1, 2. (1) ?Kɛ Zezi nin i sɔnnzɔnfuɛ’m bé srɛ́’n, ngue ndɛ yɛ ɔ kannin-ɔn? (2) ?Ngue ti yɛ Zezi kannin bo kun yolɛ’n i ndɛ kpɛ sunman-ɔn?

KA NAAN b’a kun Zezi’n, kɔnguɛ’n ɔ nin i akoto’m be yiali. Kɛ bé dí like’n, ɔ kleli kɛ bo kun yolɛ’n ti cinnjin. Kɛ ɔ nin be srɛ́ Ɲanmiɛn’n, ɔ seli kɛ ɔ kunndɛ kɛ i sɔnnzɔnfuɛ’m be bo yo kun kɛ ɔ nin i Si be liɛ’n sa. (An kanngan Zan 17:20, 21 nun.) Sɛ Zezi i sɔnnzɔnfuɛ’m be bo yo kun’n, sran’m bé wún kɛ Zoova yɛ ɔ sunmannin Zezi asiɛ’n su wa-ɔ. Sɛ Zezi i sɔnnzɔnfuɛ’m be klo be wun’n, yɛ be bo yó kun-ɔn. Kpɛkun, sran’m bé wún i wlɛ weiin kɛ be ti Zezi i sɔnnzɔnfuɛ sakpa.​—Zan 13:34, 35.

² Kɔnguɛ sɔ nun’n, Zezi kannin bo kun yolɛ’n i ndɛ kpɛ sunman. Afin, ɔ sieli i nzɔliɛ kɛ i sɔnnzɔnfuɛ’m be bo timan kun. I wie yɛle kɛ i akoto’m be si akplowa naan “bé wún be nun sran nga bé bú i sran trá be kwlaa’n.” (Lik 22:24-27; Mark 9:33, 34) Asa ekun’n, Zaki nin Zan be seli Zezi kɛ, kɛ ɔ́ wá dí famiɛn’n, maan ɔ man be tranwlɛ kpa ɲanmiɛn su lɔ.​—Mark 10:35-40.

3. (1) ?Ngue ti yɛ bo kun yolɛ’n kwla yo kekle man Zezi i sɔnnzɔnfuɛ mun-ɔn? (2) ?Kosan benin mun yɛ é wá tɛ́ be su like suanlɛ nga nun-ɔn?

 ³ Zezi i sɔnnzɔnfuɛ’m be kunndɛli kɛ bé yó sran dan. Sɛ b’a kaciman be nzuɛn’n be bo su yoman kun. Sanngɛ, like uflɛ ekun o lɛ mɔ i ti’n bo kun yolɛ’n kwla yo kekle-ɔ. Yɛle kɛ Zezi blɛ su’n, sran’m be kpɔ be wiengu. Yɛ be bu be wiengu’m be wun akunndan tɛ. I sɔ’n ti’n, be bubu be wun nun. Ɔ fata kɛ Zezi i sɔnnzɔnfuɛ’m be mian be ɲin naan be wlɛ i sɔ nzuɛn’n i ase. Like suanlɛ nga nun’n, é wá tɛ́ kosan nga’m be su: ?Wafa sɛ yɛ Zezi kleli kɛ ɔ buman sran wun akunndan tɛ-ɔ? ?Wafa sɛ yɛ Zezi ukɛli i sɔnnzɔnfuɛ mun naan be bo w’a yo kun, naan kusu b’a buman sran’m be wun akunndan tɛ-ɔ? ?Wafa sɛ yɛ ajalɛ nga Zezi kleli’n, ɔ nin ndɛ ng’ɔ kannin be’n, be uka e naan e bo w’a yo kun titi-ɔ?

4. ?Ngue yɛ ɔ kle kɛ Zezi blɛ su’n sran’m be buman be wiengu’m be wun akunndan kpa-ɔ?

⁴ Zezi bɔbɔ’n sran’m b’a bumɛn i wun akunndan kpa. Kɛ Filipu seli Natanaɛli kɛ b’a wun Mɛsi’n, Natanaɛli seli kɛ: “?Nazarɛt olɛ ng’ɔ o lɛ’n, like kpa kun kwla fin lɔ fite?” (Zan 1:46) Atrɛkpa’n, Natanaɛli si ndɛ ng’ɔ o Mise 5:1 m’ɔ se kɛ Bɛtleɛmun lɔ yɛ bé wú Mɛsi’n. Sanngɛ kɛ mɔ Nazarɛti timan klɔ dan’n ti’n, ɔ kwla bu i kɛ Mɛsi’n kwlá finman lɔ. Asa ekun’n, Zide lɔ sran dandan’m be buman Zezi wie, afin ɔ fin Galile. (Zan 7:52) Zidefuɛ’m be buman Galilefuɛ’m be sran. Asa ekun’n, kɛ Zuifu wie’m bé yó Zezi i finfin’n, be se i kɛ ɔ ti Samarifuɛ. (Zan 8:48) Samarifuɛ’m be nin Zuifu’m be nvle’n timan kun. Kpɛkun, wafa nga be su Ɲanmiɛn’n nin Zuifu’m be liɛ’n timan kun. Zidefuɛ mun nin Galilefuɛ’m be buman Samarifuɛ’m be sran. Yɛ be kunndɛman kɛ be nin be sán nun.​—Zan 4:9.

5. ?Zezi i sɔnnzɔnfuɛ’m be wun akunndan benin yɛ sran’m be buli-ɔ?

⁵ Zuifu’m be Ɲanmiɛn sulɛ wafa’m be su kpɛn’m be buman Zezi i sɔnnzɔnfuɛ’m be sran. Farizifuɛ’m be waan “Nyanmiɛn a bo be sannzan.” (Zan 7:47-49) Farizifuɛ’m be buman be nga b’a diman be suklu’n, ɔ nin be nga be nantiman be mmla’m be su’n be wie. (Sa Nga Be Yoli’n 4:13) Zezi blɛ su’n, sran’m be fa be Ɲanmiɛn sulɛ wafa’n nin junman nga be di’n, ɔ nin be aniɛn’n di be nuan. B’a buman Zezi nin i sɔnnzɔnfuɛ’m be wun akunndan kpa. Sran’m be ayeliɛ sɔ’n kwla sa Zezi i sɔnnzɔnfuɛ mun. I sɔ’n ti, ɔ fata kɛ be kaci akunndan nga be bu’n, naan be bo w’a kwla yo kun.

6. ?Kɛ e buman sran’m be wun akunndan kpa’n, wafa sɛ yɛ i bo gua-ɔ? An fa sa wie mun yiyi nun.

⁶ Andɛ kusu’n, sran’m be buman be wiengu’m be wun akunndan kpa. Wie liɛ’n, sran’m be bu e wun akunndan tɛ, annzɛ e bɔbɔ e bu be wun akunndan tɛ. Aniaan bla kun mɔ dɔ nga su ɔ ti atin bofuɛ Ɔstrali lɔ’n, ɔ seli kɛ: “Sa tɛtɛ nga  blɔfuɛ’m be fa yo e nvle nunfuɛ mun ti’n, n kpɔli be tɛ kpa.” Kɛ blɔfuɛ wie’m be yo aniaan bla sɔ’n i sa wie m’ɔ timan su’n, yɛ i awlɛn’n be i klun kpa-ɔ. Aniaan bian kun m’ɔ fin Kanada’n seli kɛ: “Laa’n, n bu i kɛ be nga be kan blɔfuɛ’n be kpa tra sran onga mun.” Ɔ seli kɛ i sɔ’n ti’n, laa’n ɔ kloman be nga be kan Angle’n.

7. ?Ajalɛ kpa benin yɛ Zezi kle e-ɔ?

⁷ Zezi blɛ su’n, kɛ ɔ yo naan sran’m be yaci be wiengu’m be wun akunndan tɛ bulɛ’n, ɔ ti kekle. Kɛ sran’m be nzuɛn’n ti sɔ wie andɛ-ɔ. ?Sanngɛ, ngue yɛ Zezi yoli-ɔ? Zezi w’a buman sran’m be wun akunndan tɛ le. W’a kpaman sran nun. Ɔ boli jasin fɛ’n kleli aɲanbeunfuɛ mun nin yalɛfuɛ mun, ɔ nin Farizifuɛ mun nin Samarifuɛ mun, ɔ nin gua bo sika defuɛ mun nin sa tɛtɛ yofuɛ mun. Asa ekun’n, ɔ seli i sɔnnzɔnfuɛ’m be kɛ nán be bu sran wun akunndan tɛ. Kpɛkun, i bɔbɔ kleli be ajalɛ kpa.

8. ?Ndɛ cinnjin benin yɛ Zezi kannin m’ɔ kwla uka e naan e bo w’a yo kun-ɔn? An yiyi nun.

⁸ Zezi kannin ndɛ cinnjin kpa kun m’ɔ kwla uka e naan e bo w’a yo kun. Ɔ seli i sɔnnzɔnfuɛ’m be kɛ: “Amun kwlaa an ti niaan.” (An kanngan Matie 23:8, 9 nun.) E ngba e fin Adam. Ɔ maan, e kwla se kɛ e kwlaa e ti niaan. (Sa Nga Be Yoli’n 17:26) Asa ekun’n, Zezi kleli kɛ i sɔnnzɔnfuɛ’m be ti niaan, afin be kwlaa be Si yɛle Zoova m’ɔ o ɲanmiɛn su lɔ’n. (Matie 12:50) Zezi i sɔnnzɔnfuɛ’m be ngba be ti Ɲanmiɛn i awlo’n nunfuɛ. Yɛ klolɛ mɔ be klo be wun’n, ɔ nin Ɲanmiɛn su mɔ be lafi ti’n, be bo ti kun. I sɔ’n ti yɛ kɛ akoto’m bé klɛ́ be wiengu Klistfuɛ’m be fluwa’n, be flɛli be kɛ aniaan mun’n niɔn.​—Rɔmfuɛ Mun 1:13; 1 Piɛr 2:17; 1 Zan 3:13.

9, 10. (1) ?Ngue ti yɛ sɛ Zuifu’m be bu i kɛ be ti kpa tra sran onga mun’n, ɔ timan su-ɔ? (2) ?Wafa sɛ yɛ Zezi kleli kɛ, ɔ fataman kɛ e yo be nga e nin be e aniɛn’n timan kun’n be finfin-ɔn? (An nian desɛn ng’ɔ o kan like suanlɛ’n bo i bo lɛ’n.)

⁹ Kɛ Zezi seli i sɔnnzɔnfuɛ mun kɛ be kwlaa be ti niaan’n, i sin’n, ɔ seli be kɛ maan be yo wun ase kanfuɛ. (An kanngan Matie 23:11, 12 nun.) E wunnin kɛ blɛ wie nun’n, tutre’n ti’n akoto’m be afiɛn sɛman. Blɛ sɔ nun kusu’n, sran’m be fa be aniɛn’n be di be nuan. Zuifu sunman be bu i kɛ, kɛ mɔ be ti Abraamun i mma mun ti’n, be ti kpa tra sran onga mun. Sanngɛ, Zan batɛmun yofuɛ’n seli be kɛ: “Nyanmiɛn kwla fa yɛbuɛ nga mun kaci Abraam mma mun.”—Lik 3:8.

¹⁰ Zezi kleli kɛ ɔ fataman kɛ e bu i kɛ be nga be kan e aniɛn’n, be ti kpa tra sran onga mun. Ndɛ kun m’ɔ kan kleli bian kun m’ɔ si mmla’n i kpa’n kle sɔ weiin. Bian sɔ’n usali Zezi kɛ: “?Wan yɛ ɔ ti n wiengu nin-ɔn?” Kɛ Zezi tɛ́ kosan sɔ’n su’n, ɔ buli ɲanndra kun. Ɔ seli kɛ awiefuɛ’m be boli Zuifu kun lele. Kɛ be wunnin kɛ ɔ ka kan ɔ́ wú’n, be yacili i atin nun lɛ be ɔli. Zuifu wie’m be wunnin bian sɔ’n atin nun lɛ, sanngɛ b’a yoman like fi. Kɛ Samari bian kun wunnin Zuifu sɔ’n, ɔ sili i aunnvuɛ yɛ ɔ niɛnnin i lika. Kɛ Zezi guɛ́ i ndɛ’n i bo’n, ɔ seli bian ng’ɔ si mmla’n kɛ ɔ fata kɛ ɔ nian Samari bian’n i ayeliɛ’n su. (Lik 10:25-37) Samari bian’n kleli kɛ ɔ klo i wiengu. I sɔ’n kle kɛ Samarifuɛ kun kwla kle Zuifu’m be ajalɛ kpa.

11. (1) ?Ngue ti yɛ ɔ fataman kɛ Zezi i sɔnnzɔnfuɛ’m be kpa sran nun-ɔn? (2) ?Wafa sɛ yɛ Zezi ukali be naan b’a kwla yo sɔ-ɔ?

¹¹ Ka naan Zezi w’a ɔ ɲanmiɛn su’n,  ɔ seli i sɔnnzɔnfuɛ’m be kɛ be kan Ɲanmiɛn Sielɛ jasin fɛ’n, “Zide mɛn wunmuan’n nun, ɔ nin Samari lɔ lele fa ju asiɛ’n i awieliɛ.” (Sa Nga Be Yoli’n 1:8) Kɛ ɔ ko yo naan Zezi i sɔnnzɔnfuɛ’m b’a kwla di junman sɔ’n, ɔ fata kɛ be yo wun ase kanfuɛ, yɛ be bu sran’m be wun akunndan kpa. Zezi kannin aofuɛ’m be wun ndɛ kpa kleli i sɔnnzɔnfuɛ mun blɛ sunman. Ɔ maan, i sɔ’n ukali be naan b’a kwla bo jasin fɛ’n b’a kle sran wafawafa kwlaa. I wie yɛle kɛ, Zezi yili bian kun m’ɔ timan Zuifu’n i ayɛ. Afin bian sɔ m’ɔ ti sonja’m be su kpɛn’n, ɔ kleli kɛ ɔ lafi Ɲanmiɛn su. (Matie 8:5-10) I nun mɔ Zezi o i klɔ Nazarɛti lɔ’n, ɔ kannin wafa nga Zoova yoli aofuɛ wie’m be ye’n i ndɛ. Aofuɛ sɔ mun yɛle angbeti bla ng’ɔ fin Sarɛpta’n nin kokowefuɛ nga be flɛ i kɛ Naaman m’ɔ fin Asiri’n. (Lik 4:25-27) Asa ekun’n, Zezi boli jasin fɛ’n kleli Samari bla kun. Kpɛkun, kɛ ɔ wunnin kɛ Ɲanmiɛn ndɛ’n lo Samarifuɛ mun’n, ɔ dili cɛn ba nɲɔn be wun lɛ.​—Zan 4:21-24, 40.

12, 13. (1) ?Kɛ Zezi kán Ɲanmiɛn ndɛ klé Samari bla’n, wafa sɛ yɛ i sɔ yoli i sɔnnzɔnfuɛ mun-ɔn? (An nian desɛn ng’ɔ o kan like suanlɛ’n bo i bo lɛ’n.) (2) ?Ngue yɛ ɔ kle kɛ Zaki nin Zan b’a wunman afɔtuɛ nga Zezi waan ɔ́ mán be’n i wlɛ-ɔ?

¹² Kɛ ɔ yo naan akoto’m be yaci sran’m be wun akunndan tɛ bulɛ’n w’a yoman pɔpɔ. Kɛ Zezi boli jasin fɛ’n kleli Samari bla’n, ɔ boli be nuan. (Zan 4:9, 27) Zuifu’m be Ɲanmiɛn sulɛ wafa’m be su kpɛn’m be nin bla ijɔman nzra nun. ?Yɛ Samari bla m’ɔ ti sa tɛ yofuɛ’n yɛ be nin i kó íjɔ-ɔ? Atrɛkpa’n, i sɔ ti yɛ like nga Zezi yoli’n, ɔ boli i sɔnnzɔnfuɛ’m be nuan-ɔn. Kɛ Zezi nin bla’n bé íjɔ’n, i sɔnnzɔnfuɛ’m be seli i kɛ be ko di like. Sanngɛ, ndɛ nga be su kan’n ɔ yoli i cinnjin ti’n, w’a kunndɛman kɛ ɔ́ kó dí like. Ɲanmiɛn kunndɛ kɛ Zezi bo jasin fɛ’n. Ɲanmiɛn ndɛ’n ng’ɔ kan kle sran mun’n, ɔ ti kɛ i aliɛ sa.​—Zan 4:31-34.

¹³ Zaki nin Zan b’a wunman afɔtuɛ nga Zezi waan ɔ́ mán be’n i wlɛ. Kɛ Zezi nin i sɔnnzɔnfuɛ’m bé bó jasin fɛ’n Samari lɔ mɔ lika’n sannin’n, be kunndɛli kɛ bé lá Samari klɔ kun su. Sanngɛ, Samarifuɛ’m b’a kplinman su. I sɔ’n ti’n, Zaki nin Zan be fali ya dan kpa. Be seli Zezi kɛ ɔ man be atin naan be flɛ sin, naan ɔ fin ɲanmiɛn su lɔ yra be. Sanngɛ Zezi tuli be fɔ. (Lik 9:51-56) Sɛ ɔ ti kɛ Zaki nin Zan be niaan Galilefuɛ mun yɛ be yoli sɔ’n, nn atrɛkpa’n, b’a faman ya dan kɛ ngalɛ’n sa. Sanngɛ atrɛkpa’n, kɛ mɔ be buman lɔfuɛ’m be wun akunndan kpa’n, i ti yɛ be fali ya dan sɔ-ɔ. Kɛ Zan bó jasin fɛ’n Samari lɔ mɔ sran’m be sieli be su i nuan bo’n, atrɛkpa’n, kɛ ɔ buli wafa ng’ɔ bu be laa’n i akunndan’n ɲannzuɛn kunnin i.​—Sa Nga Be Yoli’n 8:14, 25.

14. ?Wafa sɛ yɛ akoto’m be siesieli ndɛ kun m’ɔ tɔli asɔnun nun’n niɔn?

¹⁴ Afuɛ 33 nun kɛ Pantekɔtu’n sinnin’n, sa kun wa juli asɔnun’n nun. Yɛle kɛ aniaan’m be mannin aliɛ naan be fa cɛ angbeti bla mun. Kɛ Zuifu’m bé cɛ́ aliɛ’n, be buman Glɛki’m be angbeti’m be akunndan. (Sa Nga Be Yoli’n 6:1) Atrɛkpa’n, kɛ mɔ be buman Glɛki’m be wun akunndan kpa’n i ti yɛ i sɔ sa’n juli-ɔ. Akoto’m be siesieli ndɛ sɔ’n ndɛndɛ kpa. Be wa kpali aniaan yasua nso mɔ be nzuɛn ti kpa’n naan be cɛ aliɛ sɔ’n kɛ ɔ nin i fata’n sa. Aniaan nga be kpali be’n, be kwlaa be  dunman’n ti Glɛki dunman. I sɔ’n yoli maan angbeti bla nga be buli be lufle’n be wla guali ase.

15. ?Wafa sɛ yɛ Piɛli kleli kɛ ɔ kpaman sran nun-ɔn? (An nian desɛn ng’ɔ o kan like suanlɛ’n bo i bo lɛ’n.)

¹⁵ Afuɛ 36 nun yɛ Zezi i sɔnnzɔnfuɛ’m be boli jasin fɛ’n i bolɛ bo nvlenvle kwlaa nun-ɔn. Laa’n, Zuifu’m be ngunmin yɛ akoto Piɛli bo jasin fɛ’n kle be-ɔ. Sanngɛ Ɲanmiɛn wa yoli maan ɔ wunnin i wlɛ weiin kɛ ɔ fataman kɛ Klistfuɛ’m be kpa sran nun. Kpɛkun, ɔ boli jasin fɛ’n kleli Rɔmunfuɛ’m be sonja kun mɔ be flɛ i kɛ Kɔrnɛyi’n. (An kanngan Sa Nga Be Yoli’n 10:28, 34, 35 nun.) Kɛ ɔ yoli sɔ’n, Piɛli nin Klistfuɛ nga be timan Zuifu’n be wa sannin nun. Yɛ be dili like likawlɛ. Sanngɛ, kɛ ɔ́ kɔ́ i ɲrun’n mɔ Piɛli ɔli Antiɔsu lɔ’n, ɔ nin Klistfuɛ nga be timan Zuifu’m b’a diman like likawlɛ kun. (Galasifuɛ Mun 2:11-14) I sɔ’n ti’n, Pɔlu tuli Piɛli i fɔ. Yɛ e kwla se kɛ Piɛli kusu sɔli nun klanman. Afin i nun m’ɔ́ klɛ́ fluwa kó mán aniaan nga be o Azi lɔ’n, ɔ seli be kɛ maan be klo aniaan’m be kwlakwla. Aniaan sɔ’m be nun wie’m be ti Zuifu, yɛ wie’m be timan Zuifu.​—1 Piɛr 1:1; 2:17.

16. ?Ngue yɛ sran’m be fa sieli Klistfuɛ klikli’m be nzɔliɛ-ɔ?

¹⁶ Nanwlɛ, ajalɛ kpa nga Zezi kleli i sɔnnzɔnfuɛ mun ti’n be kloli “sran’m be kwlaa.” (Zan 12:32; 1 Timote 4:10) Kannzɛ bɔbɔ b’a kaman lɛ b’a kaciman’n, sanngɛ be wa buli be wiengu’m be wun akunndan kpa. Sran’m be sieli i nzɔliɛ kɛ Klistfuɛ klikli’m be klo be wiengu. Afuɛ 200 nun’n, bian kun mɔ be flɛ i kɛ Tɛrtiliɛn’n klɛli Klistfuɛ klikli’m be su ndɛ nga sran’m be kan’n. Ɔ klɛli i kɛ: “Be klo be wiengu. Be wiengu’m be ti’n, be kwla fa be nguan be man.” Klistfuɛ sɔ mun’n, be fali “nzuɛn uflɛ.” Ɔ maan, be wa buli akunndan kunngba nga Ɲanmiɛn bu’n wie. Yɛle kɛ, be wa wunnin i wlɛ kɛ sran’m be kwlaa be ti kun.​—Kolɔsfuɛ Mun 3:10, 11.

17. ?Ngue yɛ é yó naan y’a bu e wiengu’m be wun akunndan kpa titi-ɔ? An fa sa wie mun yiyi nun.

 ¹⁷ Andɛ kusu’n, e wiengu’m be wun akunndan nga e bu’n, i kacilɛ’n kwla fa blɛ. Aniaan bla kun m’ɔ tran Aflansi’n, ɔ kannin wafa nga i sɔ yolɛ’n yoli kekle i sa nun’n i ndɛ. Ɔ seli kɛ: “Kɛ be se kɛ be klo sran annzɛ be cɛ sran like’n, annzɛ be klo sran wafawafa kwlaa’n, Zoova kleli min. Sanngɛ, kɛ ɔ yo naan n yaci min wiengu’m be wun akunndan tɛ bulɛ’n, ɔ timan pɔpɔ. I sɔ’n ti’n, n srɛ Zoova titi naan ɔ uka min.” Aniaan bla kun m’ɔ tran Ɛspaɲi lɔ’n seli kɛ ɔ buman sran akpasua kun be wun akunndan kpa. Yɛ ɔ miɛn i ɲin naan w’a kaci sran sɔ’m be wun akunndan ng’ɔ bu’n. Ɔ seli kɛ: “Blɛ sunman’n, n bu be wun akunndan kpa. Sanngɛ, ɔ fata kɛ n mian min ɲin naan m’an kwla yo sɔ titi. Kɛ e nin aniaan mun e bo ti kun’n, ɔ yo n fɛ kpa. I sɔ’n ti’n, ń lá Zoova i ase lele.” Ɔ fata kɛ e tinuntinun e bu e klun lɔ e nian, sɛ e bu e wiengu’m be wun akunndan kpa o.

18, 19. (1) ?Ngue ti yɛ ɔ fata kɛ e sɔ sran’m be kwlaa be nun klanman-ɔn? (2) ?Wafa sɛ yɛ e kwla yo sɔ-ɔ?

¹⁸ Maan e kwlaa e wun i wlɛ kɛ e nin Ɲanmiɛn e afiɛn’n, ɔ ti nun dan. (Efɛzfuɛ Mun 2:12) Sanngɛ, klolɛ mɔ Zoova klo e ti’n, ɔ yo maan e fa e wun e mɛntɛn i. (Oze 11:4; Zan 6:44) Klist kusu sɔli e nun klanman. I dunman nun ti’n, e kwla kaci Ɲanmiɛn i awlo’n nunfuɛ. (An kanngan Rɔmfuɛ Mun 15:7 nun.) Fɔ o e nun. Sanngɛ, Zoova nin Zezi be sɔli e nun klanman. I sɔ’n ti’n, ɔ fata kɛ e sɔ sran’m be kwlaa be nun klanman wie.

¹⁹ Kɛ mɛn’n i awieliɛ’n, ɔ́ mántan koko kpa’n, sran’m bé búbú be wun nun, bé bú be wiengu wun akunndan tɛ, yɛ bé kpɔ́ be wiengu trá laa’n. (Galasifuɛ Mun 5:19-21; 2 Timote 3:13) E mɔ e su Zoova’n, e kunndɛ kɛ é ɲán “ngwlɛlɛ b’ɔ fin nyanmiɛn su’n.” I liɛ’n, e su kpaman sran nun. Kpɛkun, e nin e wiengu mun é trán klanman titi. (Zak 3:17, 18) Kɛ e nin nvle uflɛ nunfuɛ mun e tra janvuɛ mɔ e mianman be kɛ be yo kɛ e sa’n, mɔ wie liɛ’n e suan be aniɛn’n, e klun jɔ. I sɔ’n kle kɛ e yo sa’n i nun su. Ɔ maan, e di alaje.​—Ezai 48:17, 18.

20. ?Sɛ e klo sran’n, ngue yɛ é yó-ɔ?

²⁰ Kɛ aniaan bla ng’ɔ tran Ɔstrali’n suannin Biblu’n nun like’n, w’a buman sran’m be wun akunndan tɛ kun. Kpɛkun, w’a kpɔman be kun. Sran klolɛ ti’n, ɔ kacili akunndan ng’ɔ bu’n. Aniaan ng’ɔ tran Kanada kusu’n seli kɛ blɛ sunman’n, kɛ mɔ e siman sran’m be kpa’n, i ti yɛ e kpɔ be-ɔ. Ɔ wunnin i wlɛ kɛ, “sɛ sran kun i nzuɛn’n ti kpa annzɛ ɔ timan kpa’n, nán lika nga be wuli i lɛ’n ti-ɔ.” Aniaan bla ng’ɔ jɛli i’n, ɔ kan Angle. Sa sɔ’m be kle kɛ sɛ e klo e wiengu mun’n, é bú be wun akunndan kpa. Kɛ mɔ e klo e wiengu ti’n, e bo ti kun.​—Kolɔsfuɛ Mun 3:14.