1-2. ?Ndɛ benin yɛ ɔ o Ezai 65:16, 17 nun m’ɔ kwla uka e naan y’a jran kekle-ɔ?

NVLE kun aɲia nga e yoli i afuɛ 2017 nun’n, i flɛlɛ’n yɛle “NÁN Ɔ SA SIN BUBU WƆ.” Aɲia sɔ’n i bo’n, be kleli e wafa nga e kwla jran e su sa’m be ɲrun kekle’n. Kɛ e yoli aɲia sɔ’n i afuɛ nnan yɛ. Yɛ e te jran e su sa’m be ɲrun kekle.

² ?Koko nun wa’n, sa benin mun yɛ be tɔli ɔ su-ɔ? ?Ɔ osufuɛ kun annzɛ ɔ janvuɛ kpa kun yɛ ɔ wuli-ɔ? ?Tukpacɛ wie yɛ ɔ kle wɔ yalɛ-ɔ? ?Annzɛ oke yolɛ’n yɛ ɔ kle wɔ yalɛ-ɔ? ?Sanvuɛsa wie yɛ ɔ ɲannin wɔ-ɔ? ?Annzɛ sran wie yoli ɔ kpokokpoko? ?Ɲanmiɛn mɔ a su i’n ti’n be kle wɔ yalɛ? ?Tukpacɛ tɛ nga be flɛ i kɛ koronavirisi’n annzɛ sa uflɛ wie ti’n a wunman ɔ wun fɛ? E si kɛ cɛn wie lele’n, ninnge kwlaa sɔ’m bé wíe. Yɛ e wla su kpɛnman be su kun. E ɲin o blɛ sɔ’n i sin kpa.​—An kanngan Ezai 65:16, 17 nun.

3. (1) ?Ngue yɛ ɔ fata kɛ e yo-ɔ? (2) ?Yɛ ngue ti-ɔ?

³ Mɛn’n w’a yo kekle. Yɛ e ɲrun lɔ’n, ɔ́ wá yó kekle kpa ekun. (Mat. 24:21) I sɔ’n ti’n ɔ fata kɛ e jran kekle. Afin Zezi seli kɛ: “Sɛ amun jran kekle’n, amún ɲán nguan.” (Lik. 21:19) Sɛ e fa e ɲin e sie i sran wie mɔ blɛ kekle nun’n be jrannin kekle’n be su’n, é kwlá jrán kekle wie.

4. ?Ngue ti yɛ e kwla se kɛ be awlɛn tralɛ nun’n, sran fi toman Zoova-ɔ?

⁴ Be awlɛn tralɛ nun’n, sran fi toman Zoova. Kɛ e se sɔ’n, atrɛkpa’n a wunmɛn i wlɛ. Sanngɛ sɛ a fa ɔ ɲin sie i sa wie’m be su’n, á wún i wlɛ. Satan yɛ ɔ sie mɛn’n niɔn. I sɔ’n ti’n, afɛ’n nin ɲrɛnnɛn’n b’a yi i piɛ. Zoova kwla ka lɛ nunnun mɛn’n, kpɛkun ɔ yo maan e su sa’m be kwlaa be ka lɛ be wie. Sanngɛ ɔ trɛ i awlɛn minndɛ cɛn nga i bɔbɔ sieli’n. (Rɔm. 9:22) Kwlaa naan cɛn sɔ’n w’a ju’n, ɔ trɛ i awlɛn sa wie’m be nun. Maan e fa e ɲin e sie i sa sɔ’m be nun ngwlan be su.

5. (1) ?Wafa sɛ yɛ be sacili Ɲanmiɛn i dunman-ɔn? (2) ?Wafa sɛ yɛ i sɔ’n yo wɔ-ɔ?

⁵ Be saci Zoova i dunman. Zoova i dunman’n ti i cinnjin kpa. Yɛ ɔ kunndɛman kɛ be yo i finfin. (Eza. 42:8) Sanngɛ be saci i dunman i afuɛ 6.000 yɛ. (Jue. 74:10, 18, 23) Edɛnin fie’n nun lɔ yɛ i sɔ’n boli i bo-ɔ. Satan m’ɔ ti Suɛn tɔnfuɛ’n i waan Ɲanmiɛn fali like kpa kun fiɛli i Adan nin Ɛvu be wun. I waan sɛ b’a ɲanman like sɔ’n, be su kwlá diman aklunjɔɛ. (Bob. 3:1-5) Kɛ ɔ fɛ i lɛ’n, be saci Zoova i dunman kɛ ɔ faman like kpa manman klɔ sran mun. Kɛ be saci Zoova i dunman’n, ɔ yo Zezi i ya dan. I sɔ’n ti’n, ɔ seli i sɔnnzɔnfuɛ’m be kɛ kɛ bé srɛ́ Ɲanmiɛn’n be se kɛ: “E Si m’ɔ o ɲanmiɛn su lɔ’n, maan ɔ dunman’n yo sanwun.”​—Mat. 6:9.

6. ?Ngue ti yɛ Zoova mannin klɔ sran’m be blɛ kɛ be sie be wiengu-ɔ?

⁶ Be tanndan Zoova i sielɛ’n i ɲrun. Zoova kunngba cɛ yɛ ɔ le atin sie nglo nin asiɛ’n niɔn. Yɛ i sielɛ liɛ’n, ɔ leman wunsu. (Ngl. 4:11) Sanngɛ Satan waan Ɲanmiɛn leman atin sieman nglo nin asiɛ’n. Kpɛkun ɔ yoli maan klɔ sran nin anzi wie’m be fɛli i ndɛ sɔ’n su. I lɛ nun’n, Satan sili atin mɔ Zoova le i sie nglo nin asiɛ’n i su akplowa. Be kwlá kpɛman akplowa sɔ’n nun cɛn kunngba. I sɔ’n ti’n, Ɲanmiɛn mannin klɔ sran’m be blɛ kaka kpa kɛ be sie be wiengu. I liɛ’n bé wún i wlɛ kɛ sɛ i bɔbɔ m’ɔ ti be Yifuɛ’n ɔ sieman be’n, saan afɛ cɛ yɛ bé wún i-ɔ. (Zer. 10:23) I sɔ mɔ Ɲanmiɛn yoli’n kle kɛ ɔ trɛ i awlɛn. I sɔ’n ti’n kɛ ɔ́ wá kpɛ́ akplowa sɔ’n nun’n, sran fi su siman atin m’ɔ le i sie nglo nin asiɛ’n i su akplowa kun. Afin sran ngba wá wún i wlɛ kɛ wafa ng’ɔ sie nglo nin asiɛ’n, ɔ leman wunsu. Kpɛkun i Sielɛ’n kunngba cɛ yɛ ɔ kwla yo maan fɔundi nin aklunjɔɛ’n be tran asiɛ’n su-ɔ.

7. (1) ?Wan mun yɛ be yoli ɲin kekle Zoova su-ɔ? (2) ?Sa benin yɛ ɔ́ wá jú be su-ɔ?

⁷ Zoova i mma wie’m be yoli ɲin kekle i su. Kɛ Zoova yili klɔ sran nin anzi mun’n, fɔ nunman be nun. Sanngɛ i sin’n, anzi kun mɔ be flɛ i kɛ Satan’n wa yoli ɲin kekle Zoova su. Kpɛkun ɔ lakali Adan nin Ɛvu maan be yoli ɲin kekle Zoova su wie. I sin’n, anzi nin klɔ sran uflɛ wie’m be wa yoli kɛ be sa wie. (Zid. 6) Izraɛlifuɛ mun mɔ be ti Ɲanmiɛn i nvle’n nunfuɛ bɔbɔ’n, be wa kacili be sin be sili i wie. I wie yɛle kɛ be sɔli amuin. (Eza. 63:8, 10) Kɛ Zoova i mma wie’m be yoli ɲin kekle i su’n, i sɔ’n yoli i ya dan. Sanngɛ ɔ trɛli i awlɛn. Yɛ ɔ́ trɛ́ i awlɛn lele saan blɛ nga i bɔbɔ sieli’n ɔ́ jú. Blɛ sɔ’n nun’n, ɔ́ núnnún be kwlaa nga be yo ɲin kekle i su’n. Kɛ Zoova wá yó sɔ’n, i sufuɛ kpa’m be klun jɔ́. Afin be su sa nga ti yɛ be tra be awlɛn’n, i kwlaa w’a wie.

8-9. (1) ?Zoova i su ato ndɛ benin yɛ sran’m be kan-ɔn? (2) ?Wafa sɛ yɛ e tɛ ndɛ sɔ’m be su-ɔ?

⁸ Satan bua Zoova i su ato cɛn kwlakwla. Satan tɔnnin Zɔbu i suɛn kɛ nán ngbɛn ti yɛ ɔ su Zoova-ɔ. I kpa bɔbɔ’n, i waan Zoova i sufuɛ onga’m be ti kɛ Zɔbu sa wie. Yɛle kɛ kɛ mɔ be si kɛ Zoova wá yó like wie mán be’n, i ti yɛ be su i-ɔ. (Zɔb 1:8-11; 2:3-5) Lele nin andɛ’n, Satan te tɔn Zoova i sufuɛ’m be suɛn. (Ngl. 12:10) Sanngɛ e kwla kle kɛ Satan ti gblɛfuɛ. Yɛle kɛ kɛ sa’m be tɔ e su’n maan e jran kekle, yɛ e su Zoova kpa titi. Sɛ e tra e awlɛn e su i kpa titi’n, ɔ́ yrá e su kɛ ng’ɔ fa yrali Zɔbu su’n sa wie.​—Zak. 5:11.

⁹ Satan maan Ɲanmiɛn sulɛ wafa ng’ɔ timan su’n be su kpɛnngbɛn’m be se sran’m be kɛ Zoova klun yo wi naan i dunman nun ti yɛ e wun e ɲrun-ɔn. Wie’m be liɛ’n be waan kɛ bakan kun wu’n, nn Ɲanmiɛn yɛ ɔ fɛli i-ɔ. Afin ɔ kunndɛ kɛ ɔ́ fɛ́ i káci anzi ɲanmiɛn su lɔ. Nanwlɛ, be saci Ɲanmiɛn i dunman dan. Sanngɛ e  liɛ’n e si kɛ Zoova ti Siɛ kpa kun m’ɔ klo i mma mun-ɔn. I sɔ’n ti’n, sɛ tukpacɛ kekle wie yo e annzɛ e sran kpa wie wu bɔbɔ’n, e fa guɛmɛn i Ɲanmiɛn su. I kpa bɔbɔ’n, e lafi su kɛ cɛn wie lele’n ɔ́ yó maan tukpacɛ’n wíe. Kpɛkun ɔ́ cɛ́n be nga be wuli’n be nguan. I sɔ’n ti’n, e se be kwlaa nga be sie be su e nuan bo’n be kɛ e Ɲanmiɛn Zoova liɛ’n ɔ klo sran. I sɔ mɔ e yo’n ti’n, Zoova kwla tɛ sran ng’ɔ klɔklɔ i’n i su.​—Nya. 27:11.

10. ?Zoova i su ndɛ benin yɛ Jue Mun 22:24, 25 kan-ɔn?

¹⁰ Afɛ ng’ɔ o Zoova i sufuɛ kpa’m be su’n. Zoova si aunnvuɛ dan. Ɔ maan kɛ yalɛ klelɛ annzɛ tukpacɛ annzɛ fɔ m’ɔ o e nun’n ti’n e wun e ɲrun’n, ɔ yo i ya dan. (An kanngan Jue Mun 22:24, 25 nun.) Zoova wun e su afɛ’n. Kpɛkun ɔ kunndɛ kɛ ɔ́ yí afɛ sɔ’n. I kpa bɔbɔ’n ɔ́ wá yó sɔ. (An nian Ezipt Lɔ Tulɛ 3:7, 8; Ezai 63:9 be nun.) Cɛn wie lele’n, ‘ɔ́ núnnún e ɲinmuɛn’n kwlaa, wie’n su tranman lɛ kun, e su yoman sɛ kun, e su sunman kun, e su wunman ɲrɛnnɛn kun.’​—Ngl. 21:4.

11. ?Kɛ Zoova bu i sufuɛ nga be wuli’n be akunndan’n, wafa sɛ yɛ i wun yo i-ɔ?

¹¹ Zoova i janvuɛ wie’m be wuli. Zoova i wla lo i sufuɛ kpa nga be wuli mun dan. (Zɔb 14:15) Maan e bu wafa nga i wla lo i janvuɛ Abraamun’n, i akunndan kan e nian. (Zak. 2:23) ?Yɛ Moizi m’ɔ nin i be ijɔ kɛ “sran kun nin i janvuɛ” sa’n nin? ?É sé sɛ? (Tul. 33:11) Asa ekun’n, e si kɛ i ɲin o blɛ mɔ Davidi nin i wiengu jue tofuɛ’m bé wá tó i manmanlɛ jue mun ekun’n, i sin kpa. (Jue. 104:33) Kannzɛ Ɲanmiɛn i janvuɛ sɔ’m be wuli’n, sanngɛ i wla w’a fiman be su. (Eza. 49:15) I wla te kpɛn be sran wafa nga be ti’n su. I ɲrun’n, ɔ ti kɛ ‘be kwlaa be te o nguan nun’ sa. (Lik. 20:38) Cɛn wie lele’n, ɔ́ wá yó maan bé sá be sin nguan nun ekun.  Ɔ maan bé kán be klun ndɛ bé klé i yɛ bé sú i ekun. Sɛ ɔ awlɛn su sran wie wuli’n, ndɛ sɔ’n kwla fɔnvɔ wɔ kpa.

12. ?Sa benin wie mun yɛ be yo Zoova i ya dan-ɔn?

¹² Klunwifuɛ’m be kle sran’m be yalɛ. Kɛ ɔ fin cɛn mɔ be yoli ɲin kekle Zoova su Edɛnin fie’n nun lɔ’n, ɔ si kɛ lika’n su yoman kpa kun. Andɛ’n, klunwi’n nin nzaje sa mun ɔ nin sran’m be kpokokpoko yolɛ’n b’a yi mɛn’n piɛ. Kɛ Zoova wun i sɔ’n, ɔ yo i ya dan. I li aika mma mun nin angbeti bla mun nin yalɛfuɛ mun yɛ be yo Zoova i aunnvɔ kpa’n niɔn. (Zkr. 7:9, 10) Asa ekun’n, kɛ Zoova wun i kɛ be kle i sufuɛ’m be yalɛ annzɛ be wla be bisua’n, i sɔ’n kpɛ i awlɛn. E si kɛ Zoova klo i sufuɛ kwlaa nga be tra be awlɛn sa sɔ’m be nun’n.

13. (1) ?Ngue yɛ ɔ kle kɛ andɛ’n sran’m b’a saci dan-ɔn? (2) ?Ngue yɛ Zoova wá yó-ɔ?

¹³ Sran’m b’a saci dan. Ɲanmiɛn Kpli yili klɔ sran mun kɛ i bɔbɔ sa. Sanngɛ Satan saci be. Yɛ ɔ klo i sɔ liɛ’n i yolɛ kpa. Nowe blɛ su’n, kɛ Ɲanmiɛn wunnin i kɛ ‘sran’m be klunwi’n kɔ i ɲrun cɛn’n kwlaa’n, sran yilɛ b’ɔ yili’n ɔ yoli i nsisɔ.’ (Bob. 6:5, 6, 11) Kɛ ɔ fɛ i lɛ’n, mɛn’n yo tɛ kɔ i ɲrun titi. Kɛ Satan wun sa sukusuku nga sran’m be yo be andɛ’n, ɔ yo i fɛ dan. I wie yɛle bla nin bian kunndɛlɛ sukusuku’n nin yasua m’ɔ nin i wiengu yasua be la’n annzɛ bla m’ɔ nin i wiengu bla be la’n. (Efɛ. 4:18, 19) I li kɛ Zoova i sufuɛ kun yo sa tɛ dan kun’n yɛ ɔ yo Satan i fɛ kpa’n niɔn. Sa kwlaa sɔ’m be nun’n, Zoova trɛ i awlɛn. Sanngɛ kɛ i blɛ’n wá jú’n, ɔ́ wá núnnún be kwlaa nga be kunndɛman kɛ bé káci be ayeliɛ’n.

14. ?Ngue like yɛ klɔ sran’m be fa yo asiɛ’n ɔ nin i su ninnge mun-ɔn?

¹⁴ Sran’m be saci ninnge nga Ɲanmiɛn yili be’n. Andɛ’n, ‘sran’m be sie be wiengu kpɛkun be kle be ɲrɛnnɛn.’ Sanngɛ nɛ́n i ngba-ɔ. Be saci asiɛ’n ɔ nin i su ninnge’m be wie. Kusu nn Zoova fa mannin be kɛ be nian be lika. (Aku. 8:9; Bob. 1:28) Fluwa sifuɛ wie’m be waan klɔ sran’m be ayeliɛ’n ti’n, ɔ ka kan’n nnɛn nin waka fanunfanun kɔe miliɔn kun bé núnnún. I sɔ’n ti’n, sran’m be wla bo be wun. Sanngɛ Zoova ta e nda kɛ ɔ́ núnnún be nga be saci asiɛ’n kpɛkun ɔ́ yó maan asiɛ’n káci lika klanman kun. Nanwlɛ, i sɔ’n gua e awlɛn su nzue dan.​—Ngl. 11:18; Eza. 35:1.

15-16. ?Ngue yɛ ɔ kwla uka e naan y’a tra e awlɛn kɛ Zoova sa-ɔ? An fa sa kun be yiyi nun.

¹⁵ E Si m’ɔ o ɲanmiɛn su lɔ’n, ɔ trɛ i awlɛn sa fanunfanun wie’m be nun. Ɔ trɛ i awlɛn i afuɛ akpi kpanngban yɛ. (An nian kuku nga be flɛ i kɛ “ Sa nga Zoova trɛ i awlɛn be nun’n” i nun.) Blɛ kwlaa nga Zoova klo’n, ɔ kwla yo maan mɛn’n nun sa’m be kwlaa be ka lɛ be wie. Sanngɛ ɔ trɛ i awlɛn minndɛ blɛ nga i bɔbɔ sieli’n. E kwlakwla e ɲɛn i awlɛn tralɛ sɔ’n i su ye. ?Ngue ti yɛ e se sɔ-ɔ? Maan e fa sa kun e yiyi nun. Wienun-ɔn, kuɛ o bla kun i wun. Kpɛkun dɔɔtrɔ’m be se i kɛ tukpacɛ kekle kun o ba’n i wun naan kɛ ɔ́ wá wú i’n, ɔ su cɛman naan ba’n w’a wu. Ɔ nin i sɔ ngba’n, bla’n su tuman kuɛ’n. Sanngɛ ɔ́ trɛ́ i awlɛn lele ɔ́ wú i wa’n. Kannzɛ bɔbɔ ba’n i lika nianlɛ’n ɔ́ yó kekle i sa nun’n, sanngɛ ɔ́ míɛn i ɲin níɛn i lika, afin ɔ klo i.

¹⁶ I kunngba’n yɛle e liɛ’n. Kɛ mɔ e ti Adan nin Ɛvu be anunman’n ti’n, kɛ bé wú e’n sɛ é kwlá sé’n tukpacɛ tɛ kpa kun wo e wun. Ɔ maan saan é wú. Ɔ nin i sɔ ngba’n, Zoova klo e yɛ ɔ nian e lika. (1 Zan 4:19) Bla nga e kɛnnin i ndɛ icra’n lɛ’n, ɔ kwlá yoman like fi fa demɛn i wa’n. Sanngɛ Zoova liɛ’n, ɔ kwla yo like kun fa de e. I kpa bɔbɔ’n, ɔ sieli cɛn kun.  Kɛ cɛn sɔ’n wá jú’n, ɔ́ yó maan afɛ nin ɲrɛnnɛn kwlaa nga be o e su’n bé wíe. (Mat. 24:36) Kɛ e si kɛ Zoova klo e’n, i sɔ’n wla e fanngan naan y’a tra e awlɛn lele y’a guɛ i ti nin i bo.

17. ?Wafa sɛ yɛ Zezi i su ndɛ nga be kɛn i Ebre Mun 12:2, 3 nun’n ɔ kwla uka e-ɔ?

¹⁷ Be awlɛn tralɛ nun’n, Zoova kle e ajalɛ kpa. I Wa Zezi niɛnnin i ajalɛ kpa’n su. I nun mɔ Zezi o asiɛ’n su wa’n, sran’m be kpɛli i nzowa, be yoli i finfin, yɛ e dunman nun ti’n be boboli i waka’n su. Sanngɛ ɔ trɛli awlɛn sa kwlaa sɔ’m be nun. (An kanngan Ebre Mun 12:2, 3 nun.) E si kɛ kɛ mɔ Zezi niannin Zoova i ajalɛ kpa’n su’n, i ti yɛ ɔ kwla yoli sɔ-ɔ. E kusu, sɛ e nian Zoova i ajalɛ kpa’n su’n, é jrán kekle wie.

18. ?Wafa sɛ yɛ 2 Piɛli 3:9 kle kɛ e ɲan Zoova i awlɛn tralɛ’n i su ye-ɔ?

¹⁸ An kanngan 2 Piɛli 3:9 nun. Zoova si blɛ ng’ɔ fata kɛ ɔ nunnun mɛn’n. Yɛ ɔ trɛ i awlɛn minndɛ blɛ sɔ’n. Kɛ mɔ Zoova trɛ i awlɛn’n ti’n, sran kaka be kwla sili i. Yɛ andɛ’n sran miliɔn kaka be su i. Sran sɔ’m be la Zoova i ase. Afin sɛ ɔ ti kɛ w’a trɛmɛn i awlɛn sa’n, nn b’a wuman be naan se kɛ bé sí i naan bé fá be wun bé mɛ́n i. Kɛ sran miliɔn kaka bé wá ɲán be ti mɛn nga nun’n, é wá wún i kɛ ajalɛ mɔ Zoova fɛli i kɛ ɔ́ trɛ́ i awlɛn’n, ɔ yoli ajalɛ kpa.

19. (1) ?Ngue yɛ w’a fua kpa kɛ á yó-ɔ? (2) ?Sɛ a yo sɔ’n, i su ye benin yɛ á ɲɛ́n i-ɔ?

¹⁹ Zoova i ajalɛ’n kle e kɛ sɛ sa o e su bɔbɔ’n, e kwla di aklunjɔɛ. Satan dunman nun ti’n, afɛ’n nin ɲrɛnnɛn’n b’a yi mɛn’n piɛ. Sanngɛ ɔ nin i sɔ ngba’n, Zoova te di aklunjɔɛ. (1 Tim. 1:11) E su minndɛ blɛ mɔ Zoova wá yó i dunman’n i sanwun’n, m’ɔ́ wá klé kɛ i yɛ ɔ le atin sie nglo nin asiɛ’n kpɛkun ɔ́ núnnún afɛ’n nin ɲrɛnnɛn kwlaa’n. Kwlaa naan blɛ sɔ’n w’a ju’n kannzɛ sa nga be o e su’n be ti sɛ ti sɛ’n, maan e tra e awlɛn kɛ e Si m’ɔ o ɲanmiɛn su lɔ’n sa. Sɛ e yo sɔ’n, ndɛ yɛ’n kpɛ́n su e lika: “Sran nga sa tɔ i su titi m’ɔ trɛ i awlɛn’n, i liɛ su ti ye. Afin Ɲanmiɛn klun jɔ́ i wun, kpɛkun mo yolɛ like nga Zoova tali nda kɛ ɔ́ fá mán be nga be klo i titi’n, ɔ́ mɛ́n i wie.”​—Zak. 1:12.