1-2. (1) ?Kɛ bé yó sran kun i batɛmun’n, wafa sɛ yɛ sran’m be wun yo be-ɔ? (2) ?Ngue yɛ é wá kɛ́n i ndɛ like suanlɛ nga nun-ɔn?

 ATRƐKPA’N, w’a fa ɔ ɲin w’a sie i be nga be su wa yo be batɛmun’n be su le. Wafa nga be tɛ kosan nɲɔn nga be fa usa be’n be su’n, ɔ kle kɛ be klunklo su yɛ be fali ajalɛ sɔ’n niɔn. Blɛ sɔ’n nun’n, a wun kɛ be osufuɛ mun nin be janvuɛ’m be klun jɔ dan. Kɛ bé fín nzue’n nun bé fíte’n, a wun kɛ sran’m be bo ndɛ yɛ be di aklunjɔɛ. Lemɔcuɛ kwlaa nun’n, sran akpiakpi be fa be wun man Ɲanmiɛn Zoova kpɛkun be yo be batɛmun naan be kaci i Lalofuɛ.

² ?Yɛ ɔ li? Sɛ a su bu batɛmun yolɛ’n i akunndan’n, nn i sɔ’n kle kɛ mɛn tɛ kain nga nun’n a ti ɔ liɛ ngunmin. Afin a su ‘kunndɛ Zoova.’ (Jue. 14:1, 2) Ɔ maan sɛ a ti gbanflɛn-o annzɛ talua-o annzɛ kpɛnngbɛn-o, like suanlɛ nga ti ɔ liɛ. Sanngɛ ɔ ti be nga b’a yo be batɛmun’n be liɛ wie. Afin be kunndɛ kɛ bé mían be ɲin naan bé sú Zoova kpa titi. I sɔ’n ti’n, maan e fa e ɲin e sie i sa nga ti yɛ e kunndɛ kɛ é sú Zoova’n be nun nsan be su.

3. ?Ngue ti yɛ Zoova i sufuɛ’m be klo nanwlɛ nin sa nuan su sɛsɛ yolɛ’n niɔn? (Jue. 119:128, 163)

³ Zoova seli i sufuɛ’m be kɛ be “klo nanwlɛ’n.” (Zkr. 8:19) Zezi kusu seli i sɔnnzɔnfuɛ’m be kɛ be yo sa nuan su sɛsɛ. (Mat. 5:6) I sɔ’n kle kɛ ɔ fata kɛ e yo sa ng’ɔ ti kpa Ɲanmiɛn ɲrun’n. ?A klo nanwlɛ’n nin sa nuan su sɛsɛ yolɛ’n? E si kɛ a klo be. Asa’n, a kpɔ ato bualɛ nin like kwlaa ng’ɔ ti tɛ’n nin klunwi ninnge mun. (An kanngan Jue Mun 119:128, 163 nun.) Sran ng’ɔ bua ato’n, ɔ ti Satan m’ɔ ti mɛn nga i siefuɛ’n i sɔnnzɔnfuɛ. (Zan 8:44; 12:31)  Like nga Satan kunndɛ’n i kun yɛle Zoova i dunman m’ɔ ti sanwun’n i sacilɛ. Edɛnin lɔ fie’n nun yɛ Satan boli e Ɲanmiɛn’n i su ato bualɛ bo-ɔ. Ɔ kunndɛ kɛ ɔ́ yó naan sran’m be bu i kɛ Zoova buman be ng’ɔ sie be’n be akunndan, ɔ diman nanwlɛ yɛ ɔ faman like ng’ɔ ti kpa’n manman sran mun. (Bob. 3:1, 4, 5) Satan i ato sɔ’m be ti’n, sran’m be bu Zoova i wun akunndan tɛ. Kɛ sran’m be ‘kloman nanwlɛ’n,’ Satan kwla su be bo maan be yo sa tɛtɛ kwlaa.—Rɔm. 1:25-31.

4. ?Wafa sɛ yɛ Zoova kleli kɛ ɔ ti ‘Ɲanmiɛn kun m’ɔ di nanwlɛ-ɔ’? (An nian foto’n.)

⁴ Zoova ti ‘Ɲanmiɛn kun m’ɔ di nanwlɛ-ɔ.’ Yɛ ɔ kle be nga be klo i’n be ndɛ nanwlɛ’n. (Jue. 31:5) I sɔ’n yo maan be faman Satan i ato ndɛ’m be su. Asa’n, Zoova kle i sufuɛ’m be like naan be yo nanwlɛfuɛ yɛ be yo sa nuan su. Ɔ maan be bu be wun sran yɛ be wun jɔ be fɔuun. (Ɲan. 13:5, 6) ?Kɛ á súan Biblu’n nun like’n a sieli i sɔ liɛ’n i nzɔliɛ ɔ lika wie? A wunnin i wlɛ kɛ atin nga Zoova kle ɔ bɔbɔ nin sran’m be kwlakwla’n yɛ ɔ ti atin kpafuɛ’n niɔn. (Jue. 77:13) I sɔ’n ti’n, a kunndɛ kɛ á yó sa ng’ɔ ti kpa Ɲanmiɛn ɲrun’n. (Mat. 6:33) A kunndɛ kɛ á yó naan sran’m be si ndɛ nanwlɛ’n naan be wun i wlɛ kɛ e Ɲanmiɛn Zoova i su ndɛ nga Satan kan’n ti ato. ?Wafa sɛ yɛ a kwla yo sɔ-ɔ?

5. ?Wafa sɛ yɛ a kwla kle kɛ a jran ndɛ nanwlɛ’n i sin-ɔn?

⁵ Wafa nga a yo ninnge mun’n kwla kle kɛ a kpalo Satan i ato ndɛ mun naan a jran ndɛ nanwlɛ’n i sin. Asa’n, a kwla kle kɛ a kunndɛ kɛ Zoova yɛ ɔ sie wɔ-ɔ. Kpɛkun a kwla fa ajalɛ kɛ á yó like ng’ɔ ti kpa i ɲrun’n. ?Wafa sɛ yɛ a kwla yo sɔ-ɔ? Yɛle kɛ srɛ Zoova yɛ fa ɔ wun mɛn i naan be yo ɔ batɛmun. Sɛ a klo ndɛ nanwlɛ’n nin sa ng’ɔ ti kpa’n, i sɔ’n sú ɔ bo naan w’a kunndɛ kɛ be yo ɔ batɛmun.

6. ?Sa nga ti yɛ e klo Zezi’n i su ndɛ benin yɛ Jue Mun 45:4 kan-ɔn?

⁶ Be kannin sa nga ti yɛ e klo Zezi Klisi’n be nun wie’m be ndɛ Jue Mun 45:4 nun. (An kanngan nun.) Zezi kleli kɛ ɔ klo nanwlɛ’n, ɔ ti wun ase kanfuɛ yɛ ɔ yo sa i nuan su sɛsɛ. Ɔ maan sɛ e klo nanwlɛ’n naan e yo sa i nuan su sɛsɛ’n, saan é kló Zezi Klisi wie. Maan e bu wafa nga  Zezi jrannin nanwlɛ’n i sin yakpa su kpɛkun ɔ yoli sa kpa’n i akunndan e nian. (Zan 18:37) ?Sanngɛ wafa sɛ yɛ Zezi kleli kɛ wun ase kanlɛ’n ti cinnjin-ɔn?

7. ?Kɛ e wun wafa nga Zezi kɛnnin i wun ase’n, wafa sɛ yɛ i sɔ’n yo ye-ɔ?

⁷ Zezi kleli titi kɛ wun ase kanlɛ’n ti i cinnjin. I wie yɛle kɛ w’a faman sran’m be ɲin w’a siemɛn i bɔbɔ su le, sanngɛ ɔ fali manmanlɛ kwlaa mɛnnin i Si. (Mar. 10:17, 18; Zan 5:19) ?Kɛ a wun wafa nga Zezi kɛnnin i wun ase’n wafa sɛ yɛ i sɔ’n yo wɔ-ɔ? E si kɛ i sɔ’n ti’n, a klo Ɲanmiɛn i Wa’n yɛ a kunndɛ kɛ á sɔ́nnzɔn i. ?Ngue ti yɛ Zezi yoli wun ase kanfuɛ-ɔ? Ɔ yoli sɔ afin ɔ klo i Si m’ɔ ti wun ase kanfuɛ’n, yɛ ɔ sɔnnzɔnnin i. (Jue. 18:35; Ebr. 1:3) ?Kɛ a wun kɛ sa kwlaa nun’n, Zezi sɔnnzɔnnin Zoova’n i sɔ’n suman wɔ bo kɛ a klo i?

8. ?Ngue ti yɛ kɛ Zezi ti e Famiɛn’n i sɔ’n yo e fɛ-ɔ?

⁸ Kɛ Zezi ti e Famiɛn’n i sɔ’n yo e fɛ, afin i yɛ ɔ ti siefuɛ kpafuɛ’n niɔn. Zoova bɔbɔ kleli i Wa’n i like kpɛkun ɔ sieli i famiɛn. (Eza. 50:4, 5) Maan e bu sran’m be klolɛ dan nga Zezi yili i nglo’n i akunndan kan e nian. (Zan 13:1) Kɛ mɔ Zezi ti e Famiɛn’n ti’n, ɔ fata kɛ e yi i nglo kɛ e klo i. Ɔ seli kɛ ɔ flɛ be nga be klo i sakpa’n kɛ i janvuɛ. Yɛ kɛ i janvuɛ’m be nanti i mmla’m be su’n yɛ be kle kɛ be klo i-ɔ. (Zan 14:15; 15:14, 15) Nanwlɛ, kɛ e ti Zoova i Wa’n i janvuɛ’n, i sɔ’n ti e cenjele like.

9. ?Ngue ti yɛ e kwla se kɛ Klisifuɛ’m be batɛmun’n nin Klisi i liɛ’n be fa be wun-ɔn?

⁹ Mmla nga Zezi mannin’n i kun yɛle kɛ maan be yo i sɔnnzɔnfuɛ’m be batɛmun. (Mat. 28:19, 20) Yɛ i bɔbɔ kleli i sɔ’n i wun ajalɛ. I yo, ngbaciɛ kan o i batɛmun liɛ’n nin i sɔnnzɔnfuɛ’m be liɛ’n i afiɛn. (An nian kuku nga be flɛ i “ Ngbaciɛ ng’ɔ o Zezi i batɛmun’n nin i sɔnnzɔnfuɛ’m be liɛ’n i afiɛn’n” nun.) Sanngɛ be fa be wun. Kɛ be yoli Zezi i batɛmun’n, ɔ kleli kɛ w’a fɛ i wun w’a mɛn i Si naan ɔ́ yó i klun sa’n. (Ebr. 10:7) I wafa kunngba’n, kɛ be yo Zezi i sɔnnzɔnfuɛ’m be batɛmun’n, i sɔ’n kle kɛ b’a fa be wun b’a man Ɲanmiɛn Zoova naan bé yó i klun sa’n. Kɛ ɔ fɛ i lɛ’n like ng’ɔ ti be cinnjin kpa’n yɛle Ɲanmiɛn i klun sa yolɛ’n. I lɛ nun’n, be kle kɛ be nanti be Min’n i ajalɛ’n su.

10. ?Sɛ a klo Zezi’n ngue yɛ á yó-ɔ?

¹⁰ A lafi su kɛ Zezi ti Zoova i Wa kunngba cɛ’n naan i yɛ ɔ sieli i kɛ ɔ yo e su Famiɛn-ɔn. A si kɛ Zezi ti wun ase kanfuɛ yɛ ɔ sɔnnzɔn i Si. Kɛ á súan like’n a wunnin kɛ Zezi mannin be nga awe kun be’n be aliɛ, ɔ fɔnvɔli be nga be wla w’a bo’n yɛ ɔ yoli tukpacifuɛ’m be juejue bɔbɔ. (Mat. 14:14-21) A wunnin wafa ng’ɔ tinngɛ asɔnun’n andɛ’n. (Mat. 23:10) Yɛ a si kɛ i Famiɛn Dilɛ blɛ’n nun’n, ɔ́ yó ninnge kpanngban wie mun ekun. Sɛ ɔ waan á klé kɛ a klo Zezi’n, niɛn i ajalɛ’n su. (Zan 14:21) Like klikli nga a kwla yo’n yɛle kɛ fa ɔ wun man Zoova naan be yo ɔ batɛmun.

11. (1) ?Like cinnjin nga ti yɛ ɔ fata kɛ be yo e batɛmun’n yɛle benin? (2) ?Ngue ti-ɔ?

¹¹ ?Like cinnjin nga ti yɛ ɔ fata kɛ be yo e batɛmun’n yɛle benin? Zezi kannin Ɲanmiɛn i mmla cinnjin kpafuɛ’n i ndɛ. Ɔ seli kɛ: “Fa ɔ awlɛn’n kwlaa, ɔ nin ɔ nguan’n kwlaa, ɔ nin ɔ akunndan’n kwlaa, ɔ nin ɔ wunmiɛn’n kwlaa klo Zoova m’ɔ ti ɔ Ɲanmiɛn’n.” (Mar. 12:30) ?Kɛ a niɛn i sa’n, a klo Ɲanmiɛn kɛ ngalɛ’n sa?

12. ?Ngue ti yɛ e klo Zoova? (An nian foto’n.)

¹² Like nga ti yɛ e klo Zoova’n ɔ sɔnnin. I wie yɛle kɛ “nguan’n i bo’n” ɔ fin. Yɛ  “like kpa kwlaa nin like nga fiɛn kaan sa nunmɛn i wun mɔ be fa cɛ sran’n,” be fin i. (Jue. 36:9; Zak. 1:17) Ɔ maan like kpa kwlaa nga e le i’n ɔ fin Ɲanmiɛn m’ɔ klo e’n.

13. ?Ngue ti yɛ e ti kpɔlɛ tɛ’n ti like cinnjin kpa kun mɔ Zoova mannin e-ɔ?

¹³ E ti kpɔlɛ tɛ’n ti like cinnjin kpa kun mɔ Zoova mannin e-ɔ. ?Ngue ti yɛ e se sɔ-ɔ? Zoova nin Zezi be afiɛn mantan kpa. I sɔ’n ti’n Zezi seli kɛ: “Siɛ’n klo min” yɛ “n klo Siɛ’n.” (Zan 10:17; 14:31) Zoova nin Zezi be trannin afuɛ miliaa kpanngban kpa’n ti’n be afiɛn mantannin kpa. (Ɲan. 8:22, 23, 30) Ɔ maan kɛ Ɲanmiɛn kplinnin su kɛ i Wa’n wun ɲrɛnnɛn naan ɔ wu’n, wafa nga i sɔ’n yoli i’n, maan e bu i akunndan kan e nian. Zoova klo sran’m be kwlaa. Yɛ a o sran sɔ’m be nun wie. I sɔ’n ti’n, ɔ fɛli i Wa kunngba cɛ’n fa yili tɛ naan wɔ nin sran onga’m be ɲan nguan m’ɔ leman awieliɛ’n. (Zan 3:16; Gal. 2:20) Like cinnjin kpa nga ti yɛ e klo Ɲanmiɛn’n yɛ ɔ o lɛ-ɔ.

14. ?Like kpafuɛ nga a kwla fa sie i ɔ ɲrun kɛ á yó’n yɛle benin?

¹⁴ Kɛ a suannin Zoova i su like’n, a kloli i kpa ekun. E si kɛ a kunndɛ kpa kɛ á fá ɔ wun mɛ́ntɛn i dɔ nga su yɛ á yó sɔ titi. Yɛ ɔ wla ɔ fanngan kɛ a yo naan i klun jɔ. (Ɲan. 23:15, 16) Nán kɛn i ɔ nuan nun  ngbɛn kɛ a kunndɛ kɛ á yó sɔ sanngɛ yi i nglo ɔ ayeliɛ’n nun. Wafa nga a yo ninnge mun’n yɛ ɔ́ klé kɛ a klo Zoova sakpa-ɔ. (1 Zan 5:3) Like kpafuɛ nga a kwla fa sie i ɔ ɲrun kɛ á yó’n yɛ ɔ o lɛ-ɔ.

15. ?Wafa sɛ yɛ a kwla yi i nglo kɛ a klo Zoova-ɔ?

¹⁵ ?Wafa sɛ yɛ a kwla yi i nglo kɛ a klo Zoova-ɔ? Yɛle kɛ srɛ Ɲanmiɛn naan fa ɔ wun mɛn i. (Jue. 40:8) I sin’n, maan be yo wɔ batɛmun. I sɔ’n klé kɛ a fali ɔ wun mannin Ɲanmiɛn. Kɛ nga e fa wunnin i like suanlɛ nga i bo bolɛ’n nun’n sa’n blɛ sɔ’n nun’n, á wá dí aklunjɔɛ dan. Afin ajalɛ cinnjin kpafuɛ nga a kwla fa’n yɛ ɔ o lɛ. Kɛ ɔ ko yo sɔ’n wafa nga á yó ninnge mun’n, ɔ su yoman kɛ laa’n sa kun. Yɛle kɛ Zoova i klun sa’n yɛ á dún mmua yó-ɔ, nán ɔ bɔbɔ liɛ’n niɔn. (Rɔm. 14:8; 1 Piɛ. 4:1, 2) E si kɛ nán ajalɛ kaan-ɔn. Sanngɛ i sɔ’n yó maan á dí mɛn’n i kpafuɛ’n. ?Wafa sɛ?

16. ?Kɛ nga Jue Mun 41:12 fa kan’n sa’n, ngue yɛ Zoova waan ɔ́ yó mán be nga be su i titi’n niɔn?

¹⁶ Zoova i aklunye’n leman wunsu. Kannzɛ like nga e fa mɛn i’n ti sɛ’n, i liɛ ng’ɔ́ fá mán e’n ɔ́ trá e liɛ’n lelele. (Mar. 10:29, 30) Mɛn tɛ kain nga nun’n, ɔ́ yó maan á dí mɛn’n i kpafuɛ’n. Kɛ be ko yo ɔ batɛmun’n yɛ a bo mɛn sɔ’n i dilɛ bo-ɔ yɛ a kwla di i tititi. Asa’n, a kwla su ɔ Si m’ɔ klo wɔ’n titi. Yɛ klolɛ nga a nin ɔ Si amun klo amun wiengu’n kwla yo dan tra laa’n. Yɛ a kwla tran nguan nun tititi kɛ i sa.—An kanngan Jue Mun 41:12 nun.

17. ?Ngue yɛ a kwla fa man Zoova m’ɔ lemɛn i-ɔ?

¹⁷ Kɛ a fa ɔ wun man Ɲanmiɛn mɔ be yo wɔ batɛmun’n, a kwla fa like cinnjin kpa kun man ɔ Si’n. I yɛ ɔ mannin e ninnge kpakpa kwlaa-ɔ. Asa’n, i yɛ maan e di aklunjɔɛ’n i kpafuɛ’n niɔn. Ɔ maan ɔ kusu a kwla man nglo nin asiɛ’n be Yifuɛ’n like cinnjin kpa kun m’ɔ lemɛn i’n. Like sɔ’n yɛle sulɛ mɔ ɔ klunklo su á sú i’n. (Zɔb. 1:8; 41:11; Ɲan. 27:11) Like kpafuɛ nga a kwla yo’n yɛle ngalɛ’n. Klolɛ mɔ a klo Zoova’n yɛ ɔ kwla su ɔ bo naan w’a fa ajalɛ kɛ be yo ɔ batɛmun-ɔn.

18. ?Kosan benin mun yɛ ɔ fata kɛ a fa usa ɔ wun-ɔn?

¹⁸ ?Kɛ a niɛn i sa’n, be kwla yo ɔ batɛmun? Ɔ bɔbɔ yɛ a kwla tɛ kosan sɔ’n su-ɔ. Sanngɛ sɛ a usa ɔ wun kosan yɛ’n ɔ kwla uka ɔ kpa. Yɛle kɛ: ‘?Ngue ti yɛ n te minndɛ-ɔ?’ (Yol. 8:36) Nán ɔ wla fi like nsan nga e kannin be ndɛ’n be su. I klikli’n yɛle kɛ a klo ndɛ nanwlɛ’n nin sa nuan sɛsɛ yolɛ’n. Ɔ maan usa ɔ wun kɛ: ‘?N kunndɛ kɛ blɛ mɔ asiɛ’n sufuɛ’m be kwlakwla bé dí nanwlɛ yɛ bé yó sa nuan su sɛsɛ’n ɔ yo min ɲrun?’ I nɲɔn su’n yɛle kɛ a klo Zezi Klisi. Ɔ maan usa ɔ wun kɛ: ‘?N kunndɛ kɛ Ɲanmiɛn i Wa’n sie min? ?Yɛ n kunndɛ kɛ ń níɛn i ajalɛ’n su?’ I nsan su m’ɔ ti cinnjin trɛ i ngba’n yɛle kɛ a klo Zoova. Ɔ maan usa ɔ wun kɛ: ‘?N kunndɛ kɛ ń sú Zoova titi naan i klun jɔ min wun?’ ?Sɛ a tɛ kosan sɔ’m be su kɛ ɛɛn’n, nn ngue ti yɛ be kwlá yoman ɔ batɛmun yɛ? ?Ngue ti yɛ a te minndɛ-ɔ?—Yol. 16:33.

19. ?Ngue ti yɛ ɔ fataman kɛ a sisi ɔ bo naan w’a fa ajalɛ kɛ be yo wɔ batɛmun-ɔn? Yiyi nun. (Zan 4:34)

¹⁹ Sɛ a nin-a faman ajalɛ kɛ be yo ɔ batɛmun’n, bu sunnzun ase kun mɔ Zezi fali’n i akunndan nian. (An kanngan Zan 4:34 nun.) Zezi fɛli i Si i klun sa yolɛ’n sunnzunnin aliɛ. ?Ngue ti-ɔ? Yɛle kɛ kɛ e di aliɛ’n ɔ yo e ye. Zezi si kɛ like kwlaa nga Zoova se e kɛ e yo’n ɔ ti kpa. Asa’n, Zoova su seman e kɛ e yo like wie mɔ e su ɲanman su ye’n. ?Zoova kunndɛ kɛ be yo ɔ batɛmun? Ɛɛn. (Yol. 2:38) Sɛ ɔ ti sɔ’n, lafi su kɛ sɛ a nanti mmla sɔ’n su’n á ɲán su ye. Sɛ be fa aliɛ fɛfɛ kpa kun man wɔ’n a su sisiman ɔ bo naan w’a di. ?Ɔ maan ngue ti yɛ a sisi ɔ bo naan b’a yo wɔ batɛmun-ɔn?

20. ?Ngue yɛ é wá kɛ́n i ndɛ like suanlɛ nga i sin liɛ’n nun-ɔn?

²⁰ ?Ngue ti yɛ sran wie’m be sisi be bo-ɔ? Sran wie’m be se be wun kɛ be nin-a juman batɛmun yolɛ. Sanngɛ ajalɛ cinnjin kpafuɛ nga sran kun kwla fa’n, yɛle kɛ ɔ fɛ i wun man Zoova naan be yo i batɛmun. Ɔ maan fa blɛ naan bu ajalɛ sɔ’n i akunndan kpa, yɛ buabua ɔ wun. ?Sanngɛ sɛ a kunndɛ kpa kɛ be yo wɔ batɛmun’n, ngue yɛ a kwla yo i dɔ nga su-ɔ? Like suanlɛ nga i sin liɛ’n nun’n, é wá tɛ́ kosan sɔ’n su.