1. ?Ngue ti yɛ Zezi seli Zoova kɛ ɔ niɛn i sɔnnzɔnfuɛ’m be su-ɔ?

KƆNGUƐ kasiɛn ka naan b’a kun Zezi’n, ɔ buli sa fanunfanun nga be kwla tɔ i sɔnnzɔnfuɛ’m be su’n be akunndan. Klolɛ m’ɔ kloli i janvuɛ sɔ mun’n ti’n, ɔ seli i Si kɛ ‘klunwifuɛ’n ti’n, ɔ nian be su.’ (Zan 17:14, 15) Zezi si kɛ, kɛ ɔ́ wá sɛ́ i sin ɲanmiɛn su lɔ’n Satan wá fá alɛ wlá be kwlaa nga bé wá kúnndɛ kɛ bé sú Zoova’n be sin. Ɔ maan ɔ fata kɛ Zoova sasa be.

2. ?Ngue ti yɛ e kwla lafi su kɛ Zoova tɛ́ e srɛlɛ’m be su-ɔ?

² Kɛ mɔ Zoova klo i wa Zezi’n ti’n, ɔ tɛli i srɛlɛ’n su. E kusu sɛ e yo like kwlaa nga e kwla yo naan Zoova i klun w’a jɔ e wun’n, ɔ́ kló e wie. Yɛ sɛ e srɛ i kɛ ɔ uka e naan ɔ sasa e’n, ɔ́ tɛ́ e su. Zoova ti Siɛ kpa. Ɔ maan, ɔ́ níɛn i mma’m be lika titi. Afin sɛ w’a yoman sɔ’n, i dunman sáci.

3. ?Ngue ti yɛ andɛ’n, ɔ ti cinnjin kpa kɛ Zoova sasa e-ɔ?

³ ?Ngue ti yɛ andɛ’n, ɔ ti cinnjin kpa kɛ Zoova sasa e-ɔ? Afin b’a kan Satan i bo ɲanmiɛn su lɔ b’a yi i asiɛ’n su wa. “Yɛ w’a fa ya dan kpa.” (Ngl. 12:12) Satan yo maan kɛ sran’m be kle e yalɛ’n, ‘be bu i kɛ be su di Ɲanmiɛn junman.’ (Zan 16:2) Be nga be suman Ɲanmiɛn’n be liɛ’n, sa nga ti yɛ be kle e yalɛ’n, yɛle kɛ e yoman kɛ be sa. Kannzɛ sran’m be kle e yalɛ sɛ’n, srɛ kunman e. Afin Ɲanmiɛn Ndɛ’n se kɛ: ‘E Min’n ti nanwlɛfuɛ. Ɔ maan ɔ́ wlá e fanngan, yɛ ɔ́ sásá e klunwifuɛ’n i lika.’ (2 Tes. 3:3) ?Sanngɛ wafa sɛ yɛ Zoova sasa e-ɔ? Maan e fa e ɲin e sie i ninnge wie m’ɔ yo fa sasa e’n, be su.

4. ?Kɛ nga Efɛzifuɛ Mun 6:13-17 be fa kan’n sa’n, ngue yɛ Zoova fa mannin e-ɔ?

⁴ Zoova mannin e alɛ ninnge wie mɔ be kwla sasa e Satan i lika-ɔ. (An kanngan Efɛzifuɛ Mun 6:13-17 nun.) Ɲanmiɛn i alɛ ninnge sɔ’m be ti kpa dan, yɛ be kwla fa di junman kpa.  Sanngɛ sɛ e kunndɛ kɛ ninnge sɔ’m be sasa e’n, ɔ fata kɛ e wla be kwlaa yɛ e fa be di junman titi. ?Sanngɛ alɛ ninnge sɔ’m be tinuntinun be ti ngue nzɔliɛ? Maan e kan be tinuntinun be ndɛ.

5. (1) ?Ngue yɛle ndɛ nanwlɛ mɔ be fa ci be bo kɛ kplo sa’n? (2) ?Ngue ti yɛ ɔ fata kɛ e fa ci e bo-ɔ?

⁵ Ndɛ nanwlɛ mɔ be fa ci be bo kɛ kplo sa’n, yɛle ndɛ kwlaa ng’ɔ o Ɲanmiɛn Ndɛ’n nun’n. ?Ngue ti yɛ ɔ fata kɛ e fa ndɛ nanwlɛ sɔ’n e ci e bo-ɔ? Kɛ ɔ ko yo naan Satan m’ɔ ‘ti ato buafuɛ’m be si’n’ w’a lakaman e’n ti. (Zan 8:44) Nán andɛ sa yɛ ɔ boli ato bualɛ bo-ɔ. ‘Ɔ laka asiɛ’n i sufuɛ’m be kwlaa yɛ ɔ mlin be.’ (Ngl. 12:9) Sanngɛ ndɛ nanwlɛ ng’ɔ o Biblu’n nun’n kwla uka e naan w’a lakaman e wie. ?É yó sɛ naan y’a fa ndɛ nanwlɛ’n y’a ci e bo kɛ kplo sa? Ɔ fata kɛ e suan Zoova i su ndɛ nanwlɛ’n yɛ ‘e su i kɛ nga i wawɛ’n kle e’n sa ɔ nin nanwlɛ nun.’ Asa ekun’n, ɔ fata kɛ e nzuɛn’n yo kpa blɛ kwlaa nun.—Zan 4:24; Efɛ. 4:25; Ebr. 13:18.

6. (1) ?Ngue yɛle sa nuan su sɛsɛ yolɛ mɔ be fa wla be wun kɛ like nga be wla be fa sasa be wue’n sa’n? (2) ?Ngue ti yɛ ɔ fata kɛ e wla like sɔ’n niɔn?

⁶ Sa nuan su sɛsɛ yolɛ mɔ be fa wla be wun kɛ like nga be wla be fa sasa be wue’n sa’n, yɛle Zoova i mmla mɔ fiɛn kaan sa nunman be sin’n. ?Ngue ti yɛ ɔ fata kɛ e wla alɛ kunlɛ like sɔ’n niɔn? Kɛ sonja kun wla like kun fa sɛsɛ i wue’n, like sɔ’n sɛsɛ i awlɛn ba’n. I wafa kunngba’n, sɛ e fa sa nuan su sɛsɛ yolɛ’n e wla e wun kɛ like mɔ be wla be fa sasa be wue’n sa’n, é sásá e awlɛn’n. Yɛle kɛ mɛn’n nun ninnge tɛtɛ’m be su ɲanman ta e su. (Nya. 4:23) Zoova kunndɛ kɛ e fa e awlɛn’n kwlaa e klo i yɛ e su i. (Mat. 22:36, 37) Sanngɛ Satan liɛ’n, ɔ kunndɛ kɛ e su Zoova kun nin bue. Yɛle kɛ e klo ninnge nga be o mɛn’n nun’n. Kusu nn Zoova kpɔ i sɔ ninnge mun. (Zak. 4:4; 1 Zan 2:15, 16) Yɛ sɛ ɔ yo lele naan ɔ yoman ye’n, ɔ kle e yalɛ naan e yo like nga Zoova i klun jɔman su’n.

7. ?Wafa sɛ yɛ e kwla fa sa nuan su sɛsɛ yolɛ’n e wla e wun kɛ like nga be wla be fa sasa be wue’n sa-ɔ?

⁷ Wafa nga e kwla fa sa nuan su sɛsɛ yolɛ e wla e wun kɛ like nga be wla be fa sasa be wue’n sa’n, yɛle kɛ e nanti Zoova i mmla’m be su. (Jue. 97:10) Sran wie’m be bu i kɛ Zoova i mmla’m be su nantilɛ yo ya. Sanngɛ sɛ e yaci mmla sɔ’m be su nantilɛ’n, é yó kɛ sonja kun mɔ w’a ɔ alɛ dilɛ kpɛkun ɔ yi like ng’ɔ fa kɛtɛ i wue’n su’n sa. Afin ɔ se i wun kɛ ɔ yo nɔnnin dan. I sɔ’n ti sinnzin ayeliɛ. Sanngɛ sɛ e klo Zoova’n, i mmla’m be su nantilɛ su yoman kekle. I kpa bɔbɔ’n, é bú i kɛ mmla sɔ’m be sasa e.—1 Zan 5:3.

8. ?Kɛ be se kɛ e wun mɔ e buabua e bo jasin fɛ’n ɔ yo kɛ e ja ngbabua sa’n, i bo’n yɛle benin?

⁸ Pɔlu wlali e fanngan kɛ e wun mɔ e buabua e bo jasin fɛ’n, ɔ yo kɛ e ja ngbabua sa. Ndɛ sɔ’n kle kɛ ɔ fata kɛ e buabua e wun naan lika kwlaa nga e o’n y’a kwla bo Ɲanmiɛn i Famiɛn dilɛ’n i jasin fɛ’n. Kɛ e bo jasin fɛ’n e kle sran mun’n, e lafi Ɲanmiɛn su kpa tra laa’n. Kɛ e wun i kɛ lika kwlaa nga Zoova i sufuɛ’m be o lɛ’n be bo jasin fɛ’n, i sɔ’n wla e fanngan kpa. I wie yɛle kɛ be bo jasin fɛ’n be junman su lɔ annzɛ suklu lɔ annzɛ awloawlo’m be nun annzɛ aata diwlɛ’m be nun. Asa ekun’n, kɛ be kɔ be osufuɛ nga be suman Zoova’n be osu nianlɛ’n annzɛ lika uflɛ’n be bo jasin fɛ’n. I kpa bɔbɔ’n sɛ sa wie ti’n be kwlá fiteman’n, be bo jasin fɛ’n kle be nga be kɔ be osu nianlɛ’n. Sɛ srɛ ti’n e yaci jasin fɛ’n i bolɛ’n, é yó kɛ sonja kun mɔ w’a ɔ alɛ dilɛ kpɛkun w’a yi i ngbabua’n sa. Sɛ ɔ yo sɔ kusu’n, ɔ cɛman naan like yaya w’a yo i. Ɔ maan sɛ i kpɔfuɛ’m be wa tɔ i su’n, ɔ su kwlá sɛsɛmɛn i wun. Asa ekun’n, ɔ su kwlá yoman like nga be su kpɛn’n se i kɛ ɔ yo’n.

9. ?Ngue ti yɛ ɔ fata kɛ e Ɲanmiɛn sulafilɛ’n yo kɛ ɲrɛn dan wie sa-ɔ?

 ⁹ Ɔ fata kɛ Zoova su mɔ e lafi’n yo kɛ ɲrɛn dan wie sa. E lafi su kɛ Ɲanmiɛn wá yía nda kwlaa ng’ɔ tali be’n be nuan. I sɔ’n ti’n, ‘klunwifuɛ’n i ta mma m’ɔ sɔ be nuan to’n, e kwla nuan be.’ ?Ngue ti yɛ ɔ fata kɛ e Ɲanmiɛn sulafilɛ’n yo kɛ ɲrɛn dan wie sa-ɔ? Afin sɛ ɔ ti sɔ’n, ɔ́ sásá e ato ndɛ nga be nga be nin Ɲanmiɛn b’a bu’n be kan’n be lika. Asa kusu’n, sɛ Ɲanmiɛn su mɔ e lafi’n ti’n sran’m be to e mma’n, e sa sin su bubuman e. Sɛ y’a lafiman Zoova su kpa’n, sɛ sran’m be mian e kɛ e fɔn i mmla’n, e su kwlá jranman kekle. Blɛ kwlaa nga suklu lɔ annzɛ e junman su lɔ e jran sa wie ɲrun kekle’n, ɔ ti kɛ e su fa e Ɲanmiɛn sulafilɛ m’ɔ ti kɛ ɲrɛn sa’n e sasa e wun. (1 Piɛ. 3:15) Asa kusu’n, sɛ be man e junman wie mɔ é ɲán nun sika kpa kusu junman sɔ’n ti’n e su kwlá suman Ɲanmiɛn kɛ laa’n sa naan e kpalo i’n, ɔ ti kɛ y’a fa Ɲanmiɛn sulafilɛ m’ɔ ti kɛ ɲrɛn sa’n y’a sasa e wun sa. (Ebr. 13:5, 6) Asa kusu’n, blɛ kwlaa nga be tanndan e ɲrun mɔ e jran kekle’n, i sɔ’n kle kɛ y’a fa Ɲanmiɛn sulafilɛ m’ɔ ti kɛ ɲrɛn sa’n y’a sasa e wun wie.—1 Tes. 2:2.

10. (1) ?Ngue yɛle delɛ mɔ Ɲanmiɛn de e mɔ be fa sunnzun kpongbo kle’n? (2) ?Ngue ti yɛ ɔ fata kɛ e wla-ɔ?

 ¹⁰ Maan e fa delɛ mɔ Ɲanmiɛn de e’n yo kɛ kpongbo kle sa. Delɛ sɔ’n yɛle like nga Zoova maan e wla o su kɛ é ɲɛ́n i’n. Like sɔ mɔ e wla o su’n, yɛle kɛ Zoova wá yó be kwlaa nga be yo i klun sa’n be ye. Yɛ kannzɛ bɔbɔ be wu’n, ɔ́ cɛ́n be. (1 Tes. 5:8; 1 Tim. 4:10; Tit. 1:1, 2) Kɛ nga sonja kun i kle’n sɛsɛ i ti’n sa’n, i wafa kunngba’n like nga e wla o su’n sasa e akunndan’n. ?Wafa sɛ yɛ ɔ sasa e-ɔ? Kɛ mɔ e lafi like nga Ɲanmiɛn waan ɔ́ yó mán e’n su’n ti’n, kɛ sa o e su’n e akunndan’n sannganman dan. ?É yó sɛ naan y’a wla delɛ mɔ Ɲanmiɛn de e’n kɛ kpongbo kle sa? Maan e bu ninnge mun kɛ nga Zoova fa bu be’n sa. I wie yɛle kɛ nán e fa e wla e guɛ i aɲanbeun ninnge mɔ be kwlá lafiman be su’n, be su. Sanngɛ maan e fa e wla e guɛ i Ɲanmiɛn su.—Jue. 26:2; 104:34; 1 Tim. 6:17.

11. (1) ?Ngue yɛle Ɲanmiɛn wawɛ’n i tokofi’n? (2) ?Junman benin yɛ be fa di-ɔ?

¹¹ Ɲanmiɛn wawɛ’n i tokofi’n yɛle Biblu’n. Sɛ é kwlá sé’n, be fa tokofi sɔ’n be yiyi gblɛfuɛ’m be bo. Ɔ maan sran’m be lafiman ato ndɛ’m be su kun. Yɛ ɔ uka be maan be wla be ayeliɛ tɛtɛ’m be ase. (2 Kor. 10:4, 5; 2 Tim. 3:16, 17; Ebr. 4:12) Sɛ e suan Ɲanmiɛn Ndɛ’n i nun like kpa’n yɛ e fa afɔtuɛ nga Zoova i anuannzɛ’n man e’n be su’n, é sí tokofi sɔ’n i nun junman di. (2 Tim. 2:15) E wunnin i kɛ Zoova mannin e alɛ ninnge mun naan e fa sasa e wun. Sanngɛ ɔ mannin e ninnge uflɛ wie mɔ be kwla sasa e kpa wie-ɔ. ?Ninnge sɔ mun yɛle benin?

12. (1) ?Like uflɛ benin yɛ Zoova mannin e-ɔ? (2) ?Ngue ti-ɔ?

¹² Sonja ng’ɔ si alɛ kun kpa’n, ɔ si kɛ i ngunmin nin sonja akpasua kun be kwlá kunman alɛ. Ɔ wun i wlɛ kɛ ɔ fata kɛ ɔ nin i wiengu’m be di junman likawlɛ. I wafa kunngba’n, e kunngba cenje e nin Satan nin i minniɛn mun e kwlá kunman. Ɔ fata kɛ aniaan’m be suan e bo. I lɛ nun’n, Zoova mannin e aniaan kpanngban. Aniaan sɔ mɔ be o mɛn wunmuan’n nun’n be uka e.—1 Piɛ. 2:17.

13. ?Kɛ nga Ebre Mun 10:24, 25 be fa kan’n sa’n, kɛ e kɔ aɲia’m be bo’n i su ye benin yɛ e ɲɛn i-ɔ?

¹³ Sɛ e kunndɛ kɛ aniaan’m be suan e bo’n, ɔ fata kɛ e tran aɲia’m be bo titi. (An kanngan Ebre Mun 10:24, 25 nun.) Ɔ ju wie’n e sa sin bubu e. Sanngɛ kɛ e kɔ aɲia’m be bo’n e ɲan wunmiɛn. Kɛ aniaan’m be tɛ kosan’m be su’n, i sɔ’n wla e fanngan. Asa ekun’n, nzra nun ijɔlɛ nin ninnge’m be nglo yilɛ’n be uka e naan y’a su Zoova titi. Yɛ kwlaa naan aɲia’n w’a bo i bo’n ɔ nin kɛ ɔ ko wie’n, yalɛ nga e nin aniaan mun e koko’n ɔ wla e fanngan wie. (1 Tes. 5:14) Asa ekun’n, aɲia’m be bo’n, e kwla uka e wiengu mun yɛ i sɔ’n man e aklunjuɛ. (Yol. 20:35; Rɔm. 1:11, 12) Sanngɛ nɛ́n i ngba-ɔ. Aɲia’m be bo’n, e suan jasin fɛ’n i bolɛ nin sran’m be like klelɛ. I wie yɛle kɛ e suan ninnge nga be o e Like klelɛ ninnge’m be siewlɛ nun’n be nun junman dilɛ. I sɔ’n ti’n maan e siesie e wun kpa ka naan y’a ɔ aɲia’m be bo. Kɛ e kɔ aɲia’m be bo kusu’n, maan e sie e su e tie ndɛ’m be kpa. Yɛ kɛ e kɔ awlo’n, maan e nanti like nga be kleli e’n su. Sɛ e yo ninnge kwlaa sɔ mun’n, é yó “Klisi Zezi i sonja kpa.”—2 Tim. 2:3.

14. ?Wan mun yɛ be suan e bo wie-ɔ?

¹⁴ Anzi miliɔn kpanngban be suan e bo wie. E si like nga anzi kunngba cenje kwla yo’n. (Eza. 37:36) ?Yɛ sɛ anzi akpasua kun be bo yo kun naan be waan be su yo like kun’n nin? Maan e bu like nga be kwla yo’n i akunndan kan e nian. Ɔ maan sran fi annzɛ mmusu fi kwlá jranman Zoova i sonja sɔ’m  be ɲrun. Zoova i tinmin’n cɛnnin. Ɔ maan sɛ ɔ nin e o nun’n, kannzɛ e kpɔfuɛ’m be sɔnnin sɛ’n be kwlá yoman e like fi. (Jɔl. 6:16) Maan e lafi ndɛ sɔ’n su. Yɛ sɛ e wiengu junman difuɛ wie annzɛ e wiengu suklu ba annzɛ e osufuɛ wie kunndɛ kɛ ɔ́ búbú e sa sin’n, maan e bu be nga be o e sin’n be akunndan. Nán e wla fi su kɛ nán e kunngba yɛ e o-ɔ. Zoova nin e o nun afin e yo i klun sa.

15. ?Kɛ nga Ezai 54:15, 17 be fa kan’n sa’n, ngue ti yɛ sran fi su kwlá yoman naan y’a yaci jasin fɛ’n i bolɛ-ɔ?

¹⁵ Like nga ti yɛ Satan i mɛn nunfuɛ’m be kpɔ e’n, ɔ sɔnnin. I wie yɛle kɛ e yoman politiki yɛ e diman alɛ. E bo Ɲanmiɛn i dunman’n e kle sran mun. Yɛ e kan i Famiɛn dilɛ m’ɔ kwla yo maan fɔundi tran asiɛ’n su’n, i ndɛ e kle sran mun. Asa ekun’n, e nanti Ɲanmiɛn i mmla’m be su. Yɛ e yiyi mɛn nga i siefuɛ m’ɔ ti klunwifuɛ nin ato buafuɛ nin sran kunfuɛ’n i bo. (Zan 8:44) Asa ekun’n e bo i ndolo kɛ ɔ ka kan’n, Satan i mɛn’n núnnún. Satan nin i minniɛn’m be su kwlá jranman jasin fɛ bolɛ junman’n. I kpa bɔbɔ’n, é yó like kwlaa nga e kwla yo naan y’a bo jasin fɛ’n naan y’a manman Zoova titi. Kannzɛ Satan i tinmin’n ti sɛ’n, ɔ su kwlá yoman naan e yaci jasin fɛ’n i bolɛ asiɛ wunmuan’n su. Afin Zoova sasa e.—An kanngan Ezai 54:15, 17 nun.

16. ?Wafa sɛ yɛ Zoova wá sásá e ɲrun lɔ-ɔ?

¹⁶ E ɲrun lɔ’n, Zoova wá sásá e. Ɲrɛnnɛn dan’n nun’n, kɛ ɔ́ wá sú asiɛ’n su famiɛn’m be bo naan be nunnun Babilɔnin klɔ dan’n ɔ́ wá sásá e. (Ngl 17:16-18; 18:2, 4) Asa ekun’n, kɛ ɔ́ wá núnnún Satan i mɛn’n Aamagedɔn alɛ’n nun’n, ɔ́ sásá e wie.—Ngl 7:9, 10; 16:14, 16.

17. ?Sɛ e nin Zoova e afiɛn mantan kpa’n i su ye benin yɛ é ɲɛ́n i-ɔ?

¹⁷ Sɛ e nin Zoova e afiɛn mantan kpa’n, Satan su kwlá yoman e like wie mɔ Zoova su kwlá siesieman-ɔn. I kpa bɔbɔ’n, i liɛ wíe mlɔnmlɔn. Yɛle kɛ Zoova wá núnnún i. (Rɔm 16:20) I sɔ’n ti’n, maan e wla Ɲanmiɛn i alɛ ninnge’m be kwlaa yɛ nán e yi be le. Nán maan e se kɛ e kunngba e nin Satan nin i minniɛn mun é kún. Maan e suan aniaan’m be bo yɛ e fa atin nga Zoova kle e’n su. Sɛ e yo sɔ’n, e Si m’ɔ klo e’n ɔ́ mán e wunmiɛn yɛ ɔ́ sásá e titi.—Eza 41:10.