1-2. ?Ngue ti yɛ ɔ fata kɛ Klisifuɛ’m be kwlakwla be fa be ɲin be sie i be nga bé kɔ́ ɲanmiɛn su’n be cɛnlɛ’n su-ɔ?

BE NGA be su Zoova andɛ’n, be nun sunman be lafi su kɛ bé ɲán nguan m’ɔ leman awieliɛ’n asiɛ’n su wa. Yɛ be nga be kpali be sieli be ngunmin’n, be lafi su kɛ bé cɛ́n be naan bé kó tran ɲanmiɛn su lɔ. Klisifuɛ sɔ’m be kunndɛ kɛ bé sí wafa nga ɲanmiɛn su lɔ tranlɛ’n wá yó’n. ?Sanngɛ ngue ti yɛ ɔ fata kɛ be nga bé wá trán asiɛ’n su wa’n be si ndɛ sɔ’n nun wie-ɔ? Kɛ nga é wá wún i sa’n, kɛ bé wá cɛ́n be mɔ bé kɔ́ ɲanmiɛn su’n, be nga bé wá trán asiɛ’n su wa’n bé ɲán su ye. Ɔ maan kannzɛ e lafi su kɛ é kɔ́ ɲanmiɛn su-o, annzɛ kusu é trán asiɛ’n su wa-o, ɔ fata kɛ e si be nga bé kɔ́ ɲanmiɛn su’n be cɛnlɛ ndɛ’n nun kpa.

² Ɲanmiɛn maan Zezi i sɔnnzɔnfuɛ wie’m be klɛli be nga bé kɔ́ ɲanmiɛn su’n be su ndɛ. Akoto Zan seli kɛ: “Siɛn’n e ti Ɲanmiɛn i mma mun. Sanngɛ wafa nga é wá káci’n, be nin-a yimɛn i nglo. E si kɛ, kɛ ɔ́ wá yí i wun nglo’n, é káci kɛ i sa.” (1 Zan 3:2) Ɔ maan Klisifuɛ nga be kpali be sieli be ngunmin’n, be siman wafa nga ɲanmiɛn su lɔ tranlɛ’n wá yó’n. Sanngɛ be si kɛ, kɛ bé wá kɔ́ ɲanmiɛn su’n, bé wún Zoova. Biblu’n w’a kanman be nga bé kɔ́ ɲanmiɛn su’n be cɛnlɛ’n i su ndɛ kwlaa w’a kleman e. Sanngɛ akoto Pɔlu kɛnnin i su ndɛ wie mun. Kɛ Klisi wá núnnún “awa kwlaa nin be kwlaa nga be le kwlalɛ’n, ɔ nin be kwlaa nga be le tinmin’n” nn be nga be kpali be sieli be ngunmin’n, be kwlaa be o ɲanmiɛn su lɔ. Asa ekun’n, wie’n m’ɔ ti e kpɔfuɛ kasiɛn’n Zezi wá núnnún i wie. Kasiɛn su’n,  Zezi nin be nga be nin i dili famiɛn’n, bé wá ló be wun bé mán Zoova naan Zoova sie like kwlaa. (1 Kor. 15:24-28) Nanwlɛ, blɛ sɔ’n ɔ́ wá yó aklunjuɛ dilɛ blɛ. *

3. ?Kɛ nga 1 Korɛntifuɛ Mun 15:30-32 fa kan’n sa’n, ngue yɛ sran cɛnlɛ’n mɔ Pɔlu lafili su’n ukɛli i naan w’a yo-ɔ?

³ Kɛ mɔ Pɔlu lafili sran cɛnlɛ’n su ti’n, ɔ kwla jrannin sa kekle kwlaa nga be tɔli i su’n be ɲrun kekle. (An kanngan 1 Korɛntifuɛ Mun 15:30-32 nun.) I sɔ’n ti’n, ɔ seli Klisifuɛ nga be o Korɛnti lɔ’n be kɛ: “Cɛn kwlaa n wo wie nuan?” Asa ekun’n, ɔ seli kɛ: “E nin nnɛn wlɛfuɛ mun e tuli ngondin Efɛzi lɔ.” Atrɛkpa’n, ngondin nga sran’m be nin nnɛn’m be tu i Efɛzi lɔ’n i ndɛ yɛ Pɔlu kan-ɔn. (2 Kor. 1:8; 4:10; 11:23) Annzɛ kusu ɔ su kan Zifu mun nin sran wie mɔ be tɛnndɛnnin i ɲrun kɛ “nnɛn wlɛfuɛ” mun sa’n be ndɛ. (Yol. 19:26-34; 1 Kor. 16:9) I kwlaa yoli-o, sa sunman tɔli Pɔlu su. Sanngɛ ɔ lafili su kɛ cɛn wie lele’n ɔ́ dí aklunjuɛ.—2 Kor. 4:16-18.

4. ?Wafa sɛ yɛ sran cɛnlɛ’n i su lafilɛ’n ɔ wla Klisifuɛ’m be fanngan andɛ-ɔ? (An nian foto ng’ɔ o fluwa’n i bui’n su’n.)

⁴ Andɛ’n, lika’n w’a yo kekle kpa. Sa kekleekle’m be tɔ e niaan wie’m be su. Wie’m be kusu lika nga be tran lɛ’n be kun alɛ lɛ. Ɔ maan be klun titi be dɔ kwlaa su. Lika wie’m be nun’n, Zoova i sufuɛ’m be kwlá boman jasin fɛ’n fɔun nun. Ɔ nin i sɔ ngba’n, kannzɛ be wla be bisua-o, annzɛ be waan bé kún be bɔbɔ-o, sanngɛ be mian be ɲin be su Zoova titi. E niaan sɔ mɔ blɛ kekle nun’n be mian be ɲin be su Zoova’n, be kle e ajalɛ kpa. Kɛ bé klé aniaan’m be yalɛ sɔ’n srɛ kunman be. Afin be si kɛ kannzɛ be wu bɔbɔ’n Zoova i wla su fiman be su.

5. ?Akunndan tɛ benin yɛ ɔ kwla yo maan e su lafiman sran cɛnlɛ’n su kun-ɔn?

⁵ Pɔlu fali aniaan’m be ɲin sieli i akunndan mɔ sran’m be bu’n i su. Sran sɔ’m be se be wun kɛ: “Maan e di like, yɛ e nɔn nzan, afin ainman é wú.” Ɔ wlɛli i niaan’m be fanngan kɛ be nian be wun i sɔ akunndan bulɛ liɛ’n i lika. Nán Pɔlu blɛ su yɛ sran’m be boli akunndan sɔ’n i bulɛ bo-ɔ. Laa bɔbɔ’n, sran wie’m be buli i sɔ akunndan’n wie. Atrɛkpa’n, ayeliɛ nga Izraɛlifuɛ’m be yili i nglo mɔ Ezai 22:13 kɛn i ndɛ’n yɛ Pɔlu fa kɛnnin i ndɛ liɛ’n niɔn. Zoova i sulɛ’n w’a yoman be cinnjin. Sanngɛ mɛn dilɛ’n yɛ ɔ loli be-ɔ. Ɔ ti kɛ Izraɛlifuɛ sɔ’m be su se kɛ “maan e di mɛn dɔ nga su, afin e siman e wie cɛn.” Andɛ’n, akunndan kunngba’n yɛ sran sunman be bu-ɔ. Akunndan tɛ sɔ mɔ Izraɛlifuɛ’m be buli’n i bo nzuɛn nga be isali’n, Biblu’n kɛnnin i ndɛ.—2 Nyo. 36:15-20.

6. ?Sɛ e lafi sran cɛnlɛ su’n naan e waan é trá janvuɛ’n, ngue yɛ é yo-ɔ?

⁶ Kɛ mɔ e lafi su kɛ Zoova wá cɛ́n sran mun ti’n, kɛ é trá janvuɛ’n ɔ fata kɛ e kpa nun. I sɔ yɛ ɔ fata kɛ Klisifuɛ nga be o Korɛnti lɔ’n be yo-ɔ. Yɛle kɛ nán be tra be nga be lafiman sran cɛnlɛ’n su’n be janvuɛ. ?Ngue yɛ ndɛ sɔ’n kle e-ɔ? Sɛ e tra be nga mɛn dilɛ’n yɛ ɔ ti be cinnjin’n be janvuɛ’n, i bo su guaman kpa manman e. Yɛle kɛ e nzuɛn kpa’n, ɔ́ sáci yɛ be kwla su e bo naan e yo ninnge nga Ɲanmiɛn kloman be’n. I sɔ’n ti’n, Pɔlu seli Klisifuɛ nga be o Korɛnti lɔ’n be kɛ: “Maan amun wun sa wlɛ naan amun yo sa kpa, yɛ amun yaci sa tɛ yolɛ.”—1 Kor. 15:33, 34.

7. ?Kɛ nga 1 Korɛntifuɛ Mun 15:35-38 fa kan’n sa’n, sran cɛnlɛ’n i su kosan benin yɛ sran wie’m be usa-ɔ?

⁷ An kanngan 1 Korɛntifuɛ Mun 15:35-38 nun. Sɛ sran kun lafiman sran cɛnlɛ’n su naan ɔ kunndɛ kɛ be nga be lafi su’n be akunndan’n yo nɲɔnnɲɔn’n, ɔ kwla usa be kɛ: “?Wafa sɛ yɛ be nga be wuli’n bé cɛ́n-ɔn?” Ɔ fata kɛ e fa e ɲin e sie i wafa nga Pɔlu tɛli kosan sɔ’n su’n i su kpa. Afin andɛ’n, ndɛ nga sran kpanngban be kɛn i be nga be wuli’n be su’n, ɔ sɔnnin. ?Sanngɛ ngue ndɛ yɛ Biblu’n kan-ɔn?

8. ?Sunnzun ase benin yɛ ɔ kwla uka e naan y’a wun be nga bé kó trán ɲanmiɛn su lɔ’n be cɛnlɛ’n i wlɛ-ɔ?

⁸ Kɛ sran kun wu’n i wunnɛn saci. Sanngɛ Ɲanmiɛn m’ɔ yili like kwlaa’n, kɛ ɔ́ wá cɛ́n sran sɔ’n ɔ́ mɛ́n i wunnɛn uflɛ. (Bob. 1:1; 2:7) Pɔlu fali sunnzun ase kun fa kleli kɛ, kɛ Ɲanmiɛn wá cɛ́n sran mun’n, ɔ timan cinnjin kɛ ɔ cɛn be nin be wunnɛn kunngba nga be fa wuli’n. Maan e bu waka mma mɔ be lua’n i akunndan. Kɛ be lua’n ɔ fifi, ɔ ɲin kpɛkun ɔ kaci waka uflɛ. Waka sɔ’n nin i mma nga be luali’n be timan kun. Pɔlu fali sunnzun ase sɔ’n fa kleli kɛ e Yifuɛ’n kwla man sran kun m’ɔ wuli’n i wunnɛn kɛ nga i bɔbɔ fa “klo sa.”

9. ?Ngue ndɛ yɛ 1 Korɛntifuɛ Mun 15:39-41 ɔ kɛn i ninnge’m be wunnɛn’n su-ɔ?

⁹ An kanngan 1 Korɛntifuɛ Mun 15:39-41 nun. Pɔlu seli kɛ ninnge nga Ɲanmiɛn yili be’n be wunnɛn’n ti wafawafa. I wie yɛle kɛ ɔ le nannin’m be wunnɛn, ɔ le anunman’m be liɛ yɛ ɔ le jue’m be liɛ. Ɔ seli ekun kɛ wia’n nin anglo ba’n be timan kun yɛ “nzraama wie kpaja tra wie.” Kannzɛ e kwlá wunman ninnge sɔ mun e ɲinma nun’n, sanngɛ ndɛ nga Pɔlu kannin’n ti nanwlɛ. Fluwa sifuɛ wie’m be sieli i nzɔliɛ kɛ nzraama wie’m be ti dandan, wie’m be ti kanngan, wie’m be ti ɔkwlɛ, wie’m be ti ufue, yɛ wie’m be  kpaja kɛ wia’n sa. Pɔlu seli kɛ ‘ninnge nga be o ɲanmiɛn su lɔ’n be le be wunnɛn liɛ yɛ ninnge nga be o asiɛ’n su wa’n be le be liɛ.’ Ndɛ sɔ’n kle kɛ ɔ le klɔ sran wunnɛn yɛ ɔ le aolia nun sran’m be wunnɛn liɛ. Wunnɛn sɔ’n yɛ anzi’m be le i-ɔ.

10. ?Kɛ bé wá bé cɛ́n be nga bé kɔ́ ɲanmiɛn su’n, wunnɛn benin yɛ bé ɲɛ́n i-ɔ?

¹⁰ Kɛ Pɔlu fali sunnzun ase’n, i sin’n ɔ seli kɛ: “Kɛ be nga be wuli’n be cɛnlɛ’n wá yó sɔ-ɔ. Like m’ɔ saci’n yɛ be wlɛli i ase-ɔ. Sanngɛ kɛ be ko cɛn i’n, ɔ kwlá saciman kun.” E si kɛ, kɛ sran kun wu’n i wunnɛn’n saci kpɛkun ɔ sɛ i sin kaci fa ekun. (Bob. 3:19) ?Kɛ m’ɔ ti sɔ’n niɔn, ngue ti yɛ ‘kɛ be ko cɛn sran kun’n, ɔ kwlá saciman kun-ɔn’? Lɛ’n Pɔlu su kan be nga bé wá kɔ́ ɲanmiɛn su’n be ndɛ. Afin kɛ bé wá cɛ́n be’n bé ɲán “aolia nun wunnɛn.” Ɔ maan nán be nga Eli nin Elize ɔ nin Zezi be cɛnnin be’n, be ndɛ yɛ Pɔlu kan-ɔn.—1 Kor. 15:42-44.

11-12. (1) ?Kɛ Ɲanmiɛn cɛnnin Zezi’n ngue yɛ ɔ kacili i lika-ɔ? (2) ?Kɛ bé wá cɛ́n be nga be kpali be sieli be ngunmin’n, ngue yɛ ɔ́ káci be lika wie-ɔ?

¹¹ I nun mɔ Zezi o asiɛ’n su wa’n ɔ ti klɔ sran. Sanngɛ kɛ ɔ wuli mɔ be cɛnnin i’n, ɔ “kacili aolia nun sran m’ɔ man nguan’n” kpɛkun ɔ sɛli i sin ɲanmiɛn su lɔ. I wafa kunngba’n, Klisifuɛ nga be kpali be sieli be ngunmin’n kɛ be wu mɔ be cɛn be’n, be kaci aolia nun sran kpɛkun be kɔ ɲanmiɛn su. I sɔ’n ti’n, Pɔlu seli kɛ: “Wafa kunngba nga e fa sran nga be fali fa yili i’n, é wá fá sran ng’ɔ ti ɲanmiɛn su lɔfuɛ’n.”—1 Kor. 15:45-49.

¹² Ɔ fataman kɛ e wla fi ndɛ cinnjin nga su. Kɛ Ɲanmiɛn cɛnnin Zezi’n w’a mɛnmɛn i klɔ sran wunnɛn. I sɔ’n ti’n kɛ Pɔlu wá wíe i ndɛ’n i kan’n ɔ seli kɛ: “Sran wunnɛn’n nin mmoja’n be kwlá wluman Ɲanmiɛn i Famiɛn diwlɛ’n nun.” (1 Kor. 15:50) Ɔ maan kɛ bé wá cɛ́n akoto mun nin Klisifuɛ onga nga be kpali be sieli be ngunmin’n be su manman be klɔ sran wunnɛn. ?Blɛ benin nun yɛ bé  cɛ́n be-ɔ? Pɔlu w’a seman kɛ kɛ be wu cɛ’n, kpɛkun be su cɛn be. Sanngɛ i waan ɔ́ cɛ́ kan naan b’a cɛn be. Afin i nun mɔ Pɔlu klɛ́ Korɛntifuɛ Mun fluwa klikli’n, nn akoto wie’m b’a dun mmua b’a wu. Be nun kun yɛle akoto Zaki. (Yol. 12:1, 2) I sin’n akoto nga be kali lɛ’n nin Klisifuɛ onga’m bé wá wú be liɛ.—1 Kor. 15:6.

13. ?Ngue sa yɛ ɔ́ wá jú blɛ mɔ e ‘Min’n bá’n’ i nun-ɔn?

¹³ Zezi nin Pɔlu be kannin blɛ cinnjin kun ndɛ. Blɛ sɔ’n yelɛ blɛ mɔ e ‘Min’n bá’n.’ Blɛ sɔ’n nun’n, sa kekleekle wie’m bé wá jú asiɛ wunmuan’n su. I wie yɛle alɛ nin asiɛ m’ɔ keje’n nin tukpacɛ’n nin sa uflɛ wie mun ekun. Ndɛ sɔ’n i su kpɛnlɛ’n boli i bo afuɛ 1914 nun. Sanngɛ sa cinnjin kpa kun wá jú blɛ sɔ’n nun wie. Zezi seli kɛ bé wá bó Ɲanmiɛn i Famiɛn dilɛ’n i jasin fɛ’n “mɛn wunmuan’n nun naan nvlenvle’m be kwlaa be nunfuɛ’m be ti. I sin yɛ mɛn’n wíe-ɔ.” (Mat. 24:3, 7-14) Pɔlu seli kɛ blɛ mɔ e ‘Min’n bá’n,’ be nga be kpali be sieli be ngunmin’n mɔ ‘be dun mmua wuli’n’ bé wá cɛ́n be naan be wɔ ɲanmiɛn su.—1 Tes. 4:14-16; 1 Kor. 15:23.

14. ?‘Blɛ mɔ Klisi o lɛ’n’ kɛ be nga be kpali be sieli be ngunmin’n be nun kun wu’n ngue sa yɛ ɔ ju-ɔ?

¹⁴ Andɛ’n, kɛ be nga be kpali be sieli be ngunmin’n be ko wu cɛ’n, nn be su ka lɛ bé kɔ́ ɲanmiɛn su. Ndɛ nga Pɔlu kannin m’ɔ o 1 Korɛntifuɛ Mun 15:51, 52 nun’n kle sɔ weiin. I waan: “E kwlaa e su wuman, sanngɛ e kwlaa é káci. Kɛ be ko bo awɛ kasiɛn’n, be ɲinma bulɛ kunngba sa kplɛ, kpɛkun e kwlaa é ká lɛ é káci.” Ndɛ nga Pɔlu kɛnnin i lɛ’n, ɔ kpɛn su andɛ. Kɛ bé wá cɛ́n Klisifuɛ sɔ mun’n, bé dí aklunjuɛ dan. Afin be nin be ‘Min’n bé trán tititi.’—1 Tes. 4:17.

15. ?Junman benin yɛ be nga bé wá kɔ́ ɲanmiɛn su’n bé kó dí-ɔ?

 ¹⁵ ?“Kɛ be ko bo awɛ kasiɛn’n,” mɔ “be ɲinma bulɛ kunngba sa kplɛ” be nga be kpali be sieli be ngunmin’n be ko kaci’n, junman benin yɛ bé wá dí-ɔ? Zezi seli kɛ: “Sran ng’ɔ kwla’n, m’ɔ nanti min ajalɛ’n su guɛ i ti nin i bo’n, ń mɛ́n i kwlalɛ naan ɔ sie nvlenvle mun, kɛ nga min Si mannin min kwlalɛ’n sa. Yɛ sran sɔ’n fá blalɛ kpɔnman kánkán be naan be bobo kɛ ufa sɛ sa.” (Ngl. 2:26, 27) Ndɛ sɔ’n kle kɛ Klisifuɛ sɔ’m be nin Zezi bé kánkán nvlenvle mun nin blalɛ kpɔnman.—Ngl. 19:11-15.

16. ?Wafa sɛ yɛ sran kpanngban bé wá kwlá wie’n niɔn?

¹⁶ Be nga be kpali be sieli be ngunmin’n bé wá kwlá wie’n. (1 Kor. 15:54-57) Yɛle kɛ bé wá cɛ́n be yɛ be nin Zezi bé wá núnnún klunwifuɛ mun Armagedɔn alɛ’n nun. Klisifuɛ miliɔn kpanngban kpa bé fín “ɲrɛnnɛn dan’n” nun bé fíte, kpɛkun bé trán Mɛn klanman’n nun. (Ngl. 7:14) Klisifuɛ sɔ’m bé wá wún wafa nga bé wá kwlá wie’n i wafa uflɛ ekun. Yɛle kɛ sran miliaa kpanngban kpa mɔ be wuli’n bé wá sá be sin nguan nun ekun. Nanwlɛ, blɛ sɔ’n nun’n é wá dí aklunjuɛ dan. (Yol. 24:15) Yɛ be kwlaa nga bé wá sú Zoova lele bé guɛ́ i ti nin i bo’n, bé wá ɲán be ti wie mɔ Adan kpɛli i ba’n i sa nun. Yɛle kɛ bé trán nguan nun tititi.

17. ?Ngue yɛ 1 Korɛntifuɛ Mun 15:58 wla e fanngan kɛ e yo i dɔ nga su-ɔ?

¹⁷ Sran cɛnlɛ’n i su ndɛ nga Pɔlu klɛli ko mannin Korɛntifuɛ mun’n, ɔ wla Zoova i sufuɛ’m be kwlaa be fanngan andɛ. I ti’n, maan e nanti Pɔlu i afɔtuɛ yɛ’n su. I waan: “Amun di e Min’n i junman’n i kpa.” (An kanngan 1 Korɛntifuɛ Mun 15:58 nun.) Sɛ e mian e ɲin e di junman sɔ’n i kpa’n, e kwla lafi su kɛ cɛn wie lele’n é dí aklunjuɛ. Aklunjuɛ sɔ’n, ɔ leman wunsu. Afin junman nga e di mannin e Min’n w’a kaman ngbɛn.