Kɔ i nun ndɛ'n su trele

Kɔ like ng'ɔ o fluwa'n nun'n su trele

?Amun si ndɛ’n nun kpa?

?Amun si ndɛ’n nun kpa?

Sran ng’ɔ sie-mɛn i su ti-man ndɛ naan w’a sɔ su’n, ɔ yi i sinnzin’n nglo, kpɛkuun ɔ guɛ i bɔbɔ nyin ase.”—NYANNDRA MUN 18:13.

JUE: 126, 95

1, 2. (1) ?Kɛ e ti ndɛ kun’n, ngue yɛ ɔ fata kɛ e yo-ɔ? (2) ?Ngue ti-ɔ? (3) ?Ngue yɛ é wá kɛ́n i ndɛ like suanlɛ nga nun-ɔn?

Ɔ TI cinnjin kɛ e kwlakwla e bu ndɛ nga e ti’n, i sin kpa ka naan y’a jran su y’a fa ajalɛ. I liɛ’n, é fá ajalɛ ng’ɔ ti su’n. (Nyanndra Mun 3:21-23; 8:4, 5) Sɛ y’a yoman sɔ’n, ɔ cɛman naan Satan nin i mɛn’n b’a laka e. (Efɛzfuɛ Mun 5:6; Kolɔsfuɛ Mun 2:8) Sɛ e waan é jrán ndɛ kun su é fá ajalɛ kun’n, ɔ fata kɛ e si ndɛ sɔ’n nun kpa. Nyanndra Mun ndɛ tre 18 i mma 13 se kɛ: “Sran ng’ɔ sie-mɛn i su ti-man ndɛ naan w’a sɔ su’n, ɔ yi i sinnzin’n nglo, kpɛkuun ɔ guɛ i bɔbɔ nyin ase.”

2 Wie liɛ’n, kɛ ɔ ko yo naan y’a si ndɛ nun kpa naan y’a jran su y’a fa ajalɛ ng’ɔ ti su’n, ɔ ti kekle man e. Like suanlɛ nga nun’n, é wá fá e ɲin é síe i sɔ liɛ’n su. Kpɛkun, é fá e ɲin é síe i Biblu’n nun ndɛ mma wie mun nin ninnge wie mɔ be kwla uka e naan y’a bu ndɛ’n i sin kpa naan y’a fa ajalɛ’n be su.

NÁN AMUN “LAFI NDƐ KWLAA NGA BE KAN KLE” AMUN’N SU

3. ?Ngue ti yɛ ɔ ti cinnjin kɛ e nanti afɔtuɛ ng’ɔ o Nyanndra Mun 14:15 nun’n su-ɔ? (An nian desɛn ng’ɔ o kan like suanlɛ’n bo i bo lɛ’n.)

3 Andɛ’n, e tie ndɛ wie mun televiziɔn nin aladio nun, yɛ e kanngan wie mun zronali nun nin ɛntɛnɛti su. Asa kusu’n, e janvuɛ’m be klɛ ndɛ wie mun blɛ e pɔɔtablu nun, annzɛ be kan ndɛ wie kle e trele. Nanwlɛ, ndɛ nga e ti be’n, be finwlɛ’n sɔnnin dan. I sɔ’n ti’n, ɔ fata kɛ e nian e wun su kpa. Atrɛkpa’n, nán kɛ e janvuɛ’m be bu e wun akunndan tɛ ti-ɔ. Sanngɛ, sran wie’m be ɲinfu be klɛ ato ndɛ wie mun ko man be wiengu mun, annzɛ be kpɛ ndɛ’n i wun. ?Biblu’n nun ndɛ benin yɛ ɔ kwla uka e naan y’a bu ndɛ nga e ti’n i sin kpa-ɔ? Nyanndra Mun ndɛ tre 14 i mma 15 se kɛ: “Sran nga i bɔbɔ ɔ kwlá ukɛ-mɛn i wun’n, ɔ lafi ndɛ kwlaa nga be kan kle i’n su. Sran ng’ɔ si sa’n kusu, ɔ niɛn i ja ng’ɔ tu’n su kpa.”

4. (1) ?Wafa sɛ yɛ ndɛ ng’ɔ o Filipfuɛ Mun 4:8, 9 nun’n kwla uka e naan y’a kannganman ndɛ ngba nun-ɔn? (2) ?Ngue ti yɛ ɔ ti cinnjin kɛ e si ndɛ nanwlɛ’n niɔn? (An nian kuku nga be flɛ i kɛ “ Ninnge wie mɔ be uka e naan y’a si ndɛ ng’ɔ ti nanwlɛ’n” i nun.)

4 Kɛ ɔ ko yo naan y’a fa ajalɛ ng’ɔ ti kpa’n, ɔ fata kɛ ndɛ nga e jran su e fa ajalɛ’n, ɔ yo nanwlɛ. (An kanngan Filipfuɛ Mun 4:8, 9 nun.) Ɛntɛnɛti adrɛsi nga e si kɛ ndɛ nga be kɛn i lɔ’n timan nanwlɛ’n, nán maan e wɔ lɔ. Asa ekun’n, sɛ be klɛ ndɛ wie blɛ e naan e wun kɛ ɔ ti bewanbewan ndɛ’n, nán maan e kanngan nun. I liɛ’n, e su saciman e blɛ’n. Nán maan e wɔ be nga be nin Ɲanmiɛn b’a bu’n be ɛntɛnɛti adrɛsi’m be su. Sran sɔ’m be kunndɛ kɛ sran’m be yaci Ɲanmiɛn su lafilɛ ti’n, be kpɛ ndɛ nanwlɛ’n i wun. Sɛ e fa ato ndɛ’m be su’n, é fá ajalɛ tɛ. Nán maan e bu i le kɛ ato ndɛ’m be kwlá yoman e like fi.—1 Timote 6:20, 21.

5. (1) ?Ato ndɛ benin yɛ Izraɛlifuɛ’m be tili-ɔ? (2) ?Wafa sɛ yɛ ndɛ sɔ’n ɲannin ta be su-ɔ?

5 Sɛ e fa e su e sie i ato ndɛ’m be bo’n, i bo kwla gua tɛ. Moizi blɛ su’n, be sunmannin sran 12 kɛ be ko kpla mɛn nga Ɲanmiɛn seli kɛ ɔ́ fá mɛ́n i sufuɛ mun’n, be nian. Kɛ be sali be sin’n, be nun blu be ndɛ nga be kannin’n, ɔ bubu sran sa sin. (Kalɛ 13:25-33) Be blɔli ndɛ’n i dan ti’n, srɛ kunnin Zoova i sufuɛ mun. Kpɛkun, be sa sin bubuli be. (Kalɛ 14:1-4) Atrɛkpa’n, be buli i kɛ sran blu sɔ’m be ndɛ’n ti nanwlɛ. Afin ndɛ kunngba’n yɛ be kannin-ɔn. Ɔ maan, sran nɲɔn nga be ndɛ liɛ’n ti nanwlɛ’n, Izraɛlifuɛ’m b’a faman su. (Kalɛ 14:6-10) B’a kunndɛman kɛ bé sí ndɛ ng’ɔ ti nanwlɛ’n. Kpɛkun, b’a faman be wla b’a guɛmɛn i Zoova su. Be dili sinnzin, be fali ndɛ ng’ɔ timan nanwlɛ’n su.

6. ?Ngue ti yɛ sɛ e ti Zoova i sufuɛ’m be wun ndɛ tɛtɛ wie’n, ɔ fataman kɛ ɔ bo e nuan-ɔn?

6 ?Ngue ti yɛ ɔ ti cinnjin kɛ e bu Zoova i sufuɛ’m be su ndɛ nga sran’m be kan’n, i sin kpa-ɔ? Yɛle kɛ Biblu’n se kɛ e kpɔfuɛ Satan ti “e niaan’m be sanmanfuɛ.” (Sa Nglo Yilɛ 12:10) Zezi seli kɛ e kpɔfuɛ’m ‘bé tɔ́n e suɛn tɛtɛ’n kwlaa.’ (Matie 5:11) I sɔ’n ti’n, sɛ e ti Zoova i sufuɛ’m be wun ndɛ tɛtɛ wie mun’n, nán maan ɔ bo e nuan.

7. ?Ka naan y’a klɛ ndɛ kun y’a ko man sran’n, kosan benin mun yɛ ɔ fata kɛ e fa usa e wun-ɔn?

7 ?Amun klo amun janvuɛ’m be fluwa klɛlɛ pɔtablu nun, annzɛ ɛntɛnɛti su? ?Kɛ amun ti ndɛ kun’n, amun klɛ i ndɛndɛ ko man amun wiengu mun naan be ti wie? Ka naan amun a klɛ ndɛ kun’n, maan amun usa amun wun kɛ: ‘?Ndɛ sɔ’n ti nanwlɛ? ?N si ndɛ’n nun kpa?’ Sɛ e kwlá dimɛn i nanwlɛ’n naan e klɛ e ko man sran’n, ɔ cɛman naan y’a fa ato ndɛ wie y’a tru. Sɛ e siman ndɛ kun nun kpa’n, nán maan e klɛ e ko man sran. Sɛ ndɛ sɔ’n o e pɔtablu annzɛ e ɔrdinatɛli nun’n, maan e nunnun i.

8. (1) ?Ngue yɛ e kpɔfuɛ’m be yoli i nvle wie’m be nun-ɔn? (2) ?Ngue yɛ sɛ y’a nianman e wun su’n e bɔbɔ e kwla yo-ɔ?

8 Sa nga ti yɛ sɛ be klɛ ndɛ wie blɛ e naan y’a bumɛn i sin naan e fa ko man sran uflɛ’n, ɔ timan kpa’n, be nun kun ekun yɛle kɛ nvle wie’m be nun’n, awa manman e atin kɛ e su Zoova lɔ. Ɔ maan, awa ja nunfuɛ’m be kwla klɛ ndɛ wie fa wla aniaan’m be srɛ. Annzɛ be yo sɔ naan aniaan’m b’a lafiman be wiengu su kun. Maan e kan sa kun m’ɔ juli nvle nga laa be flɛ i kɛ Iniɔn Sovietiki’n i su lɔ’n, i ndɛ. Nvle sɔ’n nun polisie wie’m be tɔnnin aniaan wie mɔ be di junman dan anuannzɛ’n nun’n, be suɛn. Be ndɛ sɔ’n truli kpa. * (An nian nzɔliɛ’n i su ndɛ’n.) Aniaan wie’m be fali be ndɛ sɔ’n su. Ɔ maan, be jasoli Zoova i anuannzɛ’n nun. Be nun wie’m be sali be sin Zoova wun. Sanngɛ, wie’m b’a saman be sin kun. Ato ndɛ sɔ’m be ti’n, b’a lafiman Zoova su kun. (1 Timote 1:19) ?Ngue yɛ é yó naan i sɔ sa’n i wie w’a juman e su-ɔ? Ndɛ ng’ɔ kwla sanngan sran akunndan’n, annzɛ ndɛ nga e siman nun kpa’n, nán maan e fa tru. Nán maan e lafi ndɛ kwlaa nga e ti’n su. Sɛ e ti ndɛ kun’n, maan bu i sin kpa e nian sɛ ɔ ti nanwlɛ o.

BE KANMAN NDƐ’N I NGBA

9. ?Ngue ti yɛ ndɛ ng’ɔ ti nanwlɛ’n i silɛ’n, ɔ timan pɔpɔ-ɔ?

9 Wie liɛ’n, nán ndɛ’n i ngba yɛ ɔ ti nanwlɛ-ɔ. Wie liɛ kusu’n, be kanman ndɛ’n i ngba. I kwlaa sɔ ti’n, kɛ ɔ ko yo naan y’a si ndɛ ng’ɔ ti nanwlɛ’n, naan y’a fa ajalɛ ng’ɔ ti su’n, ɔ timan pɔpɔ. Sɛ ndɛ’n i ngba timan nanwlɛ’n, ɔ fataman kɛ e lafi su kaan sa. ?Ngue yɛ é yó naan y’a faman ndɛ kɛ ngalɛ sa’n su-ɔ?—Efɛzfuɛ Mun 4:14.

10. ?Ngue ti yɛ Izraɛlifuɛ nga be o wia afiliɛ lɔ’n be guguli kɛ be nin be niaan nga be o wia atɔliɛ lɔ’n bé kó kún-ɔn?

10 Zozie blɛ su’n, sa ng’ɔ juli Izraɛlifuɛ nga be o Zurdɛn’n i bue ng’ɔ kpɛ wia afiliɛ lɔ’n su’n, ɔ man e afɔtuɛ wie mun. (Zozie 22:9-34) Be tili i kɛ Izraɛlifuɛ nga be o Zurdɛn’n i bue ng’ɔ kpɛ wia atɔliɛ lɔ’n, b’a kplan tɛ yiwlɛ kun nzue’n i wun koko lɛ. Ndɛ nga be tili’n i wie ti nanwlɛ. Sanngɛ, nán ndɛ’n i ngba yɛ be kan kleli be-ɔ. Ɔ maan, Izraɛlifuɛ nga be o wia atɔliɛ lɔ’n, be buli i kɛ be niaan nga be o wia afiliɛ lɔ’n b’a jaso Zoova wun. I sɔ’n ti’n, be cicili kɛ be nin be kó kún. (An kanngan Zozie 22:9-12 nun.) Sanngɛ, ka naan b’a wɔ’n, be sunmannin be niaan wie mun lɔ naan be ko usa ndɛ’n nun kpa. Kɛ be ko usali ndɛ’n nun’n, be wunnin i wlɛ kɛ nán amuɛn sɔlɛ ti yɛ be niaan’m be kplannin tɛ yiwlɛ sɔ’n niɔn. Be kplannin tɛ yiwlɛ sɔ naan be wla w’a fiman su kɛ Zoova yɛ be Ɲanmiɛn’n niɔn. Kɛ Izraɛlifuɛ sɔ’m be sili ndɛ’n nun kpa’n, be nin be niaan’m b’a kunman alɛ kun. Nanwlɛ, i sɔ’n yoli be kwlaa be ye dan.

11. (1) ?Sa benin yɛ be fa yoli Mɛfibɔsɛti m’ɔ timan su-ɔ? (2) ?Ngue yɛ sɛ Davidi dun mmua yoli’n, nn sa kɛ ngalɛ’n sa w’a juman-ɔn?

11 Ɔ ju wie’n, e su ndɛ nga sran’m be kan’n, i ngba timan nanwlɛ. I wie yɛle sa ng’ɔ juli Mɛfibɔsɛti su’n. Famiɛn Davidi fali Mɛfibɔsɛti i nannan Saili i asiɛ’n kwlaa mɛnnin i. (2 Samiɛl 9:6, 7) Sanngɛ cɛn kun’n, be ko kannin Mɛfibɔsɛti i wun ndɛ kleli Davidi. Davidi w’a usaman ndɛ’n nun, kpɛkun ɔ deli ninnge kwlaa ng’ɔ fa mannin Mɛfibɔsɛti’n. (2 Samiɛl 16:1-4) I sin’n, kɛ Davidi nin Mɛfibɔsɛti be wa kokoli yalɛ’n, ɔ wunnin i wlɛ kɛ w’a faman ajalɛ kpa. Ɔ maan, ninnge ng’ɔ deli i Mɛfibɔsɛti sa nun’n, ɔ fɛli i bue mɛnnin i. (2 Samiɛl 19:24-29) Sɛ ɔ ti kɛ Davidi dun mmua usali ndɛ’n nun naan w’a fa ajalɛ’n, nn Mɛfibɔsɛti w’a wunmɛn i ɲrun kɛ ngalɛ’n sa.

12, 13. (1) ?Kɛ sran’m be kannin Zezi i wun ndɛ tɛtɛ’n, ngue yɛ ɔ yoli-ɔ? (2) ?Sɛ e su ndɛ nga sran’m be kan’n, ɔ timan nanwlɛ’n, ngue yɛ e kwla yo-ɔ?

12 ?Sɛ sran’m be kan e wun ndɛ tɛ be sin’n, ngue yɛ é yó-ɔ? I sɔ sa’n i wie juli Zezi nin Zan batɛmun yofuɛ’n be su. (An kanngan Matie 11:18, 19 nun.) ?Kɛ sran’m be kannin Zezi i wun ndɛ tɛtɛ’n, ngue yɛ ɔ yoli-ɔ? Zezi w’a seman kɛ ɔ́ fá blɛ naan ɔ́ yíyí nun klé be kɛ ndɛ nga be kan’n, ɔ timan nanwlɛ. Ɔ kunndɛli kɛ sran’m be bɔbɔ be wun i wlɛ kɛ i wun ndɛ nga be kan’n, ɔ timan nanwlɛ. I sɔ’n ti’n, ɔ fali sran’m be ɲin sieli i ninnge ng’ɔ yo be’n nin ndɛ ng’ɔ kan’n su. Ɔ seli kɛ: “Kɛ sran kun yo sa’m be nuan su sɛsɛsɛ’n, yɛ ɔ kle kɛ ɔ si ngwlɛlɛ-ɔ.”—Matie 11:19, NW.

13 Ɔ ju wie’n, sran’m be kan e wun ndɛ tɛtɛ. I sɔ’n kwla saci e dunman. Sɛ i sɔ sa ju’n, maan e nian Zezi i ajalɛ’n su. Yɛle kɛ, like nga e yo’n nin ndɛ nga e kan’n, yɛ ɔ kwla kle kɛ e wun ndɛ nga sran’m be kan’n, ɔ timan nanwlɛ-ɔ.

?AMUN LAFI AMUN WUN SU DAN?

14, 15. ?Ngue ti yɛ ɔ fataman kɛ e lafi e bɔbɔ e akunndan liɛ’n su-ɔ?

14 E wunnin kɛ, kɛ ɔ ko yo naan y’a si ndɛ ng’ɔ ti nanwlɛ’n, ɔ timan pɔpɔ. Asa ekun’n, fɔ m’ɔ o e nun ti’n, ndɛ ng’ɔ ti nanwlɛ’n i silɛ’n kwla yo kekle wie. Atrɛkpa’n, e su Zoova w’a cɛ yɛ e wun sa wie’m be wlɛ kpa. Kɛ mɔ e ti akunndanfuɛ’n ti’n, sran’m be ɲin yi e.

Biblu’n wla e fanngan kɛ nán e lafi e bɔbɔ e akunndan liɛ’n su.

15 Sanngɛ, sɛ y’a nianman e wun kpa’n, e kwla lafi e bɔbɔ e akunndan’n su. Ɔ maan sa wie’m be nun’n, e kwla bu i kɛ e si ndɛ’n nun kpa. Kusu nn ɔ timan sɔ. I sɔ ayeliɛ’n timan kpa mlɔnmlɔn. Biblu’n wla e fanngan kɛ nán e lafi e bɔbɔ e akunndan liɛ’n su.—Nyanndra Mun 3:5, 6; 28:26.

16. (1) ?Sunnzun ase nga e fali nun’n, sa benin yɛ ɔ juli-ɔ? (2) ?Akunndan benin yɛ Tɔmun buli-ɔ?

16 Wienun-ɔn cɛn kun nnɔsua’n, asɔnun kpɛnngbɛn kun mɔ i ɲin w’a ti Ɲanmiɛn sulɛ nun’n, w’a wɔ aliɛ diwlɛ kun nun. Maan e tɔn i dunman kɛ Tɔmun. Ɔ́ nían-ɔn, asɔnun kpɛnngbɛn kun mɔ e kwla tɔn i dunman kɛ Jɔnun’n, ɔ nin bla kun be ti tabli kun sin. Ɔ wun kɛ be nɲɔn’n, be kan ndɛ be sri, be tɔ be wiengu nun. Kusu nn nɛ́n i yi’n niɔn. Tɔmun i akunndan’n sanngannin. Ɔ usɛli i wun kɛ: ‘?Jɔnun nin i yi b’a yra ti-ɔ? ?Yɛ be mma’m be li?’ Tɔmun w’a wun sa kɛ ngalɛ sa’n i wunsu le. ?Sɛ ɔ ti e’n, ngue yɛ é yó-ɔ?

17. (1) ?Ngue yɛ Tɔmun wa wunnin i wlɛ-ɔ? (2) ?Ngue yɛ ndɛ sɔ’n kle e-ɔ?

17 Tɔmun buli i kɛ Jɔnun su kunndɛ bla i yi bo. ?Sanngɛ, ɔ si ndɛ nun kpa? Cɛn kunngba sɔ’n, i nnɔsua nun’n, Tɔmun flɛli Jɔnun. Kpɛkun, ɔ wunnin i wlɛ kɛ bla sɔ’n ti Jɔnun i niaan bla yɛ ɔ fin lika mmua kpa. Jɔnun nin i niaan bla sɔ’n be wunnin be wun w’a cɛ kpa. Kɛ m’ɔ su cɛman’n, i ti yɛ ɔ nin Jɔnun be yiali aliɛ diwlɛ sɔ nun lɔ-ɔ. Jɔnun i yi’n w’a kwlá ɔman wie. Tɔmun w’a kanman ndɛ sɔ’n w’a kleman sran fi. I sɔ’n yoli kpa dan. ?Ngue yɛ ndɛ sɔ’n kle e-ɔ? Ndɛ sɔ’n kle kɛ, kannzɛ e su Zoova w’a cɛ’n, sanngɛ sɛ e wun sa kun’n, maan e kunndɛ kɛ é sí nun kpa. I liɛ’n, é fá ajalɛ ng’ɔ ti kpa’n.

18. ?Sɛ be kan e niaan kun i wun ndɛ tɛ’n, ngue ti yɛ e kwla bu i kɛ ɔ ti nanwlɛ-ɔ?

18 Sɛ e kloman aniaan kun i sa naan e ti i su ndɛ wie’n, e su kunndɛman kɛ é sí ndɛ’n nun kpa. Sɛ sa nga aniaan yo m’ɔ yoman e fɛ’n i su yɛ e akunndan’n tran’n, e kwla bu i wun akunndan tɛ. Ɔ maan, sɛ sran’m be kɛn i wun ndɛ tɛtɛ’n, é bú i kɛ ɔ ti nanwlɛ. Kpɛkun, é fá su ndɛndɛ. (1 Timote 6:4, 5) I sɔ’n ti’n, nán maan e fa e niaan’m be wun ndɛ e sie e klun. Maan ɔ tran e klun titi kɛ, Zoova kunndɛ kɛ e klo e niaan mun, yɛ e yaci sa nga be yo e’n, e cɛ be.—An kanngan Kolɔsfuɛ Mun 3:12-14 nun.

BIBLU’N NUN NDƐ’N I SU NANTILƐ’N SASA E

19, 20. (1) ?Biblu’n nun ndɛ mma benin mun yɛ be kwla uka e naan y’a fa ajalɛ kpa-ɔ? (2) ?Ngue yɛ é wá kɛ́n i ndɛ like suanlɛ nga i sin liɛ’n nun-ɔn?

19 Andɛ’n, kɛ ɔ ko yo naan y’a si ndɛ ng’ɔ ti nanwlɛ’n, ɔ timan pɔpɔ. Afin, ndɛ nga e ti be’n i ngba timan nanwlɛ, annzɛ be kanman ndɛ’n i ngba. Asa ekun’n, fɔ o e nun. Sanngɛ, Ɲanmiɛn Ndɛ’n kwla uka e. I wie yɛle kɛ Biblu’n se kɛ, sran ng’ɔ siemɛn i su timan ndɛ naan w’a sɔ su’n, ɔ yi i sinnzin’n i nglo. (Nyanndra Mun 18:13) Ɔ wla e fanngan ekun kɛ sɛ e siman ndɛ kun nun kpa’n, nán maan e lafi su. (Nyanndra Mun 14:15) Asa kusu’n, kannzɛ e su Zoova w’a cɛ’n, nán maan e lafi e bɔbɔ e akunndan liɛ’n su. (Nyanndra Mun 3:5, 6) Sɛ e jran ndɛ ng’ɔ ti nanwlɛ’n su e fa ajalɛ’n, é fá ajalɛ ng’ɔ ti kpa’n.

20 Kɛ mɔ e ti klɔ sran ti’n, like nga e wun i’n, i su yɛ e jran e di jɔlɛ-ɔ. I sɔ’n ti’n blɛ sunman’n, ndɛ ng’ɔ ti nanwlɛ’n, i silɛ timan pɔpɔ manman e. Like suanlɛ nga i sin liɛ’n nun’n, é wá kán sa wie mɔ be nun’n e kpli e di sran jɔlɛ’n, i ndɛ. Kpɛkun, like nga é yó naan y’a yoman sɔ’n, é kɛ́n i ndɛ wie.

^ ndɛ kpɔlɛ 8 An nian fluwa Annuaire 2004 des Témoins de Jéhovah i bue 111-112, ɔ nin fluwa Annuaire 2008 des Témoins de Jéhovah i bue 133-135 be nun.