1-2. ?Ngue ti yɛ ɔ fata kɛ e suan Samsɔn i su like-ɔ?

 ?KƐ A ti dunman Samsɔn’n, ngue yɛ a bu i akunndan-ɔn? Atrɛkpa’n, a bu sran kun m’ɔ le wunmiɛn kpa’n i akunndan. Sɛ a bu i sɔ kusu’n, ɔ ti su. Sanngɛ Samsɔn fali ajalɛ tɛ kun ti’n, ɔ fɛli kpa. Ɔ nin i sɔ ngba’n, Zoova fɛli i ɲin sieli i ninnge kpakpa nga Samsɔn yoli be’n be su. I sɔ’n ti’n, ɔ yoli maan be kɛnnin i ndɛ Biblu’n nun naan e ɲan su ye.

² Zoova sinnin Samsɔn i lika yoli sa dandan wie mun fa ukali Izraɛlifuɛ mun. Kɛ Samsɔn wuli m’ɔ dili afuɛ kpanngban’n, Zoova yoli maan kɛ akoto Pɔlu kán be nga be lafili i su’n be ndɛ’n, ɔ boli Samsɔn i dunman wie. (Ebr. 11:​32-34) Samsɔn i su ndɛ’n kwla wla e fanngan kpa. Kannzɛ lika’n yoli kekle i su sɛ’n, sanngɛ ɔ fɛli i wla’n kwlaa guɛli i Zoova su. Like suanlɛ nga nun’n, é wá kán like nga Samsɔn i su ndɛ’n kle e’n, ɔ nin wafa nga i su ndɛ’n kwla wla e fanngan’n, be ndɛ.

3. ?Junman benin yɛ be fa mannin Samsɔn-ɔn?

³ Kɛ bé wú Samsɔn’n, nn Filistifuɛ mun yɛ be sie Izraɛli nvle’n niɔn yɛ be kle Izraɛlifuɛ’m be yalɛ kpa. (Jɔl. 13:1) Kɛ mɔ Filistifuɛ’m be klun yo wi’n ti’n, be kleli Izraɛlifuɛ’m be ɲrɛnnɛn kpa. Ɔ maan Zoova kpali Samsɔn kɛ ɔ ‘bo Izraɛlifuɛ’m be delɛ bo Filistifuɛ’m be sa nun.’ (Jɔl. 13:5) Sanngɛ junman sɔ’n i dilɛ’n su yoman pɔpɔ manman Samsɔn. Kɛ ɔ ko yo naan w’a kwla di junman sɔ’n, ɔ fata kɛ ɔ lafi Zoova su.

4. ?Wafa sɛ yɛ Zoova ukali Samsɔn naan w’a ɲɛn i ti Filistifuɛ’m be sa nun-ɔn? (Jɔlɛ Difuɛ Mun 15:​14-16)

 ⁴ Maan e kan sa kun mɔ i nun’n, Samsɔn lafili su kɛ Zoova úkɛ i’n i ndɛ. Cɛn kun’n, Filistifuɛ’m be sonja’m be ɔli Lei klɔ m’ɔ o Zida asa’n su lɔ’n kɛ bé kó trá Samsɔn. Kɛ mɔ srɛ kunnin Zidafuɛ mun ti’n, be seli kɛ be bɔbɔ bé kó trá Samsɔn bé mán be kpɔfuɛ mun. Be fali ɲanman uflɛuflɛ nɲɔn be cili Samsɔn i klɛnnɛnklɛnnɛn kpa yɛ be fɛli i ko mannin Filistifuɛ mun-ɔn. (Jɔl. 15:​9-13) Sanngɛ ‘Zoova i wawɛ’n mannin Samsɔn i wunmiɛn’ ti’n ɲanman’m be flo guali. Ɔ “wunnin aflunmun yasua aoje uflɛuflɛ kun,” ɔ fali naan w’a fa kun Filistifuɛ 1.000.—An kanngan Jɔlɛ Difuɛ Mun 15:​14-16 nun.)

5. ?Wafa sɛ yɛ Samsɔn kleli kɛ ɔ lafi Zoova su-ɔ?

⁵ ?Ngue ti yɛ aflunmun aoje yɛ Samsɔn fali-ɔ, kusu nn titi’n, be faman like kɛ ngalɛ sa’n be kunman alɛ? Atrɛkpa’n, Samsɔn si kɛ nán like ng’ɔ́ fá kún alɛ’n i ti yɛ ɔ́ kwlɛ́ i kpɔfuɛ mun-ɔn. Sanngɛ Zoova ti yɛ maan ɔ́ kwlá be-ɔ. I sɔ’n ti’n, like nga i sa tɔli su’n yɛ ɔ fa yoli Zoova i klun sa’n niɔn. Kɛ m’ɔ lafili Zoova su ti’n, Zoova yoli maan ɔ kwlɛli i kpɔfuɛ mun dan kpa.

6. ?Wafa sɛ yɛ Samsɔn i su ndɛ’n kwla uka e naan y’a di asɔnun’n nun junman nga be fa man e’n niɔn?

⁶ E kusu Zoova kwla uka e naan y’a di junman kwlaa ng’ɔ fa man e’n. Junman nga e bu i kɛ e kwlá diman bɔbɔ’n, Zoova fanngan nun’n e kwla di junman sɔ’n. Wafa ng’ɔ́ wá úka e naan y’a di junman sɔ’n, ɔ kwla bo e nuan. I sɔ’n ti’n, sɛ e lafi Zoova m’ɔ mannin Samsɔn i wunmiɛn’n i su titi’n, ɔ́ úka e naan y’a kwla yo i klun sa’n titi.—Ɲan. 16:3.

7. ?Sa benin yɛ ɔ kle kɛ ɔ ti cinnjin kɛ e kplin su kɛ Zoova kle e atin-ɔn?

⁷ Aniaan kpanngban mɔ be kplan Ɲanmiɛn sulɛ sua mun’n, be kle kɛ be lafi Zoova su. Laa’n, kɛ e waan é kplán Ɲanmiɛn sulɛ sua kun annzɛ sua uflɛ’n, aniaan’m be bɔbɔ yɛ be jaja be yɛ be kplan be-ɔ. Sanngɛ kɛ be nga be ba Zoova  i sulɛ’n be su úka kɔ́’n, anuannzɛ’n wa wunnin i wlɛ kɛ ɔ fata kɛ ɔ fa sua kplanlɛ’n i wun ajalɛ uflɛ. Ɔ maan aniaan nga be nian sua kplanlɛ junman’n su’n, be srɛli Zoova kɛ ɔ kle be atin yɛ be fali ajalɛ uflɛ. I wie yɛle kɛ be toli sua wie mun kpɛkun be siesieli be ye. Be flɛ aniaan bian kun kɛ Robɛɛ. Ɔ nin aniaan’m be kplannin Ɲanmiɛn sulɛ sua kpanngban mɛn wunmuan’n nun. Ɔ seli kɛ: “I bo bolɛ nun’n, ajalɛ uflɛuflɛ sɔ’n i su nantilɛ’n w’a yoman pɔpɔ.” Ɔ seli ekun kɛ: “Wafa nga e yo ninnge mun siɛn’n nin laa liɛ’n ɔ timan kun mlɔnmlɔn. Sanngɛ aniaan’m be tuli be klun be nantili ajalɛ sɔ’m be su. Ɔ maan Zoova yrali su.” Wafa nga Zoova ukɛ i sufuɛ mun naan b’a kwla yo i klun sa’n i kun yɛle nga y’a kɛn i ndɛ lɛ’n. I sɔ’n ti’n, ɔ ju wie’n ɔ fata kɛ e usa e wun kɛ: ‘?Kɛ be man min junman kun’n, n srɛ Zoova kɛ ɔ uka min? ?Yɛ kɛ be kle min junman sɔ’n i su ajalɛ uflɛ’n, n mian min ɲin n nanti su?’

8. ?Blɛ kun nun’n, kɛ nzuewe kunnin Samsɔn’n ngue yɛ ɔ yoli-ɔ?

⁸ Atrɛkpa’n, amun wla kpɛn abonuan ninnge wie mɔ Samsɔn yoli be’n be su. I wie yɛle kɛ i kunngba kunnin asɔmɔli kun. I sin’n, ɔ ɔli Filistifuɛ’m be klɔ nga be flɛ i kɛ Askalɔn’n su lɔ ko kunnin Filistifuɛ 30. (Jɔl. 14:​5, 6, 19) Samsɔn si kɛ sɛ Zoova w’a ukɛmɛn i’n, ɔ kwlá yoman ninnge sɔ mun. Blɛ m’ɔ kunnin Filistifuɛ 1.000 mɔ nzuewe kunnin i’n like ng’ɔ yoli’n kle sɔ weiin. ?Blɛ sɔ’n nun’n, ngue yɛ ɔ yoli-ɔ? I bɔbɔ w’a ko kunndɛman nzue, sanngɛ ɔ kpan flɛli Zoova kɛ ɔ ukɛ i.—Jɔl. 15:18.

9. ?Kɛ Samsɔn kpan flɛli Zoova kɛ ɔ ukɛ i’n, wafa sɛ yɛ Zoova tɛli i su-ɔ? (Jɔlɛ Difuɛ Mun 15:​14-16 nin ndɛ ng’ɔ o ja ngua lɔ’n)

⁹ Kɛ Samsɔn kpan flɛli Zoova kɛ ɔ ukɛ i’n, Zoova tɛli i srɛlɛ’n su. Yɛle kɛ Zoova tikeli nzue ti kun su yɛ nzue fin nun fiteli. Kɛ Samsɔn nɔnnin nzue’n, “i wunmiɛn’n bɛli i nun ekun yɛ ɔ ɲannin fanngan.” (An kanngan Jɔlɛ Difuɛ Mun 15:19 nin ndɛ ng’ɔ o ja ngua lɔ’n be nun.) Atrɛkpa’n, kɛ Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ Samiɛli klɛ́ Jɔlɛ Difuɛ Mun fluwa’n, nn nzue ti sɔ’n te o lɛ. Ɔ maan Izraɛlifuɛ nga be wunnin nzue ti sɔ’n, be wla kpɛnnin su kɛ sɛ be lafi Zoova su’n, ɔ́ úka be blɛ kekle nun.

10. ?Ngue yɛ ɔ fata kɛ e yo naan Zoova w’a uka e-ɔ? (An nian foto’n nin desɛn’n wie.)

¹⁰ E kusu kannzɛ e si like wie yo annzɛ Zoova i sulɛ nun’n e yoli like kpanngban’n, sanngɛ ɔ fata kɛ e srɛ Zoova titi kɛ ɔ uka e. Ɔ fata kɛ e wun i wlɛ kɛ sɛ e lafi Zoova su’n yɛ like nga e yo’n, ɔ́ yó ye-ɔ. Kɛ Samsɔn nɔnnin nzue nga Zoova fa mɛnnin i’n, ɔ ɲannin wunmiɛn. E kusu kɛ Samsɔn sa’n sɛ e kplin su kɛ Zoova uka e’n, é kwlá sú i kpa titi.—Mat. 11:28.

11. ?Ngue yɛ e kwla yo naan Zoova w’a uka e-ɔ? An fa sa kun be yiyi nun.

¹¹ Maan e kan aniaan bian kun mɔ be flɛ i kɛ Alɛksi m’ɔ tran Risi lɔ’n i ndɛ kan. Blɛ kun nun’n be kleli i yalɛ tɛtɛ kpa. ?Ngue yɛ ɔ ukɛli i naan w’a jran kekle-ɔ? Ɔ nin i yi be suannin Biblu’n nun like titi yɛ be yoli Zoova i sulɛ nun ninnge uflɛ wie mun ekun. Aniaan bian’n seli kɛ: “N miannin min ɲin n suannin Biblu’n nun like titi yɛ n kanngannin Biblu’n nun cɛn kwlakwla. Nglɛmun kwlakwla’n, e nin min yi e kanngan cɛn ba kun nun Biblu’n nun ndɛ mma’n nun yɛ e koko su yalɛ kpɛkun e srɛ Zoova.” ?Ngue yɛ aniaan bian’n i su ndɛ’n kle e-ɔ? Ndɛ sɔ’n kle kɛ ɔ fataman kɛ e lafi e wun su, sanngɛ e lafi Zoova su. ?Wafa sɛ yɛ e kwla yo sɔ-ɔ? Maan e yo ninnge kwlaa ng’ɔ fata kɛ e yo be naan y’a lafi Zoova su  tankaan kpa’n titi. I wie yɛle kɛ maan e suan Biblu’n nun like titi, e srɛ Zoova, e wɔ aɲia’m be bo yɛ e bo jasin fɛ’n. Sɛ e mian e ɲin e yo ninnge sɔ mun’n, Zoova úka e naan y’a kwla su i kpa titi. Zoova mannin Samsɔn i wunmiɛn. Ɔ maan e kwla lafi su kɛ ɔ́ mán e wunmiɛn wie.

12. (1) ?Ajalɛ tɛ benin yɛ Samsɔn fali-ɔ? (2) ?Ngue ti yɛ ɔ nin Delila be aja liɛ’n ɔ nin i aja onga’m be timan kun-ɔn?

¹² Kɛ e sa’n, fɔ o Samsɔn nun wie. Ɔ maan blɛ wie nun’n ɔ fali ajalɛ tɛ wie mun. Ajalɛ sɔ’m be nun kun liɛ’n, i bo’n guali tɛ kpa. Kɛ Samsɔn dili jɔlɛ difuɛ junman’n m’ɔ cɛli kan’n, ‘ɔ wa kloli bla kun m’ɔ tran Sɔrɛki Kongo’n nun lɔ’n. Be flɛ i kɛ Delila.’ (Jɔl. 16:4) Ka naan i sɔ sa’n w’a ju’n, Samsɔn jali Filisti bla kun. Sanngɛ aja sɔ’n “fin Zoova.” Afin Zoova “su kunndɛ Filistifuɛ’m be utre.” I sin’n, Samsɔn ɔli Filistifuɛ’m be klɔ nga be flɛ i kɛ Gaza’n su lɔ yɛ ɔ wluli tekle bla kun i sua’n nun. Blɛ sɔ’n nun’n, Zoova mannin Samsɔn i wunmiɛn maan ɔ tuli Filistifuɛ’m be klɔ’n i anuan m’ɔ sasa be’n i bo. (Jɔl. 14:​1-4; 16:​1-3) Sanngɛ Delila liɛ’n, atrɛkpa’n ɔ ti Izraɛlifuɛ. Ɔ maan be aja liɛ’n ɔ timan kɛ ɔ su sua Filistifuɛ’m be nganzua naan ɔ nin be kún.

13. ?Ngue yɛ Delila ti’n Samsɔn yoli-ɔ?

¹³ Filistifuɛ’m be mannin Delila i sika kpanngban kpa naan ɔ kpɛ Samsɔn i bo waka. Delila kusu sɔli sika sɔ’n nun. Atrɛkpa’n, kɛ mɔ Samsɔn lafili Delila su yɛ ɔ kloli i dan ti’n, w’a sieman like nga Delila kunndɛ kɛ ɔ́ yó’n i nzɔliɛ. I kwlaa yoli-o, Delila jrannin Samsɔn i wun kɛ ɔ kan like ng’ɔ mɛn i wunmiɛn’n i ndɛ kle i. Kɛ ɔ yoli sɔ lele’n, Samsɔn kan kleli i. I sɔ m’ɔ  yoli ti’n, i wunmiɛn’n wieli i nun yɛ blɛ kun nun’n, Zoova yili i sa’n i su.—Jɔl. 16:​16-20.

14. ?Kɛ mɔ Samsɔn lafili Delila su ti’n, ngue sa yɛ ɔ juli i su-ɔ?

¹⁴ Kɛ mɔ Samsɔn lafili Delila su mɔ w’a lafiman Zoova su’n, i ti yɛ sa sɔ’n juli i su-ɔ. Filistifuɛ’m be trali Samsɔn yɛ be boboli i ɲinma mun. Kpɛkun be wlɛli i bisua Gaza lɔ. Klɔ sɔ’n yɛ ɔ tuli i anuan’n i bo’n niɔn. Be fɛli i yoli be kanga yɛ be seli i kɛ ɔ si be ble’n. Cɛn kun’n, kɛ Filistifuɛ’m be yiali mɔ bé dí be cɛn’n, be yoli Samsɔn i fiaan. Be dili cɛn sɔ’n be mannin be amuɛn nga be flɛ i kɛ Dagɔn’n. Afin be se be wun kɛ i ti yɛ be kwla trali Samsɔn-ɔn. Be ko fali Samsɔn bisua lɔ be bali kan be di cɛn lɛ’n naan “bé fɛ́ i bé yíyí be ɲin su” yɛ bé srí i.—Jɔl. 16:​21-25.

15. ?Wafa sɛ yɛ Samsɔn kleli kɛ ɔ te lafi Zoova su-ɔ? (Jɔlɛ Difuɛ Mun 16:​28-30) (An nian foto ng’ɔ o fluwa’n i bui’n su’n.)

¹⁵ Samsɔn yoli sa tɛ dan, sanngɛ i sa sin w’a bubumɛn i. Ɔ kunndɛli titi kɛ ɔ nin Filistifuɛ’m bé kún kɛ nga Zoova seli i kɛ ɔ yo’n sa. (An kanngan Jɔlɛ Difuɛ Mun 16: 28-30 nun.) Samsɔn srɛli Zoova seli i kɛ: “Man min wunmiɛn blɛ nga nun ngunmin naan n tu min klunngbɔ Filistifuɛ’m be su.” Ɲanmiɛn Kpli tɛli Samsɔn i srɛlɛ’n su yɛ ɔ yoli maan i wunmiɛn’n bɛli i nun ekun. Filistifuɛ nga Samsɔn kunnin be cɛn sɔ’n nun’n, be sɔnnin tra be ng’ɔ kunnin be laa’n.

16. ?Ngue yɛ Samsɔn i su ndɛ’n kle e-ɔ?

¹⁶ Kannzɛ Samsɔn isali sa ng’ɔ yoli’n i bo nzuɛn’n, sanngɛ ɔ yoli Zoova i klun sa’n titi. E kusu sɛ e yoli sa tɛ wie naan i ti’n be tuli e fɔ annzɛ junman nga e di i asɔnun’n nun’n fili e sa’n, ɔ fataman kɛ e sa sin bubu e. Nán e wla fi su kɛ Zoova su yiman e ase le. (Jue. 103:​8-10) Kannzɛ bɔbɔ e yoli sa tɛ’n, sanngɛ Zoova kwla fa e di junman kɛ ng’ɔ fali Samsɔn dili junman’n sa.

17-18. ?Wafa sɛ yɛ Mikaɛli i su ndɛ’n wla e fanngan? (An nian foto’n wie.)

¹⁷ Maan e kan aniaan gbanflɛn kun mɔ be flɛ i kɛ Mikaɛli’n i ndɛ kan. Ɔ dili Zoova i junman wie mun. I wie yɛle kɛ ɔ yoli asɔnunfuɛ’m be ukafuɛ nin titi atin bofuɛ. Sanngɛ ɔ wa yoli sa tɛ wie ti’n, i junman ng’ɔ di i asɔnun’n nun’n fili i sa. Aniaan bian’n seli kɛ: “Ka naan sa sɔ’n w’a ju’n, n tu min klun n di Zoova i junman’n.  Sanngɛ siɛn’n, ɔ yo min kɛ m’an tu m’an si talɛ wie sa. M’an seman min wun le kɛ Zoova yí min ase. Sanngɛ n usali min wun sɛ wafa nga e nin Zoova e afiɛn mantan laa’n, e nin i e afiɛn mántan sɔ ekun-o. Annzɛ kusu n usali min wun sɛ ń kwlá dí junman asɔnun’n nun kɛ laa’n sa-o.”

¹⁸ Ɲanmiɛn sa, Mikaɛli i sa sin w’a bubumɛn i. Ɔ seli kɛ: “N fali min ɲin n sieli i like nga n kwla yo naan e nin Zoova e afiɛn w’a mantan’n i su. N srɛli Zoova titi, n suannin Biblu’n nun like yɛ n buli su akunndan titi.” Kɛ ɔ́ kɔ́ i ɲrun’n, Mikaɛli wa dili junman asɔnun’n nun ekun. Siɛn’n, aniaan bian’n ti asɔnun kpɛnngbɛn nin titi atin bofuɛ. Aniaan bian’n seli kɛ: “Aniaan’m be suannin min bo yɛ be wlali min fanngan. I lii asɔnun kpɛnngbɛn mun yɛ be yoli sɔ kpa’n niɔn. I sɔ mɔ be yoli ti’n, n wunnin i wlɛ kɛ Zoova te klo min. Ɔ maan kɛ n su Zoova’n min akunndan’n buman min fɔ. Sa sɔ’n kleli min kɛ Zoova yaci sran kwlaa nga i sa tɛ’n yo i nsisɔ’n ɔ cɛ i.” Sɛ e yo sa tɛ wie naan e kaci e sa’n naan e lafi Zoova su’n, e kwla lafi su kɛ Zoova fá e dí junman ekun yɛ ɔ́ yrá e su.—Jue. 86:5; Ɲan. 28:13.

19. ?Wafa sɛ yɛ Samsɔn i su ndɛ’n wla e fanngan-ɔn?

¹⁹ Like suanlɛ nga nun’n, e kannin abonuan ninnge nga Samsɔn yoli be’n be nun wie’m be ndɛ. Kannzɛ fɔ o Samsɔn nun naan Delila i ndɛ liɛ nun’n ɔ fɔnnin’n, sanngɛ ɔ miɛnnin i ɲin suli Zoova titi. Zoova kusu w’a yimɛn i ase le. Ɔ fali Samsɔn dili junman kpa ekun. Zoova ɲrun’n, Samsɔn lafili i su tankaan kpa. Ɔ maan ɔ kplinnin su kɛ i dunman trɛn i sufuɛ kpa nga be kan be ndɛ Ebre Mun ndɛ tre 11 nun’n, be nun wie. Nanwlɛ, kɛ e si kɛ blɛ kekle nun’n, e Si m’ɔ o nglo lɔ’n ɔ kunndɛ kpa kɛ ɔ́ úka e’n, i sɔ’n wla e fanngan dan! Ɔ maan kɛ Samsɔn sa’n, maan e srɛ Zoova kɛ: “Maan ɔ wla kpɛn min su yɛ man min wunmiɛn.”—Jɔl. 16:28.