1. (1) ?Ngue yɛ Ɲanmiɛn i sufuɛ’m be kunndɛ kɛ bé yó-ɔ? (2) ?Ngue ti-ɔ? (An nian Foto ng’ɔ o fluwa’n i bui’n su’n.)

ZEZI KLISI seli i sɔnnzɔnfuɛ’m be kɛ: “Amun wɔ, amun yo maan nvlenvle’m be kwlaa be nunfuɛ’m be kaci min sɔnnzɔnfuɛ.” (Mat. 28:19) Ɲanmiɛn i sufuɛ’m be kunndɛ kɛ bé sí wafa nga be kwla di junman sɔ’n be ‘guɛguɛ i bo’n.’ (2 Tim. 4:5) Afin ɔ ti cinnjin tra junman kwlaa, kpɛkun sran’m be ɲan su ye. Sanngɛ kɛ ɔ́ yó naan y’a ɲan blɛ y’a di junman sɔ’n kɛ nga e fa klo’n sa’n, ɔ timan pɔpɔ.

2. ?Ngue ti yɛ jasin fɛ bolɛ’n timan pɔpɔ manman e-ɔ?

² Ninnge cinnjin wie’m be fa e blɛ kpanngban. I wie yɛle kɛ ɔ fata kɛ e di junman naan y’a kwla nian e bɔbɔ nin e awlofuɛ’m be lika. Wie liɛ kusu’n, tukpacɛ’n kle e yalɛ, annzɛ sa wie’m be ti’n, e wla bo e wun. Aniaan wie’m b’a yo oke, yɛ be kwlá yoman ninnge mun kɛ laa’n sa kun. ?Ɔ maan, é yó sɛ naan y’a tu e klun y’a bo jasin fɛ’n i kpa?

3. ?Ngue like yɛ Matie 13:23 kle e-ɔ?

³ Sɛ sa ng’ɔ o e su’n ti’n, e kwlá diman Zoova i junman’n i kpa kun’n, nán maan e sa sin bubu e. Zezi si kɛ junman nga i sɔnnzɔnfuɛ kun di’n, ɔ nin uflɛ liɛ’n be su yoman kun. (An kanngan Matie 13:23 nun.) Kɛ e mian e ɲin e yo e liɛ nga e kwla yo’n, ɔ yo Zoova i fɛ. (Ebr. 6:10-12) Wie liɛ kusu’n, e wun kɛ e kwla bo jasin fɛ’n i kpa tra laa’n. ?Wafa sɛ yɛ e kwla kle kɛ jasin fɛ bolɛ junman’n ti e cinnjin tra like kwlaa-ɔ? ?É yó sɛ naan y’a si sran’m be like kle kpa? ?Kɛ be se kɛ sran kun tu i klun be bo jasin fɛ’n, i bo yɛle benin? Like suanlɛ nga nun’n, é wá tɛ́ kosan sɔ’m be su.

4. ?Kɛ be se kɛ sran kun tu i klun bo jasin fɛ’n, i bo yɛle benin?

⁴ Sran ng’ɔ tu i klun bo jasin fɛ’n, ɔ yo like kwlaa ng’ɔ  kwla yo naan w’a kan Ɲanmiɛn ndɛ w’a kle sran mun, naan w’a kle be like. Nán dɔ nga sran sɔ’n fa bo jasin fɛ’n i ngunmin yɛ ɔ ti Zoova i cinnjin-ɔn. Sanngɛ sa nga ti yɛ ɔ bo jasin fɛ’n, ɔ ti Zoova i cinnjin wie. Kɛ mɔ e klo Zoova nin e wiengu mun’n ti’n, e fa e “nguan kwlaa” e di Zoova i junman’n. * (Mar. 12:30, 31; Kol. 3:23) Yɛle kɛ Zoova i junman i dilɛ nun’n, e mian e ɲin e yo like kwlaa nga e kwla yo’n. Kɛ e wun i wlɛ kɛ jasin fɛ bolɛ’n ti cinnjin kpa’n, e mian e ɲin e bo e kle sran kpanngban.

5-6. ?Sran ng’ɔ leman blɛ kaka bɔbɔ’n, ɔ kwla tu i klun bo jasin fɛ’n? An fa sunnzun ase kun be yiyi nun.

⁵ Maan e fa sunnzun ase kun: Gbanflɛn kun klo gita bolɛ kpa. Kɛ ɔ ɲan blɛ kan cɛ’n, ɔ su bo. Cɛn kun’n, be seli i kɛ ɔ ko bo gita like diwlɛ kun nun Fue cɛn nin Mɔnnɛn cɛn naan bé túɛ i kalɛ. Sanngɛ sika nga be waan bé mɛ́n i’n, ɔ wun kɛ ɔ kwlá yomɛn i wun sa ye. I sɔ’n ti’n, kɛ ɔ fɛ i Kisie lele Ya cɛn’n, ɔ dili junman lika uflɛ. Sanngɛ like nga i awlɛn o su kpa’n, yɛle gita bolɛ. Ɔ kunndɛ kɛ ɔ́ sí i bo kpa naan cɛn wie lele’n, ɔ́ fá káci i junman mlɔnmlɔn. Kannzɛ ɔ nin a ɲɛnmɛn i sɔ liɛ’n i wun atin’n, sanngɛ kɛ ɔ ɲan blɛ kan’n, ɔ bo gita’n.

⁶ I wafa kunngba’n, e kusu e kunndɛ kɛ é fá blɛ kaka é bó jasin fɛ’n. Afin e klo junman sɔ’n kpa, yɛ e mian e ɲin e kle sran’m be like kpa naan ndɛ’n wluwlu be wun. Sanngɛ atrɛkpa’n sa wie’m be ti’n, e kwlá diman junman sɔ’n i kpa kɛ nga e klo’n sa. Ninnge ng’ɔ fata kɛ e yo be’n, be sɔnnin. Ɔ maan atrɛkpa’n e kwla usa e wun kɛ: “?Wafa sɛ yɛ n kwla kle kɛ jasin fɛ bolɛ’n ti min cinnjin tra like kwlaa-ɔ?”

7-8. ?Wafa sɛ yɛ jasin fɛ’n i bolɛ nun’n, e kwla nian Zezi i ajalɛ’n su-ɔ?

⁷ Jasin fɛ’n i bolɛ nun’n, Zezi kleli e ajalɛ kpa. Like ng’ɔ yoli i cinnjin kpa’n,  yɛle Ɲanmiɛn i Famiɛn dilɛ’n i jasin fɛ’n i bolɛ. (Zan 4:34, 35) Ɔ nanti ɔli mmuammua kpa ko boli jasin fɛ’n kleli sran mun. Lika kwlaa ng’ɔ to sran mun’n, sɛ gua su o, annzɛ be awlo lɔ o, ɔ boli jasin fɛ’n kleli be. Like kwlaa nga Zezi yoli’n, ɔ yoli sɔ naan w’a kwla bo jasin fɛ’n.

⁸ E kwla mian e ɲin e nanti Zezi i ajalɛ’n su. Yɛle kɛ e kwla fa ajalɛ wie mun naan y’a kwla bo jasin fɛ’n lika kwlaa nga e ɲɛn i wun atin’n. Wie liɛ kusu’n, e yaci ninnge wie’m be yolɛ naan y’a kwla ɲan blɛ y’a bo jasin fɛ’n. (Mar. 6:31-34; 1 Piɛ. 2:21) E nun wie’m be ti Ngunmin atin bofuɛ annzɛ Titi atin bofuɛ annzɛ Cɛn kunngun atin bofuɛ. E nun wie mun ekun be suan aniɛn uflɛ, annzɛ be tu ko tran lika nga be mian jasin bofuɛ’m be wun lɔ’n nun. Aniaan kpanngban be kwlá diman junman sɔ mun wie, sanngɛ be mian be ɲin be yo be liɛ nga be kwla yo’n. Kannzɛ e kwla bo jasin fɛ’n dɔ kpanngban o, sɛ e kwlá yoman sɔ o, Zoova kunndɛ kɛ e mian e ɲin e yo e liɛ nga e kwla yo’n. Afin ɔ kunndɛ kɛ, kɛ é dí “jasin fɛ” bolɛ junman m’ɔ fa mannin e’n, e di aklunjuɛ.—1 Tim. 1:11; Mml. 30:11.

9. (1) ?Wafa sɛ yɛ Pɔlu kleli kɛ jasin fɛ bolɛ junman’n ti i cinnjin tra like kwlaa-ɔ? (2) ?Kɛ nga Sa Nga Be Yoli’n 28:16, 30, 31 fa kan sa’n, wafa sɛ yɛ Pɔlu buli jasin fɛ bolɛ’n niɔn?

⁹ Akoto Pɔlu kusu fali jasin fɛ bolɛ junman’n sieli i like kwlaa ɲrun. I lɛ nun’n, ɔ kle e ajalɛ kpa. Pɔlu ɔli Korɛnti lɔ ko dili Ngaliɛ difuɛ junman’n. I kpɛ nɲɔn su liɛ’n, kɛ mɔ sika w’a sɔnmɛn i sa nun’n ti’n, ɔ wuli tannin sua yoli i atɛ. Sanngɛ nán tannin sua wulɛ’n yɛ ɔ yoli i cinnjin-ɔn. Kɛ ɔ ko yo naan w’a ɲan sika kan w’a fa niɛn i wun lika’n naan w’a kwla bo jasin fɛ’n, i ti yɛ ɔ dili junman sɔ’n niɔn. W’a kunndɛman kɛ Korɛnti lɔ Klisifuɛ mun yɛ be niɛn i lika-ɔ. (2 Kor. 11:7) Kannzɛ bɔbɔ Pɔlu di junman’n, sanngɛ jasin fɛ bolɛ’n yɛ ɔ yoli i cinnjin-ɔn. Wunmiɛn-lolɛ-cɛn kwlaa nun’n ɔ ko boli jasin fɛ’n. Kɛ aniaan’m be ukɛli i mɔ i sa nun yoli fɛ kan’n, ɔ kwla tuli i klun boli jasin fɛ’n i kpa ekun. Ɔ “fɛli i wun wlali ndɛ’n i kanlɛ nun mlɔnmlɔn. Ɔ yiyili Ɲanmiɛn ndɛ’n nun weinwein kleli Zuifu mun naan be wun i wlɛ kɛ Zezi yɛ ɔ ti Klisi’n niɔn.” (Yol. 18:3-5; 2 Kor. 11:9.) Kɛ be wlɛli i bisua afuɛ nɲɔn Rɔmun lɔ bɔbɔ’n, ɔ boli jasin fɛ’n kleli be nga be bɛ i osu nianlɛ. Kpɛkun ɔ klɛli lɛtri kpanngban blɛ sɔ’n nun. (An kanngan Sa Nga Be Yoli’n 28:16, 30, 31 nun.) Pɔlu w’a manman like wie fi atin naan ɔ tɛnndɛn i ɲrun jasin fɛ’n i bolɛ nun. Ɔ seli kɛ: “Kɛ mɔ Ɲanmiɛn [...] fali junman sɔ’n wlali e sa nun’n ti’n, e yacimɛn i dilɛ.” (2 Kor. 4:1) Kɛ Pɔlu sa’n, kannzɛ e di junman bɔbɔ’n, sanngɛ e kwla kle kɛ jasin fɛ bolɛ junman’n ti e cinnjin tra like kwlaa.

10-11. ?Ngue yɛ ɔ kle kɛ kannzɛ a ti tukpacifuɛ’n, sanngɛ a kwla tu ɔ klun bo jasin fɛ’n niɔn?

¹⁰ Sɛ kpɛnngbɛn yolɛ’n ti’n, annzɛ tukpacɛ wie ti’n, a kwlá boman jasin fɛ’n awloawlo’m be nun’n, a kwla bo jasin fɛ wafa uflɛ. Klisifuɛ klikli’m be boli jasin fɛ’n lika fanunfanun nun. Be boli i awloawlo’m be nun, nin nzra nun ɔ nin lika kwlaa nga be kwla to sran lɛ’n. (Yol. 17:17; 20:20) I sɔ’n ti’n, sɛ nantilɛ’n ti kekle ɔ sa nun’n, a kwla ko tran lika kun mɔ sran’m be ta lɛ sin kpa’n, kpɛkun a bo jasin fɛ’n kle be nga be sin lɛ’n. Sɛ a kɔ lika wie’n, a kwla bo jasin fɛ’n kle be nga a to be’n. Asa ekun’n, a kwla bo jasin fɛ’n telefɔnun nun, annzɛ a kwla klɛ sran’m be fluwa. Jasin bofuɛ kpanngban nga be kwlaman nun mɔ be kwlá boman jasin fɛ’n  awloawlo’m be nun’n, be fɛ i sɔ’n ajalɛ’n wie. Kɛ be yo sɔ’n, be di aklunjuɛ.

¹¹ Kannzɛ a ti tukpacifuɛ’n, sanngɛ a kwla tu ɔ klun bo jasin fɛ’n. Akoto Pɔlu i su ndɛ’n kle sɔ weiin’n. Ɔ seli kɛ: “Sa kwlaa nun’n, sran ng’ɔ man min tinmin’n ti’n, n le wunmiɛn.” (Fp. 4:13) Kɛ ɔ́ dí Ngaliɛ difuɛ junman’n, blɛ wie nun’n ɔ tɔli tukpacɛ. Sanngɛ Ɲanmiɛn fanngan nun’n, ɔ kwla boli jasin fɛ’n titi. Ɔ maan, ɔ seli Galasifuɛ’m be kɛ: “Amun si kɛ kpɛ klikli nga ń bó jasin fɛ’n ń klé amun’n, tukpacɛ m’ɔ tɔli min su’n ti yɛ n kwla yoli sɔ-ɔ.” (Gal. 4:13) I wafa kunngba’n, sɛ tukpacɛ wie ti’n a kɔ dɔɔtrɔ’n, a kwla bo jasin fɛ’n kle dɔɔtrɔfuɛ mun nin be nga be di junman dɔɔtrɔ lɔ’n. Afin sran sɔ’m be junman’n ti’n, jasin bofuɛ onga’m be toman be.

12. ?Kɛ Zezi se kɛ maan e ɲinma’n tran like kun su trele’n i bo’n yɛle benin?

¹² Cɛn kun’n, Zezi seli kɛ: “Be wunnɛn’n i kannin’n yɛle be ɲinma’n. Ɔ maan sɛ ɔ ɲinma’n wo like kun su trele’n, ɔ wunnɛn wunmuan’n kpája.” (Mat. 6:22) Ndɛ nga Zezi waan ɔ́ kán’n yɛle kɛ nán e siesie e ɲin nɲɔnnɲɔn, sanngɛ e fa e ɲin e sie i like trele kun su e yo. Zezi bɔbɔ nantili ndɛ ng’ɔ kannin’n su. Yɛle kɛ ɔ fɛli i ɲin sieli i jasin fɛ bolɛ’n su titi. Kpɛkun ɔ wlɛli i sɔnnzɔnfuɛ’m be fanngan kɛ maan Zoova i sulɛ’n nin i Famiɛn dilɛ’n, ɔ yo be cinnjin. Kɛ Zezi sa’n maan e “dun mmua kunndɛ Ɲanmiɛn i Famiɛn diwlɛ’n nin i sa nuan su sɛsɛsɛ yolɛ’n titi.” (Mat. 6:33)  Yɛle kɛ maan jasin fɛ bolɛ junman’n yo e cinnjin tra like kwlaa. Sɛ e yo sɔ’n, é klé kɛ e nian Zezi i ajalɛ’n su.

13. ?Ngue yɛ e kwla yo naan y’a fa e ɲin y’a sie i jasin fɛ bolɛ’n su kpa-ɔ?

¹³ Sɛ e kunndɛ kɛ é síe e ɲin jasin fɛ bolɛ’n su kpa’n, ɔ fata kɛ e kpɛ blɛ nga e fa yo ninnge nga be timan cinnjin’n su. I liɛ’n, é ɲán blɛ é úka sran mun naan be si Zoova naan be klo i. * I wie yɛle kɛ sɛ junman nga e di’n fa e blɛ’n i dan lika’n, e kwla fa ajalɛ wie mun naan kɛ ɔ́ fɛ́ i Kisie lele m’ɔ́ fá jú Mɔnnɛn’n y’a ɲan blɛ y’a bo jasin fɛ’n i kpa. Asa ekun’n, e kwla kpɛ blɛ nga e fa yiyi e su’n i sin.

14. ?Ngue yɛ aniaan bian kun nin i yi be yoli naan b’a ɲan blɛ kaka b’a bo jasin fɛ’n niɔn?

¹⁴ Be flɛ bian kun kɛ Eliasi. Ɔ nin i yi be miannin be ɲin be fali ajalɛ wie mun naan b’a kwla fa be ɲin b’a sie i jasin fɛ bolɛ’n su kpa. Bian’n seli kɛ: “E ja nun lɛ’n, e kwlá diman atin bolɛ junman’n. Sanngɛ e fali ajalɛ wie mun naan y’a ɲan blɛ y’a bo jasin fɛ’n. I wie yɛle kɛ e yacili ninnge’m be totolɛ ngbɛnngbɛn’n, kpɛkun e kpɛli blɛ nga e fa yiyi e su’n i sin. Asa ekun’n, e seli e junman su kpɛn’m be kɛ be man e blɛ kan. Kɛ e yoli sɔ’n, e ɲannin blɛ kaka. I sɔ’n ti’n, e kwla boli jasin fɛ’n nnɔsua. Kpɛkun, e kleli sran kaka be Biblu’n nun like. I kpa bɔbɔ’n, anglo kun nun’n e fali cɛn nɲɔn lemɔcuɛ afiɛn’n nun e boli jasin fɛ’n. I kwlaa sɔ’n ti’n, e klun jɔli dan kpa.”

15-16. ?Kɛ nga 1 Timote 4:13, 15 fa kan sa’n, ngue yɛ é yó naan y’a si jasin fɛ’n i bo kpa-ɔ? (An nian kuku nga be flɛ i kɛ “ Like nga a kwla yo naan w’a tu ɔ klun w’a bo jasin fɛ’n” nun.)

¹⁵ Like kun ekun nga e kwla yo naan  y’a tu e klun y’a bo jasin fɛ’n i kpa’n, yɛle kɛ e mian e ɲin naan e si i bo kpa. Junman wie o lɛ’n, kɛ ɔ ko yo naan sran’m be sa w’a tɔ nun kpa’n, be kle be i su like kpɛ sunman. Kɛ jasin fɛ bolɛ junman’n ti sɔ wie-ɔ. Ɔ fata kɛ e suɛn i bolɛ titi naan y’a si i bo kpa.—Nya. 1:5; An kanngan 1 Timote 4:13, 15 nun.

¹⁶ ?É yó sɛ naan y’a si jasin fɛ’n i bo kpa? I lɛ nun’n, aɲia nga e yo i lemɔcuɛ afiɛn’n kwla uka e. Afin aɲia sɔ’n i bo’n, be kle e wafa nga e kwla bo jasin fɛ’n i kpa tra laa’n. I sɔ’n ti’n, maan e fa e ɲin e sie i afɔtuɛ kwlaa nga be man e lɔ’n, su kpa. Kɛ aɲia’n i tinngɛfuɛ’n ɔ́ mán suklu ba’m be afɔtuɛ’n, maan e sie e su kpa. Kpɛkun kɛ é bó jasin fɛ’n, maan e nanti afɔtuɛ sɔ’m be su. Asa ekun’n, maan e nin aniaan nga be si jasin fɛ’n i bo kpa’n, e bo jasin fɛ’n likawlɛ. Ɔ kwla yo e jasin bolɛ akpasua’n i sunianfuɛ’n, annzɛ atin bofuɛ kun, annzɛ kusu akpasua sunianfuɛ’n. Asa ekun’n, maan e fa ninnge nga e fa kle sran’m be Biblu’n nun like titi’n, e bo jasin fɛ’n titi. Sɛ e yo sɔ’n, é sí jasin fɛ’n i bo, kpɛkun é sí sran’m be like kle. Ɔ maan, jasin fɛ’n bolɛ’n yó e fɛ.

17. ?Sɛ e tu e klun e bo jasin fɛ’n, i su ye benin yɛ é ɲɛ́n i-ɔ?

¹⁷ Kɛ Zoova man e atin kɛ e nin i ‘e di junman’n’ ɔ yo e fɛ dan. (1 Kor. 3:9) Asa ekun’n, kɛ e “wun ninnge nga be ti cinnjin kpa’n be wlɛ” mɔ e mian e ɲin e bo jasin fɛ’n, e “su Anannganman aklunjuɛ su.” (Fp. 1:10; Jue. 100:2) Kɛ mɔ e nin Ɲanmiɛn yɛ e di junman’n ti’n, kannzɛ sa nga be o e su’n be ti sɛ ti sɛ’n, e kwla lafi su kɛ ɔ́ mán e wunmiɛn naan y’a kwla di i junman’n titi. (2 Kor. 4:1, 7; 6:4) Sɛ e tu e klun e yo e liɛ nga e kwla yo’n, kannzɛ ɔ ti kaan o annzɛ ɔ ti dan o, é “dí aklunjuɛ.” (Gal. 6:4) Kɛ e tu e klun e bo jasin kusu’n, e yi i nglo kɛ e klo Zoova nin e wiengu mun. Asa ekun’n, ‘e de e bɔbɔ e wun, yɛ e de be nga be ti e ndɛ’n.”—1 Tim. 4:16.