1. ?Ngue yɛ ɔ ti e cenjele like-ɔ?

NANWLƐ, kɛ e o Zoova i anuannzɛ’n nun’n, i sɔ’n ti e cenjele like dan. Kɛ e nin aniaan mun e su Zoova likawlɛ’n, e wun kpaja e yɛ e di aklunjuɛ. ?Sanngɛ like benin yɛ e tinuntinun e yo i asɔnun’n nun-ɔn?

2. ?Kpɛ sunman’n, sunnzun ase benin yɛ akoto Pɔlu fali-ɔ?

² Kɛ ɔ ko yo naan y’a wun like nga e tinuntinun e yo i asɔnun’n nun’n, maan e fa e ɲin e sie i sunnzun ase kun mɔ akoto Pɔlu fali’n i su. Kɛ ɔ́ klɛ́ asɔnun’m be fluwa’n, ɔ fali sunnzun ase sɔ’n kpɛ sunman. Yɛle kɛ ɔ fali asɔnun’n sunnzunnin klɔ sran wunnɛn’n. Kpɛkun ɔ fali asɔnun’n nunfuɛ mun sunnzunnin klɔ sran wunnɛn’n i likalika mun.—Rɔm. 12:4-8; 1 Kor. 12:12-27; Efɛ. 4:16.

3. ?Like cinnjin nsan benin yɛ é wá fá e ɲin é síe su-ɔ?

³ Sunnzun ase nga Pɔlu fali’n kle e like cinnjin nsan. I klikli’n yɛle kɛ ɔ le junman * kun mɔ e tinuntinun e di i asɔnun’n nun-ɔn. I nɲɔn su’n yɛle like ng’ɔ kwla uka e naan y’a si like trele nga e yo i asɔnun’n nun’n. Kpɛkun i nsan su’n, yɛle like nga e kwla yo naan y’a di junman nga Zoova fa man e asɔnun’n nun’n i kpa’n. Like suanlɛ nga nun’n, é wá fá e ɲin é síe i ninnge sɔ’m be su.

4. ?Ngue yɛ ndɛ ng’ɔ o Rɔmunfuɛ Mun 12:4, 5 nun’n ɔ kle e-ɔ?

⁴ Like klikli nga sunnzun ase nga Pɔlu fali’n kle e’n, yɛle kɛ ɔ le like kun mɔ e tinuntinun e yo i asɔnun’n nun-ɔn. Kɛ Pɔlu bó ndɛ’n i kanlɛ bo’n, ɔ seli kɛ: “E wunnɛn’n i wun ninnge’m be sɔnnin, yɛ ɔ le kun nin i junman. I kunngba’n, e sɔnnin, yɛ e nin Klisi e ti sran wunmuan kun. Sanngɛ e tinuntinun e ti kɛ sran kun i wunnɛn’n i wun ninnge mɔ be sasa su’n sa.” (Rɔm. 12:4, 5) Ndɛ sɔ’n kle kɛ like nga e tinuntinun e yo i asɔnun’n nun’n ɔ timan kun, sanngɛ e kwlaa e le ɲrun.

5. ?Wan mun yɛ Zoova kpali be kɛ be niɛn i sufuɛ’m be lika-ɔ?

⁵ Kɛ e kan be nga be di junman asɔnun’n nun’n be ndɛ’n, atrɛkpa’n be nga be dun e ɲrun asɔnun’n nun’n be akunndan yɛ amun bu-ɔ. (1 Tes. 5:12; Ebr. 13:17) I yo, Klisi dunman nun’n Zoova “fali sran wie mun mannin.” (Efɛ. 4:8) Sran sɔ’m be nun wie mun yɛle e anuannzɛ’n i ɲrun dinfuɛ mun, ɔ nin be ukafuɛ mun, nin Betɛli Komite’m be nunfuɛ mun, nin akpasua sunianfuɛ mun, nin aniaan nga be kle like anuannzɛ’n i suklu’m be bo’n, nin asɔnun kpɛnngbɛn mun, ɔ nin asɔnunfuɛ’m be ukafuɛ mun. Zoova fɛli i wawɛ’n kpali aniaan sɔ mun naan be niɛn i sufuɛ’m be lika naan b’a kwla su i kɛ ng’ɔ nin i fata’n sa.—1 Piɛ. 5:2, 3.

6. ?Kɛ nga 1 Tesalonikifuɛ Mun 2:6-8 fa kan’n sa’n, ngue yɛ be nga Zoova fɛli i wawɛ’n kpali be’n be kunndɛ kɛ bé yó-ɔ?

⁶ Be nga Zoova fɛli i wawɛ’n kpali be’n, be di junman fanunfanun anuannzɛ’n nun. E wunnɛn’n i lika kɛ e sa nin e ja mun sa’n, be di junman naan e wunnɛn wunmuan’n ɲan su ye. I wafa kunngba’n, junman nga aniaan sɔ’m be di’n, aniaan’m be kwlaa be ɲan su ye. Nán kɛ be kunndɛ kɛ aniaan’m be manman be ti yɛ be di junman sɔ’n niɔn. Sanngɛ be kunndɛ kɛ bé úka be naan be su Zoova kpa. (An kanngan 1 Tesalonikifuɛ Mun 2:6-8 nun.) Be junman’n i dilɛ nun’n, be bu be wiengu’m be ninnge liɛ’m be akunndan tra be bɔbɔ be liɛ mun. Aniaan sɔ’m be ti’n, é lá Zoova i ase.

7. ?Wafa sɛ yɛ Zoova yra aniaan nga be di i junman’n blɛ kwlaa nun’n be su-ɔ?

⁷ Anuannzɛ nun’n, aniaan wie’m be ti ngaliɛ difuɛ annzɛ ngunmin atin bofuɛ annzɛ titi atin bofuɛ. Aniaan kwlaa sɔ’m be fali ajalɛ kɛ bé fá jasin fɛ bolɛ’n nin sran’m be like klelɛ naan be kaci Zezi i sɔnnzɔnfuɛ’n, bé káci be junman. I sɔ’n ti’n, be kwla ukali sran kpanngban kpa naan b’a kaci Zezi i sɔnnzɔnfuɛ. Kannzɛ be leman sika kaka’n, sanngɛ Zoova yra be su dan. (Mar. 10:29, 30) E klo e niaan sɔ’m be kpa. Kpɛkun kɛ be o e asɔnun’m be nun’n, i sɔ’n yo e fɛ.

8. ?Ngue ti yɛ Zoova bu jasin bofuɛ’m be kwlaa be sran-ɔn?

⁸ ?Aniaan nga be dun e ɲrun asɔnun’n nun’n ɔ nin aniaan nga be di Ɲanmiɛn junman blɛ kwlaa nun’n, be ngunmin yɛ be yo like asɔnun’n nun-ɔn? Cɛcɛ. Jasin bofuɛ’m be kwlaa be di junman asɔnun’n nun yɛ Ɲanmiɛn bu be sran. (Rɔm. 10:15; 1 Kor. 3:6-9) Like nga ti yɛ e se sɔ’n, yɛle kɛ junman kwlaa nga e di i asɔnun’n nun’n, be nun cinnjin kpafuɛ’n yɛle sran’m be like klelɛ naan be kaci e Min Zezi Klisi i sɔnnzɔnfuɛ’n. (Mat. 28:19, 20; 1 Tim. 2:4) I sɔ’n ti’n, i jasin bofuɛ nga b’a yo be batɛmun-o, i jasin bofuɛ nga be nin-a yoman be batɛmun-o, be kwlaa be mian be ɲin be di junman sɔ’n. I lɛ nun’n, be kle kɛ junman sɔ’n ti be cinnjin tra like kwlaa.—Mat. 24:14.

9. ?Ngue ti yɛ e klo e niaan bla’m be kpa-ɔ?

⁹ Zoova bu aniaan bla’m be sran ti’n, ɔ mannin be like kɛ be yo i asɔnun’n nun. Aniaan bla sɔ’m be nun wie’m be le bian,  wie’m be le ba, wie mun ekun be ti angbeti yɛ wie’m be leman bian. Sanngɛ be kwlaa be mian be ɲin be su Zoova kpa. Ɔ maan Zoova klun jɔ be wun. Biblu’n kan bla kpanngban wie mɔ Ɲanmiɛn klun jɔli be wun’n, be ndɛ kpa. Afin be sili ngwlɛlɛ, be lafili Ɲanmiɛn su, be suli Ɲanmiɛn juejue su, be yoli yakpafuɛ, be yoli aklunyefuɛ yɛ be dili junman kpa. (Lik. 8:2, 3; Yol. 16:14, 15; Rɔm. 16:3, 6; Fp. 4:3; Ebr. 11:11, 31, 35) E niaan bla nga be o e asɔnun’m be nun’n, be yi nzuɛn kpakpa sɔ’m be nglo wie. I sɔ’n ti’n, é lá Zoova i ase.

10. ?Ngue ti yɛ e bu e niaan nga b’a yo kpɛnngbɛn’n be sran-ɔn?

¹⁰ Kɛ e wun e niaan nga b’a yo kpɛnngbɛn mɔ be o asɔnun’n nun’n, i sɔ’n yo e fɛ. Aniaan sɔ’m be nun wie’m be su Zoova w’a cɛ kpa. Yɛ wie’m be liɛ’n, be boli Zoova i sulɛ bo ɔ nin-a cɛman. Be bue nɲɔn sɔ mun’n, kpɛnngbɛn yolɛ’n kle be yalɛ. I sɔ’n ti’n, be kwlá diman junman wie mun asɔnun’n nun annzɛ be kwlá boman jasin fɛ’n kɛ nga be fa klo’n sa. Sanngɛ be mian be ɲin be yo be liɛ nga be kwlɛ i yo’n. Kpɛkun be wla be wiengu’m be fanngan yɛ be kle be like. Aniaan sɔ’m be uka e naan y’a su Zoova kpa. Nanwlɛ, Zoova bu be sran yɛ e kusu e bu be sran wie.—Nya. 16:31.

11-12. ?Wafa sɛ yɛ aniaan gbanflɛn nin talua nga be o ɔ asɔnun nun’n be wlali wɔ fanngan-ɔn?

¹¹ Siɛn’n, maan e kan aniaan gbanflɛn nin talua’m be ndɛ. Kɛ mɔ Satan yɛ ɔ sie mɛn’n mɔ ato ndɛ nga mɛn’n nun ngwlɛlɛfuɛ’m be kan’n w’a tru lika’n nun ti’n, be wunman be wun fɛ. (1 Zan 5:19) Sanngɛ be mian be ɲin be kɔ aɲia’m be bo yɛ kɛ be ju lɔ kusu’n, be tɛ kosan’m be su. Kpɛkun be bo jasin fɛ’n juejue su, yɛ be yiyi like nga be lafi su’n i nun be kle be wiengu mun yakpa su. Kɛ e wun i sɔ’n liɛ’n, ɔ wla e fanngan dan. Nanwlɛ, aniaan gbanflɛn nin talua’m be di junman dan asɔnun’n nun.—Jue. 8:3.

¹² Kɛ nga e fa wunnin i lɛ sa’n, e ngba e le junman e di i asɔnun’n nun. Sanngɛ kɛ ɔ ko yo naan aniaan wie’m b’a wun i wlɛ kɛ be di junman asɔnun’n nun’n, ɔ ti kekle man be. Ɔ maan like ng’ɔ kwla uka e tinuntinun naan y’a wun i wlɛ kɛ e di junman asɔnun’n nun sakpa’n, maan e fa e ɲin e sie su.

13-14. ?Ngue ti yɛ ɔ ju wie’n, aniaan wie’m be bu i kɛ be yoman like kpa kun sa asɔnun’n nun-ɔn?

¹³ Maan e fa e ɲin e sie i like nɲɔn su nga sunnzun ase nga Pɔlu fali’n kle e’n, i su. Ɔ kannin sa kun m’ɔ kle aniaan kpanngban be yalɛ andɛ’n, i ndɛ. Yɛle kɛ be bu i kɛ be yoman like kpa kun sa asɔnun’n nun. Pɔlu seli kɛ: “Sɛ be ja’n se kɛ: ‘Kɛ mɔ n timan be sa’n ti’n, n timan be wunnɛn’n i lika’m be nun kun’n,’ nɛ́n i sɔ ti yɛ ɔ timan be wunnɛn’n i lika wie-ɔ. Yɛ sɛ be su’n se kɛ: ‘Kɛ mɔ n timan be ɲinma’n ti’n, n timan be wunnɛn’n i lika’m be nun kun’n,’ nɛ́n i sɔ ti yɛ ɔ timan be wunnɛn’n i lika wie-ɔ.” (1 Kor. 12:15, 16) ?Ngue yɛ Pɔlu i ndɛ sɔ’n kle e-ɔ?

¹⁴ Sɛ e fa e wun e sunnzun e niaan mun’n, i sɔ’n kwla yo maan e bu i kɛ e yoman like kpa kun sa asɔnun’n nun. I yo, aniaan wie’m be si like kle kpa, wie’m be si asɔnun’n nun junman wie’m be siesie, wie mun ekun be si sran fanngan wla. Atrɛkpa’n, a bu i kɛ a siman junman di kɛ aniaan sɔ’m be sa. Sɛ a bu i sɔ akunndan’n, nn i sɔ’n kle kɛ a ti wun ase kanfuɛ. (Fp. 2:3) Sanngɛ nian ɔ wun su. Afin sɛ cɛn kwlaa a fa ɔ wun sunnzun aniaan nga be si ninnge wie’m be yo tra wɔ’n, ɔ sa sin kwla bubu wɔ. Ɔ maan kɛ nga Pɔlu fa kannin sa’n, a kwla bu i kɛ a yoman like fi asɔnun’n nun. ?Ngue yɛ ɔ kwla uka wɔ naan w’a faman ɔ wun w’a sunnzunman aniaan mun-ɔn?

15. ?Kɛ nga 1 Korɛntifuɛ Mun 12:4-11 fa kan’n sa’n, wafa sɛ yɛ ɔ fata kɛ e bu ninnge fanunfanun nga e yo be asɔnun’n nun’n niɔn?

¹⁵ Maan e fa e ɲin e sie i sa nga su. Klisifuɛ klikli’m be blɛ su’n, Zoova fɛli i wawɛ’n mannin Klisifuɛ wie mun naan be yo abonuan sa mun. Sanngɛ like nga wawɛ sɔ’n maan be yoli’n, ɔ yoli ngunminngunmin. (An kanngan 1 Korɛntifuɛ Mun 12:4-11 nun.) Kannzɛ like nga Zoova maan Klisifuɛ sɔ’m be yoli’n w’a yoman kun’n, sanngɛ ɔ buli be kwlaa be sran. Andɛ’n, Ɲanmiɛn fɛmɛn i wawɛ’n manman e kɛ e yo abonuan sa mun. Sanngɛ kɛ Klisifuɛ klikli’m be sa’n, kannzɛ like nga e yo i asɔnun’n nun ti fanunfanun’n, sanngɛ Zoova bu e kwlakwla e sran.

16. ?Afɔtuɛ benin yɛ akoto Pɔlu mannin e-ɔ?

 ¹⁶ Kɛ mɔ ninnge nga e yo be asɔnun’n nun’n be ti fanunfanun ti’n, nán e fa e wun e sunnzun aniaan mun. Sanngɛ maan e nanti akoto Pɔlu i afɔtuɛ yɛ’n i su. I waan: “Maan sran kun bu like nga i bɔbɔ yo’n i sin nian. I liɛ’n, sɛ ɔ́ dí aklunjuɛ’n, like nga i bɔbɔ yo’n i ti yɛ ɔ́ dí aklunjuɛ-ɔ. Nán maan ɔ fa like nga sran uflɛ yo’n sunnzun i liɛ’n.”—Gal. 6:4.

17. ?Sɛ e nanti Pɔlu i afɔtuɛ’n su’n, i su ye benin yɛ é ɲɛ́n i-ɔ?

¹⁷ Sɛ e nanti Pɔlu i afɔtuɛ’n su naan e fa e ɲin e sie i ninnge nga e bɔbɔ e yo be’n be su’n, é wún i wlɛ kɛ ɔ le ninnge wie mɔ e si be yo tra e wiengu mun-ɔn. I wie yɛle kɛ asɔnun kpɛnngbɛn kun m’ɔ siman nzra nun ijɔ kpa’n, atrɛkpa’n ɔ si sran’m be like kle naan b’a kaci Zezi i sɔnnzɔnfuɛ. Annzɛ sɛ ɔ siman asɔnun’n nun junman wie’m be siesie kpa kɛ i wiengu’m be sa’n, atrɛkpa’n ɔ klo sran yɛ ɔ si sran nun sɔ. Ɔ maan aniaan’m be sisiman be bo naan b’a usɛ i ngwlɛlɛ afɛ. (Ebr. 13:2, 16) Sɛ e wun like trele nga e si i yo’n, é wún i wlɛ kɛ e kwla yo like fa uka aniaan mun. Asa ekun’n, e ɲin su bloman be wun.

18. ?Wafa sɛ yɛ Zoova uka e naan y’a si like kle kpa y’a tra laa-ɔ?

¹⁸ Kannzɛ junman nga e di i asɔnun’n nun’n ti sɛ ti sɛ’n, sanngɛ maan e mian e ɲin naan e si junman sɔ’n i di kpa tra laa’n. I lɛ nun’n, Zoova sin i anuannzɛ’n i lika uka e kpa. I wie yɛle kɛ lemɔcuɛ afiɛn aɲia’n i bo’n, be kle e wafa nga e kwla bo jasin fɛ’n i kpa tra laa’n. Maan e mian e ɲin e nanti ajalɛ kwlaa nga be kle e aɲia sɔ’n i bo lɔ’n, be su.

19. ?Sɛ aniaan kun kunndɛ kɛ ɔ́ trán Ɲanmiɛn i Famiɛn dilɛ’n i jasin bofuɛ’m be suklu’n i bo wie’n, ngue yɛ ɔ fata kɛ ɔ yo-ɔ?

¹⁹ Ninnge nga Zoova fa kle e like’n, be nun kun yɛle Ɲanmiɛn i Famiɛn dilɛ’n i jasin bofuɛ’m be suklu’n. Aniaan nga be kwla tran suklu sɔ’n i bo’n, yɛle aniaan nga be di Ɲanmiɛn junman blɛ kwlaa nun mɔ be le afuɛ 23 lele m’ɔ́ fá jú afuɛ 65. Atrɛkpa’n, a bu i kɛ a su kwlá tranman suklu sɔ’n i bo wie le. Sɛ a bu i sɔ sakpa’n, nán fa ɔ ɲin sie i like nga ti yɛ a kwlá trɛnmɛn i bo wie’n i su. Sanngɛ fa ɔ ɲin sie i like nga ti yɛ a kunndɛ kɛ á trɛ́n i bo wie’n i su. Kpɛkun bu like nga a kwla yo naan w’a tran suklu sɔ’n i bo wie’n, i akunndan. I sin’n, srɛ Zoova kɛ ɔ uka wɔ kpɛkun mian ɔ ɲin yo ɔ liɛ nga a kwlɛ i yo’n. I liɛ’n, sɛ Zoova di su’n, á trɛ́n i bo wie.

20. ?Ngue yɛ ndɛ ng’ɔ o Rɔmunfuɛ Mun 12:6-8 nun’n kle e-ɔ?

²⁰ Like nsan su nga sunnzun ase nga Pɔlu fali’n kle e’n, ɔ o Rɔmunfuɛ Mun 12:6-8 nun. (An kanngan nun.) Ndɛ mma sɔ’m be nun’n, Pɔlu seli kɛ ɔ le sran kun nin i junman m’ɔ di i asɔnun’n nun-ɔn. Asa ekun’n, ɔ seli kɛ maan sran kun fɛ i like liɛ ng’ɔ si i yo’n fa ukɛ i niaan mun.

21-22. ?Ngue yɛ aniaan bian Robɛɛ nin Felisi be su ndɛ’n kle e-ɔ?

²¹ Maan e kan sa kun m’ɔ juli aniaan bian kun m’ɔ suan Robɛɛ su’n i ndɛ. Ɔ dili Ɲanmiɛn junman nvle uflɛ nun. I sin’n, be seli i kɛ ɔ sɛ i sin ko di junman Betɛli ng’ɔ o i nvle nun’n i nun. Aniaan’m be seli i kɛ nán kɛ ɔ yoli sa tɛ wie ti yɛ be seli i kɛ ɔ sɛ i sin i nvle’n nun-ɔn. Sanngɛ aniaan bian Robɛɛ seli kɛ: “N dili anglo kaka min wun kpajaman min. Afin n seli min wun kɛ kɔlɛ’n m’an diman junman’n i kpa ti yɛ be waan n sa min sin’n niɔn. Blɛ wie nun’n, n kunndɛli kɛ ń yáci Betɛli lɔ junman dilɛ bɔbɔ.” ?Ngue yɛ ɔ ukali aniaan bian’n naan w’a di aklunjuɛ ekun-ɔn? I wiengu asɔnun kpɛnngbɛn kun kpɛnnin i  wla kɛ Zoova sin junman kwlaa ng’ɔ fa man e’n be lika kle e like. I liɛ’n sɛ be man e junman uflɛ’n, é kwlá dí i kpa. Kɛ ɔ yoli sɔ’n, aniaan bian Robɛɛ wa wunnin i wlɛ kɛ ɔ fataman kɛ ɔ fɛ i ɲin sie i junman ng’ɔ dili i laa’n i su. Sanngɛ ɔ fata kɛ ɔ fɛ i ɲin sie i junman ng’ɔ di i dɔ nga su’n, i su.

²² Wafa nga aniaan bian Robɛɛ i wun yoli i’n, sa wie ti’n aniaan bian kun m’ɔ suan Felisi Episkopo’n i wun yoli i sɔ wie. Aniaan bian’n nin i yi be dili Galaadi Suklu’n afuɛ 1956 nun. I sin’n, aniaan bian yoli akpasua sunianfuɛ nvle nga be flɛ i kɛ Bolivi’n i nun. Afuɛ 1964 nun’n, be wuli ba kun. Aniaan bian Felisi seli kɛ: “E klo junman sɔ’n i dilɛ kpa. Ɔ maan kɛ be seli e kɛ e jrɛn i’n, w’a yoman pɔpɔ. Nanwlɛ ti kpa, n sa sin bubuli min lele afuɛ kun. Sanngɛ Zoova fanngan nun’n, n ma kacili akunndan nga n bu’n. Ɔ maan n ma fali min ɲin sieli i min wa’n i talɛ’n su.” ?Amun wun w’a yo amun kɛ aniaan bian Robɛɛ nin Felisi be liɛ’n sa wie le? ?Kɛ mɔ dɔ nga su’n amun diman Ɲanmiɛn junman nga amun di i laa’n i kun’n ti’n, amun sa sin bubu amun? Sɛ ɔ ti sɔ sakpa’n, maan amun fa amun ɲin sie i Zoova i junman nga amun kwla di i dɔ nga su fa uka aniaan mun’n i su. Asa ekun’n, nán amun tran lɛ sa ngbɛn. Amun fa like nga amun si i yo’n be uka aniaan mun naan be su Zoova kpa. Sɛ amun yo ninnge kwlaa sɔ mun’n, amún dí aklunjuɛ ekun.

23. (1) ?Ngue yɛ ɔ fata kɛ e yo-ɔ? (2) ?Kosan benin yɛ é wá tɛ́ su like suanlɛ nga i sin liɛ’n nun-ɔn?

²³ Zoova bu e tinuntinun e sran, yɛ ɔ kunndɛ kɛ e wun i wlɛ kɛ e ti i awlo nun sran. I sɔ’n ti’n, maan e bu like nga e kwla yo fa uka aniaan mun’n i akunndan. Kpɛkun e mian e ɲin e yo like sɔ’n. Sɛ e yo sɔ’n, e su bumɛn i kɛ e yoman like fi asɔnun’n nun. ?Sanngɛ wafa sɛ yɛ e kwla kle kɛ e klo aniaan nga be o e asɔnun’n nun naan e bu be sran-ɔn? Like suanlɛ nga i sin liɛ’n nun’n, é wá tɛ́ kosan sɔ’n su.