Kɔ i nun ndɛ'n su trele

Kɔ like ng'ɔ o fluwa'n nun'n su trele

LIKE SUANLƐ 21

Zoova mán e wunmiɛn naan y’a kwla su i titi

Zoova mán e wunmiɛn naan y’a kwla su i titi

“Kɛ n ti fakafaka’n, i sɔ’n nun yɛ n le wunmiɛn kpa-ɔ.” —2 KOR. 12:10.

JUE 73 Wla e yakpa

I SU FITILƐ *

1-2. ?Sa benin wie mun yɛ be o Zoova i sufuɛ’m be su-ɔ?

AKOTO Pɔlu wlali Timote i fanngan kɛ ɔ di Ɲanmiɛn junman’n naan ɔ guɛguɛ i bo. (2 Tim. 4:5) Ndɛ sɔ’n ti Klisifuɛ’m be kwlaa be liɛ. I sɔ’n ti’n, e mian e ɲin e yo like kwlaa nga e kwla yo naan y’a di junman sɔ’n titi. Sanngɛ sa wie’m be tanndan e ɲrun junman sɔ’n i dilɛ nun. Nvle wie’m be nun’n kɛ ɔ ko yo naan aniaan’m b’a kwla bo jasin fɛ’n, ɔ fata kɛ be yo yakpafuɛ. (2 Tim. 4:2) Afin be tannin be ninnge wie’m be yolɛ annzɛ be se be kɛ nán be su Zoova kun mlɔnmlɔn. Ɔ maan sɛ be wun i kɛ be su bo jasin fɛ’n, be kwla tra be wla be bisua. Ɔ nin i sɔ ngba’n, aniaan’m be bo jasin fɛ’n.

2 Sa fanunfanun o Zoova i sufuɛ’m be su. Yɛ sa sɔ’m be ti’n be sa sin kwla bubu be. I wie yɛle kɛ aniaan wie’m be di junman kekle kpa naan b’a kwla ɲan ninnge nga be awlobofuɛ’m be sa mian be wun’n. Aniaan sɔ’m be kunndɛ kɛ bé tú be klun bé bó jasin fɛ’n. Sanngɛ lele mɔ lemɔcuɛ’n fá wíe’n, afɛ’n w’a tin be su dan ti’n, be leman wunmiɛn be boman jasin fɛ’n kun. Wie’m be kusu’n, tukpacɛ’n annzɛ kpɛnngbɛn’n ti’n be kwlá yoman ninnge wie mun. Yɛ wie liɛ bɔbɔ’n, be o be awlo lɔ be kwlá fiteman. Aniaan wie’m be liɛ’n, ɔ yo be kɛ Zoova ɲrun’n be timan like fi sa. Aniaan bla kun m’ɔ suan Mari’n, * ɔ seli kɛ: “Kɛ min wla bo min wun’n, kɛ ɔ ko yo naan m’an wun min wun fɛ ekun’n, ɔ fata kɛ n mian min ɲin kpa. Kɛ ɔ ko yo sɔ kusu’n, n leman wunmiɛn n boman jasin fɛ’n kun. Ɔ maan min akunndan’n bu min fɔ.”

3. ?Ngue yɛ é wá kɛ́n i ndɛ like suanlɛ nga nun-ɔn?

3 Kannzɛ sa nga be o e su’n be ti sɛ ti sɛ’n, Zoova kwla man e wunmiɛn naan y’a jran be ɲrun kekle naan y’a su i titi. Like suanlɛ nga nun’n, é wá kán wafa nga blɛ kekle nun’n Zoova ukali Pɔlu nin Timote naan b’a di i junman’n lele b’a guɛ i ti nin i bo’n i ndɛ. I sin’n, é wá kán wafa nga Zoova uka e andɛ’n i ndɛ wie.

ZOOVA MAN E WUNMIƐN NAAN Y’A KWLA BO JASIN FƐ’N TITI

4. ?Sa benin wie mun yɛ be tɔli Pɔlu su-ɔ?

4 Sa sunman tɔli Pɔlu su. I wie yɛle kɛ i kpɔfuɛ’m be boli i, be wlɛli i bisua, yɛ be kunndɛli kɛ bé kún i bɔbɔ. Blɛ kwlaa sɔ’n nun’n ɔ fata kɛ Zoova ukɛ i. (2 Kor. 11:23-25) Pɔlu dili i nanwlɛ kɛ blɛ wie nun’n i sa sin bubuli i. (Rɔm. 7:18, 19, 24) Asa ekun’n, tukpacɛ kekle kun kleli i yalɛ kpa. Ɔ yoli i kɛ ‘owie yɛ ɔ o i kplo’n nun’ sa-ɔ. Tukpacɛ sɔ’n kleli i yalɛ dan ti’n, ɔ srɛli Ɲanmiɛn kpɛ sunman kɛ ɔ yo naan ɔ wie.—2 Kor. 12:7, 8.

?Ngue yɛ ɔ ukali Pɔlu naan w’a di Ɲanmiɛn junman’n titi-ɔ? (An nian ndɛ kpɔlɛ 5-6 be nun.) *

5. ?Kannzɛ sa’m be tɔli Pɔlu su’n, sanngɛ ngue yɛ ɔ kwla yoli-ɔ?

5 Kannzɛ sa sunman tɔli Pɔlu su’n, sanngɛ Zoova mɛnnin i wunmiɛn naan w’a kwla bo jasin fɛ’n titi. Maan e fa e ɲin e sie i ninnge wie mɔ Ɲanmiɛn maan Pɔlu yoli be’n, be su. Kɛ be wlɛli i bisua Rɔmun lɔ’n, ɔ boli jasin fɛ’n juejue su kleli Zifu’m be su kpɛnngbɛn mun. Yɛ atrɛkpa’n, ɔ boli kleli awa’n i janunfuɛ wie mun bɔbɔ. (Yol. 28:17; Fp. 4:21, 22) Asa ekun’n, ɔ boli jasin fɛ’n kleli be nga be ko niɛnnin i osu’n ɔ nin be nga be nian Rɔmun famiɛn’n su’n. (Yol. 28:30, 31; Fp. 1:13) Blɛ kunngba sɔ’n nun’n, Ɲanmiɛn maan Pɔlu klɛli Klisifuɛ’m be fluwa. Fluwa sɔ’m be nun ndɛ’m be ukɛli i blɛ su Klisifuɛ’m be kpa. Yɛ be uka e wie andɛ. Asa ekun’n, Pɔlu kleli Klisifuɛ nga be o Rɔmun lɔ’n be ajalɛ kpa. I sɔ’n ti’n, ‘be kannin Ɲanmiɛn ndɛ’n yakpa su, yɛ srɛ w’a kunman be.’ (Fp. 1:14) Kannzɛ sa ng’ɔ o Pɔlu su’n ti’n ɔ kwlá yoman ninnge mun kɛ ng’ɔ fa klo’n sa’n, sanngɛ ɔ miɛnnin i ɲin yoli i liɛ ng’ɔ kwlɛ i yo’n. Ɔ maan ‘i su sa’n ti’n, jasin fɛ’n ɔli i ɲrun.’—Fp. 1:12.

6. ?Kɛ nga 2 Korɛntifuɛ Mun 12:9, 10 fa kan’n sa’n, ngue yɛ ɔ ukali Pɔlu naan w’a di Ɲanmiɛn junman’n titi-ɔ?

6 Pɔlu wunnin i wlɛ kɛ sɛ Zoova w’a mɛnmɛn i wunmiɛn’n, nn w’a kwlá yoman ninnge kwlaa ng’ɔ yoli be’n. I sɔ’n ti’n, ɔ seli kɛ ‘kɛ sran kun leman wunmiɛn’n i nun yɛ Ɲanmiɛn kle kɛ i tinmin’n cɛnnin-ɔn.’ (An kanngan 2 Korɛntifuɛ Mun 12:9, 10 nun.) Ɔ maan kannzɛ be kleli Pɔlu i yalɛ, be wlɛli i bisua yɛ sa uflɛ tɔli i su’n, sanngɛ Zoova fɛli i wawɛ’n mɛnnin i wunmiɛn naan w’a kwla di i junman’n w’a guɛguɛ i bo.

?Ngue yɛ ɔ ukali Timote naan w’a di Ɲanmiɛn junman’n titi-ɔ? (An nian ndɛ kpɔlɛ 7 nun.) *

7. ?Sa benin wie mun yɛ be tɔli Timote su-ɔ?

7 Timote m’ɔ nin Pɔlu be dili junman likawlɛ’n kusu, Ɲanmiɛn mɛnnin i wunmiɛn naan w’a kwla di i junman’n titi. Kɛ Pɔlu kɔ́ ngaliɛ dilɛ junman’n i dilɛ’n, ɔ nin Timote yɛ be kɔ-ɔ. Asa ekun’n, Pɔlu sunmɛnnin i klɔ wie’m be su kɛ ɔ ko nian aniaan’m be osu naan ɔ wla be fanngan. (1 Kor. 4:17) Atrɛkpa’n, Timote buli i kɛ ɔ kwlá diman junman sɔ’n. Afin Pɔlu seli i kɛ: “Nán man sran wie atin naan ɔ yo ɔ finfin gbanflɛn mɔ a ti’n ti.” (1 Tim. 4:12) Asa ekun’n, blɛ sɔ’n nun’n Timote le i owie liɛ m’ɔ o i kplo’n nun-ɔn. Yɛle kɛ ‘ɔ tɔ tukpacɛ tikatika.’ (1 Tim. 5:23) Sanngɛ Timote si kɛ Zoova i wawɛ’n kwla mɛn i wunmiɛn naan w’a kwla bo jasin fɛ’n naan w’a ukɛ i niaan mun.—2 Tim. 1:7.

ZOOVA MAN E WUNMIƐN NAAN Y’A KWLA SU I TITI

8. ?Ngue yɛ Zoova fa ukɛ i sufuɛ mun andɛ-ɔ?

8 Andɛ’n, Zoova mɛn i sufuɛ’m be ‘wunmiɛn m’ɔ tra klɔ sran liɛ’n’ naan b’a kwla su i titi. (2 Kor. 4:7) Maan e fa e ɲin e sie i ninnge nnan mɔ Zoova fa man e wunmiɛn naan y’a kwla su i titi’n be su. Be yɛle Ɲanmiɛn srɛlɛ’n nin Biblu’n nin aniaan mun ɔ nin jasin fɛ bolɛ’n.

Zoova sin srɛlɛ’n i lika man e wunmiɛn. (An nian ndɛ kpɔlɛ 9 nun.)

9. ?Wafa sɛ yɛ Ɲanmiɛn srɛlɛ’n kwla uka e-ɔ?

9 Ɲanmiɛn srɛlɛ’n man e wunmiɛn. Efɛzifuɛ Mun ndɛ tre 6 i mma 18 nun’n, Pɔlu wla e fanngan kɛ e srɛ Ɲanmiɛn “blɛ kwlaa nun.” Sɛ e yo sɔ’n, Ɲanmiɛn mán e wunmiɛn. Be flɛ aniaan bian kun kɛ Jonin. Ɔ tran Bolivi. Kɛ sa kekle wie’m be tɔli i su’n, Ɲanmiɛn srɛlɛ’n ukɛli i kpa. I yi’n nin i si nin i nin be tɔli tukpacɛ kekle kpa blɛ kunngba’n nun. Nanwlɛ, w’a yoman pɔpɔ w’a manman Jonin. Afin blɛ sɔ’n nun’n, i yɛ ɔ fata kɛ ɔ nian be sran nsan’n be lika-ɔ. I manmin wuli, yɛ i yi nin i baba be liɛ’n be cɛli kpa ka naan b’a yo juejue. Kɛ ɔ́ kán blɛ kekle sɔ’n i ndɛ’n, ɔ seli kɛ: “Kɛ min wla bo min wun dan’n, like ng’ɔ uka min kpa’n yɛle Zoova i srɛlɛ’n. Kɛ ń srɛ́ i’n, n kan wafa nga min wun yo min’n i ndɛ n kle i.” Ɔ maan Zoova mannin Jonin i wunmiɛn naan w’a kwla jran sa sɔ’n i ɲrun kekle. Be flɛ aniaan bian kun ekun kɛ Ronaldi. Ɔ ti asɔnun kpɛnngbɛn, yɛ ɔ tran Bolivi lɔ wie. Kɛ dɔɔtrɔfuɛ’m be seli kɛ i manmin le kansɛli’n, i anglo kun su yɛ bla’n wuli-ɔ. ?Ngue yɛ ɔ ukali Ronaldi naan w’a jran kekle-ɔ? I bɔbɔ tɛli su kɛ: “N srɛli Zoova yɛ n kannin wafa nga min wun yo min’n i ndɛ kleli i. Afin n si kɛ i kunngba cɛ yɛ ɔ wun sa ng’ɔ o min su’n i wlɛ kpa-ɔ.” Ɔ ju wie’n, kɛ sa’m be tin e su’n e wunman ndɛ trele kun nga é kán klé Zoova-ɔ. Kannzɛ ɔ ti sɔ bɔbɔ’n, sanngɛ Zoova waan e srɛ i.—Rɔm. 8:26, 27.

Zoova sin Biblu’n i lika man e wunmiɛn. (An nian ndɛ kpɔlɛ 10 nun.)

10. ?Kɛ nga Ebre Mun 4:12 fa kan’n sa’n, ngue ti yɛ ɔ ti cinnjin kɛ e kanngan Biblu’n nun naan e bu su akunndan-ɔn?

10 Biblu’n man e wunmiɛn. Kɛ sa’m be tɔli Pɔlu su’n, ɔ kanngannin Ɲanmiɛn Ndɛ’n nun naan w’a ɲan wunmiɛn w’a jran kekle. I sɔ yɛ ɔ fata kɛ e kusu e yo-ɔ. (Rɔm. 15:4) Kɛ e kanngan Ɲanmiɛn Ndɛ’n nun mɔ e bu su akunndan’n, Zoova fɛ i wawɛ’n man e naan y’a kwla wun wafa nga ndɛ nga e kanngannin nun’n kwla uka e’n i wlɛ. (An kanngan Ebre Mun 4:12 nun.) Aniaan bian Ronaldi mɔ e dun mmua kɛnnin i ndɛ’n, ɔ seli kɛ: “Kɔnguɛ kwlaa n kanngan Biblu’n nun. Kpɛkun n bu Zoova i nzuɛn’n ɔ nin wafa ng’ɔ nin i sufuɛ’m be nanti’n, be su akunndan. Kɛ n yo sɔ’n, ɔ yo min fɛ kpa yɛ ɔ man min wunmiɛn.”

11. ?Wafa sɛ yɛ Biblu’n ukali aniaan bla kun-ɔn?

11 Sɛ sa o e su naan e kanngan Ɲanmiɛn Ndɛ’n nun naan e bu su akunndan’n, e akunndan’n su sannganman dan. Maan e kan wafa nga Biblu’n ukali aniaan bla kun m’ɔ ti angbeti’n, i ndɛ kan. Asɔnun kpɛnngbɛn kun seli i kɛ ɔ kanngan Zɔbu fluwa’n nun naan ɔ bu su akunndan. Kɛ ɔ kanngannin nun’n, i klikli nun’n ɔ buli Zɔbu i fɔ. Ɔ seli i wun kɛ: “Zɔbu plan ngboko.” Sanngɛ kɛ ɔ buli Zɔbu i su sa’n i su akunndan kpa’n, ɔ wunnin i wlɛ kɛ like kunngba’n yɛ i bɔbɔ yo-ɔ. I sɔ’n ukɛli i naan w’a fɛmɛn i ɲin w’a siemɛn i sa ng’ɔ o i su’n i su dan. Sanngɛ ɔ fɛli i ɲin sieli i Zoova nin like nga i waan ɔ́ yó mán e’n be su kpa. Ɔ maan ɔ ɲannin wunmiɛn jrɛnnin i su sa’n i ɲrun kekle.

Zoova sin aniaan’m be lika man e wunmiɛn. (An nian ndɛ kpɔlɛ 12 nun.)

12. ?Wafa sɛ yɛ Zoova sin aniaan’m be lika man e wunmiɛn-ɔn?

12 Aniaan’m be man e wunmiɛn. Zoova sin aniaan’m be lika man e wunmiɛn wie. Pɔlu seli kɛ ɔ kunndɛ kpa kɛ ‘ɔ́ wún i niaan’m be wun naan be wla be wun fanngan.’ (Rɔm. 1:11, 12) Aniaan bla Mari mɔ e dun mmua kɛnnin i ndɛ’n, ɔ seli kɛ kɛ ɔ nin aniaan’m be wo’n i sɔ’n yo i fɛ kpa. Ɔ seli ekun kɛ: “Zoova sinnin aniaan wie mɔ be siman sa ng’ɔ o min su bɔbɔ’n be lika ukali min. Be kannin ndɛ fa wlali min fanngan yɛ be klɛli min fluwa. Like nga be yo mannin min’n, ɔ yoli kɛ flɛlɛ nin srolɛ yɛ b’a yia nun sa-ɔ. Asa’n, e nin aniaan bla nga sa kunngba’n juli be su’n e kokoli yalɛ. Yɛ be dunman nun ti’n, n wunnin like kaka wlɛ. Asɔnun kpɛnngbɛn’m be kusu be yoli maan n wunnin i wlɛ kɛ n le ɲrun asɔnun’n nun.”

13. ?Kɛ e ba aɲia’m be bo’n, wafa sɛ yɛ e kwla wla e wiengu fanngan-ɔn?

13 Lika nga e kwla wla e wun fanngan kpa’n, i kun yɛle aɲia’m be bo. Kɛ e ba aɲia’m be bo’n, maan e nin aniaan mun e koko yalɛ yɛ e kle be kɛ e klo be. Kpɛkun junman mɔ be di be man Zoova’n ti’n, e yo be mo. I sɔ yɛ aniaan bian kun m’ɔ suan Piɛli’n ɔ yo-ɔ. Ɔ ti asɔnun kpɛnngbɛn. Ɔ seli aniaan bla kun mɔ i wun’n suman Zoova’n kɛ: “Kɛ n wun wɔ aɲia’m be bo’n, nanwlɛ ɔ yo min fɛ dan. Kɛ á bá’n, a nin ɔ mma nsiɛn mun yɛ be ba-ɔ. Kusu be wlawla be wun kpa, yɛ be tɛ kosan’m be su.” Kɛ aniaan bian’n kannin sɔ’n, aniaan bla’n i ɲinma nzue klokloli i ti’n nun. Yɛ ɔ seli i kɛ: “Ndɛ nga a kannin’n wluwluli min wun dan. I sɔ ndɛ bɔbɔ yɛ n kunndɛ kɛ ń tíe-ɔ.”

Zoova sin jasin fɛ bolɛ’n i lika man e wunmiɛn. (An nian ndɛ kpɔlɛ 14 nun.)

14. ?Wafa sɛ yɛ jasin fɛ bolɛ’n uka e-ɔ?

14 Jasin fɛ bolɛ’n man e wunmiɛn. Kɛ e bo jasin fɛ’n, i sɔ’n yo maan e wun kpaja e. Kannzɛ sran’m be tieli e ndɛ’n nin-o, annzɛ b’a tieman-o, sanngɛ e klun jɔ. (Nya. 11:25) Aniaan bla kun m’ɔ suan Polinin’n, ɔ wunnin i wlɛ kɛ jasin fɛ bolɛ’n man sran wunmiɛn sakpa. Kɛ be tuli i osufuɛ kun asɔnun’n nun’n, i wla boli i wun dan yɛ i akunndan’n buli i fɔ. Ɔ seli i wun kɛ: ‘Sɛ ɔ ti kɛ n ukɛli i ninnge wie’m be yolɛ nun’n, nn atrɛkpa’n sa sɔ’n w’a juman.’ Sa sɔ’n ti’n, aniaan bla’n bu akunndan-ɔn ɔ yiaman. ?Ngue yɛ ɔ ukɛli i blɛ kekle sɔ’n nun-ɔn? Jasin fɛ bolɛ’n yɛ ɔ ukɛli i-ɔ. Kɛ ɔ́ bó jasin fɛ’n, ɔ bu like ng’ɔ kwla yo naan w’a uka sran’m be kpa’n i akunndan. Ɔ seli kɛ: “Blɛ sɔ’n nun’n, Zoova fanngan nun’n n ɲannin sran kun n kleli i Biblu’n nun like. Sran sɔ’n ɔli i ɲrun ndɛndɛ kpa. Nanwlɛ, i sɔ’n wlali min fanngan dan. Blɛ kekle sɔ’n nun’n, like ng’ɔ ukali min kpa’n yɛle jasin fɛ’n i bolɛ’n.”

15. ?Ngue yɛ Mari i su ndɛ’n kle e-ɔ?

15 Sa wie’m be ti’n, aniaan wie’m be se be wun kɛ be kwlá boman jasin fɛ’n kɛ ng’ɔ nin i fata’n sa. Sɛ i sɔ sa’n wo ɔ su wie’n, nán ɔ wla fi su kɛ sɛ a mian ɔ ɲin yo ɔ liɛ nga a kwlɛ i yo’n, Zoova i klun jɔ́ su. Maan e fa e ɲin e sie i aniaan bla Mari su ekun. Kɛ ɔ tu ko trannin lika kun mɔ lɔfuɛ’m be kan aniɛn uflɛ’n i nun’n, ɔ yoli i kɛ ɔ kwlá yoman like kaka sa. Ɔ seli kɛ: “I klikli nun’n, kɛ n kɔ aɲia’m be bo’n, like kunngba nga n kwla yo’n yɛle kosan nga be timan kekle’n be su tɛlɛ nin Biblu’n nun ndɛ mma’m be nun kannganlɛ. Yɛ kɛ n kɔ jasin fɛ bolɛ’n, fluwa nɲa ngunmin yɛ n kwla fa man sran mun-ɔn.” Ɔ fɛli i wun sunnzunnin aniaan nga be kan aniɛn sɔ’n i kpa’n. Ɔ maan ɔ yoli i kɛ ɔ kwlá yoman like kpa kun sa. Sanngɛ i sin’n ɔ wa kacili i akunndan’n. Yɛ ɔ wunnin i wlɛ kɛ kannzɛ bɔbɔ ɔ kanman aniɛn sɔ’n i kpa’n, sanngɛ Zoova kwla fɛ i di junman. Ɔ seli ekun kɛ: “Ndɛ ng’ɔ o Biblu’n nun’n timan kekle. Ɔ nin i sɔ ngba’n ɔ yo maan sran’m be kaci.”

16. ?Sɛ e o awlo lɔ naan e kwlá fiteman’n, ngue yɛ ɔ kwla uka e-ɔ?

16 Zoova si kɛ aniaan nga tukpacɛ’n annzɛ kpɛnngbɛn yolɛ’n ti’n be o be awlo lɔ mɔ be kwlá fiteman’n, be kunndɛ kpa kɛ bé tú be klun bé bó jasin fɛ’n. Ɔ maan ɔ uka be naan b’a bo jasin fɛ’n b’a kle be nga be nian be lika’n ɔ nin dɔɔtrɔfuɛ mun. Nán e fa jasin fɛ nga e bo i dɔ nga su’n e sunnzun laa liɛ’n. Afin sɛ e yo sɔ’n, e sa sin kwla bubu e. Sanngɛ maan e fa e ɲin e sie i wafa nga Zoova uka e dɔ nga su’n i su. I liɛ’n, é ɲán wunmiɛn é jrán kekle yɛ e klun jɔ́.

17. ?Kɛ nga Akunndanfuɛ’n 11:6 fa kan’n sa’n, ngue ti yɛ ɔ fata kɛ e bo jasin fɛ’n titi-ɔ?

17 Kɛ e bo jasin fɛ’n, ɔ ti kɛ e su lua like sa. E siman ng’ɔ́ wá yó kpa-ɔ. (An kanngan Akunndanfuɛ’n 11:6 nun.) Aniaan bla kun m’ɔ suan Babara’n, i su ndɛ’n kle sɔ weiin. Ɔ le afuɛ 80 tra su. Ɔ flɛ sran mun annzɛ ɔ klɛ be lɛtri fa bo jasin fɛ’n kle be. Cɛn kun’n, ɔ klɛli lɛtri kun kpɛkun ɔ fali afuɛ 2014, Marsi 1 Sasafuɛ Tranwlɛ’n fa wlɛli i sin. Sasafuɛ Tranwlɛ’n sɔ’n yiyi ndɛ kun nun. Ndɛ sɔ’n yɛle “?Ngue yɛ Ɲanmiɛn yo mannin e kwlakwla ɔ?” Yɛ ɔ fa fluwa’n ɔli-ɔ. Ɔ siman kɛ fluwa’n tɔ́ bian kun nin i yi mɔ be timan Zoova i Lalofuɛ kun’n, be sa nun. Be kanngannin fluwa’n nun flannin nun kpɛ sunman. Aniaan bian’n waan kɛ ɔ́ kánngan nun’n, ɔ yoli i kɛ Zoova bɔbɔ yɛ ɔ su kan ndɛ kle i trele sa-ɔ. Sran mɔ be tuli be asɔnun’n nun w’a di afuɛ 27 tra su’n, be wa boli aɲia’m be bo kɔlɛ bo ekun. Yɛ i agualiɛ su’n, be wa boli jasin fɛ’n ekun. Kɛ Babara wunnin i kɛ lɛtri ng’ɔ klɛli’n ti’n sran nɲɔn be kwla sali be sin Zoova wun ekun’n, i sɔ’n yoli i fɛ dan yɛ ɔ wlɛli i fanngan kpa.

Zoova sin (1) Ɲanmiɛn srɛlɛ’n nin (2) Biblu’n (3) nin aniaan mun ɔ nin (4) jasin fɛ bolɛ’n be lika man e wunmiɛn. (An nian ndɛ kpɔlɛ 9-10, 12, 14 be nun.)

18. ?Sɛ e kunndɛ kɛ Ɲanmiɛn man e wunmiɛn’n, ngue yɛ ɔ fata kɛ e yo-ɔ?

18 Zoova sin ninnge kpanngban lika man e wunmiɛn. Be nun wie mun yɛle Ɲanmiɛn srɛlɛ’n nin Biblu’n nin aniaan mun ɔ nin jasin fɛ bolɛ’n. Sɛ e sɔ ninnge sɔ’m be nun klanman’n, é klé Zoova kɛ e lafi i su naan e kunndɛ kɛ ɔ uka e. Maan e fa e wla kwlaa e guɛ i e Si m’ɔ o ɲanmiɛn su lɔ’n su. Afin ɔ kunndɛ kpa kɛ “ɔ́ súan be nga be fa be wla’n kwlaa guɛ i su’n be bo.”—2 Nyo. 16:9.

JUE 61 Ɲanmiɛn i Lalofuɛ mun, amun wɔ amun ɲrun!

^ ndɛ kpɔlɛ 5 Blɛ nga e o nun yɛ’n ti kekle kpa. Sanngɛ Zoova uka e naan y’a kwla jran kekle. Like suanlɛ nga nun’n, é wá kán wafa nga kɛ lika’n yoli kekle akoto Pɔlu nin Timote be su’n Zoova ukali be naan b’a su i titi’n, i ndɛ. Kpɛkun é wá kán ninnge nnan mɔ Zoova fa uka e naan y’a kwla su i titi’n, be ndɛ wie.

^ ndɛ kpɔlɛ 2 Be kacili sran wie’m be dunman.

^ ndɛ kpɔlɛ 53 DESƐN’M BE SU NDƐ’N: I nun mɔ be wlali Pɔlu bisua Rɔmun lɔ’n, ɔ klɛli fluwa kpanngban fa wlali aniaan’m be fanngan. Kpɛkun ɔ boli jasin fɛ’n kleli be nga be ko niɛnnin i osu’n.

^ ndɛ kpɔlɛ 55 DESƐN’M BE SU NDƐ’N: Kɛ Timote sínsín asɔnun’m be su’n, ɔ wlali aniaan’m be fanngan.