Kɔ i nun ndɛ'n su trele

Kɔ like ng'ɔ o fluwa'n nun'n su trele

?Sran’m be kplo nun ninnge’m be su junman dilɛ’n kwla yo naan b’a cɛ nguan nun’n b’a tra laa’n?

Sran’m be kunndɛman kɛ bé wú

Sran’m be kunndɛman kɛ bé wú

“M buli junman nga Nyanmiɛn fa mannin klɔ sran’m be kɛ be di’n i akunndan n niannin. Sa kun ng’ɔ o sa’n, sɛ i blɛ ko ju’n, Nyanmiɛn nian su yo i sɛsɛsɛ. Nyanmiɛn bɔbɔ yɛ maan e si like ng’ɔ lɛ-man bo bolɛ nin awieliɛ nin-ɔn. Sanngɛ sa nga Nyanmiɛn yo’n, kɛ ɔ fin i bo bolɛ’n nun lele b’ɔ́ fá jú i awieliɛ’n, sran si-mɛn i bo.”​Akunndanfuɛ’n 3:10, 11.

NDƐ nga Famiɛn Salomɔn kɛnnin i lɛ’n, ɔ yi wafa nga klɔ sran’m be wun yo be’n i nglo weiin. Kɛ mɔ sran’m be cɛman naan b’a wu ti’n, kɛ ɔ fɛ i laa lele andɛ’n, sran’m be te kunndɛ like nga be ko yo naan b’a wuman’n.

I wie yɛle Sumeriɛn’m be famiɛn kun mɔ be flɛ i kɛ Gilgamɛsi’n i liɛ’n. Sran’m be kannin famiɛn sɔ’n i su ndɛ sunman. Be nun wie’m be waan famiɛn sɔ’n kunndɛman kɛ ɔ́ wú ti’n, ɔ tuli ajalɛ ɔli lika mmuammua kpa ko kunndɛli like ng’ɔ kwla ukɛ i naan w’a wuman’n. Sanngɛ i kwlaa sɔ’n yoli ngbɛn. Afin w’a wunman like fi.

Lalafuɛ siansifuɛ kun o i junman diwlɛ nun

Laa Sinua’m be famiɛn’m be kusu be kunndɛli kɛ bé kwlá wie’n. I sɔ’n ti’n be kunndɛli ayre nga be nɔn be su wuman’n. Ɔ maan, be sanngannin ayre mun lele ɔ kacili bɔyre be sa nun. Atrɛkpa’n ayre sɔ’m be nun kun yɛ ɔ kunnin Sinua’m be famiɛn wie mun-ɔn. Afuɛ 500 nin afuɛ 1500 Klisifuɛ’m be blɛ su’n, be afiɛn nun’n, Abloki lɔ fluwa sifuɛ wie’m be waan bé yó naan sran’m be kwla di sika ɔkwlɛ’n. Afin be se be wun kɛ, kɛ mɔ sika ɔkwlɛ’n diman annganblalɛ ti’n, ɔ kwla yo maan sran’m be cɛ kpa naan b’a wu.

Andɛ kusu’n, fluwa sifuɛ wie’m be kunndɛ kɛ bé sí like nga ti yɛ sran’m be yo kpɛnngbɛn mɔ be wu’n. Like nga fluwa sifuɛ sɔ’m be yo’n ɔ kle kɛ, kɛ ɔ fɛ i laa lele andɛ’n, sran’m be te kunndɛ like nga be kwla yo naan b’a yoman kpɛnngbɛn kpɛkun b’a wuman’n. ?Sanngɛ kɛ be kunndɛli like sɔ’n lele’n, i bo’n guali sɛ?

“NYANMIƐN BƆBƆ YƐ MAAN E SI LIKE NG’Ɔ LƐMAN BO BOLƐ NIN AWIELIƐ NIN-ƆN.”​—AKUNNDANFUƐ’N 3:10, 11.

SRAN’M BE KUNNDƐ KƐ BÉ SÍ LIKE NGA TI YƐ BE YO KPƐNNGBƐN’N

Fluwa sifuɛ’m be nuan sɛman like nga ti yɛ sran’m be yo kpɛnngbɛn kpɛkun be wu’n, i su kaan sa. Koko nun wa’n, siansifuɛ wie’m be kwla yoli maan klɔ sran nin nnɛn’m be kplo nun ninnge wie’m be cɛli kpa ka naan b’a wu. Kɛ mɔ be kwla yoli sɔ’n ti’n, aɲanbeunfuɛ wie’m be mannin siansifuɛ sɔ’m be sika naan be kunndɛ like nga ti yɛ sran wu’n. ?I lɛ nun’n, ngue yɛ siansifuɛ sɔ’m be yoli-ɔ?

Siansifuɛ’m be waan bé yó naan sran cɛ nguan nun. Siansifuɛ’m be waan e kplo nun ninnge wie’m be ti yɛ e yo kpɛnngbɛn-ɔn. Be waan kɛ e kplo nun ninnge sɔ’m be wu’n, uflɛ sin be osu. Be yo sɔ lele kpɛkun cɛn kun’n, be kwlá yoman sɔ kun. Kɛ ɔ ko yo sɔ’n nn kpɛnngbɛn’n yolɛ’n w’a bo i bo.

Be flɛ siansifuɛ kun kɛ Elizabɛti Blakibɛnin. Siansifuɛ sɔ’n ɔ nin i wiengu junman difuɛ’m be wunnin e kplo nun like kun m’ɔ kwla yo naan sran’m b’a yoman kpɛnngbɛn ndɛndɛ’n. I sɔ’n ti’n afuɛ 2009 nun’n, be mannin be sa su. Sanngɛ be dili i nanwlɛ kɛ e kplo nun like sɔ’n ɔ kwlá yoman naan sran’m b’a cɛ nguan nun b’a tra laa’n.

Kɛ ɔ ko yo naan sran’m b’a yoman kpɛnngbɛn kun’n, siansifuɛ’m be dili e kplo nun ninnge wie’m be su junman. Be waan kɛ e kplo nun ninnge sɔ’m be wu mɔ uflɛ kwlá kaciman be kun’n, i sɔ’n kwla yo maan e lika wie yo e ya kpɛkun e tɔ tukpacɛ. Koko nun wa’n, Aflansi lɔ siansifuɛ wie’m be fali kpɛnngbɛn wie’m be kplo nun ninnge sɔ mun kpɛkun be dili su junman. Ɔ maan kɛ be kplo nun ninnge sɔ’m be wuli’n, uflɛ kwla sinnin be osu. Siansifuɛ sɔ’m be su kpɛn’n mɔ be flɛ i kɛ Zan-Maaki Lemɛtri’n ɔ seli kɛ like nga be kwla yoli i lɛ’n, ɔ kle kɛ sran’m be kwla yo maan e kplo nun ninnge’m be yaci kpɛnngbɛn yolɛ.

?SIANSIFUƐ’M BE KWLA YO NAAN SRAN’M B’A WUMAN KUN?

Siansifuɛ wie’m be di i nanwlɛ kɛ kannzɛ sran’m be yo be wun ayre naan b’a yoman kpɛnngbɛn’n, sanngɛ i sɔ’n su yoman naan b’a cɛ nguan nun b’a tra laa’n. Sanngɛ kɛ ɔ fɛ i afuɛ 1800 nun lele m’ɔ́ fá jú andɛ’n, sran’m be cɛ nguan nun kan tra laa’n. Afin be yo be wun sanwunsanwun yɛ be nɔn ayre wie mun naan b’a tɔman tukpacɛ. Asa ekun’n dɔɔtrɔfuɛ’m b’a yi tukpacɛ suman be ayre fanunfanun. Ɔ nin i sɔ’n ngba’n, fluwa sifuɛ wie’m be waan kannzɛ sran’m bé yó sɛ yó sɛ be su kwlá cɛman kɛ lalafuɛ nun sran mun sa.

I afuɛ kɔe 3.500 yɛ Moizi m’ɔ ti Ɲanmiɛn i sufuɛ’n ɔ seli kɛ: “Sɛ be waan y’a cɛ o, wuun y’a di afuɛ ableso. Be nga be lɛ wunmiɛn kpa’n be kwla di afuɛ ablaɔcuɛ. Sanngɛ afɛ nin nyrɛnnɛn ngunmin yɛ e wun i ɔ. E nguan’n sin ndɛndɛ, wie’n fa e ndɛndɛ.” (Jue Mun 90:10) Ndɛ sɔ’n kle kɛ kannzɛ sran’m be mian be ɲin be yo like kwlaa nga be kwla yo naan b’a cɛ nguan’n nun’n, sanngɛ sran sunman be afuɛ nga be di naan b’a wu’n, ɔ traman nga Moizi kɛnnin i ndɛ lɛ’n.

Sanngɛ nnɛn wie mun nin waka wie’m be cɛ kpa ka naan b’a wu. Kɛ e fɛ i sɔ’n e sunnzun sran’m be liɛ’n, e wun kɛ sran’m be cɛman mlɔnmlɔn. Ɔ maan e kwla usa e wun kɛ: ?Ɲanmiɛn boli sran’m be kɛ be di afuɛ 70 annzɛ 80 cɛ?