Kɔ i nun ndɛ'n su trele

Kɔ like ng'ɔ o fluwa'n nun'n su trele

LIKE SUANLƐ 19

Sɛ e klo Ɲanmiɛn i mmla’n é sú i titi

Sɛ e klo Ɲanmiɛn i mmla’n é sú i titi

“Sran nga be klo ɔ mmla’n, aunjuɛ nga be lɛ i’n ɔ ti dan. ?Nguɛ sa ti yɛ maan bé úsu-ɔ?”—JUE. 119:165.

JUE 122 An jran kekle, nán amun wun usu amun!

I SU FITILƐ *

1-2. (1) ?Ndɛ benin yɛ fluwa klɛfuɛ kun kannin-ɔn? (2) ?Ngue yɛ é wá kɛ́n i ndɛ like suanlɛ nga nun-ɔn?

ANDƐ’N, sran miliɔn kaka be se be wun kɛ be lafi Zezi su. Sanngɛ be faman ndɛ ng’ɔ kannin’n su. (2 Tim. 4:3, 4) Fluwa klɛfuɛ kun seli kɛ: “Maan e se kɛ andɛ’n sran kun yo ninnge mun kɛ Zezi sa, yɛ ɔ kan ndɛ kunngba nga Zezi kannin’n wie. [...] ?É sɔ́ sran sɔ’n i nun annzɛ é káci e sin sí i? [...] Maan e di e wun nanwlɛ, é káci e sin sí i kɛ nga laa’n sran’m be kacili be sin be sili Zezi’n sa wie.”

2 I nun mɔ Zezi o asiɛ’n su wa’n, sran kpanngban be tili ndɛ ng’ɔ kannin’n yɛ be wunnin abonuan sa ng’ɔ yoli be’n. Ɔ nin i sɔ ngba’n, b’a lafimɛn i su. Like suanlɛ ng’ɔ sinnin lɛ nun’n, e kannin like nga ti yɛ sran’m be yoli sɔ’n be nun nnan be ndɛ. Like suanlɛ nga nun’n, é wá fá e ɲin síe i be nun nnan ekun be su. Asa ekun’n, é wá kán like nga ti yɛ andɛ’n sran’m be faman ndɛ nga Zezi i sɔnnzɔnfuɛ kpa’m be kan’n su’n, i ndɛ. Kpɛkun é wá wún like nga e kwla yo naan y’a yoman kɛ be sa naan y’a su Zoova titi’n wie.

(1) ZEZI W’A KPAMAN SRAN NUN

Sran kpanngban b’a lafiman Zezi su afin ɔ fɛli i wun mantannin sran kwlaa. Sa kunngba’n yɛ e wun i andɛ-ɔ. (An nian ndɛ kpɔlɛ 3 nun.) *

3. ?Ngue yɛ Zezi yoli mɔ i ti’n sran wie’m b’a faman be wun b’a mɛntɛnmɛn i-ɔ?

3 I nun mɔ Zezi o asiɛ’n su wa’n, ɔ fɛli i wun mantannin sran wafawafa kwlaa. I sikafuɛ-o, i yalɛfuɛ-o ɔ nin be dili like. Asa ekun’n, ɔ sili be nga sran’m be waan be ti ‘sa tɛ yofuɛ’n’ be aunnvuɛ. I sɔ’n ti’n, be nga be yo be wun kpakpa’n b’a faman be wun b’a mɛntɛnmɛn i. Cɛn kun’n, be seli i sɔnnzɔnfuɛ’m be kɛ: “?Nzu ti yɛ amun nin lapo defuɛ mun nin sa tɛ yofuɛ’m be di be nɔn-ɔn?” Yɛ Zezi tɛli be su kɛ: “Be nga be ti juejue’n, be mianman ayre yofuɛ wun, sanngɛ be nga be kpinndinman’n, be yɛ be miɛn i wun-ɔn. M’an baman sɛsɛfuɛ’m be flɛlɛ. Sanngɛ n bali kɛ ń má sé sa tɛ yofuɛ’m be kɛ be kaci be akunndan’n.”—Lik. 5:29-32.

4. ?Kɛ nga Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ Ezai dun mmua kannin’n sa’n, ngue yɛ ɔ fataman kɛ ɔ bo Zifu’m be nuan-ɔn?

4 Ndɛ nga Ɲanmiɛn Ndɛ’n dun mmua kannin’n. Kwlaa naan Mesi w’a ba’n, Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ Ezai seli kɛ sran’m be su sɔmɛn i nun. Ɔ seli kɛ: “Sran’m be yoli i finfin, be kacili be sin sili i. [...] Ɔ yoli kɛ sran mɔ be wun i-ɔ be to be ɲin blo’n sa, e yoli i finfin, y’a bumɛn i like fi.” (Eza. 53:3) Ndɛ sɔ’n kle kɛ “sran’m” bé káci be sin sí Mesi’n. Ɔ maan kɛ sran’m be kacili be sin sili Zezi sakpa’n, ɔ fataman kɛ i sɔ’n bo Zifu’m be nuan.

5. ?Andɛ’n wafa sɛ yɛ sran’m be bu Zezi i sɔnnzɔnfuɛ kpa mun-ɔn?

5 Sa kunngba’n yɛ e wun i andɛ-ɔ. Ɲanmiɛn sulɛ wafawafa’m be su kpɛnngbɛn’m be klo be nga be le sika mɔ be le ɲrun’n, ɔ nin be nga mɛn nunfuɛ’m be bu be kɛ be ti ngwlɛlɛfuɛ’n. Kannzɛ bɔbɔ sran sɔ’m be nzuɛn’n timan kpa naan be nantiman Ɲanmiɛn i mmla’m be su’n, sanngɛ be kplin su kɛ be kaci be asɔnun nunfuɛ wie. Sanngɛ Zoova i sufuɛ mɔ be nzuɛn’n ti kpa mɔ be nanti Ɲanmiɛn i mmla’m be su’n be liɛ’n, be kloman be sa yɛ be buman be wie. Sanngɛ kɛ nga Pɔlu fa kannin’n sa’n, Zoova liɛ’n be nga sran’m “be buman be like fi’n” yɛ ɔ fa be di junman-ɔn. (1 Kor. 1:26-29) Afin i ɲrun’n, i sufuɛ’m be ti i cinnjin.

6. (1) ?Ngue ndɛ yɛ Zezi kannin m’ɔ o Matie 11:25, 26 nun-ɔn? (2) ?Wafa sɛ yɛ e kwla niɛn i ajalɛ’n su-ɔ?

6 ?Ngue yɛ e kwla yo naan y’a su Zoova titi-ɔ? (An kanngan Matie 11:25, 26 nun.) Nán e fa e ɲin e sie i e wun akunndan nga mɛn nunfuɛ’m be bu’n su. Nán e wla fi su kɛ be nga be ti wun ase kanfuɛ’n be ngunmin yɛ Zoova fa be yo i klun sa-ɔ. (Jue. 138:6) Kpɛkun maan e bu junman nga Zoova fa e mɔ mɛn nunfuɛ’m be buman e like fi’n di’n, i akunndan wie.

(2) ZEZI KLELI KƐ LIKE NGA ƝANMIƐN SULƐ WAFA’M BE KLE’N TI ATO

7. (1) ?Ngue ti yɛ Zezi seli kɛ Farizifuɛ’m be ti gblɛfuɛ-ɔ? (2) ?Kɛ ɔ seli sɔ’n ngue yɛ be yoli-ɔ?

7 Yakpa su’n, Zezi buli Ɲanmiɛn sulɛ wafa’m be su kpɛnngbɛn’m be fɔ. Afin be kleman sran mun wafa ng’ɔ fata kɛ be su Ɲanmiɛn’n. I wie yɛle kɛ ɔ kleli kɛ Farizifuɛ’m be ti gblɛfuɛ. Afin be ɲrun’n be sa nun wunnzinlɛ’n ti cinnjin tra be si nin be nin’m be lika nianlɛ’n. (Mat. 15:1-11) I sɔ mɔ Zezi yoli’n boli i sɔnnzɔnfuɛ’m be nuan. Yɛ be seli i kɛ: “?A si kɛ, kɛ Farizifuɛ’m be tili ndɛ nga a kannin’n, ɔ yoli be ya kpa?” Zezi kusu tɛli be su kɛ: “Waka kwlaa nga nán min Si m’ɔ o ɲanmiɛn su lɔ’n yɛ ɔ tali’n, ɔ́ tú i bo. Nán amun nian be lɔ. Be kle sran uflɛ atin, sanngɛ nn be bɔbɔ be ti aɲinsifuɛ. Kusu sɛ aɲinsifuɛ kun tra i wiengu aɲinsifuɛ i kpɔnman’n, be nɲɔn’n bé tɔ́ kunman nun.” (Mat. 15:12-14) Kannzɛ Zifu’m be Ɲanmiɛn sulɛ wafa’m be su kpɛnngbɛn’m be fali Zezi i wun ya’n, sanngɛ i liɛ’n w’a yaciman ndɛ nanwlɛ’n i kanlɛ le.

8. ?Wafa sɛ yɛ Zezi kleli kɛ Ɲanmiɛn i klun jɔman Ɲanmiɛn sulɛ wafa’m be like nga be kle’n i kwlaa su-ɔ?

8 Zezi kleli kɛ like nga Ɲanmiɛn sulɛ wafa’m be kle’n, be nun wie’m be timan su. I wie yɛle kɛ Ɲanmiɛn sulɛ wafa’m be waan Ɲanmiɛn i klun jɔ i sulɛ wafawafa kwlaa su. Sanngɛ Zezi liɛ’n, w’a seman sɔ. I kpa bɔbɔ’n, ɔ seli kɛ sran kpanngban bé wá sín akpɔ m’ɔ ti dan mɔ i awieliɛ’n yɛle wie’n i su. Yɛ be nga bé wá sín akpɔ m’ɔ ti kaan mɔ i awieliɛ’n yɛle nguan’n i su’n be su sɔnman. (Mat. 7:13, 14) Asa ekun’n, ɔ kleli weiin kɛ sran wie’m bé wá tɔ́n be wun suɛn kɛ be ti Ɲanmiɛn sufuɛ kpa. Ɔ seli kɛ: “Amun sasa amun wun be nga be tɔn be wun suɛn kɛ be ti Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ’n be lika. Be fa bua kplo wla be wun be ba amun wun, kusu nn blo alua wlɛfuɛ mun-ɔn. Be ayeliɛ’n yɛ amún fá wún be wlɛ-ɔ.”—Mat. 7:15-20.

Sran kpanngban b’a lafiman Zezi su afin ɔ kleli kɛ Ɲanmiɛn sulɛ wafa’m be like nga be kle’n timan su. Sa kunngba’n yɛ e wun i andɛ-ɔ. (An nian ndɛ kpɔlɛ 9 nun.) *

9. ?Ninnge benin wie mun yɛ Ɲanmiɛn sulɛ wafa’m be kle mɔ Zezi kleli kɛ be ti ato-ɔ?

9 Ndɛ nga Ɲanmiɛn Ndɛ’n dun mmua kannin’n. Ɲanmiɛn Ndɛ’n seli kɛ Mesi’n wá kló Zoova i sua’n dan. (Jue. 69:10; Zan 2:14-17) Klolɛ mɔ Zezi kloli Ɲanmiɛn i sua’n ti’n, ɔ yiyili Ɲanmiɛn sulɛ wafa’m be su kpɛnngbɛn’m be bo. I wie yɛle kɛ Farizifuɛ’m be waan kɛ sran wu’n, like kun o i nun m’ɔ wuman wie-ɔ. Sanngɛ Zezi seli kɛ be nga be wuli’n ɔ ti kɛ be su lafi sa. (Zan 11:11) Sadisefuɛ’m be se kɛ sran’m be su cɛnman. Sanngɛ Zezi cɛnnin i janvuɛ Lazaa. I sɔ’n kle kɛ be ndɛ sɔ’n ti ato. (Zan 11:43, 44; Yol. 23:8) Farizifuɛ’m be waan sa kwlaa nga be ju e su’n nin like kwlaa nga e yo’n, Ɲanmiɛn dun mmua siesie be kwlakwla. Sanngɛ Zezi liɛ’n ɔ kleli kɛ sɛ sran kun sú Ɲanmiɛn annzɛ ɔ su sumɛn i’n, ɔ fin sran’n bɔbɔ.—Mat. 11:28.

10. ?Ngue ti yɛ sran’m be fa be ɲin be ci e-ɔ?

10 Sa kunngba’n yɛ e wun i andɛ-ɔ. Kɛ mɔ e fa Biblu’n e kle sran’m be kɛ like nga Ɲanmiɛn sulɛ wafa’m be kle’n be nun wie’m be ti ato’n ti’n, sran kpanngban be fa be ɲin be ci e. I wie yɛle kɛ Ɲanmiɛn sulɛ wafa’m be su kpɛnngbɛn’m be kle sran’m be kɛ Ɲanmiɛn fa sran mun kɔ sin fɛtɛ’n nun. Be yo sɔ naan bé wlá sran’m be srɛ naan be yo like kwlaa nga be se be kɛ be yo’n. Sanngɛ Zoova i sufuɛ mɔ be su Ɲanmiɛn m’ɔ klo sran’n, be kle kɛ be ndɛ sɔ’n ti ato. Ɲanmiɛn sulɛ wafa’m be su kpɛnngbɛn’m be kle ekun kɛ kɛ sran wu’n, like kun o i nun m’ɔ wuman wie-ɔ. Sanngɛ e kle kɛ ndɛ sɔ’n finman Biblu’n nun. Afin sɛ ɔ ti kɛ be ndɛ sɔ’n ti nanwlɛ’n, nn Ɲanmiɛn su kanman sran cɛnlɛ ndɛ. Asa ekun’n, be waan sa kwlaa nga be ju e su’n nin like kwlaa nga e yo’n, Ɲanmiɛn dun mmua siesie be kwlakwla. Sanngɛ e liɛ’n e kle kɛ sran kun kwla fɛ i tiaun ajalɛ. Ɔ maan sɛ i waan ɔ́ sú Ɲanmiɛn annzɛ ɔ sumɛn i’n, ɔ ti kɛ i bɔbɔ sa. ?Kɛ e yi i nglo kɛ like nga be kle’n timan su’n, i sɔ’n yo be sɛ? Nanwlɛ, ɔ yo be ya dan.

11. ?Kɛ nga Zan 8:45-47 fa kan’n sa’n, ngue yɛ Ɲanmiɛn kunndɛ kɛ i sufuɛ’m be yo-ɔ?

11 ?Ngue yɛ e kwla yo naan y’a su Zoova titi-ɔ? Sɛ e klo ndɛ nanwlɛ’n, é síe e su ndɛ kwlaa nga Ɲanmiɛn kan’n i bo yɛ é nánti su. (An kanngan Zan 8:45-47 nun.) Nán maan e yo kɛ Satan m’ɔ kpaloli ndɛ nanwlɛ’n sa. Kpɛkun nán e yo ninnge nga be nin Ɲanmiɛn Ndɛ’n be kɔman likawlɛ’n. (Zan 8:44.) Ɲanmiɛn kunndɛ kɛ i sufuɛ’m ‘be kpɔ sa tɛ’n’ yɛ ‘be tu be klun be yo sa kpa’n’ kɛ nga Zezi fa yoli’n sa.—Rɔm. 12:9; Ebr. 1:9.

(3) BE KLELI ZEZI I ƝRƐNNƐN

Sran kpanngban b’a lafiman Zezi su afin be kunnin i waka’n su. Sa kunngba’n yɛ e wun i andɛ-ɔ. (An nian ndɛ kpɔlɛ 12 nun.) *

12. ?Ngue ti yɛ kunlɛ mɔ be kunnin Zezi waka’n su’n ti’n, Zifu kpanngban b’a lafimɛn i su-ɔ?

12 Pɔlu kannin like nga ti yɛ Zifu wie’m be kacili be sin sili Zezi’n, be nun kun i ndɛ. Ɔ seli kɛ: “E liɛ’n, Klisi mɔ be kunnin i waka’n su’n, i ndɛ yɛ e kan-ɔn. Ndɛ sɔ’n i su falɛ ti kekle kpa man Zuifu mun.” (1 Kor. 1:23) ?Ngue ti yɛ kunlɛ mɔ be kunnin Zezi waka’n su’n ti’n, Zifu kpanngban b’a lafimɛn i su-ɔ? Afin be ɲrun’n, kɛ be kunnin Zezi waka’n su’n, i sɔ’n kle kɛ ɔ ti sa tɛ yofuɛ. Ɔ maan be kwlá faman su kɛ i yɛ ɔ ti Mesi’n niɔn.—Mml. 21:22, 23.

13. ?Ngue yɛ be nga b’a lafiman Zezi su’n b’a wunmɛn i wlɛ-ɔ?

13 Zifu nga b’a lafiman Zezi su’n, b’a wunmɛn i wlɛ kɛ w’a yoman like fi naan be tɔnnin i suɛn yɛ be yoli i tɛtɛ ngbɛn. Asa ekun’n, be nga be dili Zezi i jɔlɛ’n b’a dimɛn i jɔlɛ kɛ ng’ɔ nin i fata’n sa. Yɛle kɛ b’a nianman mmla’n su yɛ be kplili be dili i jɔlɛ. (Lik. 22:54; Zan 18:24) Asa kusu’n, kɛ sran’m bé tɔ́n i suɛn’n jɔlɛ difuɛ’m b’a nianman sɛ ndɛ nga be kannin’n ti nanwlɛ-o. I kpa bɔbɔ’n, be kunndɛli “Zezi i wun ato ndɛ kun mɔ be kwla jran su be kun i’n.” Sanngɛ be yoli lele, w’a yoman ye. Ɔ maan Ɲanmiɛn ɲrun jranfuɛ dan’n kunndɛli kɛ ɔ́ yó naan Zezi bɔbɔ bu i wun fɔ. Nanwlɛ, be fɔnnin mmla’n dan. (Mat. 26:59; Mar. 14:55-64) I sin’n kɛ be kunnin Zezi mɔ Ɲanmiɛn cɛnnin i’n, jɔlɛ difuɛ sɔ’m be mannin Rɔmun sonja nga be nian Zezi i ndia’n su’n “be sika kpanngban kpa.” Kpɛkun be seli be kɛ be se sran’m be kɛ i sɔnnzɔnfuɛ’m be wuɛli i fuɛn’n. Kusu nn ato-ɔ.—Mat. 28:11-15.

14. ?Mesi’n i su ndɛ benin yɛ Ɲanmiɛn Ndɛ’n dun mmua kannin-ɔn?

14 Ndɛ nga Ɲanmiɛn Ndɛ’n dun mmua kannin’n. Zezi blɛ su’n, Zifu kpanngban be siman kɛ ɔ fata kɛ Mesi’n wu. Kusu nn Ɲanmiɛn Ndɛ’n seli kɛ: “I bɔbɔ kplinnin su kɛ ɔ́ wú, ɔ maan be fɛli i wlali sa tɛ yofuɛ’m be nun, ɔ jrannin sran kpanngban be sa tɛ’n i nuan, yɛ ɔ kpatali sa tɛ yofuɛ’m be ti.” (Eza. 53:12) Ndɛ sɔ’n kle weiin kɛ ɔ fata kɛ Mesi’n wu. Ɔ maan kɛ sran’m be seli kɛ Zezi ti sa tɛ yofuɛ mɔ i ti’n be kunnin i’n, ɔ fataman kɛ Zifu’m be jran ngalɛ’n su be se kɛ nɛ́n i yɛ ɔ ti Mesi’n niɔn.

15. ?Sa benin wie mun yɛ be juli Zoova i Lalofuɛ’m be su-ɔ?

15 Sa kunngba’n yɛ e wun i andɛ-ɔ. Laa nun’n, sran’m be tɔnnin Zezi i suɛn yɛ b’a dimɛn i jɔlɛ kɛ ng’ɔ nin i fata’n sa. Andɛ’n, sa kunngba’n yɛ ɔ ju Zoova i Lalofuɛ’m be su wie-ɔ. Amun bɔbɔ amun nian. Afuɛ 1930 nin 1950 be afiɛn nun’n, Etazinin lɔ jɔlɛ difuɛ sunman be kunndɛli kɛ bé tánnin e Ɲanmiɛn sulɛ. Be nun wie mun bɔbɔ be dili i nanwlɛ kɛ be kloman e sa. Kanada lɔ kusu’n, Katolikifuɛ’m be su kpɛn mun nin awa’n be bo yoli kun be seli e kɛ nán e bo jasin fɛ’n lɔ kun. Jasin fɛ ngbɛn mɔ aniaan’m be boli kleli be mantanfuɛ mun ti’n, be trali be wlali be bisua. Asa ekun’n, Alemaɲin lɔ’n Itilɛɛ i sran’m be kunnin aniaan gbanflɛn nin talua kpanngban kpa. Yɛ koko nun wa’n, Risi lɔ’n be dili aniaan kpanngban kpa be jɔlɛ yɛ be wlali be bisua. Afin be waan aniaan sɔ’m b’a kan Ɲanmiɛn ndɛ b’a kle sran mun. Awa’n i janunfuɛ wie’m be waan i sɔ’n ti “awa’n i wun jasolɛ.” I kpa bɔbɔ’n, be waan nán be fa Biblu La Bible. Traduction du monde nouveau be man sran mun. Yɛ sɛ a le wie bɔbɔ’n, a kwla ɲan su ndɛ. Afin be waan fluwa sɔ’n timan kpa. Yɛle kɛ Ɲanmiɛn dunman Zoova’n wo nun.

16. ?Kɛ nga 1 Zan 4:1 fa kan’n sa’n, ngue ti yɛ ɔ fataman kɛ e fa ato ndɛ nga be kɛn i Zoova i sufuɛ’m be su’n i su-ɔ?

16 ?Ngue yɛ e kwla yo naan y’a su Zoova titi-ɔ? Kɛ e ti ndɛ kun’n, maan e usausa nun kpa e nian sɛ ɔ ti nanwlɛ-o. I nun mɔ Zezi kán ndɛ oka’n su’n, ɔ seli i ndɛ tiefuɛ’m be kɛ ‘bé wá kán ndɛ tɛtɛ wafa kwlaa bé fá búa be su ato.’ (Mat. 5:11) Ato ndɛ sɔ’m be fin Satan. I yɛ ɔ wlawla e kpɔfuɛ’m be kɛ be bua e mɔ e klo ndɛ nanwlɛ’n e su ato-ɔ. (Ngl. 12:9, 10) Maan e kpalo ato ndɛ sɔ mun. Yɛ nán maan ato ndɛ sɔ’m be ti’n, e se kɛ é yáci Ɲanmiɛn i sulɛ nin i su lafilɛ le.—An kanngan 1 Zan 4:1 nun.

(4) BE KPƐLI ZEZI I BO WAKA YƐ BE WANNDILI I

Sran kpanngban b’a lafiman Zezi su afin Zida kpɛli i bo waka. Sa kunngba’n yɛ e wun i andɛ-ɔ. (An nian ndɛ kpɔlɛ 17-18 be nun.) *

17. ?Ngue yɛ Zezi i akoto’m be yoli mɔ i ti’n sran kun kwla se kɛ ɔ kaciman Zezi i sɔnnzɔnfuɛ wie-ɔ?

17 Kɛ ɔ ka kan bé trá Zezi’n, i akoto 12 mun be nun kun kpɛli i bo waka. Kɛ be bɛli i tralɛ’n, be kwlaa be wanndili i. I sin’n be nun kun seli kpɛ nsan kɛ ɔ simɛn i. (Mat. 26:14-16, 47, 56, 75) I sɔ’n w’a boman Zezi nuan. I kpa bɔbɔ’n, ɔ seli kɛ i sɔ sa liɛ’n jú. (Zan 6:64; 13:21, 26, 38; 16:32) Atrɛkpa’n, sran kun kwla jran like nga Zezi i akoto’m be yoli i lɛ’n su se kɛ ɔ kaciman Zezi i sɔnnzɔnfuɛ wie. Ɔ kwla se i wun kɛ: ‘Be bɔbɔ mɔ be ti i akoto’n, nian like nga be yoli’n. ?Kpɛkun min yɛ ń kó káci i akoto wie-ɔ? Ɔ si’ɛ.’

18. ?Sa nga bé dún mmua jú ka naan b’a kun Zezi’n, be su ndɛ benin yɛ Ɲanmiɛn Ndɛ’n dun mmua kannin-ɔn?

18 Ndɛ nga Ɲanmiɛn Ndɛ’n dun mmua kannin’n. Afuɛ kpanngban kpa ka naan Zezi w’a ba’n, Zoova seli kɛ sika mma 30 ti’n bé kpɛ́ Mesi’n i bo waka. (Zkr. 11:12, 13) Kpɛkun ɔ seli kɛ sran ng’ɔ́ wá kpɛ́ i bo waka sɔ’n, ɔ́ wá yó i janvuɛ kpa’m be nun kun. (Jue. 41:10) Asa ekun’n, Ɲanmiɛn maan Zakari seli kɛ: “Kun nnɛn kankanfuɛ’n yɛ bua’m bé bó sánndi.” (Zkr. 13:7) Be nga be awlɛn ti kpa’n, b’a seman kɛ sa sɔ’m be ti’n bé káci be sin sí Zezi. I kpa bɔbɔ’n, kɛ be wun i kɛ sa nga be ju Zezi su’n be yia ndɛ sɔ’n i nuan’n, be lafili i su kpa ekun.

19. ?Ngue yɛ be nga be awlɛn’n ti kpa’n be si i-ɔ?

19 Sa kunngba’n yɛ e wun i andɛ-ɔ. E blɛ su’n, aniaan wie mɔ aniaan’m be si be kpa’n be yacili Zoova i sulɛ yɛ be kunndɛ kɛ bé wláwlá aniaan mun naan be su be su. Be kɔ televiziɔn nin aladio’m be nun ɔ nin ɛntɛnɛti su be ko bua Zoova i Lalofuɛ’m be su ato. Sanngɛ i sɔ’n sannganman be nga be awlɛn ti kpa’n be akunndan. Afin be si kɛ Biblu’n dun mmua kɛnnin i kɛ i sɔ sa’n jú.—Mat. 24:24; 2 Piɛ. 2:18-22.

20. ?Ngue yɛ e kwla yo naan ndɛ nga be nga be nin Ɲanmiɛn b’a bu’n be kan’n w’a ɲanman ta e su-ɔ? (2 Timote 4:4, 5)

20 ?Ngue yɛ e kwla yo naan y’a su Zoova titi-ɔ? Ɔ fata kɛ e lafi Zoova su tankaan kpa. Sɛ e waan é yó sɔ’n, ɔ fata kɛ e suan Biblu’n nun like titi, e srɛ i titi, yɛ e di junman ng’ɔ fa wlali e sa nun’n lele e guɛ i ti nin i bo. (An kanngan 2 Timote 4:4, 5 nun.) Sɛ e lafi Ɲanmiɛn su’n, kɛ sran’m bé búa e su ato’n ɔ su yoman e like fi. (Eza. 28:16) Sɛ e klo Zoova nin i nuan Ndɛ’n ɔ nin aniaan mun’n, be nga be nin Ɲanmiɛn b’a bu’n be ndɛ nga be kan’n ɔ su ɲanman ta e su.

21. ?Kannzɛ bɔbɔ andɛ’n sran kpanngban be sɔman ndɛ nga e kan’n nun’n, sanngɛ ngue yɛ e kwla lafi su-ɔ?

21 Zezi blɛ su’n, sran wie’m b’a lafimɛn i su. Sanngɛ wie’m be lafili i su. Be nun wie yɛle jɔlɛ difuɛ dandan’m be nun sran dan kpa kun nin “Ɲanmiɛn ɲrun jranfuɛ kpanngban kpa.” (Yol. 6:7; Mat. 27:57-60; Mar. 15:43) Andɛ kusu sran miliɔn kpanngban kpa be lafi Zezi su. Afin be si ndɛ nanwlɛ m’ɔ o Ɲanmiɛn Ndɛ’n nun’n yɛ be klo i. Ɲanmiɛn Ndɛ’n se kɛ: “Sran nga be klo ɔ mmla’n, aunjuɛ nga be lɛ i’n ɔ ti dan. ?Nguɛ sa ti yɛ maan bé úsu-ɔ?”—Jue. 119:165.

JUE 124 Maan e yo ndɛnmanfuɛ titi

^ ndɛ kpɔlɛ 5 Like suanlɛ ng’ɔ sinnin lɛ nun’n, e kannin ninnge nnan nga ti yɛ Zezi blɛ su’n sran’m be kacili be sin sili i’n be ndɛ. Kpɛkun e wunnin i kɛ ninnge sɔ’m be ti’n andɛ’n sran’m be sɔmɛn i sɔnnzɔnfuɛ’m be ndɛ’n nun. Like suanlɛ nga nun’n, é wá kán ninnge nnan uflɛ be ndɛ. Asa ekun’n, é wá wún like nga ti yɛ sɛ e klo Zoova’n e su yacimɛn i sulɛ le’n i wlɛ.

^ ndɛ kpɔlɛ 60 DESƐN’M BE SU NDƐ’N: Zezi nin Matie nin lapo defuɛ wie’m be su di like.

^ ndɛ kpɔlɛ 62 DESƐN’M BE SU NDƐ’N: Zezi su fuan aata difuɛ wie mun Ɲanmiɛn i sua’n nun.

^ ndɛ kpɔlɛ 64 DESƐN’M BE SU NDƐ’N: Zezi w’a sua waka nga bé bóbó i su’n.

^ ndɛ kpɔlɛ 66 DESƐN’M BE SU NDƐ’N: Zida su fɛ i nuan’n wɔ Zezi i fuka’n su. I sɔ’n kle kɛ w’a kpɛ Zezi bo waka.