1. ?Ngbaciɛ benin yɛ ɔ o e nin nnɛn mun e afiɛn-ɔn?

ZOOVA mannin klɔ sran’m be like cinnjin kpa kun. Like sɔ’n yɛle be klun akunndan’n. Kɛ mɔ klɔ sran’m be kwla bu akunndan ti’n, be nin nnɛn’m be timan kun. ?Ngue ti yɛ e si kɛ Adam nin Ɛvu be le klun akunndan-ɔn? Kɛ be yoli ɲin kekle Ɲanmiɛn su’n, be fiɛli i ɲrun. Afin, be klun akunndan’n buli be fɔ.

2. ?Ngue ti yɛ e kwla se kɛ e klun akunndan’n ti kɛ busɔlu’n sa-ɔ? (An nian desɛn ng’ɔ o kan like suanlɛ’n bo i bo lɛ’n.)

² E klun akunndan’n ti’n, sɛ e yo like kun naan ɔ ti kpa annzɛ ɔ timan kpa’n, e kwla wun i wlɛ. E klun akunndan’n ti kɛ mmeli nun cisanfuɛ’m be like ng’ɔ kle be atin’n sa. Be flɛ like sɔ’n kɛ busɔlu (boussole). Sɛ like sɔ’n nantiman kpa’n, mmeli nun cisanfuɛ’n kwla mlin. Afin, aunmuan nin jenvie m’ɔ bo’n ti’n, mmeli’n kwla kɔ lika uflɛ. Sanngɛ, sɛ like sɔ’n nanti kpa’n, mmeli nun cisanfuɛ’n su mlinman. I wafa kunngba’n, sɛ e klun akunndan ti kpa’n, ɔ́ klé e atin ng’ɔ ti kpa’n.

3. ?Sɛ e klun akunndan timan kpa’n, sa benin yɛ ɔ kwla ju-ɔ?

 ³ Sɛ e klun akunndan’n timan kpa’n, ɔ su kwlá yoman e ye. Yɛle kɛ, sɛ e su fa atin tɛ su’n, ɔ su kwlá seman e kɛ ɔ ti tɛ. (1 Timote 4:1, 2) I kpa bɔbɔ’n, é bú i kɛ ‘sa tɛ’n ti sa kpa.’ (Ezai 5:20) Zezi seli i sɔnnzɔnfuɛ’m be kɛ: “Cɛn wie be nga be kun amun’n, bé bú i kɛ Nyanmiɛn yɛ be su i-ɔ.” (Zan 16:2) Be nga be kunnin Etiɛnin’n, akunndan sɔ’n yɛ be buli-ɔ. (Sa Nga Be Yoli’n 6:8, 12; 7:54-60) Be nga be o Ɲanmiɛn sulɛ wafa ng’ɔ timan su’n be nun’n, kɛ be kun sran mun’n, be se kɛ Ɲanmiɛn dunman nun yɛ be yo i sɔ sa mun-ɔn. Sanngɛ, e si kɛ be fɔn Ɲanmiɛn i mmla’n. (Ezipt Lɔ Tulɛ 20:13) I sɔ’n kle kɛ be klun akunndan’n kleman be atin kɛ ng’ɔ nin i fata’n sa.

4. ?Ngue yɛ é yó naan e klun akunndan’n w’a kle e atin kpa-ɔ?

⁴ ?Ngue yɛ é yó naan e klun akunndan’n w’a kle e atin kpa-ɔ? Ɲanmiɛn i mmla nga be o Biblu’n nun’n, be kwla uka e. Biblu’n se kɛ be klɛli Ɲanmiɛn i ndɛ’n kɛ “be fa kle like, be fa kle sran mun lele be wun nanwlɛ’n, be fa tu be fɔ, be fa kle be sa nga be yo-ɔ ɔ ti kpa’n.” (2 Timote 3:16) Ɔ fata kɛ e suan Biblu’n nun like titi, yɛ e bu su akunndan. Kpɛkun, maan e nanti like nga e suan’n su. Sɛ e yo sɔ’n, é bú akunndan kunngba nga Zoova bu’n wie. Wafa nga Ɲanmiɛn i mmla’m be kwla uka e naan e klun akunndan’n w’a yo kpa’n, maan e fa e ɲin e sie su.

5, 6. ?Wafa sɛ yɛ Zoova i mmla’m be yo e ye-ɔ?

⁵ Sɛ e si Ɲanmiɛn i mmla mun’n, ɔ ti kpa. Sanngɛ ɔ fataman kɛ, e kɛ i sɔ’n i ngunmin su. Ɔ fata kɛ e klo mmla sɔ mun, yɛ e bu be like cinnjin. Biblu’n se kɛ: “Nán amun fa sa tɛ yolɛ’n be sie amun awlɛn’n nun mlɔnmlɔn. Maan klun ufue yolɛ’n yɛ ɔ tran amun awlɛn’n nun-ɔn.” (Amɔs 5:15) ?Sanngɛ, ngue yɛ ɔ kwla uka e naan y’a yo sɔ-ɔ? Wafa nga Zoova bu like kun’n, maan e bu i sɔ wie. Wienun-ɔn, e lafiman kpa. Kpɛkun, dɔɔtrɔ kun se e kɛ maan e di aliɛ kpa, yɛ e kpinngbin e wun. Annzɛ e yo ninnge wie mun ekun. Kɛ e nanti i afɔtuɛ sɔ’m be su’n, e wun kɛ e lafi kpa. ?E su seman kɛ dɔɔtrɔ sɔ’n i afɔtuɛ’m be ti kpa?

⁶ I wafa kunngba’n, Ɲanmiɛn m’ɔ yili e’n ɔ man e mmla wie mun naan y’a yoman sa tɛ naan y’a wun i su afɛ. Sɛ e nanti mmla sɔ’m be su’n e liɛ yó ye. I wie yɛle kɛ, Biblu’n se kɛ, nán e bua ato, nán e kpɛ gblɛ, nán e wua, nán e yo bian nin bla kunndɛfuɛ, nán e yo nzaje sa, nán e di bae. (An kanngan Nyanndra Mun 6:16-19 nun; Sa Nglo Yilɛ 21:8) Kɛ e nanti Zoova i mmla’m be su mɔ e wun kɛ i bo gua kpa man e’n, i sɔ’n yo maan e klo i kpa. Kpɛkun, e klo i mmla mun.

7. ?Wafa sɛ yɛ sa nga Biblu’n kan be ndɛ’n, be kwla yo e ye-ɔ?

⁷ Nán maan e se kɛ é fɔ́n Ɲanmiɛn i mmla’n naan é wún wafa nga i bo gúa’n, naan y’a si sa ng’ɔ ti kpa nin ng’ɔ ti tɛ’n be ngbaciɛ’n. E kwla fa sa nga be juli sran wie’m be su laa mɔ Biblu’n kan be ndɛ’n e tu e wun fɔ. Nyanndra Mun ndɛ tre 1 i mma 5 se kɛ: “Sɛ bɔ akunndanfuɛ’n bɔbɔ sie i su ti’n, ɔ́ sí sa uflɛ úka laa liɛ’n su.” Biblu’n nun ndɛ m’ɔ fin Ɲanmiɛn’n, ɔ kwla yo e ye dan. I wie yɛle Davidi i su ndɛ nga Biblu’n kan’n. Kɛ i ɲin w’a yiman Zoova m’ɔ nin Batseba be lali’n, ɔ wunnin  i su afɛ. (2 Samiɛl 12:7-14) Kɛ e kanngan ndɛ sɔ’n nun’n, e kwla usa e wun kɛ: ‘?Ngue yɛ sɛ Davidi yoli’n, nn afɛ sɔ’n w’a tɔmɛn i su-ɔ? ?Sɛ ɔ ti min’n, nn ngue yɛ ń yó-ɔ? ?Ń nían Davidi i ayeliɛ’n su annzɛ kusu ń nían Zozɛfu i ayeliɛ’n su?’ (Bo Bolɛ 39:11-15) Wafa nga sa tɛ’n i bo gua’n, sɛ e bu i akunndan’n, e su faman ‘sa tɛ yolɛ’n e sieman e awlɛn’n nun mlɔnmlɔn.’

8, 9. (1) ?Ngue yɛ e klun akunndan’n kwla uka e naan y’a yo-ɔ? (2) ?Wafa sɛ yɛ Biblu’n nun like nga e suan’n, ɔ ɲan ta e klun akunndan’n su-ɔ?

⁸ E yoman ninnge nga Ɲanmiɛn kpɔ be’n. ?Sanngɛ, sɛ ninnge wie’m be o lɛ naan Ɲanmiɛn manman be su mmla trele’n, ngue yɛ é yó-ɔ? ?Ngue yɛ é yó naan y’a si like nga Ɲanmiɛn kunndɛ kɛ e yo’n niɔn? Sɛ e suan Biblu’n nun like naan e bu su akunndan’n, e klun akunndan’n yó kpa. Kpɛkun, é fá ajalɛ ng’ɔ ti kpa’n.

⁹ Kɛ mɔ Zoova klo e’n ti’n, ɔ kle e like naan e klun akunndan’n w’a yo kpa. I waan: “Min Anannganman bɔ n ti amun Nyanmiɛn’n, n kle amun like, amun bɔbɔ amun kpa yolɛ ti yɛ n kle amun-ɔn. Min yɛ n kle amun atin ng’ɔ fata kɛ amun sin nun nin-ɔn.” (Ezai 48:17, 18) Kɛ e bu Biblu’n nun like nga e suan’n i su akunndan mɔ e wun i nun ndɛ’m be wlɛ’n, e kaci akunndan nga e bu’n. Kpɛkun, e fa ajalɛ ng’ɔ ti kpa’n.

10. (1) ?Sɛ e si akunndan nga be o Zoova i mmla’m be sin’n, mmlusuɛ benin yɛ é ɲɛ́n i-ɔ? (2) ?Wafa sɛ yɛ Zezi jrannin akunndan ng’ɔ o mmla’n i sin’n su kleli like-ɔ?

¹⁰ Sɛ e si akunndan nga be o Zoova i mmla’m be sin’n, e kwla fa ajalɛ kpa. Afin, é sí akunndan nga Zoova bu’n. Kpɛkun, é sí like nga ti yɛ ɔ man e mmla sɔ mun’n. Zezi jrannin akunndan ng’ɔ o mmla’n i sin’n su kleli i sɔnnzɔnfuɛ mun kɛ sɛ be yo ninnge wie mun’n, i bo su guaman kpa manman be. I wie yɛle kɛ ɔ seli be kɛ sran ng’ɔ fa ya’n, ɔ kwla yo i wiengu’m be like yaya. Sran ng’ɔ bu bla annzɛ bian kunndɛlɛ sukusuku’n i akunndan’n, ɔ kwla kunndɛ bla i yi bo annzɛ bian i wun bo. (Matie 5:21, 22, 27, 28) Sɛ e wun akunndan nga be o Zoova i mmla’m be sin’n be wlɛ, naan e nian su e nanti’n, e klun akunndan’n yó kpa. Kpɛkun ajalɛ nga é fá’n, ɔ́ yó maan Ɲanmiɛn ɲán ɲrun.​—1 Korɛntfuɛ Mun 10:31.

11. ?Ngue ti yɛ e kwla se kɛ e klun akunndan’n ti fanunfanun-ɔn?

¹¹ Klistfuɛ’m be jran Biblu’n nun ndɛ’n su yɛ be fa ajalɛ-ɔ. Sanngɛ, nán blɛ kwlaa nun yɛ be fa ajalɛ kunngba’n niɔn. I wie yɛle nzan nɔnlɛ’n. Biblu’n seman kɛ nzan nɔnlɛ’n ti like tɛ. Sanngɛ, ɔ se e kɛ nán e nɔn nzan ngboko, annzɛ nán e nɔn nzan e bo. (Nyanndra Mun 20:1; 1 Timote 3:8) Kannzɛ bɔbɔ Klistfuɛ kun nɔnman nzan ngboko’n, sanngɛ ɔ fata kɛ ɔ bu nzan nɔnlɛ’n i su ndɛ wie’m be akunndan. Sɛ ɔ kunndɛ kɛ ɔ́ nɔ́n nzan’n, ɔ fata kɛ ɔ bu wafa nga i sɔ’n kwla yo i wiengu mun’n i akunndan.

12. ?Wafa sɛ yɛ ndɛ ng’ɔ o Rɔmunfuɛ Mun 14:21 nun’n uka e naan y’a bu e wiengu’m be akunndan-ɔn?

¹² Pɔlu kleli kɛ ɔ ti cinnjin kɛ e bu e wiengu’m be akunndan. Ɔ seli kɛ: “Like nga sɛ an yo-ɔ ɔ ti kpa’n yɛ: nnɛn dilɛ o, nzan nɔnlɛ o, nán an yo like fi bɔ sɛ amun yo-ɔ ɔ saci amun niaan-an.” (Rɔmfuɛ Mun 14:21) Kannzɛ e kwla nɔn nzan’n, sanngɛ sɛ e wun kɛ i sɔ yolɛ’n kwla sanngan e niaan Klistfuɛ kun i akunndan’n, é fá ajalɛ kɛ e su nɔnman. E niaan wie’m be o lɛ’n, laa’n be nɔn nzan dan. Sanngɛ, kɛ be wa suannin Biblu’n nun like’n, be fali ajalɛ kɛ be nɔnman nzan kun. E kunndɛman kɛ é yó like wie mɔ i ti’n, aniaan sɔ’m bé sá be sin bé yó like nga be yo i laa’n. (1 Korɛntfuɛ Mun 6:9, 10) ?Sɛ e yia aniaan sɔ’m be nun kun e awlo lɔ’n, naan ɔ se e kɛ ɔ nɔnman nzan’n, é míɛn i kɛ ɔ nɔn? E su yoman sɔ.

13. ?Kɛ mɔ Timote kunndɛ kɛ sran’m be sɔ jasin fɛ’n nun klanman’n ti’n, ngue yɛ ɔ yoli-ɔ?

¹³ I nun mɔ Timote ti gbanflɛn kan’n, ɔ kplinnin su kɛ be wlɛ i klɛn. Kusu nn ɔ si kɛ i sɔ liɛ’n yo ya. Ɔ yoli sɔ afin ɔ si kɛ klɛn wlalɛ’n ti Zuifu’m be cinnjin. Yɛ ɔ fata kɛ ɔ bo jasin fɛ’n kle be. Kɛ Pɔlu sa’n, Timote w’a kunndɛman kɛ ɔ́ sánngan i wiengu’m be akunndan’n. (Sa Nga Be Yoli’n 16:3; 1 Korɛntfuɛ Mun 9:19-23) ?Yɛ ɔ li? ?Ɔ wiengu’m be kpa yolɛ ti’n, ɔ klun klo su, á yáci ninnge wie’m be yolɛ?

14, 15. (1) ?Ngue yɛ é yó naan y’a yo sran Ɲanmiɛn i sulɛ nun-ɔn? (2) ?Ngue yɛ sran nga w’a yo sran Ɲanmiɛn i sulɛ nun’n, ɔ yo-ɔ?

¹⁴ Biblu’n wla e fanngan kɛ, “nán maan e ka Krist i ndɛ’n i bo bolɛ nga be kle ye’n su,” sanngɛ, “maan e mian e nyin e yo sran.” (Ebre Mun 6:1) Nán kɛ sran kun su Zoova w’a cɛ’n, i ti yɛ é sé kɛ w’a yo sran-ɔn. Ɔ fata kɛ e mian e ɲin cɛn kwlakwla e kanngan Biblu’n nun naan e wun i nun ndɛ’n i wlɛ. I liɛ’n, é yó sran Ɲanmiɛn i sulɛ nun. (Jue Mun 1:1-3) Sɛ e kanngan Biblu’n nun cɛn kwlakwla’n, é sí Zoova i mmla mun. Yɛ é wún akunndan ng’ɔ o mmla sɔ’m be sin’n be wlɛ kpa.

¹⁵ Mmla nga Klistfuɛ’m be nanti su’n, i nun dan’n yɛle Ɲanmiɛn nin sran klolɛ’n. Zezi seli i sɔnnzɔnfuɛ’m be kɛ: “Sɛ an klo amun wiengu’n, i sɔ’n nun yɛ sran’m be kwlaa bé sí kɛ an ti n sɔnnzɔnfuɛ-ɔ.” (Zan 13:35) Biblu’n se kɛ “mmla nga wie nun-mɛn i sin’n,” yɛle Ɲanmiɛn nin sran klolɛ’n. Ɔ se ekun kɛ sran ng’ɔ fa su’n, “wuun w’a wie mmla’n kwlaa su fa.” (Zak 2:8; Rɔmfuɛ Mun 13:10) Sɛ Ɲanmiɛn nin sran klolɛ’n ti mmla’n i nun dan’n, ɔ ti su. Afin, Biblu’n bɔbɔ se kɛ “Nyanmiɛn’n yɛ ɔ ti sran klofuɛ nin-ɔn.” (1 Zan 4:8) Ɲanmiɛn seman ngbɛn kɛ ɔ klo e. Sanngɛ ɔ yo ninnge wie mun fa kle kɛ ɔ klo e. Zan klɛli i kɛ: “An nian kɛ klolɛ nga Nyanmiɛn fa klo ye’n i nyin fiteli dan-an: ɔ sunmɛnnin i Wa kunngba’n mɛn’n nun naan e nyan nguan.” (1 Zan 4:9) Kɛ e klo Zoova nin Zezi, nin e niaan mun, ɔ nin sran kwlaa’n, yɛ e kle kɛ y’a yo sran Ɲanmiɛn i sulɛ nun-ɔn.—Matie 22:37-39.

16. ?Ngue ti yɛ kɛ e ko yo sran’n, akunndan nga be o Ɲanmiɛn mmla’m be sin’n be yo e cinnjin-ɔn?

¹⁶ Kɛ e yo sran Ɲanmiɛn i sulɛ nun’n, akunndan nga be o Ɲanmiɛn mmla’m be  sin’n be yo e cinnjin kpa. Mmla’n ti trele. Sanngɛ, akunndan ng’ɔ o mmla’n i sin’n, i su nantilɛ wafa’n sɔnnin. Ba kaan kun kwlá wunmɛn i wlɛ kɛ sɛ ɔ nin sran tɛ mun san nun’n, i bo kwla gua tɛ. I sɔ’n ti’n, ɔ fata kɛ ba’n i si nin nin be kpɛ mmla wie mun naan b’a kwla sɛsɛ i. (1 Korɛntfuɛ Mun 15:33) Sanngɛ, kɛ ba’n ko yo sran’n, ɔ kwla bu Ɲanmiɛn mmla’m be su akunndan. Ɔ maan, ɔ kwla fa ajalɛ naan ɔ nin sran kpa’m b’a san nun. (An kanngan 1 Korɛntfuɛ Mun 13:11; 14:20 nun.) Kɛ e wun akunndan nga be o Ɲanmiɛn mmla’m be sin’n be wlɛ’n, e klun akunndan’n yo kpa. Kpɛkun, sa’n kwlaa nun’n, e wun like nga Ɲanmiɛn kunndɛ kɛ e yo’n.

17. ?Ngue ti yɛ e kwla se kɛ ninnge nga be kwla uka e naan y’a fa ajalɛ ng’ɔ jɔ Zoova klun’n, e le i kwlaa-ɔ?

¹⁷ Ninnge nga be kwla uka e naan y’a fa ajalɛ ng’ɔ jɔ Zoova klun’n, e le i kwlaa. Ɲanmiɛn maan e ‘ɲan like mɔ e kwla fa di junman kwlaa ng’ɔ ti kpa’n.’ I mmla nga be o Biblu’n nun’n, ɔ nin akunndan nga be o mmla sɔ’m be sin’n, be uka e i sɔ yolɛ nun. (2 Timote 3:16, 17) Akunndan nga be o Ɲanmiɛn mmla’m be sin’n, be uka e naan y’a si akunndan nga Ɲanmiɛn bu’n. Sanngɛ, ɔ fata kɛ e mian e ɲin naan y’a kwla si mmla’n i sin akunndan mun. (Efɛzfuɛ Mun 5:17) I lɛ nun’n, ninnge nga be kwla uka e mun yɛ: Index des publications Watch Tower, nin Zoova i Lalofuɛ’m be like kunndɛlɛ fluwa, nin Watchtower ƐNTƐNƐTI SU FLUWA SIEWLƐ, ɔ nin JW Library. Kɛ e ngunmin annzɛ e nin e awlofuɛ mun é súan Biblu’n nun like’n, sɛ e fa ninnge sɔ mun e di junman’n, é ɲán su ye kpa.

18. ?Kɛ e nanti Zoova i mmla’n nin akunndan ng’ɔ o mmla sɔ’n i sin’n be su’n, wafa sɛ yɛ i bo gua-ɔ?

¹⁸ Kɛ e nanti Zoova i mmla’n nin akunndan ng’ɔ o mmla sɔ’n i sin’n be su’n, e liɛ yo ye dan. Jue Mun 119:97-100 se kɛ: “Nanwlɛ n klo ɔ mmla’n dan. Cɛn ba’n kwlaa i yɛ m bu i akunndan sa mlɔnmlɔnmlɔn-ɔn. Ɔ mmla’n i ti n si ngwlɛlɛ n tra min kpɔfuɛ mun, ɔ kpɔci-man min le! N si like n tra min ngwlɛlɛ klefuɛ mun, afin n yaciman sa nga a fa be sie min nyrun’n be akunndan bulɛ. N si ngwlɛlɛ n tra oke mun, afin n fa ɔ mmla’n bɔ a sie be’n su.” Kɛ e bu Ɲanmiɛn mmla’n i su akunndan mɔ e si akunndan ng’ɔ o mmla sɔ’n i sin’n, e wun sa wlɛ. Kpɛkun, e fa ajalɛ kpa. Biblu’n se kɛ sɛ e yo sɔ’n “bé kwlá fá ye sunnzun wafa nga Krist ti’n i kwlaa.”​—Efɛzfuɛ Mun 4:13.