1. ?Ngue ti yɛ e klo be nga be si be awlɛn tra’n niɔn?

 E KWLAA e klo be nga be si be awlɛn tra’n. Kɛ sran kun mínndɛ like kun m’ɔ planman’n, i sɔ’n yo e fɛ kpa. Asa’n kɛ e fɔn mɔ e wiengu’m be tra be awlɛn e wun’n, ɔ yo e fɛ. Kɛ sran ng’ɔ kleli e Biblu’n nun like’n ɔ trɛli i awlɛn ukali e blɛblɛblɛ naan y’a wun Biblu’n nun ndɛ’n i wlɛ’n, i sɔ’n yoli e fɛ kpa. I li kɛ e si kɛ Ɲanmiɛn Zoova trɛ i awlɛn e wun’n, ɔ yo e fɛ dan!—Rɔm. 2:4.

2. ?Blɛ benin nun yɛ e awlɛn tralɛ’n kwla yo kekle e sa nun-ɔn?

² Kɛ e wun kɛ e wiengu’m be tra be awlɛn e wun’n, ɔ yo e fɛ kpa. Sanngɛ ɔ ju wie’n, kɛ ɔ ko yo naan y’a tra e awlɛn e wiengu’m be wun’n ɔ timan pɔpɔ. I wie yɛle kɛ sɛ e o loto nun e su kɔ lika naan loto mɔ be sɔnnin akpɔ’n su’n ti’n e su wa ka siɛn’n, blɛ sɔ’n nun’n kɛ ɔ ko yo naan y’a tra e awlɛn y’a minndɛ’n ɔ kwla yo kekle. Asa’n, kɛ e wiengu’m be lo e ngasi’n, kɛ ɔ ko yo naan y’a tra e awlɛn naan y’a faman ya’n, ɔ kwla yo kekle e sa nun. Asa ekun’n, kɛ ɔ ko yo naan e minndɛ Zoova naan ɔ yia mɛn klanman’n i su nda ng’ɔ tali e’n i nuan’n, ɔ kwla yo kekle wie. Ɔ nin i sɔ ngba’n, atrɛkpa’n a kunndɛ kɛ á trá ɔ awlɛn kpa titi. ?Kɛ be se kɛ e tra e awlɛn’n i bo’n yɛle benin? ?Ngue ti yɛ e awlɛn tralɛ’n ti cinnjin-ɔn? ?Yɛ ngue yɛ e kwla yo naan y’a si e awlɛn tra kpa-ɔ? Like suanlɛ nga nun’n, é wá tɛ́ kosan sɔ’m be su.

3. ?Kɛ be klɔklɔ sran ng’ɔ trɛ i awlɛn’n, ngue yɛ ɔ yo-ɔ?

³ Maan e kan sa nnan mɔ be nun’n, e kwla tra e awlɛn’n be ndɛ. I klikli’n yɛle kɛ sran ng’ɔ trɛ i awlɛn’n, ɔ faman ya ndɛndɛ. Sɛ sran wie lo i ngasi’n, ɔ guɛ i wla ase yɛ ɔ yi manman.  Sɛ sa wie ti’n i wla guaman ase’n, ɔ fɛmɛn i ya’n guaman sran su. Biblu’n kan Zoova i ndɛ se kɛ ‘ɔ yaci sa cɛ, ɔ si aunnvɔɛ, ɔ faman ya ndɛndɛ, ɔ klo sran dan, yɛ ɔ ti nanwlɛfuɛ.’ Kpɛ klikli nga Biblu’n sé kɛ Zoova ‘faman ya ndɛndɛ’n’ yɛle ndɛ mma nga nun.—Tul. 34:6.

4. ?Kɛ sran ng’ɔ trɛ i awlɛn’n ɔ́ mínndɛ like kun’n, ngue yɛ ɔ yo-ɔ?

⁴ Like’n i nɲɔn su’n yɛle kɛ sran ng’ɔ trɛ i awlɛn’n kɛ ɔ́ mínndɛ like’n ɔ guɛ i wla ase. Sɛ ɔ su minndɛ like wie naan like sɔ’n su cɛ’n, ɔ faman ya. (Mat. 18:26, 27) Be diman sa nga be nun’n, ɔ fata kɛ e gua e wla ase yɛ e tra e awlɛn e minndɛ’n be yalɛ. I wie yɛle kɛ sɛ sran kun su kan ndɛ kle e’n, ɔ fata kɛ e sie e su kpa i nuan bo yɛ nán e kpɛ i nuan ndɛ. (Zɔb. 36:2) Asa’n, kɛ é úka Biblu’n nun like suanfuɛ kun naan ɔ wun Biblu’n nun ndɛ wie i wlɛ annzɛ ɔ wlɛ i nzuɛn tɛ wie i ase’n, ɔ fata kɛ e tra e awlɛn i wun wie.

5. ?Blɛ benin ekun nun yɛ ɔ fata kɛ e kle kɛ e tra e awlɛn-ɔn?

⁵ Like’n i nsan su’n, yɛle kɛ sran ng’ɔ trɛ i awlɛn’n ɔ kpliman faman ajalɛ. Ɔ ju wie’n, sa wie’m be nun’n ɔ fata kɛ e fa ajalɛ ndɛndɛ. Sanngɛ kɛ sran ng’ɔ trɛ i awlɛn’n i waan ɔ́ yó like cinnjin kun’n, ɔ kpliman. Ɔ fa blɛ bu like sɔ’n i su akunndan kpa yɛ kɛ i waan ɔ́ yó like sɔ’n, ɔ nian nun yo i kpa.

6. ?Kɛ sa tɔ sran ng’ɔ trɛ i awlɛn’n i su’n, ngue yɛ ɔ yo-ɔ?

⁶ Like’n i nnan su’n yɛle kɛ kɛ sa tɔ sran ng’ɔ trɛ i awlɛn’n i su’n ɔ jran kekle yɛ ɔ planman. I lɛ nun’n, e kwla se kɛ be awlɛn tralɛ nin kekle jranlɛ’n be kɔ likawlɛ. Sɛ sa tɔ e su naan e kan wafa nga e wun yo e’n i ndɛ e kle e janvuɛ kpa kun’n, ɔ ti kpa. Sanngɛ sran ng’ɔ trɛ i awlɛn’n ɔ kaman ngalɛ ngunmin su. Ɔ jran kekle yɛ ɔ miɛn i ɲin su Zoova kpa titi. (Kol. 1:11) E mɔ e ti Klisifuɛ’n ɔ fata kɛ e tra e awlɛn sa nnan nga e boboli be su lɛ’n be nun. Maan e kan sa  nga ti yɛ ɔ fata kɛ e yo sɔ’n be nun wie’m be ndɛ siɛn’n.

7. ?Kɛ nga Zaki 5:7, 8 fa kan’n sa’n, ngue ti yɛ e awlɛn tralɛ’n ti cinnjin-ɔn? (An nian desɛn’n wie.)

⁷ Ɔ fata kɛ e tra e awlɛn naan y’a ɲan nguan m’ɔ leman awieliɛ’n. Kɛ be nga be suli Zoova kpa laa’n be fa yoli’n sa’n, ɔ fata kɛ e tra e awlɛn e minndɛ Zoova naan ɔ yia nda ng’ɔ tali e’n be nuan. (Ebr. 6:11, 12) Biblu’n fa e sunnzun fie difuɛ. (An kanngan Zaki 5:7, 8 nun.) Fie difuɛ’n miɛn i ɲin lua fie’n nun ninnge mun, yɛ ɔ guagua be su nzue. Sanngɛ ɔ siman blɛ trele nga i nun yɛ ninnge’m bé yó kpa’n. Ɔ maan ɔ tran minndɛ yɛ ɔ lafi su kɛ like ng’ɔ luali’n ɔ́ yó kpa. I wafa kunngba’n, kannzɛ bɔbɔ ‘e siman cɛn nga e Min’n bá’n’ sanngɛ e mian e ɲin e su Zoova kpa titi. (Mat. 24:42) E tra e awlɛn e minndɛ Zoova. Afin e si kɛ kɛ i blɛ’n wá jú’n, ɔ́ yía nda kwlaa ng’ɔ tali e’n be nuan. Sɛ e yaci e awlɛn tralɛ’n, e su minndɛman Zoova kun yɛ e kwla kpɔci i bɔbɔ. Asa’n e kwla kunndɛ ninnge wie mɔ bé mán aklunjɔɛ dɔ nga su’n. Sanngɛ sɛ e tra e awlɛn’n, é jrán lele é jú i awieliɛ kpɛkun é fíte nun.—Mis. 7: 7; Mat. 24:13.

8. ?Ngue ti yɛ sɛ e si e awlɛn tra’n, e nin e wiengu mun é trán klanman-ɔn? (Kolɔsufuɛ Mun 3:12, 13)

⁸ Sɛ e tra e awlɛn e wiengu’m be wun’n, e nin be é trán klanman. I sɔ’n kwla uka e naan sɛ be kan ndɛ kle e’n y’a sie e su kpa be nuan. (Zak. 1:19) Asa’n i sɔ’n kwla yo maan e nin be e di anuansɛ. Kpɛkun sɛ sa wie ti’n e akunndan’n sanngan’n, i sɔ’n kwla yo maan e su kpliman e kanman ndɛ wie annzɛ e su yoman like wie m’ɔ timan su’n. Asa’n, sɛ e si e awlɛn tra naan sran kun yo e like wie m’ɔ yoman e fɛ’n, e su faman ya ndɛndɛ yɛ e su yi manman. Sanngɛ ‘sɛ e wiengu yo e sa’n, ɔ́ sɔ́n e nun. Asa ekun’n, kannzɛ be loli e ngasi’n, é yáci sa nga be yoli e’n é cɛ́ klun ufue su.’—An Kanngan Kolɔsufuɛ Mun 3:12, 13 nun.

9. ?Kɛ e waan é fá ajalɛ’n, wafa sɛ yɛ e awlɛn tralɛ’n kwla uka e-ɔ? (Ɲanndra Mun 21:5)

⁹ Sɛ e si e awlɛn tra’n, e kwla fa ajalɛ kpa. Yɛle kɛ e su kpliman e faman ajalɛ yɛ é trán bú like nga e waan é yó’n i sin kpa. (An kanngan Ɲanndra Mun 21:5 nun.) I wie yɛle kɛ sɛ e su kunndɛ junman’n, e kwla se kɛ é sɔ́ klikli nga bé mán e’n nun. Kusu nn junman sɔ’n ti’n e su kwlá boman jasin fɛ’n kɛ laa sa kun. Asa’n e su kwlá tranman aɲia’m be ngba be bo kun. Sanngɛ sɛ e si e awlɛn tra’n, é bú lika nga é dí junman sɔ’n, nin dɔ nga é fá dí junman’n be akunndan. Asa’n, wafa nga junman sɔ’n ti’n e nin Zoova é nánti’n, ɔ nin wafa nga e nin e awlofuɛ mun é trán’n é bú i akunndan wie. Ɔ maan sɛ e tra e awlɛn’n, e su faman ajalɛ tɛ.

10. ?Ngue yɛ ɔ kwla uka Klisifuɛ kun naan w’a si i awlɛn tra kpa-ɔ?

¹⁰ Maan e srɛ Ɲanmiɛn kɛ ɔ uka e naan e tra e awlɛn. E awlɛn tralɛ’n wo nzuɛn nga Ɲanmiɛn wawɛ’n yo maan klɔ sran yi i nglo’n be nun. (Gal. 5:22, 23) I sɔ’n ti’n maan e srɛ Zoova kɛ ɔ fɛ i wawɛ’n man e yɛ ɔ uka e naan e yi nzuɛn sɔ’n i nglo. Sɛ sa wie nun’n e awlɛn tralɛ’n ti kekle’n, maan ‘e srɛ Ɲanmiɛn titi’ kɛ ɔ fɛ i wawɛ’n uka e naan e tra e awlɛn. (Lik. 11:9, 13) Asa’n e kwla srɛ Zoova kɛ ɔ uka e naan e bu ninnge mun kɛ ng’ɔ fa bu be’n sa. Kɛ e ko srɛ sɔ kusu’n, maan e yo like kwlaa nga e kwla yo naan y’a tra e awlɛn sa kwla nun’n. Kannzɛ e ti sran m’ɔ simɛn i awlɛn  tra’n, sanngɛ sɛ e srɛ Ɲanmiɛn titi kɛ ɔ uka e naan e tra e awlɛn yɛ sɛ e bɔbɔ e mian e ɲin e yo sɔ’n,, ɔ́ úka e naan y’a si e awlɛn tra kpa.

11-12. ?Wafa sɛ yɛ Zoova kleli kɛ ɔ trɛ i awlɛn-ɔn?

¹¹ Maan e nian be nga be sili be awlɛn tra mɔ Biblu’n kan be ndɛ’n be ajalɛ’n su. Biblu’n kan sran kpanngban wie mɔ be sili be awlɛn tra’n be ndɛ. Sɛ e nian be ajalɛ’n su’n é sí e awlɛn trá kɛ be sa wie. Kwlaa naan y’a kan sran sɔ’m be nun wie’m be ndɛ’n, maan e dun mmua e kan Zoova m’ɔ si i awlɛn tra kpa’n i ndɛ.

¹² Edɛnin fie’n nun lɔ’n, Satan sacili Zoova i dunman kɛ ɔ siman sran’m be sie. Kɛ ɔ yoli sɔ’n Zoova w’a kaman lɛ w’a kunman suɛn tɔnfuɛ sɔ’n. Sanngɛ ɔ trɛli i awlɛn afin ɔ si kɛ kɛ ɔ ko yo naan sran’m b’a wun i wlɛ kɛ i Sielɛ liɛ’n yɛ ɔ ti kpa’n, i sɔ’n fá blɛ. Ka naan blɛ sɔ’n w’a ju’n, be saci i dunman sanngɛ ɔ trɛ i awlɛn titi. Kɛ mɔ Zoova trɛ i awlɛn’n ti’n, sran kaka be kwla ɲan nguan m’ɔ leman awieliɛ’n. (2 Piɛ. 3:9, 15) I sɔ m’ɔ yo’n ti’n, sran miliɔn kaka be si i yɛ be su i. Kɛ Zoova trɛ i awlɛn’n i su ye nga e ɲɛn i’n, sɛ e fa e ɲin e sie su’n, é trá e awlɛn é mínndɛ blɛ m’ɔ́ wá núnnún mɛn tɛ nga’n.

13. ?Wafa sɛ yɛ Zezi kleli kɛ ɔ trɛ i awlɛn kɛ i Si sa-ɔ? (An nian foto’n wie.)

¹³ Zezi kusu si i awlɛn tra kɛ Zoova sa. I nun m’ɔ o asiɛ’n su wa’n, ɔ yili i sɔ liɛ’n i nglo. I sɔ yolɛ’n w’a yoman pɔpɔ w’a mɛnmɛn i blɛ kwlaa nun. Mmla klɛfuɛ mun nin Farizifuɛ’m be dunman nun ti’n, i sɔ yolɛ’n w’a yoman pɔpɔ w’a mɛnmɛn i. (Zan 8:25-27) Sanngɛ kɛ i Si sa’n w’a faman ya ndɛndɛ. Kɛ be kpɛli i nzowa annzɛ be klɔklɔli i’n, w’a tɛman su. (1 Piɛ. 2:23) Zezi trɛli i awlɛn jrannin sa nga be tɔli  su’n be ɲrun kekle. I sɔ’n ti’n, Biblu’n se kɛ: ‘An bu Zezi i akunndan kpa. Kɛ sa tɛ yofuɛ’m be kɛnnin i ndɛ tɛtɛ’n, ɔ trɛli i awlɛn.’ (Ebr. 12:2, 3) Zoova fanngan nun’n, e kusu e kwla tra e awlɛn e jran sa kwlaa nga be tɔ e su’n be ɲrun kekle.

14. ?Ngue yɛ Abraamun i awlɛn tralɛ’n kle e-ɔ? (Ebre Mun 6:15) (An nian foto’n wie.)

¹⁴ ?Yɛ sɛ e su minndɛ kɛ mɛn’n wie naan lalaa ngalɛ’n ɔ wieman nin? Atrɛkpa’n e buli i kɛ nn kɛ é sé yɛ’n mɛn’n w’a wie lalaa. Sanngɛ siɛn’n, srɛ kun e afin e se e wun kɛ ɔ cɛman naan w’a yo e sin. ?Ngue yɛ ɔ kwla uka e naan y’a tra e awlɛn titi-ɔ? I lɛ nun’n, Abraamun kle e ajalɛ kpa. Kɛ Abraamun ɲán afuɛ 75 nn ɔ nin-a wuman ba. Sanngɛ Zoova seli i kɛ: “Ń má yó maan ɔ osu’n nunfuɛ’m bé káci nvle dan kun.” (Bob. 12:1-4) ?Kɛ sa sɔ’n kpɛ́n su’n nn Abraamun i ɲin te o su? Cɛcɛ. Kɛ ɔ kpɛli Efrati nzue ba m’ɔ dili afuɛ 25 Ɲanmiɛn fanngan nun’n, be wuli i wa Izaaki. Kɛ afuɛ 60 ekun sinnin’n be wuli i anunman Ezau nin Zakɔbu. (An kanngan Ebre Mun 6:15 nun.) Sanngɛ blɛ mɔ Abraamun i mma’m be kacili nvle dan kun mɔ be trannin mɛn nga Ɲanmiɛn seli kɛ ɔ́ fá mán be’n i nun’n, Abraamun w’a wunman nun. Ɔ nin i sɔ ngba’n, Abraamun nin Zoova be nantili klanman titi. (Zak. 2:23) Kɛ Ɲanmiɛn wá cɛ́n Abraamun m’ɔ́ wá wún kɛ nvlenvle kpanngban be ɲɛnnin i Ɲanmiɛn sulafilɛ’n nin i awlɛn tralɛ’n be su ye’n, i sɔ’n wá yó i fɛ dan. (Bob. 22:18) ?Ngue yɛ ndɛ sɔ’n kle e-ɔ? Atrɛkpa’n nda nga Zoova tali e’n be ngba be su kpɛnman su e ɲin su. Sanngɛ sɛ e tra e awlɛn kɛ Abraamun sa’n, e kwla lafi su kɛ Zoova yrá e su dɔ nga su  yɛ mɛn klanman nun’n lɔ’n, ɔ́ yrá e su kpa ekun.—Mar. 10:29, 30.

15. ?Kɛ e ngunmin é súan Biblu’n nun like’n, ngue yɛ e kwla yo-ɔ?

¹⁵ Biblu’n kan sran kpanngban kpa ekun mɔ be trali be awlɛn’n be ndɛ. (Zak. 5:10) Amun kwla fa blɛ be suan sran sɔ’m be su like. b I wie yɛle Davidi liɛ’n. I kaan nun yɛ Zoova kpɛli i kɛ ɔ yo Izraɛli famiɛn-ɔn. Sanngɛ afuɛ kpanngban sinnin ka naan w’a di famiɛn. I wie ekun yɛle Simeɔn nin Anin be liɛ’n. Kɛ bé mínndɛ kɛ Mesi’n bla’n, be suli Zoova kpa titi. (Lik. 2:25, 36-38) Kɛ é súan sran sɔ’m be su like’n, maan e usa e wun kɛ: ?Ngue yɛ ɔ ukali be naan b’a kwla tra be awlɛn-ɔn? ?Kɛ be trali be awlɛn’n, i su ye benin yɛ be ɲɛnnin i-ɔ? ?Wafa sɛ yɛ n kwla tra min awlɛn kɛ be sa-ɔ? Asa’n, be nga b’a traman be awlɛn’n be su ndɛ’n kwla uka e wie. (1 Sam. 13:8-14) E kwla usa e wun kɛ: ?Ngue ti yɛ b’a kwlá traman be awlɛn-ɔn? ?Yɛ sa benin yɛ ɔ juli be su-ɔ?

16. ?Kɛ e tra e awlɛn’n i su ye benin yɛ e ɲɛn i-ɔ?

¹⁶ Kɛ e tra e awlɛn’n i su ye nga e ɲɛn i’n maan e bu i akunndan. Kɛ e tra e awlɛn’n, e di aklunjɔɛ yɛ e wla gua ase. Ɔ maan kɛ e tra e awlɛn’n e kplo’n nun kwla sanndi e yɛ e akunndan’n sannganman. Kɛ e tra e awlɛn e wiengu’m be wun’n, e nin be e tran klanman yɛ bo kun yolɛ’n tran asɔnun’n nun. Asa’n sɛ sran wie klɔklɔ e naan e faman ya ndɛndɛ’n, i sɔ’n kwla yo maan ɔ su kaciman ndɛ dan. (Jue. 37:8, jnd.; Ɲan. 14:29) Sanngɛ i cinnjin kpafuɛ’n yɛle kɛ, kɛ e tra e awlɛn’n e sɔnnzɔn e Si m’ɔ o ɲanmiɛn su lɔ’n, kpɛkun e nin i e afiɛn mantan kpa.

17. ?Ngue yɛ w’a fua kpa kɛ á yó-ɔ?

¹⁷ Nanwlɛ, kɛ e tra e awlɛn’n ɔ ti kpa dan yɛ e ɲan su ye kpanngban. Ɔ ju wie’n, kɛ ɔ ko yo naan y’a tra e awlɛn’n ɔ timan pɔpɔ. Sanngɛ Zoova fanngan nun’n e kwla yi nzuɛn sɔ’n i nglo titi. Kɛ é mínndɛ mɛn klanman’n, nán e wla fi su kɛ “Zoova i ɲin o be nga be sro i’n be su. Be nga be minndɛ kɛ ɔ yi sran klolɛ dan’n be lika’n i ɲin be su.” (Jue. 33:18) I sɔ’n ti’n, maan e kwlakwla e fua kpa kɛ é trá e awlɛn titi.