1. ?Kɛ nga Filipufuɛ Mun 2:3 fa kan’n sa’n, sɛ e ti wun ase kanfuɛ’n wafa sɛ yɛ e nin e wiengu mun é nánti-ɔ?

ZOOVA si like ng’ɔ ti kpa man e’n. I sɔ’n ti’n, maan e kan e wun ase e nanti i mmla’m be su. (Efɛ. 4:22-24) Sran ng’ɔ kɛn i wun ase’n, ɔ wun i wlɛ kɛ Zoova i klun sa yolɛ’n ti kpa trɛ i bɔbɔ i klun sa yolɛ liɛ’n. Kpɛkun ɔ bu i wiengu’m be sran trɛ i bɔbɔ. Ɔ maan ɔ nin Zoova nin aniaan’m be afiɛn mantan kpa.—An kanngan Filipufuɛ Mun 2:3 nun.

2. (1) ?Ngue yɛ akoto Pɔlu sieli i nzɔliɛ-ɔ? (2) ?Ngue yɛ é wá kɛ́n i ndɛ like suanlɛ nga nun-ɔn?

² Sɛ y’a nianman e wun su’n, ɔ cɛman naan y’a tu e wun annzɛ y’a bu e ngunmin e wun akunndan kɛ Satan i mɛn’n nunfuɛ’m be sa. * Atrɛkpa’n, i sɔ sa’n juli Klisifuɛ klikli’m be nun wie’m be su. I sɔ’n ti’n kɛ akoto Pɔlu klɛ́ Klisifuɛ nga be o Rɔmun lɔ’n be fluwa’n, ɔ seli kɛ: “Ń sé amun kwlakwla kɛ nán amun nun wie fi bu i wun sran tra wafa ng’ɔ ti’n su. [...] Maan akunndan nga amun bu’n, ɔ yo i nuan su sɛsɛ.” (Rɔm. 12:3) Pɔlu i ndɛ sɔ’n kle kɛ sɛ e bu e wun sran’n, i sɔ’n timan tɛ. Sanngɛ ɔ fata kɛ e nian e wun su naan y’a buman e wun sran y’a tratraman su. Like suanlɛ nga nun’n, é wá kán ninnge nsan be ndɛ. Ninnge sɔ’m be nun’n, sɛ e kan e wun ase’n e su buman e wun sran tratraman su. Ninnge sɔ mun yɛle aja’n, nin junman nga e di i Zoova i anuannzɛ’n nun’n, ɔ nin ɛntɛnɛti su kɔlɛ’n.

3. (1) ?Ngue ti yɛ ndɛnngan kwla tɔ aja’n nun-ɔn? (2) ?Yɛ wafa sɛ yɛ sran wie’m be kwla kunndɛ kɛ bé síesíe sa sɔ’n niɔn?

³ Zoova m’ɔ kpɛli aja’n i ba’n, ɔ kunndɛ kɛ be nga b’a ja bla annzɛ bian’n be di aklunjuɛ. Sanngɛ fɔ m’ɔ o e kwlaa e nun’n ti’n, ɔ ju wie’n yasua’n nin i yi’n be nuan su sɛman ninnge wie’m be su. I sɔ’n ti yɛ Pɔlu klɛli i kɛ be nga be ja bla annzɛ bian’n, bé wún be ɲin su’n niɔn. (1 Kor. 7:28) Sran wie’m be liɛ’n, be nin be yi annzɛ be wun be kan ndɛnngan blɛ kwlaa nun. I sɔ’n ti’n be kwla se be wun kɛ sɛ ɔ ti kɛ b’a jaman’n, nn ɔ ti kpa. Sɛ be bu akunndan kunngba nga mɛn’n nunfuɛ’m be bu’n wie’n, be kwla bu i kɛ saan be wun yralɛ’n, yɛ ɔ kwla yo be wun sa ye-ɔ. Sɛ be bu i sɔ akunndan’n, i sɔ’n klé kɛ be bu be ngunmin be wun akunndan.

4. ?Ngue yɛ ɔ fataman kɛ e yo-ɔ?

⁴ Sɛ ndɛ o yasua kun nin i yi be afiɛn’n, ɔ fataman kɛ be bu i kɛ be aja’n su yoman ye. E si kɛ Biblu’n kle kɛ like kunngba nga ti yɛ yasua kun nin i yi be kwla yra’n, yɛle kɛ be nun kun w’a kunndɛ bla annzɛ bian i wiengu kun’n, i bo. (Mat. 5:32) Ɔ maan sɛ ndɛ tɔ yasua kun nin i yi be afiɛn’n, ɔ fataman kɛ be nun kun se kɛ: ‘Min wun annzɛ min yi nianman min lika. Min wun annzɛ min yi kloman min kɛ ng’ɔ nin i fata’n sa. Atrɛkpa’n, sɛ ɔ ti kɛ e nin sran uflɛ yɛ e jali’n, nn ń dí aklunjuɛ kpa ń trá nga.’ Sɛ sran kun se i wun sɔ’n, i sɔ’n kle kɛ ɔ su bu i ngunmin i wun akunndan. Mɛn’n nun ngwlɛlɛfuɛ’m be ndɛ liɛ nga be kan’n, yɛle kɛ sɛ ɔ fata kɛ sran kun yrɛ i yi annzɛ i wun naan w’a di aklunjuɛ’n, i sɔ yɛ ɔ fata kɛ ɔ yo-ɔ. Sanngɛ Biblu’n se kɛ ‘nán e bu e ninnge liɛ’m be ngunmin be akunndan, sanngɛ e bu e wiengu’m be liɛ’m be akunndan wie.’ (Fp. 2:4) Zoova kunndɛ kɛ e nin e yi annzɛ e wun e tran titi, ɔ kunndɛman kɛ e yra. (Mat. 19:6) Asa ekun’n, Zoova kunndɛ kɛ kwlaa naan yasua kun nin i yi b’a fa ajalɛ kun’n, be bu i akunndan.

5. ?Kɛ nga Efɛzifuɛ Mun 5:33 fa kan’n sa’n, wafa sɛ yɛ ɔ fata kɛ yasua kun nin i yi be tran-ɔn?

 ⁵ Ɔ fata kɛ yasua kun nin i yi be klo be wun yɛ be ɲin yi be wiengu. (An kanngan Efɛzifuɛ Mun 5:33 nun.) Biblu’n kle kɛ sɛ e cɛ sran like’n, ɔ ti kpa tra kɛ be cɛ e like. (Yol. 20:35) ?Nzuɛn benin yɛ ɔ fata kɛ yasua kun nin i yi be yi i nglo naan b’a klo be wun kpɛkun be ɲin w’a yi be wiengu-ɔ? Ɔ fata kɛ be yo wun ase kanfuɛ. Sɛ yasua kun nin i yi be ti wun ase kanfuɛ’n, be su buman be bɔbɔ be wun akunndan, sanngɛ ‘bé bú be wiengu akunndan.’—1 Kor. 10:24.

6. ?Ngue yɛ ndɛ nga Sitivu nin i yi Sefanin be kannin’n ɔ kle e-ɔ?

⁶ Klisifuɛ nga b’a ja bla annzɛ bian’n mɔ be ti wun ase kanfuɛ’n, be di aklunjuɛ be aja’n nun. I wie yɛle aniaan bian kun m’ɔ suan Sitivu’n i liɛ’n. Ɔ seli kɛ: “Kɛ yasua kun nin i yi be bo ti kun’n, kɛ ndɛ tɔ be afiɛn’n i siesielɛ timan kekle be sa nun. Yɛ ɔ fataman kɛ be se kɛ: ‘?Ngue yɛ ɔ ti kpa man min-ɔn?’ Sanngɛ ɔ fata kɛ be se kɛ: ‘?Ngue yɛ ɔ ti kpa man e-ɔ?’” Ndɛ kunngba’n yɛ i yi mɔ be flɛ i kɛ Sefanin’n, ɔ kannin-ɔn. Ɔ seli kɛ: “Sran fi kunndɛman kɛ ɔ nin sran kun m’ɔ nin i be kan ndɛnngan titi’n, bé trán. Kɛ ndɛ tɔ e afiɛn’n, e bu like nga ti yɛ ndɛ sɔ’n tɔli’n i akunndan. I sin’n, e srɛ Ɲanmiɛn. Kpɛkun e kunndɛ wafa nga e kwla siesie sa sɔ’n i su ninnge wie mun e fluwa’m be nun. Yɛ e koko wafa nga e kwla siesie ndɛ sɔ’n i su yalɛ. Kɛ é síesíe’n kusu’n, ndɛ ng’ɔ tɔli’n i su yɛ e fa e ɲin e sie-ɔ. E kanman ndɛ’n e wɔman e wiengu.” Sɛ yasua kun nin i yi be bu be wiengu akunndan’n, bé dí aklunjuɛ be aja’n nun.

7. ?Sɛ be man aniaan kun i junman asɔnun’n nun’n, ngue yɛ ɔ fata kɛ ɔ yo-ɔ?

⁷ Kɛ e bu wafa kwlaa nga e kwla su Zoova’n i akunndan’n, e wun i wlɛ kɛ i sulɛ’n ti e cenjele like dan. (Jue. 27:4; 84:11) Sɛ aniaan bian kun kunndɛ kɛ ɔ́ dí Zoova i junman’n i kpa trá laa’n, i sɔ’n ti kpa. Afin Biblu’n se kɛ: “Sɛ sran kun kunndɛ kɛ ɔ́ dí asɔnun sunianfuɛ junman’n, nn junman kpa yɛ ɔ kunndɛ kɛ ɔ́ dí-ɔ.” (1 Tim. 3:1) Sɛ be man aniaan sɔ’n i junman asɔnun’n nun’n, ɔ fataman kɛ ɔ bu i kɛ ɔ ti kpa trɛ i wiengu mun. (Lik. 17:7-10) Sanngɛ ɔ fata kɛ ɔ kɛn i wun ase di junman fa uka be.—2 Kor. 12:15.

8. ?Ngue yɛ Diotrefɛsi nin Oziasi ɔ nin Absalɔmun be su ndɛ’n kle e-ɔ?

⁸ Biblu’n kan sran wie mɔ be buli be bɔbɔ be wun akunndan dan’n be ndɛ. Sran sɔ’m be nun kun yɛle Diotrefɛsi. Ɔ tuli i wun dan. Yɛle kɛ ɔ kunndɛli kɛ ‘ɔ́ yó asɔnun’n i nunfuɛ’m be su kpɛn.’ (3 Zan 9) Be nun kun ekun yɛle Oziasi. Ɔ tuli i wun dan ti’n, ɔ kunndɛli kɛ ɔ́ yó like kun mɔ Zoova w’a mɛnmɛn i atin kɛ ɔ yo’n. (2 Nyo. 26:16-21) Absalɔmun liɛ’n, ɔ kunndɛli kɛ ɔ́ yó famiɛn. Ɔ maan kɛ ɔ ko yo naan nvle’n nunfuɛ’m b’a suɛn i bo’n, ɔ yoli kɛ be ndɛ lo i sa. (2 Sam. 15:2-6) Sran sɔ’m be su ndɛ nga Biblu’n kan’n kle kɛ Zoova kloman be nga be klo dunman kunndɛlɛ ngboko’n be sa. (Nya. 25:27) Afin be nga be tu be wun annzɛ be kunndɛ kɛ sran’m be yi be ayɛ’n, i bo’n guaman kpa manman be.—Nya. 16:18.

9. ?Ajalɛ benin yɛ Zezi kle e-ɔ?

⁹ Zezi liɛ’n, w’a yoman kɛ be nga e kannin be ndɛ lɛ’n be sa. Biblu’n kan Zezi i ndɛ se kɛ: “I nun ng’ɔ ti kɛ Ɲanmiɛn sa’n, w’a bumɛn i klun lɔ le kɛ ɔ́ sín Ɲanmiɛn i osu. W’a kunndɛman kɛ ɔ nin Ɲanmiɛn bé sɛ́.” (Fp. 2:6) Kannzɛ Zoova kunngba cɛ yɛ ɔ le tinmin tra Zezi’n, sanngɛ Zezi w’a tumɛn i wun. Ɔ seli i sɔnnzɔnfuɛ’m be kɛ: “Sran ng’ɔ yo i wun kaan amun kwlaa amun nun’n, i sɔfuɛ’n yɛ ɔ le ɲrun-ɔn.” (Lik. 9:48) I ti’n, kɛ e nin atin bofuɛ mun nin asɔnunfuɛ’m be ukafuɛ mun nin asɔnun kpɛnngbɛn mun nin akpasua sunianfuɛ mun mɔ be ti wun ase kanfuɛ kɛ Zezi sa’n e di junman likawlɛ’n, ɔ yo e fɛ. Sɛ e ti wun ase kanfuɛ’n, é kló e wiengu’m be kpa trá laa’n. Zezi seli kɛ Ɲanmiɛn i sufuɛ’m bé wá yí be wiengu klolɛ sɔ’n i nglo.—Zan 13:35.

10. ?Sɛ ndɛ kun o asɔnun’n nun naan ɔ yo ɔ kɛ asɔnun kpɛnngbɛn’m be ndɛ nunman nun sa’n, ngue yɛ ɔ fata kɛ a yo-ɔ?

¹⁰ ?Sɛ ndɛ kun o asɔnun’n nun naan ɔ yo ɔ kɛ asɔnun kpɛnngbɛn’m be ndɛ nunman nun  sa’n, ngue yɛ ɔ fata kɛ a yo-ɔ? Blɛ sɔ’n nun’n, ɔ fataman kɛ a ijɔ ɔ konviabo. Sanngɛ ɔ fata kɛ a kan ɔ wun ase. Yɛle kɛ suan be nga Ɲanmiɛn kpali be kɛ be dun e ɲrun mmua’n, be bo. (Ebr. 13:17) Kɛ ɔ ko yo naan w’a kwla yo sɔ’n, usa ɔ wun kɛ: ‘?Ndɛ sɔ’n ti cinnjin dan m’ɔ fata kɛ be siesie-ɔ? ?Blɛ nga nun yɛ ɔ fata kɛ be siesie ndɛ sɔ’n niɔn? ?Min yɛ ɔ fata kɛ n siesie ndɛ sɔ’n niɔn? ?N mian min ɲin naan asɔnun’n nunfuɛ’m be bo w’a yo kun? ?Annzɛ min waan ń klé kɛ n si ngwlɛlɛ dan?’

11. ?Kɛ nga Efɛzifuɛ Mun 4:2, 3 fa kan’n sa’n, sɛ e kan e wun ase e su Zoova’n wafa sɛ yɛ i bo’n gúa-ɔ?

¹¹ Zoova ɲrun’n, sɛ sran kun ti wun ase kanfuɛ’n ɔ ti kpa tra kɛ ɔ si ninnge wie’m be yo’n. Asa ekun’n, sɛ i sufuɛ’m be wla be wun ase be di junman kpa naan be bo timan kun’n, i ɲrun’n i sɔ’n ti ngbɛn. I sɔ’n ti’n, maan e kan e wun ase e su Zoova. Sɛ e yo sɔ’n, bo kun yolɛ trán asɔnun’n nun. (An kanngan Efɛzifuɛ Mun 4:2, 3 nun.) Asa ekun’n, maan e bo jasin fɛ’n juejue su titi. Maan e bu wafa nga e kwla yo e wiengu’m be ye’n i akunndan. Asa’n, maan e sɔ aniaan’m be kwlaa be nun. I sɔ yolɛ nun’n, nán e wla fi aniaan nga be leman junman trele kun asɔnun’n nun’n be su. (Mat. 6:1-4; Lik. 14:12-14) Sɛ e ti wun ase kanfuɛ naan e nin aniaan mun e di junman likawlɛ’n, bé síe i nzɔliɛ kɛ e si ninnge wie’m be yo sakpa. Sanngɛ ng’ɔ ti cinnjin kpa’n yɛle kɛ bé wún i wlɛ kɛ e ti wun ase kanfuɛ.

12. ?Janvuɛ tralɛ’n i su ndɛ benin yɛ Biblu’n kan-ɔn?

¹² Zoova kunndɛ kɛ e nin e osufuɛ mun nin e janvuɛ mun e yo ninnge wie mun likawlɛ. (Jue. 133:1) Zezi trali janvuɛ kpa. (Zan 15:15) Biblu’n kle kɛ sɛ sran kun ɲan janvuɛ kpa’n, ɔ ɲan su ye. (Nya. 17:17; 18:24) Ɔ kle ekun kɛ  sɛ e faman e wun mantanman sran’n, ɔ timan kpa. (Nya. 18:1) Sran sunman be bu i kɛ sɛ be kɔ ɛntɛnɛti su’n, be kwla ɲan janvuɛ kaka kpɛkun ɔ su yoman be kɛ be ngunmin yɛ be o-ɔ. Sanngɛ kɛ e kɔ ɛntɛnɛti su’n, ɔ fata kɛ e nian e wun su kpa.

13. ?Ngue ti yɛ ɔ ju wie’n be nga be kɔ ɛntɛnɛti su dan’n, be wla bo be wun-ɔn?

¹³ Fluwa sifuɛ wie’m be seli kɛ be nga be kɔ ɛntɛnɛti su mɔ be fa blɛ kaka be nian sran’m be foto mun annzɛ be kanngan ndɛ nga be kɛn i foto sɔ’m be su’n be nun’n, be kwla bu i kɛ be ngunmin yɛ be o-ɔ. Kpɛkun be wla kwla bo be wun. Like nga ti yɛ ɔ ti sɔ’n yɛle kɛ kpɛ sunman’n, ninnge kpakpa nga sran kun yo annzɛ ng’ɔ nin i janvuɛ’m be yo’n, be su foto ngunmin yɛ ɔ fa sie i ɛntɛnɛti su-ɔ. Asa ekun’n, be fa lika nga be ɔli be nun’n, be su foto be sie i lɔ wie. Sɛ sran kun tɛ i sɔ foto’m be nian’n, ɔ kwla fɛ i wun sunnzun sran sɔ mun. Kpɛkun ɔ kwla bu i kɛ i liɛ’n ɔ diman aklunjuɛ. I sɔ sa’n juli aniaan bla kun m’ɔ le afuɛ 19 i su. Ɔ seli kɛ: “Kɛ n kɔ ɛntɛnɛti su mɔ n wun ninnge nga sran’m be yo i Fue cɛn nin Mɔnnɛn cɛn’n, mɔ n liɛ’n cɛn sɔ’m be nun n o awlo lɔ mɔ n yoman like fi’n, i sɔ’n kleli min yalɛ.”

14. ?Wafa sɛ yɛ ndɛ ng’ɔ o 1 Piɛli 3:8 nun’n kwla uka e naan kɛ e kɔ ɛntɛnɛti su’n y’a yo ninnge mun ngwlɛlɛ su-ɔ?

¹⁴ I yo, e kwla yo ninnge cinnjin wie mun ɛntɛnɛti su. I wie yɛle kɛ e nin e osufuɛ nin e janvuɛ mun e kwla koko yalɛ lɔ. Sanngɛ kɛ e niɛn i kpa sa’n, like nga ti yɛ sran’m be klɛ ndɛ wie mun annzɛ be fa foto annzɛ video wie’m be sie i ɛntɛnɛti su’n, yɛle kɛ be kunndɛ kɛ sran’m be fa be ɲin be sie be su naan be yi be ayɛ. Ɔ ti kɛ sran sɔ’m be su se be wiengu’m be kɛ “be nian be” sa. Ɔ ju wie’n, be kan be bɔbɔ be foto annzɛ sran uflɛ’m be liɛ’n be su ndɛ tɛtɛ wie mun. Sanngɛ ɔ fataman kɛ e mɔ e ti Klisifuɛ’n e wɔ ɛntɛnɛti su naan e ko yo i sɔ like. Afin Biblu’n wla e fanngan kɛ e kan e wun ase naan e wiengu’m be ndɛ lo e.—An kanngan 1 Piɛli 3:8 nun.

15. ?Wafa sɛ yɛ Biblu’n kwla uka e naan y’a tuman e wun-ɔn?

¹⁵ Sɛ a ta ɛntɛnɛti su kɔ’n, usa ɔ wun kɛ: ‘?Kɛ n kɔ ɛntɛnɛti su’n ndɛ nga n kan be’n annzɛ foto annzɛ kusu video nga n sie be lɔ’n, be yo maan sran’m be bu i kɛ n su tu min wun? ?Min ayeliɛ’n ti’n sran’m be ɲin kwla blo min wun?’ Biblu’n se kɛ: “Ninnge nga be o mɛn’n nun’n, mɔ be yɛle ninnge nga klɔ sran konvi sɔ be’n  nin ninnge nga sran’m be klo be nianlɛ’n, ɔ nin klɔ sran’m be sa nun ninnge mɔ be fa tu be wun’n, be finman Siɛ’n, sanngɛ be fin mɛn ng’ɔ o yɛ’n.” (1 Zan 2:16) Ndɛ nga e kacili i kɛ “klɔ sran’m be sa nun ninnge mɔ be fa tu be wun’n,” Biblu uflɛ nun’n, be kacili i kɛ “be kunndɛ kɛ bé yó naan sran’m be bu be sran dan.” Klisifuɛ’m be liɛ’n be kunndɛman kɛ bé yó sran dan annzɛ sran’m be yi be ayɛ. Be nanti Biblu’n nun ndɛ nga su: “Nán maan e bu e wun sran kpa tra e wiengu, nán maan e fa e wun sunnzun e wiengu, yɛ nán maan e konvi tran e wiengu like su.” (Gal. 5:26) Sɛ e ti wun ase kanfuɛ’n, e su yoman kɛ mɛn’n nunfuɛ mɔ be tu be wun kpɛkun be kunndɛ kɛ sran’m be bu be sran dan’n be sa.

16. ?Ngue ti yɛ ɔ fataman kɛ e tu e wun-ɔn?

¹⁶ Ɔ ti cinnjin kɛ e yo wun ase kanfuɛ. Afin be nga be tu be wun’n ‘akunndan nga be bu’n, ɔ timɛn i nuan su sɛsɛ.’ (Rɔm. 12:3) Be nga be tu be wun’n, be klo akplowa silɛ kpɛkun be bu be bɔbɔ be wun akunndan. Kpɛkun akunndan nga be bu’n nin ninnge nga be yo’n ti’n, sa kwla ɲan be bɔbɔ nin sran uflɛ. Sɛ b’a kaciman be ayeliɛ’n, Satan sí be ɲin kpɛkun ɔ́ sáci be akunndan’n. (2 Kor. 4:4; 11:3) Sanngɛ sran ng’ɔ kɛn i wun ase’n i akunndan liɛ ng’ɔ bu’n, ɔ ti i nuan su sɛsɛ. Yɛle kɛ ɔ bumɛn i wun sran tratraman su. Kpɛkun ɔ wun i wlɛ kɛ i wiengu’m be si ninnge wie’m be yo trɛ i. (Fp. 2:3) Asa ekun’n, ɔ si kɛ “be nga be tu be wun’n, Ɲanmiɛn klun jɔman be wun mlɔnmlɔn. Sanngɛ wun ase kanfuɛ’m be liɛ’n, ɔ yo be ye.” (1 Piɛ. 5:5) Ndɛ sɔ’n kle kɛ be nga be akunndan nga be bu’n ti i nuan su sɛsɛ’n, be kunndɛman kɛ bé yó like wie naan Ɲanmiɛn fa be wun ya.

17. ?Sɛ e kunndɛ kɛ é yó wun ase kanfuɛ titi’n, ngue yɛ ɔ fata kɛ e yo-ɔ?

¹⁷ Sɛ e kunndɛ kɛ é yó wun ase kanfuɛ titi’n, ɔ fata kɛ e nanti Biblu’n nun afɔtuɛ nga su: “Amun kplo amun nzuɛn laa’n nin i wunsu ninnge nga amun yo be’m be kwlaa gua, kpɛkun amun fa nzuɛn uflɛ’n.” Sɛ e waan é yó sɔ’n, ɔ fata kɛ e mian e ɲin kpa. I sɔ yolɛ nun’n maan e suan ajalɛ nga Zezi kleli e’n, i su like. Kpɛkun maan e nanti i ajalɛ’n su wie. (Kol. 3:9, 10; 1 Piɛ. 2:21) Sɛ e yo sɔ’n, é ɲán su ye dan. Yɛle kɛ é dí aklunjuɛ e awlobo’n nun, kpɛkun é yó maan anuansɛ trán asɔnun’n nun. Asa ekun’n sɛ e kɔ ɛntɛnɛti su’n, e su yoman naan sran’m be fa be ɲin be sie e su. Ng’ɔ ti cinnjin kpafuɛ’n yɛle kɛ Zoova klun jɔ́ e wun kpɛkun ɔ́ yrá e su.