Kɔ i nun ndɛ'n su trele

Kɔ like ng'ɔ o fluwa'n nun'n su trele

?Wan i akunndan liɛ’n wie yɛ e bu-ɔ?

?Wan i akunndan liɛ’n wie yɛ e bu-ɔ?

“Nán an yo kɛ sran mun bɔ be o lɛ ndɛ’n be sa.”RƆMFUƐ MUN 12:2.

JUE: 88, 45

1, 2. (1) ?Kɛ Piɛli seli Zezi kɛ ɔ bu i bɔbɔ i wun akunndan’n, Zezi tɛli i su sɛ? (An nian desɛn ng’ɔ o kan like suanlɛ’n bo i bo lɛ’n.) (2) ?Ngue ti yɛ Zezi tɛli i su sɔ-ɔ?

ZEZI i sɔnnzɔnfuɛ’m be buli i kɛ be blɛ liɛ’n su yɛ Zezi su wa taka Izraɛli famiɛn diwlɛ’n i ekun-ɔn. Ɔ maan kɛ Zezi seli be kɛ ɔ cɛ kan’n, i kpɔfuɛ’m bé klé i ɲrɛnnɛn naan bé kún i’n, ndɛ sɔ’n boli be nuan dan. I sɔ’n ti’n, akoto Piɛli seli i kɛ: “N kpla e! Nannan, nán maan Nyanmiɛn di su maan sa nga tɔ wɔ su.” Sanngɛ Zezi seli i kɛ: “Satan fa jao min wun lɛ, a su saci min ti nun, afin wɔ akunndan’n ti-man Nyanmiɛn liɛ, sran liɛ-ɔ.”—Matie 16:21-23; Sa Nga Be Yoli’n 1:6.

2 Ndɛ nga Zezi kannin’n yi like cinnjin kun i nglo. Yɛle kɛ akunndan nga Zoova bu’n, ɔ nin Satan i mɛn’n i nunfuɛ’m be liɛ’n timan kun. (1 Zan 5:19) Piɛli wlali Zezi i fanngan kɛ ɔ bu i bɔbɔ i wun akunndan kɛ nga mɛn nunfuɛ kpanngban be yo’n sa. Sanngɛ Zezi si kɛ Zoova kunndɛ kɛ ɔ buɛbuɛ i wun sie naan kɛ bé wá klé i ɲrɛnnɛn’n, w’a kwla jran kekle. Wafa nga Zezi tɛli Piɛli su’n, ɔ kle kɛ akunndan nga Zoova bu’n, i wie yɛ ɔ bu-ɔ. Nán mɛn nunfuɛ’m be liɛ’n niɔn.

3. ?Ngue ti yɛ akunndan nga Zoova bu’n, i wie bulɛ timan pɔpɔ-ɔ?

3 ?Yɛ e li? ?Zoova i akunndan liɛ’n wie yɛ e bu annzɛ mɛn nunfuɛ’m be liɛ’n niɔn? E mɔ e ti Klistfuɛ’n, e mian e ɲin naan e ayeliɛ’n w’a jɔ Ɲanmiɛn klun. ?Yɛ akunndan nga e bu nin? ?E mian e ɲin naan Zoova i klun w’a jɔ su? Kɛ mɔ e nin mɛn nunfuɛ mun yɛ e wo’n ti’n, ɔ cɛman naan y’a bu akunndan nga be bu’n wie. Ɔ maan sɛ y’a mianman e ɲin’n, e su kwlá buman akunndan nga Zoova bu’n wie. (Efɛzfuɛ Mun 2:2) Asa ekun’n, blɛ sunman’n sran’m be bu be bɔbɔ be wun akunndan. Sɛ y’a jranman kpa’n, é nían be ayeliɛ’n su. Nanwlɛ ti kpa, akunndan nga mɛn nunfuɛ’m be bu’n i wie bulɛ ti pɔpɔ tra Zoova liɛ’n.

4. (1) ?Sɛ akunndan nga mɛn nunfuɛ’m be bu’n i wie yɛ e bu’n, sa benin yɛ ɔ kwla ɲan e-ɔ? (2) ?Ngue yɛ é wá kɛ́n i ndɛ like suanlɛ nga nun-ɔn?

4 Sɛ akunndan nga mɛn nunfuɛ’m be bu’n, i wie yɛ e bu’n, ɔ cɛman naan y’a bu e ngunmin e wun akunndan. Asa ekun’n, ɔ cɛman naan e bɔbɔ y’a kle like ng’ɔ ti tɛ’n, nin ng’ɔ ti kpa man e’n. (Mark 7:21, 22) I sɔ’n ti’n, nán e bu akunndan nga sran’m be bu’n wie. Sanngɛ, maan e mian e ɲin e bu akunndan nga Ɲanmiɛn bu’n wie. Like suanlɛ nga wá úka e naan y’a kwla yo sɔ. Asa ekun’n, é wá wún kɛ sɛ e bu akunndan nga Zoova bu’n wie’n, é ɲán su ye. Asa ekun’n, é wá kán like nga e kwla yo naan y’a buman akunndan nga mɛn nunfuɛ’n be bu wie’n, i ndɛ. Kpɛkun like suanlɛ nga i sin liɛ’n nun’n, é wá kán akunndan nga Zoova bu i ninnge wie’m be su’n, nin wafa nga e kwla bu akunndan kunngba sɔ’n wie’n, be ndɛ wie.

SƐ E BU AKUNNDAN KƐ ZOOVA SA’N, É ƝÁN SU MMLUSUƐ

5. ?Ngue ti yɛ sran wie’m be kunndɛman kɛ sran mian be kɛ be kaci akunndan nga be bu’n niɔn?

5 Sran wie’m be kunndɛman kɛ be mian be kɛ be kaci akunndan nga be bu’n. Ɔ maan sɛ sran wie waan ɔ́ yó naan be kaci akunndan nga be bu’n, be se i kɛ: “Nán bakan yɛle min.” I lɛ nun’n, be su se kɛ be klo kɛ bé fá be klunklo ajalɛ, naan be le atin be yo sɔ. Be kloman kɛ sran fi sie be, annzɛ sran jran be wun kɛ be yo kɛ sran uflɛ sa. * (An nian nzɔliɛ’n i su ndɛ’n.)

6. (1) ?Wafa nga Zoova yili e ti’n, ngue yɛ e kwla yo-ɔ? (2) ?Sanngɛ e kwla yo like kwlaa nga e klo’n?

6 Maan e wun i wlɛ kɛ, sɛ akunndan nga Zoova bu’n i wie yɛ e bu’n, i sɔ’n kleman kɛ e kwlá faman e klunklo ajalɛ kun. Korɛntfuɛ Mun fluwa nɲɔn su ndɛ tre nsan i mma 17 se kɛ: “Lika kwlaa nga e Min’n i wawɛ’n wo lɛ’n, be di alaje.” Wafa nga Zoova yili e ti’n, e kwla fa nzuɛn nga e klo’n. Yɛ e kwla fa e klunklo ajalɛ. Sanngɛ i sɔ’n kleman kɛ e kwla yo like kwlaa nga e klo’n. (An kanngan 1 Piɛr 2:16 nun.) Sɛ e waan é fá ajalɛ wie’n, Zoova kunndɛ kɛ e dun mmua e niɛn i nuan ndɛ’n nun ka. I liɛ’n, sɛ ajalɛ nga e waan é fá’n, ɔ ti kpa’n annzɛ ɔ ti tɛ’n, é wún i wlɛ. Nán kɛ e mianmianlɛ ti-ɔ, sanngɛ e bɔbɔ e kpa yolɛ ti-ɔ.

7, 8. ?Kɛ Zoova se e kɛ e bu akunndan ng’ɔ bu’n wie’n, i sɔ’n ti e mianmianlɛ? An fa sunnzun ase kun be yiyi nun.

7 Siɛ nin niɛn’m be kunndɛ kɛ bé tá be mma’m be kpa. I ti’n, be kwla se be kɛ be di nanwlɛ, be di junman kekle, yɛ be bu be wiengu’m be sran. Nán kɛ be su mianmian be-ɔ, sanngɛ be su kle be ngwlɛlɛ naan cɛn wie lele’n, be liɛ yo ye. Sɛ ba’m be yo kaklaka naan be tranman be si nin be nin’m be bo wun kun’n, be kwla fa ajalɛ nga be klo’n. Sɛ afɔtuɛ nga be si nin be nin’m be mannin be’n, be su yɛ be nanti’n, bé fá ajalɛ kpakpa mun kpɛkun be su yoman sa wie m’ɔ́ yó be nsisɔ-ɔ.

Zoova kunndɛ kɛ e bu akunndan ng’ɔ bu’n wie, yɛ e nanti i mmla’m be su.

8 Siɛ kpa kwlaa kunndɛ kɛ i mma’m be liɛ yo ye. I sɔ’n wie yɛ Zoova kunndɛ-ɔ. (Ezai 48:17, 18) Ɔ kle e like naan e nzuɛn’n yo kpa naan e nin e wiengu mun e tran klanman. Ɔ kunndɛ kɛ e bu akunndan ng’ɔ bu’n wie, yɛ e niɛn i mmla’m be su e nanti. I sɔ’n timan e mianmianlɛ. Sanngɛ i sɔ’n uka e maan e yo akunndanfuɛ. Ɔ maan e kwla fa ajalɛ kpa. (Jue Mun 92:6; Nyanndra Mun 2:1-5; Ezai 55:9) Sɛ e yo ninnge mun kɛ nga Zoova kunndɛ’n sa’n, e klunklo ajalɛ nga é fá be’n, bé yó kpa. Kpɛkun é dí su aklunjuɛ. (Jue Mun 1:2, 3) Kɛ e bu akunndan kɛ Zoova sa’n, e ɲan su mmlusuɛ kpanngban.

AKUNNDAN NGA ZOOVA BU’N TI KPA DAN

9, 10. ?Ngue yɛ ɔ kle kɛ Zoova i ngwlɛlɛ liɛ’n, ɔ ti kpa tra mɛn nunfuɛ’m be liɛ’n leleele-ɔ?

9 Sa nga ti yɛ e kunndɛ kɛ é bú akunndan nga Zoova bu’n wie’n, yɛle kɛ i ngwlɛlɛ liɛ’n tra mɛn nunfuɛ’m be liɛ’n leleele. Like nga sran kun kwla yo naan i nzuɛn’n w’a yo kpa’n, annzɛ ɔ nin i awlofuɛ’m b’a tran klanman’n, annzɛ w’a ɲan junman kpa kun’n, annzɛ w’a yo ninnge uflɛ wie mun ekun’n, mɛn nunfuɛ’m be man be su afɔtuɛ kpanngban. Sanngɛ blɛ sunman’n, afɔtuɛ sɔ’m be nin Zoova liɛ’m be sansan be wun dan. I wie yɛle kɛ be wla sran’m be fanngan kɛ be yo be bɔbɔ be klunklo ninnge mun. Asa ekun’n, bla annzɛ bian kunndɛlɛ sukusuku’n i su ndɛ nga be kan’n ti’n, sran’m be bu i kɛ ɔ timan like tɛ. Wie liɛ’n, be se kɛ sɛ yasua kun nin i yi be tranman fɛfɛ’n, be kwla titi nun annzɛ be yra. Be ndɛ sɔ’n nin Biblu’n nun liɛ’n, be sansan be wun. ?Sanngɛ andɛ’n, sran’m be ɲan afɔtuɛ nga mɛn nunfuɛ’m be man’n i su ye tra Biblu’n nun liɛ’n?

10 Zezi seli kɛ: “Kɛ sran kun yo sa’m be nuan su sɛsɛsɛ’n, yɛ ɔ kle kɛ ɔ si ngwlɛlɛ-ɔ.” (Matie 11:19, NW) Mɛn nunfuɛ’m b’a yi ninnge kpanngban. Sanngɛ be kwlá yoman naan alɛ kunlɛ’n, nin sran kpɔlɛ’n, nin sa tɛtɛ’m be yolɛ’n b’a wie. Be waan bla annzɛ bian kunndɛlɛ sukusuku’n ti kpa. Sanngɛ, sran sunman be sie i nzɔliɛ kɛ be nga be yo sɔ’n, be awlobo’n saci, annzɛ be ɲan tukpacɛ wie mun, yɛ be wun i su afɛ wie mun ekun. ?Yɛ afɔtuɛ nga Zoova man’n nin? Klistfuɛ nga be nanti su’n, be ɲan su ye dan. I wie yɛle kɛ be awlofuɛ’m be di aklunjuɛ, tukpacɛ wie’m be ɲanman be, yɛ be nin be niaan Klistfuɛ nga be o mɛn wunmuan nun’n, be afiɛn’n sɛ. (Ezai 2:4; Sa Nga Be Yoli’n 10:34, 35; 1 Korɛntfuɛ Mun 6:9-11) I sɔ’n kle weiin kɛ Zoova i ngwlɛlɛ liɛ’n i kpa tra mɛn nunfuɛ’m be liɛ’n leleele.

11. (1)?Wan i akunndan liɛ’n wie yɛ Moizi buli-ɔ? (2)?Wafa sɛ yɛ i bo guali-ɔ?

11 Laa’n, Zoova i sufuɛ’m be wunnin i wlɛ weiin kɛ Zoova i ngwlɛlɛ liɛ’n leman wunsu. I wie yɛle Moizi liɛ’n. “Eziptfuɛ’m be kleli Moiz be ngwlɛlɛ’n kwlaa,” sanngɛ ɔ wunnin i wlɛ kɛ ngwlɛlɛ’n i kpafuɛ’n fin Zoova. (Sa Nga Be Yoli’n 7:22; Jue Mun 90:12) I sɔ’n ti’n, ɔ seli Zoova kɛ: “Yi wɔ akunndan’m be nglo kle min.” (Ezipt Lɔ Tulɛ 33:13) Moizi loli i wun mannin Zoova naan ɔ kle i ngwlɛlɛ. I sɔ’n ti’n, Zoova tinnin i naan ɔ yo i klun sa’n. Asa ekun Zoova yoli maan kɛ Biblu’n kán be nga be lafili i su’n be nun wie’m be ndɛ’n, Moizi i dunman’n tɛli nun wie.—Ebre Mun 11:24-27.

12. ?Ngue su yɛ Pɔlu jrannin naan w’a fa ajalɛ-ɔ?

12 Akoto Pɔlu kusu si ngwlɛlɛ kpa. Ɔ ɔli be blɛ su suklu dandan’m be nun, yɛ ɔ kan aniɛn kaka. (Sa Nga Be Yoli’n 5:34; 21:37, 39; 22:2, 3) Sanngɛ sɛ ɔ fata kɛ ɔ fa ajalɛ kun’n, ɔ jran Ɲanmiɛn Ndɛ’n su naan w’a fa. Ɔ jranman ndɛ nga mɛn nunfuɛ’m be kan’n su. (An kanngan Sa Nga Be Yoli’n 17:2; 1 Korɛntfuɛ Mun 2:6, 7, 13 be nun.) I sɔ’n ti’n, ɔ kwla dili Ɲanmiɛn junman’n i kpa. Kpɛkun, i ɲin trannin anannganman nguan mɔ cɛn wie lele Ɲanmiɛn mɛ́n i’n su.—2 Timote 4:8.

13. ?Sɛ ɔ sie kɛ e bu akunndan nga Zoova bu’n wie’n, wan yɛ ɔ fata kɛ ɔ fɛ i sɔ ajalɛ liɛ’n niɔn?

13 Nanwlɛ, Zoova i ngwlɛlɛ liɛ’n i kpa tra mɛn nunfuɛ’m be liɛ’n leleele. Sɛ e fa Ɲanmiɛn i mmla’m be su’n, e liɛ yó ye kpɛkun e klun jɔ́. Sanngɛ Zoova mianman e kɛ e bu akunndan ng’ɔ bu’n wie. “Sran kpa nanwlɛfuɛ m’ɔ si ngwlɛlɛ’n” nin asɔnun kpɛnngbɛn’m be su mianman e le kɛ e yo sɔ. (Matie 24:45; 2 Korɛntfuɛ Mun 1:24) E tinuntinun yɛ e fa ajalɛ kɛ é bú akunndan nga Zoova bu’n wie-ɔ. ?Wafa sɛ yɛ e kwla yo sɔ-ɔ?

NÁN E BU AKUNNDAN NGA MƐN NUNFUƐ’M BE BU’N WIE

14, 15. (1) ?Ngue yɛ ɔ fata kɛ e yo naan y’a bu akunndan nga Zoova bu’n wie-ɔ? (2) ?Ngue ti yɛ ɔ fataman kɛ e bu akunndan nga mɛn nunfuɛ’m be bu’n wie-ɔ? An fa sunnzun ase kun be yiyi nun.

14 Rɔmfuɛ Mun ndɛ tre 12 i mma 2 se kɛ: “Nán an yo kɛ sran mun bɔ be o lɛ ndɛ’n be sa, sanngɛ maan Nyanmiɛn kaci amun akunndan’n naan an kaci mlɔnmlɔn. Kɛ ɔ ko yo sɔ’n, amún wún Nyanmiɛn i klun sa’n i wlɛ, yɛ amún sí sa ng’ɔ ti kpa, b’ɔ jɔ i klun, b’ɔ maan amún yó kpa’n.” Ndɛ mma sɔ’n kle kɛ laa’n, ɔ le wafa nga e bu akunndan-ɔn. Wie liɛ’n, sa nga be juli e su’n nin e finwlɛ’n ti yɛ e bu akunndan sɔ-ɔ. Sanngɛ kɛ e ko si ndɛ nanwlɛ’n, e kwla kaci akunndan nga e bu’n. Kpɛkun e bu akunndan nga Ɲanmiɛn bu’n wie. Sɛ e suan Zoova i su like’n, é wún i wlɛ kɛ wafa ng’ɔ yo ninnge mun’n, ɔ ti kpa dan. Ɔ maan, é kúnndɛ kɛ é níɛn i ayeliɛ’n su.

15 Kɛ ɔ ko yo naan y’a kwla bu akunndan nga Zoova bu’n wie’n, nán e nian mɛn nunfuɛ’m be ayeliɛ’n su. I wie yɛle kɛ, nán maan e nian ninnge nga Zoova bu be fɔ’n. Annzɛ nán e kanngan ndɛ nga be kwla yo maan e bu akunndan tɛ’n i nun. Asa ekun’n, nán maan e sie e su ndɛ nga sran’m be kan m’ɔ nin Zoova liɛ’m be kɔman likawlɛ’n, be bo. Kɛ ɔ ko yo naan y’a wun i sɔ liɛ’n i wlɛ kpa’n, maan e fa sunnzun ase kun. Sɛ sran kun kunndɛ kɛ ɔ́ yó juejue titi’n, ɔ fata kɛ ɔ di aliɛ ng’ɔ ti kpa’n. Sanngɛ sɛ ɔ di like ng’ɔ ti saciwa’n wie’n, like kpa ng’ɔ di’n su yomɛn i wun sa ye. I wafa kunngba’n, sɛ e su mian e ɲin naan é bú akunndan nga Zoova bu’n wie’n, naan e kunngba’n e bu akunndan nga mɛn nunfuɛ’m be bu’n, ɔ ti kɛ e su kle e wun yalɛ ngbɛn sa.

16. ?Ngue ti yɛ ɔ fata kɛ e sasa e wun-ɔn?

16 E kwlá jasoman mɛn’n nun. I sɔ’n ti’n, kannzɛ é yó sɛ yó sɛ, saan ndɛ nga mɛn nunfuɛ’m be kan’n m’ɔ timan su’n, i wie gúa e su nun. (1 Korɛntfuɛ Mun 5:9, 10) Kɛ é bó jasin fɛ’n bɔbɔ’n, e ti ndɛ tɛtɛ nin ato ndɛ wie mun. E kwlá seman kɛ nán be kan ndɛ sɔ’m be kun. Sanngɛ, e kwla yo naan e akunndan’n w’a tranman ndɛ sɔ’m be su. Yɛ e kwla se kɛ e faman ndɛ sɔ’m be su. Asa ekun’n, maan e yo kɛ Zezi sa. Yɛle kɛ, akunndan tɛtɛ nga Satan kunndɛ kɛ e bu’n, maan e kpalo be ndɛndɛ. Asa kusu’n, nán maan e bɔbɔ e ɲinfu e nin be nga be bu akunndan sɔ’n, e san nun.—An kanngan Nyanndra Mun 4:23 nun.

17. ?Ngue ekun yɛ e kwla yo naan y’a buman akunndan nga mɛn nunfuɛ’m be bu’n wie-ɔ?

17 Sɛ e waan é trá janvuɛ’n, ɔ fata kɛ e nian nun kpa. Biblu’n se kɛ sɛ e nin be nga be sunman Zoova e san nun’n, ɔ cɛman naan y’a bu akunndan kɛ be sa wie. (Nyanndra Mun 13:20; 1 Korɛntfuɛ Mun 15:12, 32, 33) Ɔ fata kɛ e kpa ninnge nga e fa yiyi e ɲin su’n be nun wie. Afin wie’m be kleman kɛ Ɲanmiɛn yɛ ɔ yili e-ɔ. Yɛ wie’m be yi nzaje sa nin bla nin bian kunndɛlɛ sukusuku’n be nglo. Ninnge sɔ’m be ti’n, sran’m be kwlá “si-man Nyanmiɛn.” Ɔ maan sɛ e kpalo be’n, be su saciman e ti nun.—2 Korɛntfuɛ Mun 10:5.

Maan e uka e mma mun naan b’a faman like tɛ b’a yiyiman be ɲin su. (An nian ndɛ kpɔlɛ 18, 19 be nun.)

18, 19. (1) ?Ngue ti yɛ ɔ fata kɛ e nian e wun su-ɔ? (2) ?Kosan benin mun yɛ e kwla fa usa e wun-ɔn? (3) ?Ngue ti-ɔ?

18 Wie liɛ’n, akunndan nga mɛn nunfuɛ’m be bu’n, i ɲin fite ninnge wie’m be nun. Sanngɛ, i wlɛ wunlɛ ti kekle. Maan e sie ninnge sɔ’m be nzɔliɛ naan e kpalo be. Zronali wie’m be nun’n, be kan politiki anuannzɛ wie’m be wun ndɛ kpakpa ngunmin naan sran’m be su be su. Televiziɔn nin aladio nin fluwa wie’m be nun’n, be blɔ ninnge nga mɛn nunfuɛ’m be klo be’n, ɔ nin ninnge nga be yo be’n. Flimun nin fluwa wie’m be nun’n, be wla sran’m be fanngan kɛ “be bu be ngunmin be wun akunndan,” annzɛ “be bu be awlofuɛ’m be ngunmin be akunndan.” Be yo sɔ naan sran’m be bu i kɛ i sɔ’n yolɛ’n timan tɛ. Be nga be bu i sɔ akunndan’n, be siman Biblu’n nun ndɛ’n. Biblu’n se kɛ sɛ e nin e awlofuɛ mun e klo Zoova tra like kwlaa’n, yɛ e kwla di aklunjuɛ kpafuɛ’n niɔn. (Matie 22:36-39) Asa ekun’n, ba kanngan’m be flimun wie’m be o lɛ’n, sran’m be klo be kpa. Sanngɛ i nun ndɛ’m be kwla yo maan ba kanngan’m be klo sa sukusuku mun.

19 Be ɲin su yiyilɛ’n timan like tɛ. Sanngɛ kwlaa naan y’a yiyi e nin su’n, maan e tinuntinun e usa e wun kɛ: ‘?N kwla wun akunndan nga mɛn nunfuɛ’m be bu mɔ i ɲin fiteman weiin be ɲin su yiyilɛ ninnge wie’m be nun’n, i wlɛ? ?N nian min wun su naan m’an nianman ninnge tɛtɛ wie mun televiziɔn nun, annzɛ m’an kannganman fluwa wie’m be nun? ?Yɛ n wla min mma’m be fanngan kɛ be nian min ajalɛ’n su? ?N uka be naan b’a bu akunndan nga Zoova bu’n wie? Sɛ e wun ngbaciɛ ng’ɔ o akunndan nga Zoova bu’n, nin akunndan nga mɛn nunfuɛ’m be bu’n, be afiɛn’n i wlɛ’n, e su yoman kɛ mɛn nunfuɛ’m be sa.

?WAN I AKUNNDAN LIƐ’N WIE YƐ A BU-Ɔ?

20. ?Sɛ akunndan nga Zoova bu’n annzɛ nga mɛn nunfuɛ’m be bu’n, i wie yɛ e bu’n, ngue yɛ maan e bɔbɔ e kwla wun i wlɛ-ɔ?

20 Ndɛ nga e ti be’n, be finwlɛ’n ti nɲɔn cɛ. Sɛ be finman Zoova’n, nn be fin Satan nin i mɛn’n nunfuɛ mun. Sran nga e kunndɛ kɛ é yó kɛ i sa’n, i ndɛ liɛ’n yɛ e tie-ɔ. Sɛ e fa ndɛ nga mɛn nunfuɛ’m be kan’n su’n, é bú akunndan nga be bu’n wie. Yɛ é nían be ayeliɛ’n su. I sɔ’n ti’n, ɔ ti cinnjin kɛ e kpa flimun nga e nian be’n, nin fluwa nga e kanngan be nun’n, be nun. Asa ekun’n, nán e sie e su ndɛ ngba bo. Yɛ e nian e wun su naan y’a buman akunndan nga mɛn nunfuɛ’m be bu’n wie.

21. ?Ngue yɛ é wá wún i like suanlɛ nga i sin liɛ’n nun-ɔn?

21 Like suanlɛ nga nun’n, e wunnin kɛ, sɛ e waan é bú akunndan nga Zoova bu’n wie’n, ɔ fata kɛ e mian e ɲin naan e akunndan’n w’a tranman mɛn nunfuɛ’m be ninnge nga be kwla saci e ti nun’n, be su. Asa ekun’n, maan e suan wafa nga Ɲanmiɛn yo ninnge mun’n i su like kpa naan e wun i wlɛ. I liɛ’n, é bú akunndan ng’ɔ bu’n wie. Like suanlɛ nga i sin liɛ’n nun’n, é wá wún wafa nga e kwla yo sɔ’n.

^ ndɛ kpɔlɛ 5 Be nga be bu i kɛ be bɔbɔ yɛ be sie be wun’n, be su laka be wun. Afin i kwlaa yoli o, sran uflɛ i ajalɛ liɛ’n su yɛ be nian-ɔn. I wie yɛle kɛ sɛ be usa sran kun kɛ wafa sɛ yɛ mɛn’n boli i bo’n, saan ndɛ kun mɔ sran wie kannin’n m’ɔ tili’n yɛ ɔ́ kán-ɔn. Be wun wlawlalɛ nun bɔbɔ’n, sran uflɛ i ajalɛ liɛ’n su yɛ be nian-ɔn. Kannzɛ bɔbɔ e kwla nian sran uflɛ i ajalɛ’n su’n, sanngɛ sɛ sran kpa annzɛ sran tɛ wie i ajalɛ liɛ’n su yɛ é nían’n, ɔ ti kɛ e bɔbɔ sa.