Kɔ i nun ndɛ'n su trele

Kɔ like ng'ɔ o fluwa'n nun'n su trele

LIKE SUANLƐ 22

Maan e kle kɛ e si ninnge nga Zoova fa mannin e mɔ e wunman be’n be su ye

Maan e kle kɛ e si ninnge nga Zoova fa mannin e mɔ e wunman be’n be su ye

“E fa e ɲin e sie ninnge nga e wunman be’n be su. Afin ninnge nga e wun be’n be cɛman. Sanngɛ ninnge nga e wunman be’n bé ká lɛ tititi.”​—2 KOR. 4:18.

JUE 45 Min klun lɔ akunndan’n

I SU FITILƐ *

1. ?Ngue ndɛ yɛ Zezi kɛnnin i ninnge kpakpa nga be o ɲanmiɛn su lɔ’n, be su-ɔ?

NÁN ninnge kpakpa kwlaa yɛ e kwla wun be-ɔ. I nun mɔ Zezi kán Ɲanmiɛn ndɛ’n oka’n su’n, ɔ seli kɛ ninnge kpakpa nga be o ɲanmiɛn su lɔ’n, be ti kpa tra asiɛ’n su aɲanbeun ninnge kwlakwla. I sin’n, ɔ seli kɛ: “Lika nga ɔ ninnge kpakpa’m be o lɛ’n, lɛ yɛ ɔ awlɛn’n wo-ɔ.” (Mat. 6:19-21) Kɛ e wun kɛ like kun ti cinnjin’n, e mian e ɲin kpa naan y’a ɲan like sɔ’n. Ɲanmiɛn su lɔ ninnge kpakpa nga Zezi kan be ndɛ’n, yɛle dunman kpa m’ɔ fata kɛ e ɲɛn i Ɲanmiɛn ɲrun’n. Sɛ e tiantian ninnge kpakpa sɔ mun ɲanmiɛn su lɔ’n, like fi kwlá saciman be yɛ be su kwlá wuaman.

2. (1) ?Kɛ nga 2 Korɛntifuɛ Mun 4:17, 18 fa kan’n sa’n, ngue su yɛ Pɔlu wla e fanngan kɛ e fa e ɲin e sie-ɔ? (2) ?Ngue yɛ é wá kɛ́n i ndɛ like suanlɛ nga nun-ɔn?

2 Akoto Pɔlu wla e fanngan kɛ “e fa e ɲin e sie ninnge nga e wunman be’n be su.” (An kanngan 2 Korɛntifuɛ Mun 4:17, 18 nun.) Ninnge nga e wunman be’n, i wie yɛle ninnge kpakpa nga é wá ɲán be mɛn klanman nga Ɲanmiɛn wá fá mán e’n i nun’n. Like suanlɛ nga nun’n, é wá kán ninnge kpakpa nnan mɔ e wunman be, sanngɛ e ɲan be su ye dɔ nga su’n, be ndɛ. Be yɛle Zoova i janvuɛ tralɛ’n, nin Ɲanmiɛn srɛlɛ’n, nin Ɲanmiɛn wawɛ’n, ɔ nin Zoova nin Zezi nin anzi mɔ e nin be e di junman likawlɛ’n. Kpɛkun é wá kán like nga e kwla yo naan y’a kle Zoova kɛ e si ninnge sɔ’m be su ye’n, i ndɛ wie.

ZOOVA I JANVUƐ TRALƐ’N

3. (1) ?Ninnge kpakpa kwlaa nga e le be’n, be nun cinnjin kpafuɛ’n yɛle benin? (2) ?Ngue yɛ maan e kwla ɲan like sɔ’n niɔn?

3 Ninnge kpakpa kwlaa nga e le be’n, be nun cinnjin kpafuɛ’n yɛle Zoova i janvuɛ tralɛ’n. (Jue. 25:14) ?Wafa sɛ yɛ Ɲanmiɛn nin klɔ sran mɔ fɔ o be nun’n, be kwla tra janvuɛ kpɛkun ɔ ka sanwun titi-ɔ? Like nga ti yɛ i sɔ’n kwla yo ye’n yɛle tɛ mɔ Zezi fɛli i wun yili’n. Afin tɛ sɔ’n ‘yili sa tɛ ng’ɔ o mɛn’n nun’n.’ (Zan 1:29) Ka naan Zezi w’a ba asiɛ su wa’n, Zoova si kɛ sɛ ɔ ba’n, ɔ́ jrán kekle lele ɔ́ fɛ́ i wun yí sran’m be ti tɛ. I sɔ’n ti yɛ Ɲanmiɛn nin be nga be trannin nguan nun ka naan Zezi w’a ba’n, be kwla trali janvuɛ’n niɔn.​—Rɔm. 3:25.

4. Amun kan laa sran wie mɔ be yoli Ɲanmiɛn i janvuɛ’n be ndɛ.

4 Maan e fa e ɲin e sie i laa sran wie mɔ be yoli Ɲanmiɛn i janvuɛ’n be nun wie’m be su. Be nun kun yɛle Abraamun. Abraamun lafili Ɲanmiɛn su tankaan kpa. I sɔ’n ti’n, kɛ ɔ wuli m’ɔ dili afuɛ kɔe 1.000 kun bɔbɔ’n, nn Zoova te flɛ i kɛ “min janvuɛ.” (Eza. 41:8) Ndɛ sɔ’n kle kɛ sɛ Zoova nin sran kun be tra janvuɛ’n, wie’n bɔbɔ kwlá titiman be nun. Ɔ maan kannzɛ Abraamun wuli bɔbɔ’n, sanngɛ Zoova ɲrun’n, ɔ te o nguan nun. (Lik. 20:37, 38) Sran sɔ’m be nun kun ekun yɛle Zɔbu. Kɛ anzi’m be ɔli Zoova i ɲrun’n, ɔ kannin Zɔbu i wun ndɛ kpa kleli be. Ɔ seli kɛ Zɔbu ‘yo sa i nuan su. I ɲin yi i. Yɛ ɔ kloman kɛ ɔ́ yó sa tɛ.’ (Zɔb 1:6-8) ?Yɛ Daniɛli li? ?Wafa sɛ yɛ Zoova buli i sufuɛ sɔ m’ɔ miɛnnin i ɲin suli i lele afuɛ 80 nvle kun mɔ i nunfuɛ’m be sumɛn i’n nun-ɔn? Zoova sunmɛnnin i anzi mun kpɛ nsan kɛ be ko se Daniɛli m’ɔ w’a yo oke’n kɛ ɔ ti i “awlɛn su sran.” (Dan. 9:23; 10:11, 19) E kwla lafi su kɛ Zoova i ɲin o blɛ m’ɔ́ wá cɛ́n i janvuɛ kpa sɔ mɔ be wuli’n i sin kpa.​—Zɔb 14:15.

?Wafa sɛ yɛ e kwla kle kɛ e klun jɔ ninnge kpakpa nga Ɲanmiɛn fa mannin e mɔ e wunman be’n, be su-ɔ? (An nian ndɛ kpɔlɛ 5 nun.) *

5. ?Sɛ e waan é káci Zoova i janvuɛ’n ngue yɛ ɔ fata kɛ e yo-ɔ?

5 ?Andɛ’n, sran nɲɛ yɛ be ti Zoova i janvuɛ-ɔ? Be ti sran miliɔn kpanngban kpa. Sran sɔ’m be ayeliɛ nun’n, be yi i nglo kɛ be ti Ɲanmiɛn i janvuɛ. Afin be nga be ti nanwlɛfuɛ’n yɛ Zoova tra be janvuɛ-ɔ. (Jue. 15:1, 2) Like nga ti yɛ be kwla trali Ɲanmiɛn i janvuɛ’n yɛle kɛ be lafi e ti tɛ mɔ Zezi yili’n su. Tɛ sɔ’n ti’n, e kwla kaci Zoova i janvuɛ yɛ e kwla fa e wun e mɛn i naan be yo e batɛmun. Kɛ sran kun yo ninnge kwlaa sɔ mun’n, ɔ wlu Klisifuɛ miliɔn kpanngban nga be fali be wun mannin Zoova mɔ be yoli be batɛmun’n, mɔ be nin i be ti janvuɛ’n, be nun.

6. ?Wafa sɛ yɛ e kwla kle kɛ, kɛ e nin Zoova e ti janvuɛ’n ɔ yo e fɛ-ɔ?

6 ?Wafa sɛ yɛ e kwla kle kɛ, kɛ e nin Zoova e ti janvuɛ’n i sɔ’n yo e fɛ-ɔ? Maan e nian Abraamun nin Zɔbu be ajalɛ su. Be miannin be ɲin be suli Zoova afuɛ kpanngban kpa. E kusu kannzɛ e su Zoova w’a cɛ-o, annzɛ ɔ nin-a cɛman-o, maan e mian e ɲin e su i lele e guɛ i ti nin i bo. Asa ekun’n, kɛ Daniɛli sa’n, maan e kle weiin kɛ Zoova i janvuɛ tralɛ’n ti e cinnjin tra like kwlakwla. (Dan. 6:7, 10, 16, 22) Sɛ e yo sɔ’n, Zoova fanngan nun’n, é kwlá jrán sa kwlaa nga be tɔ e su’n be ɲrun kekle. I liɛ’n, e nin i é trá janvuɛ titi.​—Fp. 4:13.

ƝANMIƐN SRƐLƐ’N

7. (1) ?Kɛ nga Nyanndra Mun 15:8 fa’n kan’n sa’n, kɛ e srɛ Zoova ngue yɛ ɔ yo-ɔ? (2) ?Wafa sɛ yɛ Zoova tɛ e srɛlɛ’m be su-ɔ?

7 Ninnge kpakpa nga e wunman be’n, be nun kun ekun yɛle Ɲanmiɛn srɛlɛ’n. Kɛ sran nɲɔn be ti janvuɛ’n, be kan be klun ndɛ kle be wiengu kpɛkun be kan wafa nga be wun yo be’n, i ndɛ wie. ?E nin Zoova e kwla yo sɔ wie? Ɛɛn-ɛn. Zoova sin i nuan Ndɛ’n i lika kan akunndan ng’ɔ bu’n nin wafa nga i wun yo i’n, i ndɛ kle e. E kusu e kan e klun ndɛ’n kwlaa e kle i srɛlɛ nun. Kɛ Zoova tie srɛlɛ mɔ e srɛ i’n, i sɔ’n yo i fɛ. (An kanngan Nyanndra Mun 15:8 nun.) Kɛ mɔ Zoova ti e janvuɛ m’ɔ klo e’n ti’n, ɔ tieman e srɛlɛ’m be ngbɛn, sanngɛ ɔ tɛ be su wie. Ɔ ju wie’n, ɔ tɛ e srɛlɛ’m be su ndɛndɛ. Blɛ wie nun kusu’n, ɔ fata kɛ e kan sa ng’ɔ e su’n e kle i kpɛ sunman. Ɔ nin i sɔ’n ngba’n, e kwla lafi su kɛ ɔ́ tɛ́ e su blɛ ng’ɔ ti su’n, i nun, kpɛkun ɔ́ tɛ́ e su kɛ ng’ɔ nin i fata’n sa. Sanngɛ nán e wla fi su kɛ wafa nga Zoova tɛ́ e srɛlɛ’m be su’n, ɔ ju wie’n ɔ su yoman kɛ nga e fa sunnzunnin’n sa. I wie yɛle kɛ sɛ sa o e su’n, atrɛkpa’n ɔ su yiman sa sɔ’n. Sanngɛ ɔ́ mán e ngwlɛlɛ nin wunmiɛn naan y’a kwla ‘jran kekle.’​—1 Kor. 10:13.

(An nian ndɛ kpɔlɛ 8 nun.) *

8. ?Ngue yɛ e kwla yo fa kle kɛ e klun jɔ srɛlɛ mɔ e kwla srɛ Ɲanmiɛn’n su-ɔ?

8 ?Ngue yɛ e kwla yo fa kle kɛ e klun jɔ srɛlɛ mɔ e kwla srɛ Ɲanmiɛn’n su-ɔ? Ninnge nga e kwla yo’n be nun kun yɛle kɛ maan e nanti afɔtuɛ nga Zoova mannin e’n su. I waan “e srɛ Ɲanmiɛn titi.” (1 Tes. 5:17) Kɛ mɔ Zoova si kɛ sran kun kwla fɛ i klunklo ajalɛ ti’n, ɔ mianman e kɛ e srɛ i. Sanngɛ ɔ wla e fanngan kɛ ‘nán e yaci Ɲanmiɛn srɛlɛ.’ (Rɔm. 12:12) Ninnge nga e kwla yo’n, be nun kun ekun yɛle kɛ aliɛ ba kun nun’n, maan e srɛ Ɲanmiɛn kpɛ sunman. Sanngɛ kɛ é srɛ́ Zoova’n ɔ fataman kɛ e wla fi i ase lalɛ’n nin i manmanlɛ’n be su.​—Jue. 145:2, 3.

9. (1) ?Kɛ aniaan bian kun srɛ Zoova’n wafa sɛ yɛ i wun yo-ɔ? (2) ?Kɛ a bu srɛlɛ mɔ a kwla srɛ Zoova’n i akunndan’n, wafa sɛ yɛ ɔ wun yo wɔ-ɔ?

9 Kɛ sran kun su Zoova w’a cɛ m’ɔ wun wafa nga Zoova tɛli i srɛlɛ’m be su’n, ɔ bu srɛlɛ m’ɔ kwla srɛ Zoova’n i like dan tra laa’n. Maan e fa e ɲin e sie i aniaan bian kun m’ɔ dili Ɲanmiɛn junman blɛ kwlaa nun afuɛ lele 47 i ndɛ ng’ɔ kannin’n su. I waan: “N jaso nglɛmun ndɛ kpa n srɛ Zoova. I sɔ yolɛ’n yo min fɛ kpa. Afin blɛ sɔ’n nun’n, nn lika’n te yo koun. Asa ekun’n, n kwla bu Zoova nin ninnge ng’ɔ yili be’n be su akunndan. I sɔ’n yo maan n si ninnge kwlaa nga Zoova fa mannin e’n, be su ye. Ninnge sɔ’m be nun kun yɛle srɛlɛ mɔ e kwla srɛ i’n. Asa kusu’n, ka naan m’an la’n, n srɛ Zoova. Kɛ n yo sɔ’n min wla gua ase.”

ƝANMIƐN WAWƐ’N

10. ?Ngue ti yɛ ɔ fata kɛ e bu Ɲanmiɛn wawɛ’n i like cinnjin kpa-ɔ?

10 Like nga e wunmɛn i m’ɔ fata kɛ e bu i like cinnjin kpa ekun’n yɛle Ɲanmiɛn wawɛ’n. I sɔ’n ti’n, Zezi se e kɛ e srɛ Ɲanmiɛn titi naan ɔ fɛ i wawɛ’n man e. (Lik. 11:9, 13) Afin Zoova sin i wawɛ’n sɔ’n i lika man e wunmiɛn m’ɔ “tra klɔ sran liɛ’n.” (2 Kor. 4:7; Yol. 1:8) Ɲanmiɛn wawɛ’n i fanngan nun’n, e kwla jran sa kwlaa nga be tɔ e su’n, be ɲrun kekle.

(An nian ndɛ kpɔlɛ 11 nun.) *

11. ?Wafa sɛ yɛ Ɲanmiɛn wawɛ’n kwla uka e-ɔ?

11 Sɛ anuannzɛ’n man e junman wie’n, Ɲanmiɛn wawɛ’n kwla uka e naan y’a kwla di junman sɔ’n. Asa ekun’n, Ɲanmiɛn wawɛ’n kwla uka e naan ninnge nga e si be yo laa’n, y’a kwla si be yo kpa ekun. E si kɛ Ɲanmiɛn wawɛ’n m’ɔ uka e’n, i ti yɛ e kwla di junman kwlaa nga be fa man e’n niɔn.

12. ?Kɛ nga Jue Mun 139:23, 24 fa kan’n sa’n, ngue yɛ Ɲanmiɛn wawɛ’n kwla uka e naan y’a yo-ɔ?

12 Like nga e kwla yo fa kle kɛ e bu Ɲanmiɛn wawɛ’n i like cinnjin’n, yɛle kɛ maan e srɛ Zoova kɛ ɔ uka e naan sɛ akunndan tɛ wie o e klun’n y’a kwla sie i nzɔliɛ. (An kanngan Jue Mun 139:23, 24 nun.) Sɛ e srɛ Zoova kɛ ngalɛ sa’n, e kwla lafi su kɛ ɔ́ fɛ́ i wawɛ’n úka e naan y’a sie i nzɔliɛ sakpa. Sɛ e sie i nzɔliɛ kusu’n, maan e srɛ Zoova ekun kɛ ɔ fɛ i wawɛ uka e naan y’a kwla kpalo akunndan sɔ’n. Sɛ e yo sɔ’n, Zoova wún i kɛ e kunndɛ kɛ é yó like kwlaa nga e kwla yo naan w’a fɛ i wawɛ’n w’a uka e titi’n.​—Efɛ. 4:30.

13. ?Ngue yɛ e kwla yo fa kle kɛ e bu Ɲanmiɛn wawɛ’n i like cinnjin-ɔn?

13 Sɛ e bu ninnge nga Ɲanmiɛn wawɛ’n yo be e blɛ liɛ nga nun’n i akunndan’n, é sí i su ye trá laa’n. Ka naan Zezi w’a wɔ ɲanmiɛn su’n, ɔ seli i sɔnnzɔnfuɛ’m be kɛ: “Ɲanmiɛn wá fɛ́ i wawɛ’n mán amun’n, amún wá ɲán wunmiɛn. Ɔ maan amún kán min ndɛ [...] lele fá jú asiɛ’n i tiwa lɔ.” (Yol. 1:8) I sɔ sa kusu yɛ ɔ ju andɛ-ɔ. Ɲanmiɛn wawɛ’n dunman nun’n, sran kɔe miliɔn mɔcuɛ nin sin mɔ be fin asiɛ’n i bue kwlaa su’n, be su Zoova. Kpɛkun be kwlaa be bo ti kun. Afin Ɲanmiɛn wawɛ’n uka be naan b’a yi nzuɛn wie’m be nglo. Yɛle Ɲanmiɛn nin sran klolɛ, aklunjuɛ dilɛ, alaje dilɛ, awlɛn tralɛ, klun ufue yolɛ, sran ye yolɛ, Ɲanmiɛn sulafilɛ, wɛtɛɛ yolɛ, be wun su nianlɛ. (Gal. 5:22, 23) Nanwlɛ’n, Ɲanmiɛn wawɛ’n ti like cinnjin sakpa.

ZOOVA NIN ZEZI NIN ANZI MƆ E NIN BE E DI JUNMAN LIKAWLƐ’N

14. ?Kɛ é bó jasin fɛ’n, wan mun yɛ be suan e bo-ɔ?

14 Ninnge kpakpa nga e le be’n, be nun kun yɛle Zoova nin Zezi nin anzi mɔ e nin be “e di junman” likawlɛ’n. (2 Kor. 6:1) Blɛ kwlaa nga e kɔ jasin fɛ bolɛ’n, e nin be yɛ e di junman’n niɔn. I sɔ’n ti’n, Pɔlu kɛnnin i bɔbɔ nin i wiengu ng’ɔ nin be dili junman’n be ndɛ seli kɛ: “E nin Ɲanmiɛn yɛ e di junman’n niɔn.” (1 Kor. 3:9) Asa ekun’n, kɛ é bó jasin fɛ’n e nin Zezi e junman wie. Kɛ Zezi seli i sɔnnzɔnfuɛ’m be kɛ be ‘yo maan nvlenvle’m be kwlaa be nunfuɛ’m be kaci i sɔnnzɔnfuɛ’n,’ ndɛ kan guali su’n, nán e wla fi su. Ɔ seli kɛ: “E nin amun e o nun cɛn kwlaa lele mɛn’n fá wíe.” (Mat. 28:19, 20) ?Yɛ anzi’m be li? Kɛ é bó ‘jasin fɛ kpa kun m’ɔ ti anannganman’n [...] é klé be kwlaa nga be tran asiɛ’n su,’ mɔ anzi’m be bo e ɲrun atin’n, i sɔ’n yo e fɛ dan.​—Ngl. 14:6.

15. Amun kan sa kun m’ɔ kle kɛ, kɛ é bó jasin fɛ’n Zoova uka e’n i ndɛ.

15 ?Kɛ mɔ Zoova nin Zezi nin anzi’m be suan e bo ti’n, ngue yɛ e kwla yo-ɔ? Sɛ é kwlá sé’n, be uka e naan y’a lua Ɲanmiɛn Ndɛ’n. Kɛ é yó sɔ’n ɔ ju wie’n e tɔ asiɛ kpa su. (Mat. 13:18, 23) ?Wan yɛ ɔ yo maan like nga e lua’n ɔ fifi kpɛkun ɔ yo kpa-ɔ? Cɛn kun’n, Zezi seli kɛ sɛ i ‘Si’n [...] w’a faman sran kun w’a bɛmɛn i sin’n,’ sran sɔ’n ɔ kwlá kacimɛn i sɔnnzɔnfuɛ. (Zan 6:44) Biblu’n kan sa kun m’ɔ kle sɔ weiin i ndɛ. Cɛn kun’n, Pɔlu ko boli jasin fɛ’n kleli bla wie mun Filipu klɔ’n i sin lɔ. Maan e fa e ɲin e sie i ndɛ nga Biblu’n kɛnnin i bla sɔ’m be nun kun su’n, i su. Be flɛ i kɛ Lidi. Ɔ se kɛ: “Zoova tikeli i akunndan’n naan ɔ fɛ i ɲin sie ndɛ nga Pɔlu su kan’n su kpa.” (Yol. 16:13-15) Kɛ Lidi sa’n, Zoova yoli maan sran miliɔn kpanngban kpa be fali be wun be mɛntɛnnin i.

16. ?Kɛ e bo jasin fɛ mɔ i bo gua klanman’n, wan yɛ ɔ fata kɛ e yi i ayɛ-ɔ?

16 ?Kɛ e bo jasin fɛ mɔ i bo gua klanman’n, wan yɛ ɔ fata kɛ e yi i ayɛ-ɔ? Kɛ Pɔlu klɛ́ Klisifuɛ nga be o Korɛnti lɔ’n be fluwa’n, ɔ tɛli kosan sɔ’n su. Ɔ seli kɛ: “N luali, Apolɔsu kusu guali su nzue, sanngɛ Ɲanmiɛn yɛ maan ɔ yoli kpa-ɔ. Ɔ maan i sran ng’ɔ luali-o, i sran ng’ɔ guali su nzue-o, be timan like fi. Sanngɛ Ɲanmiɛn mɔ maan like’n yoli kpa’n, yɛ ɔ dili junman’n niɔn.” (1 Kor. 3:6, 7) Kɛ Pɔlu sa’n, sɛ e bo jasin fɛ’n naan i bo guali klanman, Zoova yɛ ɔ fata kɛ e lɛ i ase-ɔ.

17. ?Wafa sɛ yɛ e kwla kle kɛ, kɛ e nin Ɲanmiɛn nin Zezi nin anzi mun “e di junman” likawlɛ’n ɔ yo e fɛ-ɔ?

17 ?Wafa sɛ yɛ e kwla kle kɛ, kɛ e nin Ɲanmiɛn nin Zezi nin anzi mun “e di junman” likawlɛ’n i sɔ’n yo e fɛ-ɔ? Like nga e kwla yo’n, yɛle kɛ blɛ kwlaa nga e ɲɛn i wun atin’n, maan e bo jasin fɛ’n e kle sran mun. Wafa nga e kwla bo jasin fɛ kusu ɔ sɔnnin. I wie yɛle kɛ e kwla bo jasin fɛ’n “nzra nun nin awloawlo’m be nun.” (Yol. 20:20) Aniaan kpanngban kpa be klo jasin fɛ nga kɛ be ɲɛn i wun atin’n be bo’n i kpa. Kɛ be nun kun nin sran kun be yia nun’n, ɔ yo i like kpɛkun ɔ nin i be bo yalɛ kokolɛ bo. Sɛ sran’n tɛ i su klanman’n, ɔ kan Ɲanmiɛn i Famiɛn dilɛ’n i ndɛ kle i.

(An nian ndɛ kpɔlɛ 18 nun.) *

18-19. (1) ?Sɛ é kwlá sé’n wafa sɛ yɛ e kwla gua ndɛ nanwlɛ nga e lua’n i su nzue-ɔ? (2) Amun kan wafa nga Zoova ukali Biblu’n nun like suanfuɛ kun’n, i ndɛ.

18 Kɛ mɔ e nin “Ɲanmiɛn yɛ e di junman’n,” ɔ fataman kɛ e lua ndɛ nanwlɛ’n sa ngbɛn, maan e gua su nzue wie. Yɛle kɛ kɛ e bo jasin fɛ’n e kle sran kun m’ɔ sɔ nun klanman’n, maan e mian e ɲin naan e ko niɛn i osu. Sɛ e nian naan e su kwlá kɔman’n, maan e fa ajalɛ naan sran uflɛ ko niɛn i osu. Kɛ e wun kɛ Zoova uka Biblu’n nun like suanfuɛ kun m’ɔ kaci i ayeliɛ’n, e di su aklunjuɛ.

19 Maan e kan aniaan bian kun mɔ tran Afriki di Sidi’n i ndɛ. Laa’n, aniaan bian sɔ’n yo sran’m be ayre. Sanngɛ mmusu’m be sa o ayre sɔ’n i yolɛ’n nun. Like ng’ɔ suɛnnin i Ɲanmiɛn Ndɛ’n nun’n, ɔ yoli i fɛ. Sanngɛ Biblu’n nun ndɛ kun i su nantilɛ yoli kekle mɛnnin i. Ndɛ sɔ’n yɛle kɛ Ɲanmiɛn kloman kɛ e nin e nannan nga be wuli’n e ijɔ. (Mml 18:10-12) Sanngɛ blɛblɛblɛ, Ɲanmiɛn maan i akunndan’n wa kacili. Kannzɛ bɔbɔ sran’m be ayre yolɛ’n yɛ ɔ ti i junman’n, sanngɛ ɔ yacili i sɔ’n yolɛ. Aniaan bian sɔ’n le afuɛ 60 dɔ nga su. Ɔ seli: “Nanwlɛ, Zoova i Lalofuɛ’m be ukali min kpɛ sunman. I wie yɛle kɛ be ukali min maan n ɲannin junman. I sɔ’n yo min fɛ dan. Sanngɛ Zoova yɛ ń lɛ́ i ase kpa’n niɔn. Afin ɔ ukali min maan n kacili min ayeliɛ’n. Ɔ maan n kwla boli jasin fɛ’n kpɛkun be yoli min batɛmun.”

20. ?Ngue yɛ w’a fua kpa kɛ á yó-ɔ?

20 Like suanlɛ nga nun’n, e kannin ninnge kpakpa nnan mɔ e kwlá wunman be’n, be ndɛ. Ninnge nnan sɔ’m be nun cinnjin kpafuɛ’n yɛle Zoova i janvuɛ tralɛ’n. Afin kɛ e kaci Zoova i janvuɛ’n, i lɛ nun yɛ e kwla ɲan ninnge kpakpa onga mun-ɔn. Be yɛle i srɛlɛ’n, nin i wawɛ’n m’ɔ fa suan e bo’n nin junman mɔ e nin i bɔbɔ nin Zezi nin anzi mun e kwla di i likawlɛ’n. Maan e si ninnge kpakpa sɔ mɔ e kwlá wunman be’n, be su ye. Kpɛkun maan e la Zoova i ase titi. Afin e Janvuɛ sɔ’n leman wunsu mlɔnmlɔn.

JUE 145 Mɛn klanman nga Ɲanmiɛn mán e’n

^ ndɛ kpɔlɛ 5 Like suanlɛ ng’ɔ sinnin lɛ’n nun’n, e kannin ninnge kpakpa nga Zoova fa mannin e mɔ e wun be’n, be nun wie’m be ndɛ. Like suanlɛ nga nun’n, é wá kán ninnge kpakpa uflɛ nga Zoova fa mannin e mɔ e wunman be’n, be nun wie’m be ndɛ. Kpɛkun é kán wafa nga e kwla si ninnge sɔ’m be su ye’n, i ndɛ wie. I sɔ’n wá úka e naan y’a si Zoova m’ɔ fali ninnge sɔ mun mannin e’n i ye titi.

^ ndɛ kpɔlɛ 58 FOTO NIN DESƐN’M BE SU NDƐ’N: (1) Aniaan bla kun su fɛ i ɲin sie i ninnge nga Zoova yili be’n, be su. Blɛ sɔ nun’n ɔ bu ɔ nin Zoova be janvuɛ’n tralɛ’n i akunndan.

^ ndɛ kpɔlɛ 60 FOTO NIN DESƐN’M BE SU NDƐ’N: (2) Aniaan bla kunngba’n su srɛ Zoova kɛ ɔ mɛn i fanngan naan ɔ kwla bo jasin fɛ’n.

^ ndɛ kpɔlɛ 62 FOTO NIN DESƐN’M BE SU NDƐ’N: (3) Ɲanmiɛn wawɛ’n maan aniaan bla’n kwla kannin Ɲanmiɛn i Famiɛn dilɛ’n i ndɛ.

^ ndɛ kpɔlɛ 64 FOTO NIN DESƐN’M BE SU NDƐ’N: (4) Aniaan bla’n su kle bla ng’ɔ boli jasin fɛ’n kleli i’n, i Biblu’n nun like. Kɛ mɔ anzi’m be suannin aniaan bla’n i bo’n, i ti yɛ ɔ kwla boli jasin fɛ’n kpɛkun ɔ kleli sran’m be like’n niɔn.