Asa ekun’n, aɲia sɔ’n i bo’n be kpɛli anuannzɛ dan kun i ba. Be flɛli anuannzɛ sɔ’n kɛ “Société des Nations.” Be kpɛli anuannzɛ sɔ’n i ba naan nvlenvle’m be nunfuɛ’m be bo yo kun naan be tran fɔun nun. Ɲanmiɛn sulɛ wafawafa nga be timan su’n, be nun sunman be suannin anuannzɛ sɔ’n i bo. Ɲanmiɛn sulɛ wafawafa nga be timan su’n be anuannzɛ ng’ɔ o Amlɛnkɛn’m be mɛn nun lɔ’n, i nunfuɛ’m be seli kɛ: “Anuannzɛ nga mɛn siefuɛ’m be kpɛli i ba lɛ’n, ɔ ti Ɲanmiɛn i Famiɛn dilɛ’n i nzɔliɛ like kun m’ɔ o asiɛ’n su wa-ɔ.” I sɔ’n ti’n, be sunmannin be janunfuɛ wie mun naan be wɔ aɲia dan nga be yoli i Aflansi lɔ’n i bo. Be nga be sunmannin be’n, be nun kun seli kɛ: “Aɲia nga ti’n, mɛn nun ninnge wie’m bé wá káci.”

Mɛn nun ninnge wie’m bé wá káci sakpa, sanngɛ nán aɲia nga be yoli i Aflansi lɔ’n i ti-ɔ. Afuɛ 1919 nun’n, Zoova maan i sufuɛ’m be wa boli jasin fɛ’n i juejue su trali laa’n. Sanngɛ ka naan Zoova wa uka be sɔ’n, sa kekle wie’m be tɔli be su.

Afuɛ 1919 nun Zanvie i le 4 su’n, Zoova i sufuɛ’m be fali ajalɛ kɛ bé vóte sran ng’ɔ́ yó “Watch Tower Bible and Tract Society” i su kpɛn’n. Like nga ti yɛ be fali ajalɛ sɔ’n yɛle kɛ blɛ sɔ nun’n, nn b’a wla aniaan Zozɛfu Flanklinin Ritɛrfɔdu m’ɔ ti anuannzɛ’n i su kpɛn’n ɔ nin aniaan bian nso ekun be o bisua Etazinin lɔ. Ɔ maan aniaan’m be usali be wun kɛ: ?Ɔ fata kɛ e vote aniaan nga be o bisua lɔ mun ekun, annzɛ ɔ fata kɛ sran uflɛ kaci be?

Kɛ aniaan bian Ritɛrfɔdu o bisua lɔ’n, ɔ kokoli Zoova i anuannzɛ’n i ti. Afin ɔ si kɛ aniaan wie’m be kunndɛ kɛ bé fá sran uflɛ naan ɔ yo anuannzɛ’n i su kpɛn. I sɔ’n ti’n, ɔ klɛli aniaan’m be fluwa. Fluwa nun’n, ɔ seli be kɛ sɛ be waan bé fá sran naan ɔ kaci i’n, maan be fa aniaan bian Evandɛɛ Zoɛli Kowaadi. Afin aniaan bian sɔ’n i “like yolɛ yoman ya,” “i ɲin yi sran yɛ i ɲin kpaman like su.” Kpɛkun “ɔ miɛn i ɲin di e Min’n i junman’n i kpa.” Sanngɛ aniaan sunman be fali ajalɛ uflɛ. Yɛle kɛ be waan bé mínndɛ anglo nsiɛn ka naan b’a yo vote’n. Be nga be kplili aniaan nga be wlali be bisua’n be ti’n, be kplinnin ajalɛ sɔ’n su. Kɛ bé  kán like ng’ɔ fata kɛ be yo i blɛ sɔ nun’n i ndɛ’n, aniaan wie’m be fali ya dan kpa.

Kɛ aniaan’m be fali ya’n sa kun wa juli. Aniaan bian Risaa Baabɛɛ seli kɛ sa sɔ’n ti’n, aniaan’m be kwla siesieli ndɛ’n i klanman. Aniaan bian kun m’ɔ trannin aɲia nga be yoli’n i bo wie’n, ɔ seli kɛ: “N siman be nga be kpli sran’m be ti’n, be mmla nga be jran su be di be junman’n, like nga n si i’n, yɛle kɛ ɔ fataman e kpɔci e niaan mun. Ɲanmiɛn kunndɛ kɛ i sufuɛ’m be nin be wiengu’m be nanti klanman titi. Ɔ maan like nga e kwla yo fa kle kɛ e lafi aniaan bian Ritɛrfɔdu su naan e nin i e nanti klanman’n, yɛle kɛ maan e vote i naan ɔ yo anuannzɛ’n i su kpɛn ekun.”​—Jue. 18:26.

Aniaan bian Alɛkzandɛɛ Yugu Makimilanin mɔ be wlɛli i bisua wie’n, i wla kpɛnnin su kɛ, kɛ aniaan’m be yoli vote’n mɔ i lika cɛnnin’n, aniaan bian Ritɛrfɔdu fɛli i sa sisili lika nga be wlɛli i bisua lɔ’n i wun talɛ’n, kpɛkun ɔ fali fluwa kun wlɛli i sa nun. Aniaan’m be klɛli fluwa sɔ’n blɛli aniaan bian Ritɛrfɔdu naan bé kán vote’n nun ndɛ bé klé i. Kɛ aniaan bian Alɛkzandɛɛ kanngannin fluwa’n nun’n, ɔ ka lɛ wunnin i nun ndɛ’n i wlɛ. Yɛle kɛ be kwlaa nga be dun anuannzɛ’n i ɲrun laa’n, be kunngba mun yɛ bé wá dí junman sɔ’n ekun-ɔn. Ɔ maan aniaan bian Ritɛrfɔdu ti anuannzɛ’n i su kpɛn ekun. Kpɛkun aniaan bian Wiliamun Vannin Anbugu, ti i ukafuɛ.

I nun mɔ aniaan mɔcuɛ sɔ’m be o bisua lɔ’n, aniaan onga’m be fali fluwa be sinsinnin be nvle’n nun naan be nga be kunndɛ kɛ be yaci aniaan’m be nun’n, be fa be sa ti nzɔliɛ be sie su. Kɛ be fali fluwa sɔ’n be sinsinnin’n, sran 700.000 tra su be fali be sa ti nzɔliɛ be sieli su. Afuɛ 1919 nun Marsi i le 26 su’n, kwlaa naan aniaan’m b’a fa fluwa nga be fali be sa ti nzɔliɛ sieli su’n b’a man awa’n i janunfuɛ mun’n, be yacili aniaan bian Ritɛrfɔdu nin aniaan onga’m be nun.

Kɛ be yacili aniaan Ritɛrfɔdu nun mɔ sran’m be ɔli i like yolɛ i awlo lɔ’n, ɔ seli kɛ: “N si kɛ sa ng’ɔ tɔli e su lɛ’n ti’n, sɛ sa kekle uflɛ tɔ e su ekun’n, é kwlá jrán kekle. [...] Amun miannin amun ɲin kpa naan amun niaan’m be fin bisua lɔ be fite. Sanngɛ nɛ́n i ngba-ɔ. I sɔ mɔ amun yoli ti’n, sran’m be manmannin Zoova. I sɔ’n ti’n, Zoova yrali amun ɲin mɔ amun miannin su.”

Kɛ be wlali aniaan’m be bisua lele mɔ bé fá fíte’n, sa nga be juli’n be kle kɛ Zoova bɔbɔ yɛ ɔ siesieli ndɛ’n niɔn. Afuɛ 1919 nun Mɛ i le 14 su’n, jɔlɛ difuɛ’m be seli kɛ: “B’a diman sran sɔ’m be jɔlɛ kɛ ng’ɔ nin i fata’n sa. I sɔ’n ti yɛ be yacili be nun-ɔn.” Sran’m be waan sa nga aniaan’m be yoli’n ti tɛ dan. Ɔ maan, sɛ nán kɛ b’a yaci aniaan’m be nun’n, annzɛ b’a kpɛ afuɛ ng’ɔ fata kɛ be di i bisua lɔ’n su’n, nn be klɛli i sɔ ndɛ liɛ’n be fluwa’m be nun yɛ ɔ́ ká lɛ tititi. Kɛ mɔ i sɔ sa’n w’a junman ti’n, kɛ ɔ fɛ i lɛ’n, sran fi w’a faman aniaan mun w’a ɔman jɔlɛ difuɛ’m be ja su kun. I sɔ’n ti’n, aniaan bian Ritɛrfɔdu kwla kplili aniaan’m be ti titi Etazinin lɔ jɔlɛ difuɛ dandan’m be ja su. Kɛ be yacili be nun bɔbɔ’n, ɔ yoli sɔ kpɛ sunman.

Aniaan bian Makimilanin seli kɛ: “Kannzɛ e Min waan ɔ́ wá fá e kɔ́ ɲanmiɛn su’n, sanngɛ ɔ fataman kɛ e bubu e sa nin e ja mun e tran su. Ɔ fata kɛ e mian e ɲin naan e wun like nga e Min’n kunndɛ kɛ e yo’n, i wlɛ kpa.”

Sanngɛ kɛ aniaan’m be fin bisua lɔ be fiteli’n b’a kwlá diman be junman’n i kun kɛ laa’n sa. Afin i nun nga be o bisua lɔ’n, sran’m be sacili be mannzin kwlaa nga be fa yi fluwa mun’n. I sɔ’n ti’n aniaan wie’m be sa sin bubuli be dan. Ɔ maan be usali be wun kɛ sɛ bé kwlá dí jasin fɛ bolɛ junman’n ekun-o.

?Sɛ jasin fɛ’n te yo sran’m be cinnjin-o annzɛ ɔ loman be kun-o, ngue yɛ Zoova i sufuɛ’m be yoli naan b’a wun i wlɛ-ɔ? Kɛ ɔ ko yo naan b’a wun i sɔ liɛ’n i wlɛ’n, aniaan bian Ritɛrfɔdu fali ajalɛ kɛ ɔ́ íjɔ nzra nun. Kpɛkun bé wá yía sran mun nzra nun ijɔlɛ sɔ’n i bo. Aniaan bian Makimilanin seli kɛ: “Sɛ e yia sran mun naan b’a baman’n, nn i sɔ’n klé kɛ jasin fɛ’n timan be cinnjin kun. Ɔ maan e su boman jasin fɛ’n kun.”

Afuɛ 1919 nun Mɔnnɛn m’ɔ ti Mɛ i le 4 su’n, aniaan bian Ritɛrfɔdu ijɔli nzra nun klɔ nga be flɛ i kɛ Lɔsi Anzelɛsi’n su lɔ. Ndɛ ng’ɔ yiyili nun’n yɛ: “Un espoir pour l’humanité affligée.” Kɛ ɔ́ yó sɔ’n nn i wunnɛn yo i ya. Be nga be trannin nzra nun ijɔlɛ sɔ’n i bo’n, be ti sran kɔe 3.500. Sran kɔe 100 be liɛ’n b’a ɲanman tranwlɛ ti’n, be kali gua su lɔ. Kɛ lika cɛnnin’n, be nga be bali’n be ti sran kɔe 1.500. I lɛ nun’n aniaan’m be wunnin i wlɛ weiin kɛ Ɲanmiɛn ndɛ’n te yo sran’m be cinnjin.

I sin’n, like nga aniaan’m be yoli’n i ti yɛ andɛ nin andɛ’n e te bo jasin fɛ’n niɔn.

Be klɛli i afuɛ 1919, Utu 1 Sasafuɛ Tranwlɛ’n nun kɛ Sɛptanblu nun’n, bé wá yó aɲia dan kpa kun klɔ nga be flɛ i kɛ Sedaa Puɛnti su. Be flɛ aniaan bian kun kɛ Klaransi Biti. Ɔ fin klɔ nga be flɛ i kɛ Misuri’n su. Ɔ seli kɛ: “Sran’m be kwlaa be wun blibli be kɛ aɲia’n i cɛn’n ju naan bé kɔ́ i bo.” Aniaan 6.000 tra su be trannin  aɲia sɔ’n i bo. Be nga be bali’n be tra be nga aniaan’m be sunnzunnin kɛ bé bá bɔbɔ. Aɲia sɔ’n i bo’n, be yoli sran 200 tra su be batɛmun nzue nga be flɛ i kɛ Erie’n i nun.

Aɲia sɔ’n i cɛn ba nnun su’n, kɛ aniaan bian Ritɛrfɔdu íjɔ nzra nun’n ɔ kannin fluwa uflɛuflɛ kun i ndɛ. Be flɛ fluwa sɔ’n kɛ “L’Âge d’Or.” * Fluwa sɔ’n nun’n, bé “wá kán sa nga be ju mɛn nun’n be ndɛ. Kpɛkun bé fá Ɲanmiɛn Ndɛ’n bé yíyí sa nga ti yɛ sa sɔ’m be ju’n, i nun.”

Be wlali jasin bofuɛ’m be kwlaa be fanngan kɛ be fa fluwa sɔ’n be bo jasin fɛ’n juejue su. Lɛtri kun nun’n, anuannzɛ’n yiyili wafa ng’ɔ fata kɛ be di junman sɔ’n i nun. Ɔ seli kɛ: “Ɔ fata kɛ jasin bofuɛ nga b’a yo be batɛmun’n be kwlaa be wun i wlɛ kɛ jasin fɛ bolɛ’n ɔ ti junman cinnjin kpa. Ɔ maan ɔ fata kɛ be yo like kwlaa nga be kwla yo naan b’a bo jasin fɛ’n b’a kle sran kwlakwla’n.” Kɛ ɔ yoli sɔ’n sran kpanngban kpa be miannin be ɲin be boli jasin fɛ’n i kpa. Ɔ maan Desanblu anglo nun’n, sran 50.000 tra su be klɛli be dunman naan anglo kwlaa nun’n, be fa fluwa sɔ’n wie ko man be.

Kɛ afuɛ 1919 wíe’n, nn Zoova i sufuɛ’m b’a siesie be wun kpa yɛ b’a fua kpa bé bó jasin fɛ’n i kpa trá laa’n. Asa ekun blɛ sɔ nun’n, nn Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ’m be ndɛ nga be kannin m’ɔ fata kɛ be kpɛn su e blɛ liɛ nun’n, be nun sunman b’a kpɛn su. I wie yɛle kɛ ndɛ ng’ɔ o Malasi 3:1-4 nun’n kpɛnnin su Zoova i sufuɛ’m be lika. Yɛle kɛ be niannin be yɛ be yoli be sanwun. Asa ekun’n, be fin “Babilɔnin klɔ dan’n” nun be fiteli kpɛkun Zezi kpali “junman difuɛ nanwlɛfuɛ m’ɔ si ngwlɛlɛ” * naan ɔ niɛn i sran’m be lika. (Mal. 3:1-4; Ngl. 18:2, 4; Mat. 24:45) I kwlaa sɔ’n kle kɛ Zoova i sufuɛ’m be kwla di junman nga Zoova kunndɛ kɛ be di’n i kpa siɛn’n.