja’m be wluli klɔ’n nun ndɛndɛ. Kpɛkun, be fali be nzɔliɛ like wie’m be siesieli i Ɲanmiɛn sua’n i wun talɛ’n i wun. Kɛ ɔ yoli sɔ’n, w’a cɛman be sali be sin. Kɛ Zifu’m be sonja’m be wunnin i sɔ’n, be klun jɔli dan. Kpɛkun, be suli be su. Kɛ Klisifuɛ nga be o Zerizalɛmun’n be wunnin i sɔ’n, be wanndi ɔli Zurdɛn’n i sin lɔ okaoka’m be su. Afin, i sɔ yɛ Zezi seli be kɛ be yo-ɔ.—Matie 24:15, 16.
Kɛ afuɛ kun sinnin’n, Rɔmun famiɛn mɔ be flɛ i kɛ Nero’n, ɔ sunmannin sonja kɔe 60.000 naan be nin Zidefuɛ’m be ko kun. Bian kun mɔ be flɛ i kɛ Vɛspasiɛn’n nin i wa Titisi be yɛ be ti sonja sɔ’m be su kpɛn-ɔn. Sanngɛ, afuɛ 68 nun’n, famiɛn Nero wuli. I sɔ’n ti, Vɛspasiɛn sɛli i sin Rɔmun lɔ naan ɔ́ kó dí famiɛn. Kɛ ɔ yoli sɔ’n, Titisi yɛ ɔ wa yoli sonja sɔ’m be su kpɛn-ɔn.
Afuɛ 70, Zuɛn nun’n, Titisi seli i sonja mun kɛ be kpɛkpɛ Zide akpasua’n nun lɔ waka’m be bo. Be sɛsɛli waka sɔ’m be ti. Yɛ be kplankplannin be fa bo sin yiali Zerizalɛmun klɔ’n. Sɛ be sunnzun’n, ɔ́ jú kilo nso. Sɛptanblu nun’n, i sonja’m be isali Zifu’m be bo ninnge mun, nin Ɲanmiɛn sua’n nun lɔ ninnge’m be ngba. Kpɛkun, be wɔli klɔ’n nun. Yɛ kɛ Zezi fa kannin’n sa’n, b’a yaciman talɛ fi lɛ. (Liki 19:43, 44) Fluwa sifuɛ kun seli kɛ: “Zifu nga be kunnin be Zerizalɛmun klɔ’n su’n nin klɔ wie mun ekun be su’n, be kwla ju sran 250.000 tra su annzɛ sran 500.000 bɔbɔ.”
RƆMUNFUƐ’M BE DILI CƐN
Kɛ Titisi sɛli i sin Itali lɔ afuɛ 71 nun’n, Rɔmun klɔ’n sufuɛ’m be sɔli i nun dan. Klɔfuɛ’m be kwlaa be dili i ti cɛn. Nanwlɛ, be nga be sɔli be nun dan kɛ ngalɛ’n sa klɔ sɔ’n su lɔ’n, b’a sɔnman.
Sonja’m be fali aɲanbeun ninnge nga be fa bali’n be kleli sran mun. Kɛ be wunnin mmeli mun, nin alɛ kunlɛ ninnge mun, nin ninnge nga be sonja’m be fɛli i Ɲanmiɛn i sua’n nun lɔ’n, ɔ yoli be fɛ lele.
Afuɛ 79 nun’n, Titisi sinnin i si Vɛspasiɛn i osu. Sanngɛ, kɛ ɔ dili afuɛ nɲɔn cɛ’n, ɔ wuli. I niaan bian kun mɔ be flɛ i kɛ Domisiɛn’n, ɔ wa sinnin i osu. Kpɛkun, ɔ kplannin talɛ kun naan be fa yi Titisi i ayɛ.
ANDƐ NIN ANDƐ’N TALƐ’N O LƐ
Talɛ nga be kplannin naan bé fá yí Titisi i ayɛ’n.
Sran akpiakpi kpanngban be kɔ Rɔmun lɔ afuɛ kwlakwla be ko nian talɛ nga be kplɛnnin i Titisi i dunman nun’n. Kɛ sran’m be wun talɛ sɔ’n, be nun wie’m be se kɛ be nga be kplannin’n, be si junman di o. Wie’m be se kɛ ɔ ti nzɔliɛ like kun m’ɔ kle kɛ laa Rɔmunfuɛ’m be le kwlalɛ-ɔ. Sanngɛ sran wie’m be se kɛ ɔ ti Zerizalɛmun nin Ɲanmiɛn sua’n mɔ be sacili i’n i nzɔliɛ.
Sɛ a bo ɔ ɲin ase a kanngan Biblu’n nun’n, á wún i wlɛ kɛ talɛ sɔ’n kle e like cinnjin kpa kun. Yɛle kɛ ndɛ nga Biblu’n kan’n, ɔ kpɛn su sakpa. Ɔ kle e ekun kɛ Biblu’n nun ndɛ’n fin Ɲanmiɛn, naan e kwla lafi su.—2 Piɛli 1:19-21.
