1. ?Sɛ e kunndɛ kɛ é ɲán e ti Zoova i cɛn’n nun’n, ngue yɛ ɔ fata kɛ e yo-ɔ?

 “ZOOVA i cɛn’n” yɛle blɛ mɔ Zoova di i kpɔfuɛ’m be jɔlɛ kpɛkun ɔ de i sufuɛ mun’n. Laa blɛ’n nun’n, Zoova tuli nvle wie’m be fɔ. (Eza. 13:1, 6; Eze. 13:5; Sof. 1:8) E blɛ liɛ nga nun’n, “Zoova i cɛn’n” bó i bo Babilɔnin Klɔ Dan’n i nunnunlɛ’n su kpɛkun ɔ́ guɛ́ i bo Armagedɔn alɛ’n nun. Sɛ e kunndɛ kɛ é fíte nun “cɛn” sɔ’n nun’n, ɔ fata kɛ dɔ nga su’n e siesie e wun e sie. Zezi seli kɛ ɔ fata kɛ e lafi su kɛ “ɲrɛnnɛn dan’n” jú sakpa. Asa’n, ɔ seli ekun kɛ maan ‘e ɲin tran su.’—Mat. 24:21; Lik. 12:40.

2. ?Ngue ti yɛ e kwla se kɛ ndɛ ng’ɔ o Tesalonikifuɛ Mun fluwa klikli’n nun’n ti e liɛ wie-ɔ?

² Tesalonikifuɛ Mun fluwa klikli’n nun’n, akoto Pɔlu fali sunnzun ase wie mun fa kannin Zoova i jɔlɛ dilɛ cɛn dan’n i ndɛ naan Klisifuɛ’m be ɲin tran cɛn sɔ’n su. Pɔlu blɛ su’n ɔ si kɛ Zoova i cɛn’n su kaman lɛ baman. (2 Tes. 2:1-3) Sanngɛ ndɛ ng’ɔ kannin’n kle kɛ ɔ fata kɛ be buabua be wun kɛ cɛn sɔ’n su cɛman naan w’a ju sa. Ndɛ sɔ’n ti e liɛ wie. Maan e fa e ɲin e sie i ndɛ ng’ɔ kannin’n su. I lɛ nun’n, é wá tɛ kosan nga’m be su: (1) ?Wafa sɛ yɛ Zoova i cɛn’n bá-ɔ? (2) ?Wan mun yɛ be su fiteman nun-ɔn? (3) ?Wafa sɛ yɛ e kwla siesie e wun e minndɛ cɛn sɔ’n niɔn?

3. ?Ngue ti yɛ e kwla se kɛ Zoova i cɛn’n bá kɛ nga awiefuɛ fa ba kɔnguɛ’n sa-ɔ? (An nian desɛn’n wie.)

³ “Ɔ́ bá kɛ nga awiefuɛ fa ba kɔnguɛ’n sa.” (1 Tes. 5:2) Kɛ Pɔlu kán Zoova i cɛn’n i balɛ’n i ndɛ’n, sunnzun ase klikli ng’ɔ fali’n yɛle ngalɛ’n. Kpɛ sunman’n, kɔnguɛ yɛ awiefuɛ’m be ko fu sran’m be nun be wua be-ɔ. Kpɛkun be yo ndɛndɛ. Zoova i  cɛn’n kusu ɔ́ ká lɛ bá kpɛ kunngba yɛ ɔ́ fú sran sunman be nun. I kpa bɔbɔ’n, wafa nga sa’m bé wá sú be wun su bé jú ndɛndɛ’n, ɔ kwla fu Klisifuɛ kpa’m be nun wie. Sanngɛ be liɛ’n bé ɲán be ti.

4. ?Ngue ti yɛ e kwla se kɛ Zoova i cɛn’n bá kɛ nga ba wulɛ aklunya tɔ wunnzɛfuɛ’n su’n sa-ɔ?

⁴ Ɔ́ bá “kɛ nga ba wulɛ aklunya tɔ wunnzɛfuɛ su’n sa.” (1 Tes. 5:3) Bla nga w’a wunnzɛ’n ɔ siman cɛn trele ng’ɔ wú ba’n. Sanngɛ ɔ si kɛ kannzɛ ɔ yo sɛ’n saan ɔ́ wú i. Kɛ cɛn sɔ’n ju’n, aklunya’n ka lɛ tɔ i su yɛ ɔ kwlá jrɛnmɛn i. I wafa kunngba’n, e siman cɛn nin dɔ nga Zoova i cɛn’n bó i bo’n. Sanngɛ e si kɛ saan ɔ́ jú. Ɔ́ ká lɛ jú kpɛ kunngba, yɛ klunwifuɛ’m be su fiteman nun.

5. ?Ngue ti yɛ e kwla se kɛ Zoova i cɛn’n bá kɛ aliɛ njɛnniɛn’n sa-ɔ?

⁵ Ɔ́ bá “kɛ aliɛ njɛnniɛn’n” sa. Sunnzun ase nsan su nga Pɔlu fa kannin Zoova i cɛn’n i ndɛ’n, ɔ kannin awiefuɛ mɔ be ba kɔnguɛ’n be ndɛ ekun. Sanngɛ wa liɛ’n, Pɔlu fali Zoova i cɛn’n fa sunnzunnin aliɛ njɛnniɛn. (1 Tes. 5:4) Kɛ awiefuɛ’m be kɔ wualɛ kɔnguɛ’n, wie liɛ’n be ɲin blo wualɛ’n su dan ti’n be wla fi be wun. Ɔ maan kɛ lika cɛ́n-ɔn, be wunman nun. Ɲrɛnnɛn dan nun’n, bé wá yí be nga be ti kɛ awiefuɛ sa mɔ sɛ é kwlá sé’n be o ble nun be yo ninnge nga Ɲanmiɛn kloman be’n be nglo. Sanngɛ e liɛ’n, e kpalo ninnge nga Zoova kloman be’n yɛ ‘sa kwlaa nun’n e yo sran ye, e yo sa’n i nuan su sɛsɛ, yɛ e nanti seiin.” Kɛ e yo sɔ’n e kle kɛ e su buabua e wun e sie. (Efɛ. 5:8-12) I sin’n, Pɔlu fali sunnzun ase nɲɔn fa kannin be nga be su ɲanman be ti’n be ndɛ.

6. ?Ngue ti yɛ e kwla se kɛ sran sunman be su lafi-ɔ? (1 Tesalonikifuɛ Mun 5:6, 7)

⁶ “Be nga be lafi’n.” (An kanngan 1 Tesalonikifuɛ Mun 5:6, 7 nun.) Pɔlu fali be nga be su ɲanman be ti Zoova i cɛn’n nun’n  sunnzunnin sran mɔ be su lafi’n. Yɛle kɛ be faman be ɲin be siemɛn i sa nga be ju mɛn’n nun’n annzɛ blɛ mɔ w’a ɔ mmua’n be su. Ɔ maan be sieman sa cinnjin nga be ju’n be nzɔliɛ’n. I kpa bɔbɔ’n be ndɛ nunman nun. Andɛ’n, sɛ é kwlá sé’n Ɲanmiɛn i sulɛ nun’n sran sunman be su lafi. (Rɔm. 11:8) Be buman sa nga be kle kɛ e o “mɛn’n i awieliɛ blɛ’n nun” naan ɔ ka kan’n ɲrɛnnɛn dan’n bó i bo’n be ndɛ. Kɛ sa dandan’m be ju mɛn nun’n, sɛ é kwlá sé’n sran wie’m be tinnge yɛ be fa be ɲin be sie i Ɲanmiɛn Sielɛ’n i jasin fɛ nga e bo’n su. Sanngɛ sran kpanngban be liɛ’n, be kunndɛman kɛ bé tínnge. Be nga be lafi su kɛ bé wá dí sran’m be jɔlɛ cɛn kun bɔbɔ’n, be bu i kɛ cɛn sɔ’n su juman icra’n. (2 Piɛ. 3:3, 4) Sanngɛ e liɛ’n kɛ lika cɛ́n m’ɔ́ sán’n, e wun i wlɛ kɛ ɔ fata kɛ e ɲin tran su kpa titi.

7. ?Ngue ti yɛ e kwla se kɛ be nga Ɲanmiɛn wá núnnún be’n be ti kɛ be nga b’a nɔn nzan b’a bo’n be sa-ɔ?

⁷ “Be nga be nɔn nzan be bo’n.” Akoto Pɔlu fali be nga Ɲanmiɛn wá núnnún be’n fa sunnzunnin be nga be nɔn nzan be bo’n. Kɛ sran kun nɔn nzan bo’n, ɔ kwlá fɛmɛn i ɲin siemɛn i sa nga be ju i wun lɛ’n be su yɛ ɔ kwlá faman ajalɛ kpa. I wafa kunngba’n, kɛ Ɲanmiɛn kan ndɛ kle klunwifuɛ mun’n be faman be ɲin be sieman su. Be klun klo like mɔ i agualiɛ’n yɛle wie’n yɛ be yo-ɔ. Sanngɛ Klisifuɛ’m be liɛ’n Ɲanmiɛn Ndɛ’n se be kɛ be bu akunndan kpa titi. Ɔ maan be timan kɛ sran mɔ w’a nɔn nzan w’a bo’n sa. (1 Tes. 5:6) Fluwa sifuɛ kun mɔ be flɛ i Risaa Lɛnski’n seli kɛ: “Sran ng’ɔ w’a nɔnman nzan’n, i wla gua ase, i wla tɔman blo, yɛ ɔ kwla fa ajalɛ kpa.” ?Ngue ti yɛ ɔ fataman kɛ e wla tɔ blo-ɔ? Kɛ ɔ ko yo naan y’a faman e wun y’a wlaman politiki yolɛ nin mɛn nun akplowa silɛ’n be nun’n ti-ɔ. Kɛ Zoova i cɛn’n mántan kókó’n, sran’m bé wá kúnndɛ kpa kɛ e fa e wun e wlɛ i ninnge sɔ’m be yolɛ’n nun. Sanngɛ ɔ fataman kɛ srɛ kun e. Afin Ɲanmiɛn wawɛ’n wá úka e naan e wla w’a gua ase naan y’a fa ajalɛ kpa.—Lik. 12:11, 12.

8. ?Nzuɛn benin yɛ 1 Tesalonikifuɛ Mun 5:8 kan be ndɛ mɔ be kwla uka e naan e ɲin w’a tran Zoova i cɛn’n su-ɔ? (An nian desɛn’n wie.)

⁸ Maan e wla ‘like kokloko mɔ be fa sasa be wue’n nin kpongbo kle’n.’ Pɔlu fa e sunnzun sonja mɔ b’a wlawla be wun be su kɔ alɛ kunlɛ’n. (An kanngan 1 Tesalonikifuɛ Mun 5:8 nun.) Alɛ blɛ nun’n ɔ fata kɛ sonja’m be ɲin tran su titi naan b’a kwla kun alɛ’n. Like kunngba’n yɛ ɔ fata kɛ e yo-ɔ. Ɔ fata kɛ e siesie e wun e minndɛ Zoova i cɛn’n. Yɛle kɛ maan e fa Ɲanmiɛn sulafilɛ’n, ɔ nin klolɛ’n e wla e wun kɛ like kokloko mɔ be fa sasa be wue’n sa. Yɛ maan e ti mɔ e wla o su kɛ é ɲɛ́n i’n, ɔ yo kɛ kpongbo kle sa naan e fa wla e ti. Nzuɛn sɔ’m be kwla uka e kpa.

9. ?Sɛ é kwlá sé’n wafa sɛ yɛ Ɲanmiɛn sulafilɛ’n sasa e-ɔ?

⁹ Kɛ sonja kun wla like kokloko mɔ be fa sasa be wue’n, i sɔ’n sɛsɛ i awlɛn’n wie. I wafa kunngba’n, sɛ é kwlá sé’n Ɲanmiɛn sulafilɛ’n ɔ nin klolɛ’n be sasa e awlɛn’n wie. Be kwla uka e naan y’a su Ɲanmiɛn naan y’a su Zezi su titi. Kɛ mɔ e lafi Zoova su mɔ e tuli e klun e kunndɛli i’n ti’n, e si kɛ ɔ́ yó e ye. (Ebr. 11:6) Asa’n, i sɔ’n yó maan kannzɛ lika ti kekle e su sɛ’n é súan e Min Zezi i bo titi. Sɛ e kunndɛ kɛ e Ɲanmiɛn sulafilɛ’n i bo wla ase kpa’n, maan e nian e blɛ su Ɲanmiɛn sufuɛ wie’m be ajalɛ’n su. Kannzɛ be kle be yalɛ annzɛ sika ndɛ’n ti kekle be su’n, sanngɛ be nanti seiin’n titi. Asa ekun’n, sɛ e kunndɛman kɛ é fá sika kunndɛlɛ’n é cící e ti’n, maan e nian be nga be kpɔci be sa nun ninnge wie mun naan b’a kwla fa Zoova i sulɛ’n b’a sie i like kwlaa ɲrun’n be ajalɛ’n su wie. b

10. ?Wafa sɛ yɛ Ɲanmiɛn nin e wiengu’m be klolɛ’n uka e naan y’a bo jasin fɛ’n titi-ɔ?

 ¹⁰ Klolɛ’n kwla uka e naan e ɲin w’a tran su, naan y’a kwla bu akunndan kpa. (Mat. 22:37-39) Ɲanmiɛn i klolɛ’n uka e naan kannzɛ sa nga be tɔ e su’n be ti sɛ’n y’a kwla bo jasin fɛ’n titi. (2 Tim. 1:7, 8) Asa’n kɛ mɔ e klo be nga be suman Zoova mun bɔbɔ’n ti’n, e yaciman jasin fɛ’n i bolɛ. Wie liɛ’n e yo i telefɔnun nun annzɛ kusu e klɛ lɛtri. E lafi su kɛ cɛn wie lele’n e mantanfuɛ’m be kwla kaci be nzuɛn’n be yo sa kpa.—Eze. 18:27, 28.

11. ?Wafa sɛ yɛ e kwla ɲan aniaan’m be klolɛ’n i su ye-ɔ? (1 Tesalonikifuɛ Mun 5:11)

¹¹ Ɔ fata kɛ e klo aniaan mun wie. I lɛ nun’n, maan e ‘fɔnvɔ e wiengu titi, yɛ e wla e wiengu fanngan titi.’ (An kanngan 1 Tesalonikifuɛ Mun 5:11 nun.) Kɛ sonja’m bé kún alɛ’n be wla be wiengu fanngan. I wafa kunngba’n, e kusu e wla e wiengu fanngan wie. Wie liɛ’n alɛ kunlɛ nun’n sonja kun kwla yo i wiengu like yaya, sanngɛ nɛ́n i ɲinfu-ɔ. E kusu e kunndɛman kɛ e ɲinfu é ló e wiengu’m be ngasi annzɛ é yí like nga be yoli e’n mán be. (1 Tes. 5:13, 15) E niaan’m be klolɛ’n i wie yɛle kɛ ɔ fata kɛ e ɲin yi be nga be dun e ɲrun mmua asɔnun’n nun’n. (1 Tes. 5:12) Kɛ Pɔlu klɛ́ Tesalonikifuɛ’m be fluwa’n, nn be takali lɔ asɔnun’n ɔ nin-a diman afuɛ kun. Ɔ maan atrɛkpa’n, asɔnun kpɛnngbɛn’m be sa nin-a tɔman junman’n nun kpa yɛ be fɔn sa wie’m be nun. Ɔ nin i sɔ’n ngba’n, ɔ fata kɛ aniaan’m be ɲin yi be. Kɛ ɲrɛnnɛn dan’n wá bó i bo’n, e asɔnun’n nun asɔnun kpɛnngbɛn mun yɛ bé wá klé e like ng’ɔ fata kɛ e yo’n niɔn. Ɔ maan é wá mían be wun kpa blɛ sɔ’n nun. Atrɛkpa’n aniaan nga be o anuannzɛ’n i bo bia’n su lɔ’n nin Betɛli’n be su kwlá kleman e like ng’ɔ fata kɛ e yo’n kun. I sɔ’n ti’n, dɔ nga su’n ɔ ti cinnjin kɛ e klo e asɔnun kpɛnngbɛn mun yɛ e ɲin yi be. Kannzɛ sa nga be ju’n be ti sɛ ti sɛ’n, maan e bu akunndan kpa titi, nán e fa e ɲin e sie i fɔ ng’ɔ o be nun’n be su. Sanngɛ maan e fa e ɲin e sie wafa nga Zoova fanngan nun’n Klisi sin Ɲanmiɛn sufuɛ kpa sɔ’m be lika kle e atin’n i su.

12. ?Wafa sɛ yɛ e ti mɔ e wla o su kɛ é ɲɛ́n i’n ɔ sasa e akunndan’n niɔn?

¹² Kɛ sonja kun wla kpongbo kle’n, i sɔ’n sɛsɛ i ti lika’n. I wafa kunngba’n, e ti mɔ e wla  o su kɛ é ɲɛ́n i’n ɔ sasa e akunndan’n. Kɛ e lafi su kpa kɛ é ɲán like nga e wla o su’n, e wun i wlɛ kɛ ninnge nga e kwla ɲan be mɛn nga nun’n be timan like fi. (Fip. 3:8) Like nga e wla o su’n yo maan e wla gua ase. Aniaan kun m’ɔ suan Walasi’n nin aniaan bla kun m’ɔ suan Lorɛnda’n be su ndɛ’n kle sɔ weiin. Be sran nɲɔn’n be tran Sran ble mɛn’n nun. Lemɔcuɛ nsan nun’n, be sran nɲɔn’n be osufuɛ wuli. Koronavirisi’n ti’n, b’a kwlá ɔman be sran sɔ’m be sɛ bo. Walasi seli kɛ: “Sran cɛnlɛ’n i su ndɛ’n ukali min naan m’an kwla bu min osufuɛ sɔ’m be akunndan. Nán wafa nga be fɛli ka naan b’a wu’n i akunndan yɛ n bu-ɔ. Sanngɛ wafa nga bé wún wá kpaja be mɛn klanman’n nun’n i akunndan yɛ n bu-ɔ. Kɛ blɛ wie nun’n min wla bo min wun annzɛ min wla lo min sran nga be wuli’n, i sɔ’n yo maan min wla gua ase.”

13. ?Ngue yɛ e kwla yo naan Ɲanmiɛn w’a fɛ i wawɛ’n w’a man e-ɔ?

¹³ “Ɲanmiɛn wawɛ’n m’ɔ ti kɛ sin sa’n, nán amun nuɛn i.” (1 Tes. 5:19) Pɔlu seli kɛ Ɲanmiɛn wawɛ’n ti kɛ sin sa yɛ ɔ o e nun-ɔn. Kɛ Ɲanmiɛn wawɛ’n wo e su’n, e su Ɲanmiɛn juejue su, e ɲan wunmiɛn e yo like ng’ɔ ti kpa’n, yɛ e tu e klun e di Zoova i junman’n. (Rɔm. 12:11) ?Ngue yɛ e kwla yo naan Ɲanmiɛn w’a fɛ i wawɛ’n w’a man e-ɔ? Maan e srɛ Ɲanmiɛn kɛ ɔ fɛ i wawɛ’n man e, e suɛn i nuan Ndɛ’n i nun like, yɛ e suan ajalɛ nga anuannzɛ’n fa be’n be bo, afin i wawɛ’n yɛ ɔ fa kle i atin-ɔn. Sɛ e yo sɔ’n, é yí ‘nzuɛn nga Ɲanmiɛn wawɛ’n yo maan klɔ sran yi i nglo’n’ i nglo.—Gal. 5:22, 23.

14. ?Sɛ e kunndɛ kɛ Ɲanmiɛn fɛ i wawɛ’n man e’n, ngue yɛ ɔ fataman kɛ e yo-ɔ? (An nian foto’n wie.)

¹⁴ Kɛ Ɲanmiɛn ko fɛ i “wawɛ’n m’ɔ ti kɛ sin sa’n” ko man e’n, ɔ fata kɛ e mian e ɲin naan y’a nuanman sin sɔ’n. Be nga be mian be ɲin titi naan b’a buman akunndan tɛ mɔ be nzuɛn’n ti kpa’n, be ngunmin cɛ yɛ Ɲanmiɛn fɛ i wawɛ’n man be-ɔ. Sɛ e bu akunndan tɛ naan e nzuɛn’n ti tɛ naan e kaciman e sa’n, ɔ su fɛmɛn i wawɛ’n manman e kun. (1 Tes. 4:7, 8) Asa’n, kɛ ɔ ko yo naan Ɲanmiɛn w’a fɛ i wawɛ’n w’a man e’n, ɔ fataman kɛ e “bu Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ’m be ndɛ’n i finfin ndɛ.” (1 Tes. 5:20) “Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ’m be ndɛ’n” sɔ’n yɛle ndɛ nga Ɲanmiɛn sin i  wawɛ’n i lika kan kle e’n. I wie yɛle Zoova i cɛn’n nin like nga ti yɛ ɔ ti cinnjin kɛ e buabua e wun’n be su ndɛ’n nga Biblu’n kan’n. Nán maan e se e wun kɛ Zoova i cɛn’n su juman e blɛ su. Sanngɛ maan e mian e ɲin naan e yo sa kpa titi yɛ e ‘yo ninnge nga be kle kɛ y’a fa e wun y’a mantan Ɲanmiɛn kpa’n.’ Sɛ e yo sɔ’n, é klé kɛ e ɲin tran Zoova i cɛn’n su titi.—2 Piɛ. 3:11, 12.

15. ?Ngue yɛ e kwla yo naan mmusu’m b’a lakaman e-ɔ? (1 Tesalonikifuɛ Mun 5:21)

¹⁵ Ɔ cɛ kan’n, Ɲanmiɛn i kpɔfuɛ’m bé wá sé kɛ: “E su di fɔundi, srɛ kunman e kun!” (1 Tes. 5:3) Mmusu’m be ato ndɛ nga be kan’n ɔ́ wá trú lika’n nun yɛ sran’m be dan lika bé fá ndɛ sɔ’m be su. (Ngl. 16:13, 14) ?Yɛ e li? Sɛ e ‘bu sa kwlaa sin e nian’n’ be su kwlá lakaman e wie. (An kanngan 1 Tesalonikifuɛ Mun 5:21 nun.) Glɛki nun ndɛ nga be kacili i Wawle’n nun kɛ ‘bu sa kwlaa sin nian’n’ be fa kan like nga sran’m be yo naan b’a wun i wlɛ sɛ sika ɔkwlɛ wie annzɛ sika wie ti i kpakpafuɛ’n i ndɛ. E kusu sɛ e ti ndɛ wie annzɛ e kanngan ndɛ wie nun’n, ɔ fata kɛ e bu i sin e nian sɛ ndɛ sɔ’n ti nanwlɛ-o. Aniaan nga be o Tesaloniki lɔ’n be blɛ su’n, i sɔ yolɛ’n yoli cinnjin kpa. Ɔ fata kɛ i sɔ yolɛ’n yo e cinnjin kpa wie. Afin ɲrɛnnɛn dan’n w’a mantan koko. Nán maan e ka lɛ e fa ndɛ kwlaa nga sran’m be kan’n su. Sanngɛ sɛ e ti ndɛ kun annzɛ e kanngan ndɛ wie nun’n, maan e fa sunnzun ndɛ nga Biblu’n nin Zoova i anuannzɛ’n be kan’n. Sɛ e yo sɔ’n, e su faman mmusu’m be ato ndɛ wie fi su.—Ɲan. 14:15; 1 Tim. 4:1.

16. (1) ?Ngue yɛ e si kpa kɛ é ɲɛ́n i-ɔ? (2) ?Ngue yɛ y’a fua kpa kɛ é yó-ɔ?

¹⁶ E si kɛ Zoova i sufuɛ’m bé fín ɲrɛnnɛn dan’n nun bé fíte. Sanngɛ sa ng’ɔ́ wá jú e tinuntinun e su fuɛ’n, e simɛn i. (Zak. 4:14) I kwlaa yoli-o, sɛ ɲrɛnnɛn dan’n yo e ɲin su-o, annzɛ w’a yoman e ɲin su-o, sɛ e nanti seiin titi’n, é ɲán nguan m’ɔ leman awieliɛ’n. Be nga be kpali be sieli be ngunmin’n be nin Klisi bé kó trán ɲanmiɛn su lɔ. Yɛ bua wie’m be liɛ’n bé trán asiɛ m’ɔ́ wá káci lika klanman’n su. I sɔ’n ti’n, maan e kwlakwla e fa e ɲin e sie i like nga e wla o su kɛ é ɲɛ́n i’n su kpa, yɛ e buabua e wun e minndɛ Zoova i cɛn’n!