1. ?Kwlaa naan b’a tra Zezi’n, ndɛ cinnjin benin yɛ ɔ kan kleli i sɔnnzɔnfuɛ mun kɔnguɛ-ɔ?

KWLAA naan sran’m b’a tra Zezi’n, ɔ kannin sran klolɛ’n i ndɛ kpɛ kɔe 30 kleli i sɔnnzɔnfuɛ mun kɔnguɛ. Ɔ seli be kɛ: “An klo amun wiengu.” (Zan 15:12, 17) Ɔ fata kɛ i sɔnnzɔnfuɛ’m be klo be wun dan naan sran’m be sie i nzɔliɛ. I lɛ nun yɛ sran’m bé wún i wlɛ kɛ be yɛ be ti i sɔnnzɔnfuɛ kpa mun-ɔn. (Zan 13:34, 35) Klolɛ nga Zezi kɛn i ndɛ’n, ɔ timan be nuan bui su klolɛ. Sanngɛ klolɛ sɔ’n ti’n, e tu e klun e yo ninnge wie mun e man sran mun. Zezi seli kɛ: “Sran klolɛ ng’ɔ ti dan trɛ i ngba’n yɛlɛ sran bɔ i janvuɛ ti ɔ fɛ i wun man’n. Sɛ an fa min ndɛ’n su’n, an ti n janvuɛ.”—Zan 15:13, 14.

2. (1) ?Andɛ’n, ngue yɛ sran’m be sie i nzɔliɛ-ɔ? (2) ?Kosan benin mun yɛ é wá tɛ́ be su like suanlɛ nga nun-ɔn?

² Andɛ’n sran’m be sie i nzɔliɛ kɛ Zoova i Lalofuɛ’m be klo sran, be tu be klun be yo sran ye, yɛ be bo ti kun. (1 Zan 3:10, 11) Be finman nvle kunngba’n nun. Be kanman aniɛn  kunngba’n, yɛ wafa nga be tali be’n timan kun. Ɔ nin i sɔ ngba’n, be klo be wiengu kpa. ?Ngue ti yɛ sran klolɛ’n ti cinnjin kpa andɛ-ɔ? ?Klolɛ mɔ Zoova nin Zezi be klo e’n, i su ye benin yɛ e ɲɛn i-ɔ? ?Wafa sɛ yɛ e kwla nian be ayeliɛ’n su-ɔ?—1 Korɛntfuɛ Mun 8:1.

3. ?Kɛ sran wie’m be wun be ɲrun tratra su’n, ngue yɛ be yo-ɔ?

³ Lika’n w’a yo kekle. “Afɛ nin nyrɛnnɛn ngunmin yɛ e wun i ɔ.” (2 Timote 3:1-5; Jue Mun 90:10) Sran wie’m be wun be ɲrun tratra su ti’n, be sun flɛ wie’n. Afuɛ kwlakwla’n, sran 800.000 tra su be kun be wun. Sɛ é kwlá sé’n, dɔ kwlaa su’n, sran 90 tra su be kun be wun. I sɔ sa’n juli e niaan wie mun bɔbɔ be su.

4. ?Ɲanmiɛn i sufuɛ benin mun yɛ blɛ wie nun’n, be sun flɛli wie’n niɔn?

⁴ Laa’n Ɲanmiɛn i sufuɛ wie’m be wunnin be ɲrun dan. I sɔ’n ti, be sun flɛli wie’n. I wie yɛle Zɔbu liɛ’n. Ɲrɛnnɛn ng’ɔ wunnin i’n ti’n, ɔ seli kɛ: “Nguan w’a flan min! N su kaman nguan nun sa tititi.” (Zɔb 7:16; 14:13) Zonasi i sa sin bubuli i dan ti’n, ɔ seli kɛ: “Nga kwlaa ti kpɛ kpo kun min kpɛkun. Kɛ n ko tran nguan nun’n, ɔ flunman kɛ n wu.” (Zonas 4:3) Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ Eli i wla boli i wun dan ti’n, ɔ seli kɛ: “Anannganman w’a yo kpa sɔ. Fa min nguan’n.” (1 Famiɛn Mun 19:4) Zoova klo i sufuɛ nanwlɛfuɛ sɔ mun. Yɛ ɔ kloman kɛ be wu. I kpa bɔbɔ’n, w’a buman be fɔ. Sanngɛ, ɔ wlali be fanngan naan b’a kwla ɲan wunmiɛn b’a su i kpa ekun.

5. ?Ngue ti yɛ ɔ fata kɛ e yi i nglo kɛ e klo e niaan mun-ɔn?

⁵ Andɛ’n, sa fanunfanun o e niaan’m be su. Sran’m be fa be yiyi be ɲin su, yɛ be kle be yalɛ. Aniaan wie’m be wiengu junman difuɛ’m be yo be kpokokpoko annzɛ be kan be wun ndɛ be sin. Asa ekun’n, aniaan wie’m be junman nga be di’n, ɔ tin be su dan. Wie’m be kusu’n, be yi annzɛ be wun m’ɔ suman Zoova’n, ɔ kpɛ ndɛnngan ba awlo’n nun tititi. Sa kwlaa sɔ’m be ti’n, e niaan wie’m be sa sin bubu be. Yɛ atrɛkpa’n, be buman be wun sran kun. I sɔ’n ti, ɔ fata kɛ e yi i nglo kɛ e klo be.

6. ?Ngue ti yɛ kɛ Zoova kle i sufuɛ’m be kɛ ɔ klo be’n, i sɔ’n wla be fanngan-ɔn?

⁶ Zoova kle i sufuɛ’m be kɛ ɔ klo be naan ɔ su yaciman be klolɛ le. Laa’n, Zoova seli Izraɛlifuɛ’m be kɛ: ‘Amun le ɲrun dan min ɲrun, n bu amun sran, n klo amun. Nán srɛ kun amun, afin n jin amun sin.’ (Ezai 43:4, 5) Kɛ Izraɛlifuɛ’m be tili i sɔ’n ndɛ’n, ɔ yoli be fɛ kpa. E si kɛ Zoova bu e tinuntinun e sran. * (An nian nzɔliɛ’n i su ndɛ’n.) Biblu’n se kɛ: “Nyanmiɛn’n [...] lɛ wunmiɛn, ɔ́ yó maan amún kwlá. I klun ti jɔwa dan amun wun.”—Sofoni 3:16, 17.

7. ?Ngue ti yɛ wafa nga Zoova klo e’n, e kwla fa sunnzun bla ta’n i liɛ’n niɔn? (An nian desɛn ng’ɔ o kan like suanlɛ’n bo i bo lɛ’n.)

⁷ Zoova seli kɛ sa’n kwlaa nun’n, ɔ́ wlɛ́ i sufuɛ’m be fanngan, yɛ ɔ́ fɔ́nvɔ be. I waan: “Ń wá nían amun lika kɛ bla ta’n  fa nian i wa m’ɔ mɛn i ɲɔnflɛn’n i lika’n sa, ɔ fɛ i i sa su, ɔ fɛ i sie i ja su, yɛ ɔ kɛn i ɲrun ngowa. Sakpa, kɛ bla ta kun fa fɔnvɔ i wa’n, m bɔbɔ kusu, kɛ ń wá fɔ́nvɔ amun sɔ ɔ.” (Ezai 66:12, 13) Kɛ bla ta’n fɛ i wa’n annzɛ ɔ kɛn i ɲrun ngowa’n, ba’n i wun kpɛjɛ i dan. I wafa kunngba’n, klolɛ mɔ Zoova klo e dan’n ti’n, ɔ kunndɛ kɛ e wun kpaja e titi. Maan e lafi su kɛ e ndɛ lo Zoova dan.—Zeremi 31:3.

8, 9. ?Ngue ti yɛ kɛ e bu klolɛ mɔ Klist klo e’n i akunndan’n, ɔ ti kpa-ɔ?

⁸ Biblu’n kan like kun ekun m’ɔ kle kɛ Zoova klo e’n i ndɛ. Ɔ se kɛ: “Nyanmiɛn kloli mɛn’n lele ɔ fɛ i Wa kunngba cɛ’n mannin naan sran kwlaa ng’ɔ lafi i su’n w’a mlin-man, sanngɛ ɔ nyan anannganman nguan.” (Zan 3:16) E ti tɛ mɔ Zezi fɛli i wun yili’n, ɔ kle kɛ ɔ klo e wie. I sɔ’n gua e awlɛn su nzue dan. Asa ekun’n, Biblu’n se kɛ: “?Klolɛ nga Krist fa klo ye’n, nguɛ like yɛ maan i nyin kwla tu e su-ɔ? ?Nyrɛnnɛn nin-ɔn? ?Mianlɛ nin-ɔn? [...] Like fi nun-man lɛ b’ɔ maan i nyin kwla tu e su-ɔ.”—Rɔmfuɛ Mun 8:35, 38, 39.

⁹ Ɔ ju wie’n, sa wie’m be ti’n, e wla bo e wun. Yɛ e leman wunmiɛn e suman Zoova kpa kun. Sanngɛ, sɛ e bu klolɛ mɔ Klist klo e’n i akunndan’n, é ɲán wunmiɛn é jrán kekle. (An kanngan 2 Korɛntfuɛ Mun 5:14, 15 nun.) Klolɛ mɔ Zezi klo e’n ti’n, e kunndɛ kɛ é sú Zoova titi. Ɔ maan, kannzɛ sanvuɛsa ɲan e’n, annzɛ be kle e yalɛ’n, annzɛ e sa sin bubu e’n, annzɛ e wla bo e wun’n, e buman e wun kunlɛ akunndan.

10, 11. ?Wan yɛ ɔ fata kɛ ɔ wla aniaan nga be sa sin w’a bubu be’n be fanngan-ɔn? An yiyi nun.

¹⁰ Zoova fanngan nun’n, e niaan nga  be o asɔnun’n nun’n be nian e lika. Kɛ e klo e niaan mun’n, e yi i nglo kɛ e klo Zoova. I sɔ’n ti, e tu e klun e uka e niaan mun naan be wun kɛ be ndɛ lo e, naan Zoova klo be. (1 Zan 4:19-21) Akoto Pɔlu seli kɛ: “An cici amun wiengu wla maan ɔ yo sran.” (1 Tɛsalonikfuɛ Mun 5:11) Nán asɔnun kpɛnngbɛn’m be ngunmin yɛ ɔ fata kɛ be yo sɔ-ɔ. Sanngɛ, e tinuntinun e kwla cici e niaan’m be wla wie. Sɛ e yo sɔ’n, é klé kɛ e nian Zoova nin Zezi be ayeliɛ’n su.—An kanngan Rɔmfuɛ Mun 15:1, 2 nun.

¹¹ E niaan nga be akunndan’n w’a sanngan’n, be nun wie’m be liɛ’n, ɔ fata kɛ be wɔ dɔɔtrɔ naan be yo be ayre. (Lik 5:31) Asɔnun kpɛnngbɛn nin aniaan onga nga be o asɔnun’n nun’n, be timan dɔɔtrɔfuɛ. Sanngɛ, be si kɛ ninnge nga be yo fa cici be niaan’m be wla’n, ɔ ti cinnjin kpa. E kwlakwla nga e o asɔnun’n nun’n, e kwla nanti Biblu’n nun afɔtuɛ nga su. Ɔ se kɛ: “An wla be nga be anwlɛn sɔ-man’n be yakpa, an uka be nga be lɛ-man wunmiɛn’n, an tra amun anwlɛn sran’m be kwlaa be wun.” (1 Tɛsalonikfuɛ Mun 5:14) Wafa nga e niaan sɔ’m be wun fa yo be’n, e kunndɛ kɛ é wún i wlɛ. Sɛ be sa sin w’a bubu be’n, ɔ fata kɛ e tra e awlɛn be wun. Kɛ é kán ndɛ klé be’n, maan e kɛn i amanniɛn su naan e ndɛ’n wla be fanngan. Ɔ fata kɛ e tinuntinun e usa e wun kɛ: ‘?N mian min ɲin n wla min wiengu’m be fanngan? ?Ngue yɛ n kwla yo n fa wla be fanngan annzɛ n fa fɔnvɔ be kpa ekun-ɔn?’

12. An kan sran kun mɔ aniaan nga be o i asɔnun nun’n be ukɛli i’n i ndɛ.

¹² Aniaan bla kun m’ɔ tran abloki lɔ’n seli kɛ: “Ɔ ju wie’n, ɔ yo min kɛ n kun min  wun sa. Aniaan nga be o asɔnun’n nun’n, be ti yɛ n te o nguan nun-ɔn. Be wla min fanngan titi. Yɛ be yi i nglo kɛ be klo min. Be nun sunman be siman kɛ min akunndan’n ti sannganwa. Sanngɛ, be ngba be suan min bo titi. Aniaan kun nin i yi be nian min lika dɔ kwlakwla su. Be fanngan nun ti’n, n kwla su Ɲanmiɛn kpa.” E ngba e kwlá yoman kɛ aniaan sɔ’n nin i yi’n be sa. Sanngɛ, e tinuntinun e kwla tu e klun e uka e niaan nga afɛ o be su’n. * (An nian nzɔliɛ’n i su ndɛ’n.)

13. ?Ngue yɛ ɔ fata kɛ e yo naan y’a kwla fɔnvɔ e niaan mun-ɔn?

¹³ Maan e sie e su kpa sran’m be nuan bo. (Zak 1:19) Kɛ aniaan kun kán ndɛ klé e’n, maan e sie e su kpa i nuan bo. I liɛ’n, ɔ́ wún kɛ e klo i naan e si i aunnvuɛ. Maan e usɛ i kosan wie mun naan e wun wafa nga sa ng’ɔ o i su’n yo i’n, i wlɛ kpa. Kɛ ɔ́ kán ndɛ klé e m’ɔ nian e ɲrun’n, maan ɔ wun i wlɛ kɛ i ndɛ lo e sakpa. Kɛ ɔ́ íjɔ’n, maan e tra e awlɛn i wun. Maan e yaci i nun naan ɔ kɛn i klun ndɛ’n kwlaa. Nán e se kɛ é kpɛ́ i nuan ndɛ’n. Sɛ e sie e su i nuan bo kpa’n, é wún sa ng’ɔ o i su’n i wlɛ kpa. Asa ekun’n, ɔ́ láfi e su. Ɔ maan, kɛ é fɔ́nvɔ i’n, ɔ́ síe i su e nuan bo wie. Sɛ e wiengu’m be wun kɛ be ndɛ lo e’n, é kwlá fɔ́nvɔ be kpa.

14. ?Ngue ti yɛ ɔ fataman kɛ e di e niaan kun i jɔlɛ tɛ-ɔ?

¹⁴ Nán maan e di be jɔlɛ tɛ. Sɛ e di sran kun mɔ i akunndan w’a sanngan’n i jɔlɛ tɛ’n, i wla kwla bo i wun dan. Ɔ maan, i fɔnvɔlɛ’n kwla yo kekle e sa nun. Biblu’n se kɛ: “Sran ng’ɔ́ kán ndɛ-ɔ ɔ bu-mɛn i sin’n, i nuan nun ndɛ’n ɔ yra fiaan kɛ kue yɛ b’a fa wɔ sran sa. Akunndanfuɛ’m be kusu kɛ be kan ndɛ sa’n, ɔ klun tɔ nun sa fɔuun!” (Nyanndra Mun 12:18) E bɔbɔ e ɲinfu e kwlá kanman ndɛ tɛtɛ e kleman aniaan kun mɔ i akunndan w’a sanngan’n. Sanngɛ, sɛ é kán ndɛ’n e bumɛn i sin’n, i sɔ’n kwla bo i wla dan. Ɔ maan, kɛ ɔ ko yo naan aniaan’n i wla w’a gua ase’n, ɔ fata kɛ ɔ wun kɛ e kunndɛ kɛ é wún sa ng’ɔ o i su’n i wlɛ sakpa.—Matie 7:12.

15. ?Ngue yɛ e kwla fa fɔnvɔ e niaan mun-ɔn?

¹⁵ Maan e fa Ɲanmiɛn Ndɛ’n e fɔnvɔ e wiengu mun. (An kanngan Rɔmfuɛ Mun 15:4, 5 nun.) Biblu’n fin “Nyanmiɛn b’ɔ wla sran fanngan b’ɔ maan be tra be anwlɛn’n.” I sɔ’n ti, Biblu’n nun ndɛ’n kwla uka e naan y’a fɔnvɔ e wiengu mun kpa. Be flɛ e fluwa kun kɛ Zoova i Lalofuɛ’m be like kunndɛlɛ fluwa. Fluwa sɔ’n kwla uka e naan y’a wun Biblu’n nun ndɛ mma nin e fluwa nga e kwla fɛ i nun ndɛ mun e fɔnvɔ e niaan mun’n.

16. ?Nzuɛn benin yɛ ɔ fata kɛ e fa naan y’a kwla fɔnvɔ e niaan kun mɔ i akunndan w’a sanngan’n niɔn?

¹⁶ Maan e yo wɛtɛɛfuɛ, yɛ e klo sran. Zoova “ti e Si, ɔ si aunnvuɛ, ɔ ti Nyanmiɛn kun b’ɔ jran e sin sa’n kwlaa nun.” (An kanngan 2 Korɛntfuɛ Mun 1:3-6 nun; Lik 1:78; Rɔmfuɛ Mun 15:13) Ajalɛ nga Zoova kle e’n, Pɔlu niannin su kpa. I sɔ’n ti, ɔ kwla seli kɛ: “Kɛ e o amun wun lɔ’n, [...] e yoli wɛtɛɛfuɛ kɛ bla ta b’ɔ yɛyɛ i mma mun’n sa. Klolɛ bɔ e fa klo amun’n ti, nán Nyanmiɛn jasin fɛ’n ngunmin yɛ  e fa mannin amun-ɔn, sanngɛ sɛ e fa e bɔbɔ e wun nannannin su’n, ɔ ti kpa, afin e fali amun sieli e anwlɛn su.” (1 Tɛsalonikfuɛ Mun 2:7, 8) Sɛ e ti wɛtɛɛfuɛ kɛ Zoova sa’n, é kwlá fɔ́nvɔ e niaan mun kpa.

17. ?Kɛ ɔ ko yo naan y’a wla e niaan’m be fanngan’n, akunndan benin yɛ ɔ fataman kɛ e bu-ɔ?

¹⁷ Nán maan e se kɛ e niaan’m be yo ninnge mun kɛ fɔ nunman be nun sa. Fɔ o e niaan’m be nun. Ɔ maan, sɛ e bu i kɛ be kwla yo ninnge mun kɛ fɔ nunman be nun sa’n, e sa sin búbú e. (Akunndanfuɛ’n 7:21, 22) Zoova bɔbɔ bumɛn i sɔ. I sɔ’n ti, ɔ fata kɛ e tra e awlɛn e wiengu’m be wun. (Efɛzfuɛ Mun 4:2, 32) Nán e yo naan aniaan’m be bu i kɛ be diman junman kpa. Yɛ nán e fa aniaan kun i junman ng’ɔ di’n, e sunnzun uflɛ liɛ’n. Sanngɛ, maan e wla be fanngan. Yɛ like kpa nga be yo’n, maan e kɛn i ndɛ. Sɛ e yo sɔ’n, bé sú Zoova aklunjuɛ su.—Galasifuɛ Mun 6:4.

18. ?Ngue ti yɛ a kunndɛ kɛ á kló ɔ wiengu’m be kpa-ɔ?

¹⁸ E tinuntinun e ndɛ lo Zoova nin Zezi kpa. (Galasifuɛ Mun 2:20) E kusu e klo e niaan mun wie. I sɔ’n ti, maan e nin be e nanti klanman. Maan e “yo sa ng’ɔ jɔ e wiengu klun b’ɔ maan e kwlaa é yó kpa’n.” (Rɔmfuɛ Mun 14:19) E kunndɛ kpa kɛ mɛn klanman’n ju ndɛndɛ. I liɛ’n, sran fi i sa sin su bubumɛn i kun. Sran fi su tɔman tukpacɛ kun naan se kɛ wulɛ yɛ ɔ́ wú-ɔ. Yɛ be su kunman alɛ kun. Asa ekun’n, be su kleman sran fi yalɛ kun, yɛ awlobo’m bé trán fɛfɛ titi. Kɛ Zezi ko di i famiɛn’n afuɛ akpi’n, fɔ’n su tranman sran’m be nun kun. I sin’n, Satan sá sran mun nían. Be nga bé wá jrán kekle’n, bé káci kɛ Zoova i mma mun sa. Kpɛkun, bé ɲán be ti mlɔnmlɔn. (Rɔmfuɛ Mun 8:21) I sɔ’n ti, maan e klo e wiengu mun naan be yo kpa naan cɛn wie lele’n, e kwlakwla e tran Ɲanmiɛn i mɛn klanman’n nun.