Kɔ i nun ndɛ'n su trele

Kɔ like ng'ɔ o fluwa'n nun'n su trele

Aniaan bian Ritɛɛfɔdu nin aniaan ng’ɔ nin be ɔli Abloki’n.

Afuɛ 1920: I afuɛ ya kun yɛ

Afuɛ 1920: I afuɛ ya kun yɛ

AFUƐ 1920 nun’n, Zoova i sufuɛ’m be siesieli be wun kpa naan b’a kwla di junman ng’ɔ minndɛ be’n. I sɔ’n ti’n, afuɛ sɔ nun’n afuɛ nuan kun nun Biblu’n nun ndɛ mma nga be fali’n, yɛle: “Anannganman yɛ ɔ man min wunmiɛn dan’n niɔn.”—Jue Mun 118:14.

Zoova wlali jasin bofuɛ sɔ’m be fanngan kpa. Afuɛ sɔ nun’n, jasin bofuɛ mɔ blɛ sɔ nun be ti 225 be wa juli 350. Asa ekun’n, aniaan lele 8.000 tra su be fali be rapɔru ko mannin anuannzɛ’n. Kpɛ klikli nga bé yó sɔ’n yɛle ngalɛ’n. Kɛ be yoli sɔ’n, Zoova yrali be su kpa.

ANIAAN’M BE WA WLALI BE WUN ASE BE DILI JUNMAN KPA

Afuɛ 1920 Marsi i le 21 su’n, aniaan bian Zozɛfu Ritɛɛfɔdu mɔ blɛ sɔ’n nun’n ɔ dun Biblu’n nun like suanfuɛ’m be ɲrun’n, ɔ ijɔli nzra nun. Ndɛ ng’ɔ yiyili nun’n yɛ: “Des millions de personnes actuellement vivantes ne mourront jamais!” Biblu’n nun like suanfuɛ’m be miannin be ɲin be yiali sran kaka kpa naan be wa tie nzra nun ijɔlɛ sɔ’n. Be yoli aɲia sɔ’n Niyɔki lɔ anɔ yiwlɛ sua dan kun nun. Kpɛkun be fali sran’m be yialɛ fluwa kɔe 320.000 mannin sran mun.

Zronali kun m’ɔ kannin nzra nun ijɔlɛ nga be flɛ i kɛ “Des millions de personnes actuellement vivantes ne mourront jamais!” i ndɛ’n.

Wafa nga sran’m be sɔli yialɛ mɔ be yiali be’n nun’n, ɔ boli aniaan’m be nuan. Be nga be kwla wluli anɔ yiwlɛ sua’n nun’n, be ti sran 5.000 tra su. Yɛ sran 7.000 tra su be kali gua su lɔ. I sɔ’n ti’n, be klɛli i Sasafuɛ Tranwlɛ’n kun nun kɛ: “Aɲia nga Biblu’n nun like suanfuɛ’m be yoli be’n, nga sran kaka trɛnnin i bo’n, be nun kun yɛle ngalɛ’n.”

Kɛ mɔ aniaan’m be yiali sran kaka aɲia sɔ’n i bo’n ti’n, sran’m be wa sili be kpa. Blɛ sɔ’n nun’n, aniaan’m be siman kɛ ɔ fata kɛ be bo jasin fɛ’n i kpa tra ngalɛ’n. Sanngɛ wafa nga be tuli be klun be dili junman’n, ɔ yoli ɲɛnmɛn. Aniaan bla Ida Ɔmunsitɛdi m’ɔ boli aɲia’m be bo kɔlɛ bo afuɛ 1902 nun’n, ɔ seli kɛ: “E si kɛ Ɲanmiɛn wá yrá sran’m be su dan. Ɔ maan e boli jasin fɛ’n e kleli sran kwlaa nga e toli be’n.”

E BƆBƆ E WA YILI E FLUWA MUN

Kɛ ɔ ko yo naan aniaan’m b’a kwla ɲan fluwa mun’n, aniaan nga be o Betɛli lɔ’n be wa boli fluwa wie’m be yilɛ bo. Aniaan’m be wa toli fluwa yilɛ mannzin wie mun. Kpɛkun be sieli be Niyɔki lɔ sua kun mɔ be lue m’ɔ o Betɛli’n i wun koko lɛ’n i nun.

Leo Pele nin Waltɛɛ Kɛsilɛɛ be kannin junman nga be dili i Betɛli lɔ afuɛ 1920 Zanvie anglo’n nun’n, i ndɛ. Waltɛɛ seli kɛ: “Kɛ e juli lɔ cɛ’n, aniaan ng’ɔ nian fluwa yilɛ junman’n su’n seli e kɛ ɔ ka dɔ kun nin sin amindi jú. Sanngɛ amun ko di junman. Ɔ seli e kɛ e ko fa katɔn wie mun ngua lɔ e bla.”

Kɛ lika’n cɛnnin’n, sa ng’ɔ juli’n Leo kɛnnin i ndɛ. Ɔ seli kɛ: “Be seli e kɛ e ko wunnzin talɛ’m be wun. Nanwlɛ, junman sɔ’n i dilɛ’n yo be fiɛn kpa. Kusu n nin-a dimɛn i sɔ junman’n wie le. Sanngɛ kɛ m’ɔ ti Zoova i junman’n ti’n ɔ fata kɛ e di. Afin junman sɔ’n ti cinnjin.”

Mannzin nga be fa yili fluwa Sasafuɛ Tranwlɛ’n.

Kɛ ɔ dili lemɔcuɛ nɲɔn kun’n, aniaan wie mɔ be ba Betɛli lɔ junman difuɛ’m be bo suanlɛ’n, be wa yili fluwa Sasafuɛ Tranwlɛ’n. Afuɛ 1920 Fevrie 1, Sasafuɛ Tranwlɛ’n nga be yili’n ti akpi nsiɛn. Aniaan’m be flɛli fluwa yilɛ mannzin ng’ɔ o sua’n i ja ngua lɔ’n kɛ “alɛ kunlɛ mmeli.” Afuɛ 1920 Avrili i le 14 su’n, e boli fluwa “L’Âge d’Or” i yilɛ bo. Nanwlɛ, i sɔ’n kle kɛ Zoova yrali aniaan’m be ɲin mɔ be miannin be dili junman’n su kpa.

“E min’n i junman-ɔn. Ɔ maan ɔ ti cinnjin.”

“MAAN E NIN E WIENGU MUN E TRAN KLANMAN”

Zoova i sufuɛ’m be yo ninnge mun likawlɛ yɛ be bo ti kun. Sanngɛ afuɛ 1917 m’ɔ́ fá jú 1919 nun’n sa kekle wie’m be wa tɔli be su. Ɔ maan aniaan wie’m be jasoli anuannzɛ’n nun. ?Ngue yɛ be kwla yo fa uka be-ɔ?

Afuɛ 1920, Avrili 1 Sasafuɛ Tranwlɛ’n i ndɛ akpasua kun nun’n be yiyili ndɛ kun nun. Yɛle kɛ be seli be nga be tuli anuannzɛ’n nun’n be kɛ: “E lafi su kɛ be kwlaa nga be kunndɛ kɛ bé yó Zoova i klun sa’n, be wla fí like nga be yoli’n su. Kpɛkun bé fá be wun bé mántan Ɲanmiɛn i nvle’n nunfuɛ mun naan be nin be dí i junman’n likawlɛ ekun.”

Aniaan kpanngban be sɔli ndɛ sɔ’n nun klanman. Ɔ maan be sali be sin. Aniaan kun nin i yi be klɛli anuannzɛ’n i fluwa be seli kɛ: “Afuɛ ng’ɔ sinnin lɛ nun’n, y’a boman jasin fɛ’n. Sanngɛ kɛ e wun kɛ aniaan’m be boli jasin fɛ’n titi, nanwlɛ i sɔ’n yo e fɛ dan. I sɔ’n ti’n, y’a fua kpa kɛ e su yaciman jasin fɛ’n i bolɛ kun le.” Aniaan nga be sali be sin’n, junman kaka minndɛ be.

BE FALI FLUWA “ZG” CƐCƐLI SRAN MUN

Afuɛ 1920 Zuɛn i le 21 su’n, Biblu’n nun like suanfuɛ’m be fali fluwa “ZG” cɛcɛli sran mun. Fluwa “Le mystère de Dieu accompli”  * i nun ndɛ wie mun yɛ be o fluwa sɔ’n nun. Sanngɛ afuɛ 1918 nun’n, be seli kɛ nán be fa fluwa sɔ’n be cɛcɛ sran’m be kun. Ɔ maan aniaan’m be tiɛnnin i onga’n i nuan lika kun.

Be seli jasin bofuɛ nga be timan atin bofuɛ’n be kɛ be ko cɛcɛ fluwa sɔ’n wie. “Be kwlaa nga b’a yo be batɛmun’n, be kwla di junman sɔ’n wie be klun klo su. Dɔ nga su’n, ndɛ ng’ɔ fata kɛ sran kwlakwla kan’n yɛ: ‘Nga n si i’n,’ yɛle fluwa ZG i cɛcɛlɛ.” Aniaan bian Ɛdimɔndu Upɛɛ seli kpɛ klikli nga aniaan sunman bé bó jasin fɛ’n awloawlo’m be nun’n yɛle ngalɛ’n. Ɔ seli ekun kɛ: “Jasin fɛ bolɛ sɔ’n ti’n, kɛ be se kɛ maan e bo jasin fɛ’n lika kwlakwla’n, e wunnin i sɔ’n liɛ’n i wlɛ kpa.”

BE WA SIESIELI JASIN FƐ BOLƐ JUNMAN’N I UFLƐ ABLOKI LƆ

Alɛ Dan Klikli’n ti’n, aniaan’m be kwlá kanman ndɛ kleman be niaan nga be o nvle uflɛ nun’n. Kɛ mɔ aniaan bian Ritɛɛfɔdu kunndɛli kɛ ɔ́ wlá aniaan’m be fanngan ti’n, ɔ siesieli jasin fɛ bolɛ junman’n i uflɛ. Ɔ maan afuɛ 1920, Utu i le 12 su’n i bɔbɔ nin aniaan nnan ekun be tuli ajalɛ be ɔli Angle nin nvle uflɛ wie’m be nun.

Aniaan bian Ritɛɛfɔdu w’a ɔ Ezipti.

Kɛ aniaan bian Ritɛɛfɔdu juli Angle lɔ’n, Biblu’n nun like suanfuɛ’m be yoli aɲia dandan 3 nin asɔnun aɲia 12. Be nga be trannin aɲia kwlaa sɔ’m be bo’n be ti sran kɔe 50.000. Kɛ Sasafuɛ Tranwlɛ’n kán be ajalɛ tulɛ sɔ’n i ndɛ’n, ɔ seli kɛ: “Ɔ wlali aniaan’m be fanngan kpa. Ɔ maan be bo wa yoli kun. I sɔ’n ti’n be dili junman likawlɛ. Kpɛkun be nga be sa sin bubuli be’n be wa dili aklunjuɛ siɛn’n.” Kɛ aniaan bian Ritɛɛfɔdu juli Aflansi lɔ’n, ɔ flannin nzra nun ijɔlɛ nga be flɛ i kɛ “Des millions de personnes actuellement vivantes ne mourront jamais!” i nun. Kɛ ɔ́ bó ijɔlɛ bo’n, nn sran’m b’a yi lika’n piɛ. Asa ekun’n, sran 300 be kunndɛli kɛ bé sí ndɛ nun kpa ekun.

Fluwa kun m’ɔ kan aniaan bian Ritɛɛfɔdu i nzra nun ijɔlɛ nin lika ng’ɔ́ íjɔ nzra nun’n be ndɛ’n.

Kɛ lemɔcuɛ nɲɔn kun sinnin’n, aniaan wie’m be ɔli Atɛnin, nin Ezipti, nin Zerizalɛmun. Kɛ ɔ ko yo naan b’a kwla uka be nga Ɲanmiɛn ndɛ’n lo be lika sɔ’m be nun’n, aniaan bian Ritɛɛfɔdu seli kɛ be kpɛ e fluwa’m be siewlɛ kun ba klɔ nga be flɛ i Ramala m’ɔ o Zerizalɛmun klɔ’n i wun koko lɛ’n, i su. Kɛ ɔ sɛli i sin Abloki lɔ’n, ɔ yoli maan be takali biolo kun Abloki mɛn’n i afiɛn lɔ klɔ kun su. Kpɛkun ɔ yoli naan be kwla yi e fluwa mun klɔ sɔ’n su.

BE KANNIN LUFLE NGA BE BULI BE’N I NDƐ

Afuɛ 1920 Sɛptanblu nun’n, Biblu’n nun like suanfuɛ’m be yili fluwa “L’Âge d’Or” i 27 su’n. Fluwa sɔ’n nun’n, be kannin yalɛ nga be kleli aniaan mun afuɛ 1918 nun’n, i ndɛ. Aniaan’m be fali fluwa yilɛ mannzin nga be flɛli i kɛ “alɛ kunlɛ mmeli’n” be yili fluwa nglɛmun nin nnɔsua. Ɔ maan be yili fluwa miliɔn nnan tra su.

Kɛ be trali aniaan bla Ema Matinin i foto nga polisie’m be cili’n.

Be nga be kanngannin fluwa sɔ’n nun’n, be sili aniaan bla Ema Matinin i su ndɛ’n. Aniaan bla sɔ’n dili atin bolɛ junman’n klɔ nga be flɛ i kɛ San Bɛɛnadino su. Klɔ sɔ’n wo Kalifɔnin asa’n su lɔ. Afuɛ 1918 Marsi i le 17 su’n, Polisie be wa trali aniaan bla’n nin aniaan bian nsan mɔ be nin Biblu’n nun like suanfuɛ wie’m be su yo aɲia lika kun nun’n. Be flɛ aniaan sɔ’m be kɛ: Eduaa Amun, nin Eduaa Zilisi Sɔnanbɛɛji ɔ nin Sitevɛnin.

Be nga be trannin aɲia sɔ’n i bo’n, be nun kun liɛ’n nán Biblu’n nun like suanlɛ ti yɛ ɔ ɔli-ɔ. I bɔbɔ wa seli kɛ: “Awa i janunfuɛ wie mun yɛ be seli min kɛ n wɔ aɲia sɔ’n i bo-ɔ. N ɔli like nga be kwla jran su be sanman be’n i kunndɛlɛ.” W’a cɛman ɔ wunnin like sɔ’n kusu. Yɛle kɛ ɔ wunnin fluwa “Le mystère de Dieu accompli.” Kɛ ɔ dili le nɲɔn kun’n yɛ be wa trali aniaan bla Matinin nin aniaan bian nsan mun-ɔn. Be waan b’a fɔn mmla ng’ɔ tannin be kɛ nán be fa fluwa sɔ’n be cɛcɛ sran mun’n.

Kɛ be fali ndɛ’n be ɔli jɔlɛ difuɛ’m be ja su’n, ndɛ’n tɔli aniaan’m be su. Ɔ maan be waan be wla be bisua afuɛ nsan. Aniaan’m be fali ndɛ’n be ɔli jɔlɛ difuɛ’m be ja su kpɛ sunman, sanngɛ w’a yoman ye. Afuɛ 1920 Mɛ i le 17 su’n be ɔli jɔlɛ difuɛ’m be ja su ekun. W’a yoman ye ekun. Kpɛ kasiɛn nga bé kɔ́ jɔlɛ difuɛ’m be ja su’n yɛle ngalɛ’n. Sanngɛ w’a cɛman lika’n wa kacili.

Afuɛ 1920, Zuɛn i le 20 su’n aniaan bian Ritɛɛfɔdu kannin aniaan sɔ’m be ndɛ aɲia dan nga be yoli i San Flansiko lɔ’n i bo. Kɛ aniaan’m be tili ndɛ sɔ’n ɔ yoli be ya dan. Ɔ maan be klɛli fluwa be ko mannin Etazinin lɔ mɛn siefuɛ’n. Be seli kɛ: “E lafiman su kɛ wafa nga be trali aniaan bla Matinin be wlɛli i bisua lɛ’n, ɔ ti su kaan sa. Awa’n i janunfuɛ’m be suali aniaan bla’n i wun aya. I liɛ’n, bé ɲán ndɛ kun bé jrán su bé wlɛ́ i bisua. Nanwlɛ, like nga be yoli i lɛ’n w’a yoman kpa mlɔnmlɔn.”

Kɛ lika cɛnnin’n, Wudro Wilisɔnun mɔ blɛ sɔ nun’n i yɛ ɔ ti Etazinin nvle’n i siefuɛ’n, ɔ seli kɛ be yaci aniaan bla Matinin nin aniaan bian Eduaa Amun, nin Sɔnanbɛɛji ɔ nin Sitevɛnin be nun ndɛndɛ. Kɛ be nun yacilɛ’n yoli sa.

Kɛ afuɛ 1920 wá wíe’n, sa sunman tɔli be su. Sanngɛ sa sɔ’m be nun wie’m be ti’n be dili aklunjuɛ. I wie yɛle kɛ junman nga e ɲrun dinfuɛ’m be dili’n ɔli i ɲrun titi. Kpɛkun Biblu’n nun like suanfuɛ sɔ’m be miannin be ɲin be boli Ɲanmiɛn i Famiɛn dilɛ’n i jasin fɛ’n be kleli sran mun. Afin i kunngba cɛ yɛ ɔ kwla siesie sran’m be su sa mun-ɔn. (Mat. 24:14) Ɔ maan afuɛ 1921 nun’n, be wa fali be ɲin be sieli i Ɲanmiɛn i Famiɛn dilɛ’n i jasin fɛ bolɛ junman’n su kpa.

^ ndɛ kpɔlɛ 18 Fluwa “Le mystère de Dieu accompli” ɔ ti fluwa “Etude des Ecritures” i bue nso su’n. Fluwa “ZG” kusu’n, ɔ ti fluwa sɔ’n i bue kaan sa. Be klɛli i nun ndɛ’n afuɛ 1918 Marsi 1 Sasafuɛ Tranwlɛ’n nun. Fluwa “Le Phare de la Tour de Sion” i nzɔliɛ yɛle fluwa mma “Z.” Kpɛkun fluwa mma “G” kusu ti fluwa mma nga be fa klɛ ndɛ mma mun’n i nso su. Yɛ ɔ ti “Etude des Ecritures” i bue nso’n su’n i nzɔliɛ.