1. ?Ngue yɛ e kwlakwla e kunndɛ kɛ e osufuɛ’m be yo-ɔ?

ANIAAN bla kun suan Polinin. * Ɔ seli kɛ: “Kɛ ɔ fin cɛn mɔ n sili ndɛ nanwlɛ’n, n kunndɛli kɛ e nin min osufuɛ mun e tran mɛn klanman’n nun. N kunndɛli kpa kɛ min wun’n ɔ nin e wa yasua’n be su Zoova wie.” Sɛ amun osufuɛ’m be suman Zoova’n, atrɛkpa’n amun wun yo amun kɛ Polinin liɛ’n sa.

2. ?Kosan benin mun yɛ é wá tɛ́ be su like suanlɛ nga nun-ɔn?

² E kwlá mianman e osufuɛ’m be kɛ be sɔ jasin fɛ nga e bo’n nun. Sanngɛ e kwla uka be blɛblɛ naan be sɔ jasin fɛ’n nun klanman. (2 Tim. 3:14, 15) ?Ngue ti yɛ ɔ fata kɛ e bo jasin fɛ’n e kle e osufuɛ mun-ɔn? ?Ngue ti yɛ ɔ fata kɛ e mian e ɲin naan e wun wafa nga be wun yo be’n, i wlɛ-ɔ? ?Ngue yɛ e kwla yo naan e osufuɛ’m b’a klo Zoova kɛ e sa-ɔ? ?Wafa sɛ yɛ aniaan’m be kwla uka e osufuɛ mun-ɔn? Like suanlɛ nga nun’n, é wá tɛ́ kosan sɔ’m be su.

3. ?Kɛ nga 2 Piɛli 3:9 fa kan’n sa’n, ngue ti yɛ ɔ fata kɛ e bo jasin fɛ’n e kle e osufuɛ mun-ɔn?

³ Ɔ ka kan’n, Zoova núnnún mɛn tɛ nga. Blɛ sɔ nun’n, “be kwlaa nga be nin nguan m’ɔ leman awieliɛ’n fata’n” be ngunmin cɛ yɛ bé fíte nun-ɔn. (Yol. 13:48) I sɔ’n ti’n, e mian e ɲin e bo jasin fɛ’n e kle be nga e siman be’n naan be su Zoova. Sanngɛ ɔ fataman kɛ e wla fi e osufuɛ’m be su. Afin Zoova “kunndɛman kɛ sran kun sa nunnun. Sanngɛ ɔ kunndɛ kɛ sran kwlaa kaci i akunndan’n.”​—An kanngan 2 Piɛli 3:9 nun.

4. ?Wie liɛ’n kɛ e waan é bó jasin fɛ’n é klé e osufuɛ mun’n, ngue yɛ e yo m’ɔ timan su-ɔ?

 ⁴ Ɔ fataman kɛ e wla fi su kɛ, kɛ é bó jasin fɛ’n, wafa nga e kan ndɛ e kle sran mun’n, wie liɛ’n ɔ ti su, wie liɛ kusu’n ɔ timan su. I wie yɛle kɛ kɛ é bó jasin fɛ’n é klé sran nga e siman be’n, e kan ndɛ’n i amanniɛn su. Sanngɛ kɛ ɔ ti e osufuɛ mun’n, wie liɛ’n e kanman ndɛ’n i amanniɛn su mlɔnmlɔn.

5. ?Sɛ e waan é bó jasin fɛ’n é klé e osufuɛ mun’n, afɔtuɛ benin yɛ ɔ fata kɛ e nanti su-ɔ?

⁵ Kɛ aniaan wie’m be bu kpɛ klikli nga be boli jasin fɛ’n kleli be osufuɛ mun’n i akunndan’n, ɔ yo be nsisɔ. Afin b’a siman ndɛ’n i kan. Akoto Pɔlu mannin Klisifuɛ’m be afɔtuɛ kun. Ɔ seli kɛ: “Maan ndɛ ng’ɔ fin amun nuan fite’n, ɔ yo fɛ kɛ b’a gua nun njin sa. I liɛ’n, amún sí wafa ng’ɔ fata kɛ amun tɛ sran kwlaa su’n.” (Kol. 4:5, 6) Sɛ e waan é bó jasin fɛ’n é klé e osufuɛ mun’n, ɔ fata kɛ e nanti afɔtuɛ sɔ’n su. Sɛ y’a yoman sɔ’n, ɔ cɛman naan y’a wɔ be safle.

6-7. ?Ngue ti yɛ ɔ ti cinnjin kɛ aniaan kun wun wafa nga i yi annzɛ i wun m’ɔ suman Zoova’n i wun fa yo i’n i wlɛ-ɔ? An fa sa kun yiyi nun.

⁶ Maan e mian e ɲin e wun wafa nga e osufuɛ’m be wun yo be’n i wlɛ. Polinin mɔ e kɛnnin i ndɛ’n, ɔ seli kɛ: “Kɛ e nin min wun’n é kókó yalɛ’n, Biblu’n nun ndɛ ngunmin yɛ n kan kle i-ɔ. E nin i e kokoman like uflɛ fi su yalɛ saan Ɲanmiɛn ndɛ’n.” Polinin i wun’n si Biblu’n nun ndɛ’n kan. Sanngɛ ɔ wunman ndɛ nga Polinin kan kle i’n, i wlɛ mlɔnmlɔn. I ɲrun’n, asɔnun ndɛ’n w’a di i yi’n i ti’n dan. Ɔ maan srɛ kunnin i. Ɔ bu i kɛ i yi’n w’a fɛ i wun w’a wlɛ i asɔnun tɛ wie nun naan ɔ́ wá wún i ɲrun.

⁷ Polinin dili i nanwlɛ kɛ kpɛ sunman’n ɔ nin aniaan mun yɛ be o-ɔ. I wie yɛle kɛ, kɛ ɔ kɔ aɲia’m be bo’n annzɛ kɛ ɔ kɔ jasin  fɛ bolɛ’n annzɛ aniaan’m be osu nianlɛ’n, ɔ baman ndɛ. Polinin bɔbɔ seli kɛ: “Blɛ sunman’n, kɛ min wun Weinin fin junman ba’n, ɔ toman min awlo lɛ. Ɔ maan i ɲrun yo i koun.” Kɛ ɔ́ kɔ́ i ɲrun’n, i sɔ’n boli Weinin i wla. Afin ɔ siman sran nga i yi nin be wlan’n. Yɛ ɔ yo i kɛ sran sɔ’m b’a yo i yi’n i cinnjin b’a trɛ i bɔbɔ sa. Kɛ ɔ yoli sɔ’n, Weinin seli Polinin kɛ sɛ w’a kacimɛn i ayeliɛ’n, ɔ́ yrɛ́ i. ?Kɛ amun niɛn i sa’n, wafa sɛ yɛ Polinin kwla kle kɛ ɔ wun wafa nga i wun’n i wun yo i’n, i wlɛ-ɔ?

8. ?Kɛ nga 1 Piɛli 3:1, 2 fa kan’n sa’n, ngue su yɛ e osufuɛ’m be fa be ɲin be sie-ɔ?

⁸ Maan e kle be ajalɛ kpa. Ɔ ju wie’n, nán ndɛ nga e kan’n, i su yɛ e osufuɛ’m be fa be ɲin be sie-ɔ. Sanngɛ like nga e yo’n, i su yɛ be fa be ɲin be sie-ɔ. (An kanngan 1 Piɛli 3:1, 2 nun.) Polinin wa wunnin i sɔ’n i wlɛ. Ɔ maan ɔ seli kɛ: “N si kɛ Weinin klo i wa’n, yɛ ɔ klo min wie. Yɛ ɔ kunndɛman kɛ e yra. Sanngɛ kɛ ɔ seli min sɔ’n, n ma wunnin i wlɛ kɛ ɔ fata kɛ n nanti aja’n i su ndɛ nga Zoova kan’n su. N ma wunnin i wlɛ ekun kɛ ijɔlɛ kaka’n yoman sa ye. Sanngɛ ɔ fata kɛ min ayeliɛ’n yo kpa.” Kɛ ɔ fɛ i lɛ’n, Polinin w’a faman Ɲanmiɛn ndɛ’n w’a tintinmɛn i wun’n i wun kun. Sanngɛ ɔ nin i be wa kokoli ninnge uflɛ wie’m be su yalɛ. Kɛ Polinin yoli sɔ’n, i wun’n wa wunnin i kɛ i yi’n i nzuɛn’n su yo kpa tra laa’n. Yɛ be wa’n kusu i ɲin yi sran tra laa’n. (Nya. 31:18, 27, 28) Kɛ Weinin wunnin i kɛ Ɲanmiɛn ndɛ’n su ukɛ i awlofuɛ mun’n, ɔ fɛli i su sieli i Ɲanmiɛn ndɛ nga be kan kle i’n, i bo siɛn’n.​—1 Kor. 7:12-14, 16.

9. ?Ngue ti yɛ ɔ fataman kɛ e yaci e osufuɛ’m be ukalɛ le-ɔ?

⁹ Nán e yaci e osufuɛ’m be ukalɛ le. Sran’m be ukalɛ nun’n, Zoova kle e ajalɛ kpa. Yɛle kɛ blɛ wie nun’n, ɔ sunmɛnnin i nuan  ijɔfuɛ mun i nvle’n nunfuɛ’m be sin kpɛ sunman. I waan ɔ́ yó sɔ naan be kaci be ayeliɛ’n naan be ɲan nguan. (Zer. 44:4) Akoto Pɔlu kusu seli Timote kɛ nán ɔ yaci sran’m be ukalɛ le. ?Ngue ti yɛ ɔ seli i sɔ-ɔ? I waan sɛ ɔ yo sɔ’n, ɔ́ dé i bɔbɔ i wun, yɛ ɔ́ dé be nga be ti i ndɛ’n. (1 Tim. 4:16) Kɛ mɔ e klo e osufuɛ mun ti’n, e kunndɛ kɛ be si ndɛ nanwlɛ’n. Polinin mɔ ekɛnnin i ndɛ’n, ɔ wa kacili i ayeliɛ’n. I sɔ’n ti’n, ɔ kwla ukɛli i awlofuɛ’m be kpa. Siɛn’n, i wun’n su Zoova. Kɛ é sé yɛ’n i wun’n ti asɔnun kpɛnngbɛn, yɛ be nɲɔn’n be ti atin bofuɛ.

10. ?Ngue ti yɛ ɔ fata kɛ e tra e awlɛn e osufuɛ’m be wun-ɔn?

¹⁰ Maan e tra e awlɛn e osufuɛ’m be wun. Kɛ e fa ajalɛ kɛ é sú Ɲanmiɛn mɔ e kaci e ayeliɛ’n ɔ nin e akunndan’n, wie liɛ’n ɔ yoman e osufuɛ’m be fɛ. Like klikli nga be sie i nzɔliɛ’n, yɛle kɛ e nin be diman cɛn mun kun yɛ e yoman politiki kun. I uflɛ nun’n, wie’m be fa ya e wun. (Mat. 10:35, 36) Sanngɛ ɔ fataman kɛ e sa sin bubu e. Afin sɛ y’a ukaman be naan b’a wunman like nga e lafi su siɛn’n i wlɛ’n, ɔ ti kɛ y’a di be jɔlɛ kɛ be liɛ’n, be nin nguan m’ɔ leman awieliɛ’n fataman sa. Kusu Zoova w’a manman e nun wie fi i e atin kɛ e di sran’m be jɔlɛ. Saan Zezi kunngba yɛ Zoova mɛnnin i sɔ yolɛ’n i wun atin-ɔn. (Zan 5:22) Sɛ e tra e awlɛn e uka e osufuɛ mun’n, atrɛkpa bé sɔ́ Ɲanmiɛn ndɛ nga e kan kle be’n i nun klanman.​—An nian kuku nga be flɛ i kɛ “ Maan e fa ninnge nga be o jw.org su’n e kle sran’m be like” nun.

11-13. ?Ngue like yɛ wafa nga Alisi nin i si nin i nin be trannin’n, ɔ kle e-ɔ?

¹¹ Maan e ɲin yi e osufuɛ mun. Sanngɛ Zoova i sulɛ’n nun’n, nán e kplin su kɛ be tanndan e ɲrun. (Nya. 15:2) Maan e kan bla kun mɔ be flɛ i kɛ Alisi’n i ndɛ. I si nin i nin be lafiman su kɛ Ɲanmiɛn o lɛ kpɛkun be yo politiki. Kɛ ɔ́ sí Zoova’n, nn ɔ tran klɔ uflɛ su. Ɔ si kɛ ɔ́ cɛ́-ɔ ɔ́ cɛ́ ngbɛn, saan ɔ́ kán asɔnun ng’ɔ kɔ nun’n, i ndɛ klé i si nin i nin. Alisi seli kɛ: “Sɛ ɔ waan á sú Zoova naan w’a boman su w’a kleman ɔ osufuɛ mun ndɛ nun’n, cɛn nga a kan kle be’n, i sɔ’n yó be ya dan.” I sɔ’n ti’n, ɔ klɛli i si nin i nin be fluwa. Fluwa sɔ’n nun’n, ɔ kannin Biblu’n nun ndɛ wie m’ɔ kwla yo be fɛ’n i ndɛ. I wie yɛle kɛ ɔ kannin Ɲanmiɛn nin sran klolɛ’n i ndɛ. Kpɛkun ɔ usali be wafa nga be bu ndɛ sɔ’n. (1 Kor. 13:1-13) Asa ekun’n, ɔ yoli be mo. Afin be tɛli i kpa, yɛ be niɛnnin i lika kpa. Kpɛkun ɔ ko mannin be ninnge wie mun. Kɛ ɔ ɔli i si nin i nin be osu nianlɛ’n, ɔ ukɛli i nin be dili awlo’n nun junman mun. Kpɛkun ɔ kannin ninnge ng’ɔ lafi su siɛn’n, i ndɛ kleli be. Sanngɛ w’a yoman be fɛ.

¹² Kɛ Alisi ɔli i si nin i nin be osu nianlɛ’n, ɔ kanngannin Biblu’n nun cɛn kwlakwla. Ɔ seli kɛ: “I sɔ mɔ n yoli’n ti’n, min manmin wunnin i wlɛ kɛ Ɲanmiɛn Ndɛ’n ti min cinnjin.” Blɛ sɔ’n nun’n, Alisi i si’n fali ajalɛ kɛ ɔ́ kánngan Biblu’n nun naan ɔ́ wún like nga ti yɛ i wa’n yoman ninnge’m be kɛ laa’n sa kun’n, i wlɛ kpa. Asa ekun’n, i waan ɔ́ yó sɔ naan ɔ́ wún ndɛ kun Biblu’n nun naan ɔ́ jrán su sé kɛ Biblu’n nun ndɛ’n timan nanwlɛ. Alisi seli kɛ: “N mannin min baba Biblu kun. Biblu sɔ nun’n, n klɛli ndɛ kun m’ɔ kwla wlɛ i fanngan-ɔn.” Kɛ Alisi i baba yoli sɔ’n, w’a wunman ndɛ kun m’ɔ kwla jran su se kɛ Biblu’n nun ndɛ’n timan nanwlɛ-ɔ. I kpa bɔbɔ’n ndɛ ng’ɔ kanngannin’n, ɔ wluwluli i wun.

¹³ Kannzɛ e osufuɛ’m be kle e yalɛ’n, sanngɛ nán e yaci Zoova i sulɛ le. (1 Kor. 4:12b) Alisi i nin’n kleli i yalɛ kpa. Ɔ seli kɛ: “Kɛ be yoli min batɛmun’n, min manmin seli min kɛ ‘n ti ba tɛ.’” ?Blɛ sɔ nun’n, ngue yɛ Alisi yoli-ɔ? Ɔ seli kɛ: “Kɛ min mannin seli min sɔ’n, m’an seman kɛ n su kanman Zoova i ndɛ n klemɛn i kun. Sanngɛ n yiyili nun kleli i kɛ min tiaun ajalɛ yɛ n fali-ɔ, naan n su yaciman Zoova i sulɛ.  I sin’n, n seli i kɛ n klo i naan i ndɛ lo min. Kɛ ɔ yoli sɔ’n, e nɲɔn’n e sunnin. I sin’n, n tɔnnin aliɛ fɛfɛ kpa kun n mɛnnin i. Kɛ ɔ́ kɔ́ i ɲrun’n, min manmin wa wunnin i wlɛ kɛ Biblu’n nun ndɛ’n i su nantilɛ’n ti’n, min ayeliɛ’n su yo kpa tra laa’n.”

14. ?Ngue ti yɛ sɛ e waan é yó like kun é mán Zoova naan e osufuɛ’m be se e kɛ nán e yo’n, ɔ fataman kɛ e kplin su-ɔ?

¹⁴ Ɔ ju wie’n, kwlaa naan e osufuɛ’m b’a wun i wlɛ kɛ ajalɛ nga e fɛli i kɛ é sú Zoova’n ti e cinnjin’n, ɔ kwla fa blɛ kan. I sɔ sa’n juli Alisi su. Kɛ ɔ fali ajalɛ kɛ ɔ diman suklu dan naan ɔ́ yó atin bofuɛ’n, i manmin sunnin ekun. Sanngɛ Alisi jrɛnnin i ajalɛ’n su kpa. I bɔbɔ seli kɛ: “Sɛ ɔ waan á yó like kun mán Zoova naan ɔ si nin ɔ nin be mian ɔ kɛ nán a yo naan a kplin su’n, be su yacimɛn i sɔ yolɛ le. Sanngɛ sɛ a kle be kɛ be ndɛ lo wɔ naan a jran ajalɛ nga a fa’n su kpa’n, be nun wie’m bé síe be su ɔ nuan bo.” Alisi bɔbɔ dili ndɛ ng’ɔ kannin’n su. Ɔ maan i bo guali klanman. Yɛle kɛ andɛ’n i si ti asɔnun kpɛnngbɛn, kpɛkun ɔ ti atin bofuɛ. Yɛ i nin kusu ti atin bofuɛ wie.

15. ?Kɛ nga Matie 5:14-16 ɔ nin 1 Piɛli 2:12 be fa kan’n sa’n, wafa sɛ yɛ sa kpa nga aniaan’m be yo’n kwla uka e osufuɛ mun-ɔn?

¹⁵ Kɛ Zoova ukɛ i sufuɛ mun mɔ be yo sa kpa’n, sran’m be sie i nzɔliɛ kpɛkun be bɛ i sulɛ wie. (An kanngan Matie 5:14-16; 1 Piɛli 2:12 nun.) I sɔ’n ti’n, sɛ ɔ wun annzɛ ɔ yi suman Zoova’n, yo maan ɔ fɛ i wun mantan aniaan mun. I sɔ yɛ Polinin mɔ e kɛnnin i ndɛ’n, ɔ yoli-ɔ. Ɔ yiali aniaan wie mun i awlo lɔ naan i wun’n si be.  I wun’n kannin wafa nga aniaan bian kun ukɛli i naan w’a si Zoova i Lalofuɛ’m be kpa’n, i ndɛ. Ɔ seli kɛ: “Cɛn kun’n, aniaan bian kun bali min osu nianlɛ. Kɛ ɔ bali’n, e niannin televiziɔn likawlɛ. Kɛ ɔ yoli sɔ’n, n seli min wun kɛ ‘kannzu be ti kɛ sran kwlaa sa.’”

16 ?Ngue ti yɛ ɔ fata kɛ e yia e osufuɛ mun aɲia’m be bo-ɔ?

¹⁶ Like kun ekun nga e kwla yo fa uka e osufuɛ mun’n, yɛle kɛ maan e yia be aɲia’m be bo. (1 Kor. 14:24, 25) Aɲia klikli nga Polinin i wun Weinin trɛnnin i bo’n, yɛle e Wla kpɛnlɛ aɲia’n. Like nga ti yɛ ɔ kwla trannin aɲia sɔ’n i bo’n, yɛle kɛ aɲia sɔ’n cɛman kpɛkun kɛ bé yó’n, nn w’a fin junman w’a jra. Weinin bɔbɔ seli kɛ: “Ndɛ nga be kɛnnin i cɛn sɔ’n nun’n, nɛ́n i ngba yɛ n wunnin i wlɛ-ɔ. Sanngɛ min wla w’a fiman wafa nga sran’m be sɔli min nun’n, i su. Be kwlaa be wa yoli min like. Wie’m be sunmannin min nun juejue su. N kwla se kɛ be ti sran kpa.” Kɛ Polinin kɔ aɲia’m be bo’n annzɛ ɔ kɔ jasin fɛ bolɛ’n, aniaan bian kun nin i yi be ukɛ i naan w’a nian i wa’n su. I sɔ’n ti’n, kɛ Weinin fali ajalɛ kɛ ɔ́ súan Biblu’n nun like’n, ɔ seli aniaan bian sɔ’n kɛ ɔ wa kle i like.

17. (1) ?Ngue ti yɛ ɔ fataman kɛ e bu e wun fɔ-ɔ? (2) ?Ngue ti yɛ ɔ fataman kɛ e bu i kɛ e osufuɛ’m be su kaciman Zoova sufuɛ le-ɔ?

¹⁷ E kwlakwla e kunndɛ kɛ e osufuɛ’m be su Zoova wie. Wie liɛ’n, kannzɛ e mian e ɲin e uka be sɛ, sanngɛ be kaciman Zoova i sufuɛ. Sɛ ɔ ti sɔ’n nán e bu e wun fɔ. I kwlaa yoli-o, e kwlá mianman sran kun kɛ ɔ su Zoova. Sanngɛ sɛ e osufuɛ’m be wun i kɛ Zoova i sulɛ’n man e aklunjuɛ’n, atrɛkpa’n i sɔ’n kwla yo maan be fa ajalɛ kpa. Asa ekun’n, e kwla srɛ Ɲanmiɛn e man e be. Kpɛkun maan e kan ndɛ e kle be amanniɛn su yɛ nán e yaci be ukalɛ le. (Yol. 20:20) Sɛ e mian e ɲin e uka e osufuɛ mun’n, Zoova yrá e su. Yɛle kɛ sɛ be ti ndɛ nga e kan’n, bé fíte nun.