E SI kɛ a bu ninnge fanunfanun nga Zoova mannin e’n be like dan. ?Kɛ a wun kɛ ɔ mannin ɔ atin kɛ a fa ɔ klunklo ajalɛ naan a fa ninnge sɔ mun fa yo ɔ wun sa ye’n, i sɔ’n yoman ɔ fɛ? Biblu’n se kɛ ninnge nga Ɲanmiɛn mannin e’n be nun kun yɛle duvɛn’n. I kpa bɔbɔ’n ɔ se kɛ: “Be yili kpanwun’n naan be sri, yɛ duvɛn’n yo maan mɛn dilɛ’n yo fɛ.” (Aku. 10:19; Jue. 104:15) Sanngɛ atrɛkpa’n w’a sie i nzɔliɛ kɛ nzan’n kle sran wie’m be yalɛ. Asa’n, nzan nɔnlɛ’n i su akunndan nga sran’m be bu’n ɔ ti fanunfanun. ?Ɔ maan ngue yɛ ɔ kwla uka Klisifuɛ mun naan nzan nɔnlɛ’n nun’n, b’a fa ngwlɛlɛ b’a nanti-ɔ?

Lika nga e tran’n ɔ nin wafa nga be tali e’n ɔ timan kun. Sanngɛ sɛ akunndan nga Ɲanmiɛn bu’n i su yɛ e jran e fa ajalɛ mun’n, naan nán klɔ sran’m be liɛ’n su’n, é ɲán su ye.

Atrɛkpa’n, w’a sie i nzɔliɛ kɛ nzan nɔnlɛ’n ti sran wie’m be junman. Yɛ be nɔn tratra su. Sran wie’m be waan kɛ be nɔn nzan’n be wun fa be feke, i ti yɛ be nɔn-ɔn. Sran wie mun ekun be nɔn nzan naan be wla fi sa ng’ɔ o be su’n be su. Yɛ lika wie’m be nun liɛ’n, sran’m be nɔn nzan dan naan be se kɛ be ti yasua sran annzɛ be le fanngan.

E mɔ e ti Klisifuɛ’n e liɛ’n, Ɲanmiɛn mɔ yili e’n kle e wafa nga be kwla yo ninnge mun ngwlɛlɛ su’n. I wie yɛle kɛ ɔ kle e wafa nga nzan nɔnlɛ dan’n i bo’n gua’n. Ɲanndra Mun 23:​29-35 kan sran kun m’ɔ ti nzannunmunfuɛ’n, ɔ nin i sin sa ng’ɔ ɲɛn i’n i ndɛ. a Be flɛ aniaan kun kɛ Daniɛli. Ɔ tran Abloki. I wla kpɛn ninnge ng’ɔ yoli be’n kwlaa naan w’a kaci Klisifuɛ’n be su. Ɔ seli kɛ: “Nzan nɔnlɛ dan’n ti’n, n fali ajalɛ tɛtɛ mun. Yɛ n wunnin min ɲrun. Kɛ é sé yɛ’n, ɔ te yo min nsisɔ.”

?Ngue yɛ é yó naan y’a fa ajalɛ kpa naan sa nga be tɔ be nga be nɔn nzan dan’n be su’n, b’a tɔman e su wie-ɔ? Maan e bu akunndan nga Ɲanmiɛn bu’n wie naan y’a kwla fa ajalɛ kpa.

Maan e fa e ɲin e sie i nzan nɔnlɛ’n i su ndɛ nga Biblu’n kan’n, ɔ nin sa nga ti yɛ sran’m be nɔn nzan’n be nun wie’m be su.

Biblu’n seman kɛ sɛ e nɔn nzan kan’n, i sɔ’n ti tɛ. I kpa bɔbɔ’n, Biblu’n di i nanwlɛ kɛ duvɛn nɔnlɛ’n kwla man aklunjɔɛ. Ɔ se kɛ: “Ko di ɔ aliɛ’n aklunjɔɛ su, yɛ nɔn ɔ duvɛn’n aklunjɔɛ su.” (Aku. 9:7) Zezi nɔnnin nzan cɛn kunngun. Yɛ Zoova i sufuɛ wie’m be yoli sɔ wie.—Mat. 26:​27-29; Lik. 7:34; 1 Tim. 5:23.

Kannzɛ Ɲanmiɛn Ndɛ’n buman nzan kan nɔnlɛ’n i fɔ’n, sanngɛ ɔ bu i nga be nɔn i lele be bo’n i fɔ. Ɔ se weiin kɛ: “Nán amun nɔn nzan bo.” (Efɛ. 5:18) Yɛ ɔ kle kɛ “nzanbɔɛfuɛ mun […] be su diman Ɲanmiɛn Sielɛ’n i aja’n wie.” (1 Kor. 6:10) Nanwlɛ, Zoova bu nzan nɔnlɛ dan’n, ɔ nin nzan mɔ be nɔn i lele be bo’n be fɔ. Ɔ maan nán e wiengu’m be ayeliɛ’n su yɛ e kunndɛ kɛ é nían-ɔn. Sanngɛ e kunndɛ kɛ é fá ajalɛ naan Ɲanmiɛn i klun jɔ e wun.

Sran wie’m be bu i kɛ be kwla nɔn nzan lelele sanngɛ be su boman. Sanngɛ i sɔ’n ti tɛ dan. Biblu’n kle weiin kɛ sran ng’ɔ ‘nɔn nzan dan’n,’ ɔ kwla yo sa tɛ kpɛkun ɔ nin Zoova be afiɛn kwla saci. (Tit. 2:3; Ɲan. 20:1) Zezi bɔbɔ seli kɛ “nzan nɔnlɛ dan’n” kwla yo maan sran kun su wluman Ɲanmiɛn  i mɛn klanman’n nun. (Lik. 21:​34-36) ?Ngue yɛ ɔ kwla uka Klisifuɛ kun naan w’a tɔman sa tɛ sɔ’n nun-ɔn?

Nzan nɔnlɛ’n i su akunndan nga a bu’n, ɔ fataman kɛ ɔ taka wafa nga be tali wɔ’n su. Afin e mɔ e ti Klisifuɛ’n, sɛ aliɛ dilɛ’n nun-o, annzɛ nzan nɔnlɛ’n nun-o, like ng’ɔ jɔ Zoova klun’n yɛ ɔ fata kɛ e yo-ɔ. Biblu’n se e kɛ: “Sɛ amún dí like-o, sɛ amún nɔ́n nzan-o, sɛ amún yó like uflɛ-o, i kwlaa nga amún yó’n, an yo naan Ɲanmiɛn ɲan ɲrun.” (1 Kor. 10:31) Maan e fa e ɲin e sie i kosan wie mun ɔ nin wafa nga Biblu’n tɛ be su’n be su.

?N nɔn nzan naan min wiengu’m be klun jɔ min wun? Ezipti Lɔ Tulɛ 23:2 se kɛ: “Nán nian kɛ sran kpanngban be yo sa tɛ’n ti’n, á sú be su yó wie.” Zoova waan nán Izraɛlifuɛ’m be nian be nga i klun jɔman be wun’n be ayeliɛ’n su. Afɔtuɛ sɔ’n ti Klisifuɛ’m be liɛ wie andɛ. Sɛ nzan nɔnlɛ nun’n, e bu akunndan kɛ e wiengu’m be sa’n naan e nian ajalɛ nga be fa’n su’n, ɔ cɛman naan y’a fɔn Zoova i mmla mun naan e nin i e afiɛn w’a saci.—Rɔm. 12:2.

?N nɔn nzan naan be se kɛ n le fanngan? Lika wie’m be nun’n, sran’m be nɔn nzan’n i tikatika yɛ be nɔn i dan. (1 Piɛ. 4:3) Sanngɛ nian ndɛ nga 1 Korɛntifuɛ Mun 16:13 kan’n. Ɔ se kɛ: “Maan amun ɲin tran su, yɛ amun lafi Ɲanmiɛn su kpa titi, an yo yakpafuɛ, yɛ maan amun awlɛn’n sɔ.” Nán nzan’n yɛ ɔ kwla uka e naan y’a yo sran kun mɔ i awlɛn’n sɔ-ɔ. I kpa bɔbɔ’n, nzan nɔnlɛ’n kwla yo maan e su buman akunndan kɛ ɔ nin i fata’n sa, yɛ e su faman ajalɛ kpa. Nzan’n i dan nɔnlɛ’n kleman kɛ sran kun le fanngan, sanngɛ ɔ kle kɛ sran sɔ’n siman ngwlɛlɛ. Ezai 28:7 se kɛ sran ng’ɔ nɔn nzan bo’n, ɔ fa atin tɛ su, yɛ ɔ bo tanngan, kpɛkun ɔ tɔ.

Zoova yɛ ɔ man fanngan kpafuɛ’n niɔn. Ɔ fata kɛ sran nga i waan ɔ́ ɲán fanngan’n, ‘i ɲin tran su, yɛ ɔ lafi Ɲanmiɛn su kpa titi.’ (Jue. 18:32) I lɛ nun’n, ɔ fata kɛ e nian e wun su naan y’a kukuman e wun y’a yiman sa tɛ wie nun, annzɛ y’a faman ajalɛ wie naan e nin Zoova e afiɛn w’a saci. I nun mɔ Zezi o asiɛ’n su wa’n, i sɔ yɛ ɔ yoli-ɔ. Sran’m be  wunnin kɛ ɔ ti yakpafuɛ naan ɔ miɛn i ɲin yo sa ng’ɔ ti kpa’n.

?N nɔn nzan naan min wla fi min su sa’m be su? Ɲanmiɛn maan jue tofuɛ kun seli kɛ: “Kɛ ngokɔɛ’n tinnin min su’n, [Zoova] a fɔnvɔli min, yɛ a yoli maan min wla guali ase.” (Jue. 94:19) Sɛ sa’m be o ɔ su naan a wunman ɔ wun fɛ’n, nán bu i kɛ nzan nɔnlɛ’n yɛ ɔ́ úka wɔ-ɔ. Sanngɛ lafi su kɛ Zoova yɛ ɔ́ úka wɔ naan w’a fite nun-ɔn. I sɔ’n ti’n srɛ Zoova kpɛ sunman. Aniaan wie’m be wunnin kɛ aniaan nga be ɲin w’a ti Ɲanmiɛn sulɛ’n nun’n be kwla man be afɔtuɛ naan b’a wun be su sa’m be trawlɛ. Sran ng’ɔ bu i kɛ nzan nɔnlɛ’n yɛ maan ɔ kwla jrɛn i su sa’m be ɲrun kekle’n, ɔ yo i bɔbɔ i wun abɔlɛ. Afin ɔ su kwlá ɲanman wunmiɛn naan w’a yo sa ng’ɔ ti kpa’n. (Oze 4:11) Daniɛli mɔ e kɛnnin i ndɛ’n seli kɛ: “N kokoli lele yɛ n buli min wun fɔ sa trilili. Min waan nn ń nɔ́n nzan naan i sɔ liɛ’n wie. Sanngɛ blɛ liɛ yɛ wa yoli tɛ-ɔ. Min janvuɛ’m be wanndili min, yɛ m’an buman min wun sran kun.” ?I agualiɛ su’n, ngue yɛ ɔ ukali Daniɛli-ɔ? Ɔ seli kɛ: “N wunnin i wlɛ kɛ Zoova yɛ ɔ kwla uka min-ɔn, nán nzan’n niɔn. Yɛ Zoova fanngan nun’n, n ma wunnin min su sa’m be trawlɛ.” Kannzɛ e su sa’m be ti sɛ ti sɛ’n, sanngɛ maan e wun i wlɛ kɛ Zoova o lɛ naan ɔ kwla uka e titi.—Fip. 4:​6, 7; 1 Piɛ. 5:7.

Sɛ a nɔn nzan cɛn kunngun’n, a kwla fa kosan wie mun usa ɔ wun. I liɛ’n sɛ ɔ fata kɛ a go nun kan’n, á wún i wlɛ. A kwla usa ɔ wun kɛ: ‘?Min awlofuɛ kun annzɛ min janvuɛ kpa kun w’a kan min nzan mɔ n nɔn’n i su ndɛ le?’ Sɛ ɔ ti sɔ’n, nn atrɛkpa’n a su nɔn nzan dan, annzɛ nzan nɔnlɛ’n ti’n sa wie mɔ w’a bumɛn i akunndan’n kwla ɲan wɔ. ‘?N su nɔn nzan’n i dan n tra laa’n?’ Sɛ ɔ ti sɔ’n, nn atrɛkpa’n a su kaci nzanbɔɛfuɛ. ‘?Sɛ n yaci nzan nɔnlɛ le nɲɔn kun’n annzɛ sɛ i osu cɛ kan’n, n wunman min wun fɛ?’ Sɛ ɔ ti sɔ’n, nn atrɛkpa’n w’a kaci nzanbɔɛfuɛ. Ɔ maan kɔlɛ’n ɔ fata kɛ a wɔ dɔɔtrɔ naan be uka wɔ.

Nzan nɔnlɛ’n i sin sa’m be ti’n, Klisifuɛ wie’m be fali ajalɛ kɛ be su nɔnman nzan  mlɔnmlɔn. Wie’m be liɛ’n nzan’n yoman fɛ be nuan nun ti yɛ be nɔnman-ɔn. Sɛ e niaan kun fa ajalɛ kɛ ɔ nɔnman nzan’n, nán maan e kɛn i ndɛ tɛ.

Klisifuɛ wie’m be liɛ’n be nɔn nzan, sanngɛ be nian be wun su naan b’a nɔnman b’a tratraman su. I wie yɛle kɛ be kwla fa ajalɛ kɛ lemɔcuɛ kun nun’n bé nɔ́n nzan kpɛ kunngba, annzɛ kɛ bé dí like’n yɛ bé nɔ́n nzan kan-ɔn. Wie’m be liɛ’n nán nzan ngba yɛ be nɔn-ɔn. I wie yɛle kɛ be kwla nɔn duvɛn annzɛ biɛli kan, sanngɛ be nɔnman nzan kekleekle mun. Kɛ sran kun ko fa ajalɛ trele kun’n, ajalɛ sɔ’n i su nantilɛ’n kwla yo pɔpɔ mɛn i. Sɛ Klisifuɛ kun mɔ i ɲin w’a ti’n fɛ i ajalɛ liɛ’n, nán maan ndɛ nga i wiengu’m bé kán’n ti’n, i akunndan’n yo nɲɔnnɲɔn.

Kɛ é fá ajalɛ nzan nɔnlɛ’n nun’n maan e bu e wiengu’m be akunndan. Rɔmunfuɛ Mun 14:21 se kɛ: “Ɔ flunman kɛ nán e di nnɛn, annzɛ e nɔn nzan, annzɛ e yo like uflɛ m’ɔ kwla yo maan e niaan wie i ja kpla’n.” ?Wafa sɛ yɛ a kwla nanti afɔtuɛ sɔ’n su-ɔ? Kle kɛ a klo aniaan mun. Yɛle kɛ sɛ a nian naan nzan nɔnlɛ’n ti’n, sran wie i akunndan kwla sanngan’n, nán se kɛ á nɔ́n i kekle nun. Kɛ a yo sɔ’n a kle kɛ ɔ wiengu’m be ndɛ lo wɔ, naan a bu be akunndan.—1 Kor. 10:24.

Atrɛkpa’n, awa kpɛli nzan nɔnlɛ’n i su mmla wie mun. Sɛ ɔ ti sɔ’n, ɔ fata kɛ Klisifuɛ’m be nanti mmla sɔ’m be su. I wie yɛle kɛ be kwla kle afuɛ ng’ɔ fata kɛ sran kun ɲɛn i naan w’a nɔn nzan’n. Annzɛ be kwla se kɛ nán maan sran ng’ɔ w’a nɔn nzan’n ɔ cisan loto annzɛ mannzin wie nun.—Rɔm. 13:​1-5.

Zoova mannin e ninnge kpanngban. Yɛ e kwla fa e klunklo ajalɛ naan y’a fa ninnge sɔ mun y’a yo e wun sa ye. I Wie yɛle kɛ e kwla kle ninnge nga e klo kɛ é dí’n, ɔ nin nzan nga e klo kɛ é nɔ́n’n. Sanngɛ i kwlaa yoli-o, maan e klunklo ajalɛ nga é fá’n, ɔ jɔ e si Ɲanmiɛn i klun.