Kɔ i nun ndɛ'n su trele

Kɔ like ng'ɔ o fluwa'n nun'n su trele

LIKE SUANLƐ 41

JUE 13 Klist ti e Ajalɛ Klefuɛ

?Ngue like yɛ cɛn 40 kasiɛn nga Zezi dili i asiɛ’n su’n ɔ kle e-ɔ?

?Ngue like yɛ cɛn 40 kasiɛn nga Zezi dili i asiɛ’n su’n ɔ kle e-ɔ?

“Be wunnin i cɛn ba ablanan (40), yɛ ɔ kannin Ɲanmiɛn Sielɛ’n i ndɛ kleli be.”YOL. 1:3.

NDƐ CINNJIN’N

Cɛn ba 40 kasiɛn nga Zezi dili i asiɛ’n su wa’n nun’n, wafa nga e kwla niɛn i ajalɛ ng’ɔ kleli’n su’n, é wá kɛ́n i ndɛ.

1-2. ?Kɛ Zezi i sɔnnzɔnfuɛ nɲɔn bé kɔ́ Emaisi’n, sa benin yɛ ɔ juli-ɔ?

 KƐ BE kunnin Zezi’n, i sɔnnzɔnfuɛ’m be wla boli be wun yɛ srɛ kunnin be dan. Afuɛ 33, Nisan i le 16 su’n, i sɔnnzɔnfuɛ sɔ’m be nun nɲɔn be jasoli Zerizalɛmun lɛ, yɛ be fali Emaisi atin’n. Klɔ sɔ’n nin Zerizalɛmun be afiɛn ti nun kilo kɔe 11. Be sa sin w’a bubu be dan. Afin b’a kun Zezi mɔ be suli i su lele’n. Ɔ ti kɛ like nga be lafili su kɛ Mesi wá yó’n w’a kpi ase sa. Sanngɛ sa kun wa juli atin’n su.

2 Yɛle kɛ sran kun mɔ be simɛn i’n wa toli be, kpɛkun ɔ nin be sannin nun. Be kannin sa ng’ɔ juli Zezi su’n kleli i. Kɛ ɔ yoli sɔ’n, ndɛ nga bian’n kan kleli be’n, be wla w’a fiman su le. Sa nga ti yɛ ɔ fata kɛ Zezi wun ɲrɛnnɛn naan ɔ wu’n, ɔ yiyili nun kleli be. “Ɔ boli i bo Moizi nin Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ’m be kwlaa be su.” Kɛ be juli Emaisi’n, be wunnin i wlɛ kɛ Zezi-ɔ, naan Ɲanmiɛn w’a cɛn i. Nanwlɛ, kɛ Zezi i sɔnnzɔnfuɛ’m be tili i kɛ Zezi w’a cɛn nguan’n, aklunjɔɛ nga be dili’n be kanman.—Lik. 24:​13-35.

3-4. (1) ?Kɛ Zezi cɛnnin nguan m’ɔ fiteli i sɔnnzɔnfuɛ’m be ɲrun’n, i bo’n guali sɛ? (2) ?Ngue yɛ é wá kɛ́n i ndɛ like suanlɛ nga nun-ɔn? (Sa Nga Be Yoli’n 1:3)

3 Cɛn ba 40 kasiɛn nga Zezi dili i asiɛ’n su wa’n nun’n, ɔ fiteli i sɔnnzɔnfuɛ’m be ɲrun kpɛ sunman. (An kanngan Sa Nga Be Yoli’n 1:3 nun.) Blɛ sɔ’n nun’n, Zezi wlɛli i sɔnnzɔnfuɛ mɔ be wla w’a bo be wun, yɛ srɛ kun be’n be fanngan. Ɔ maan be klun jɔli, kpɛkun be ko boli Ɲanmiɛn Sielɛ’n i jasin fɛ’n yakpa su. a

4 Sɛ e fa e ɲin e sie i like nga Zezi yoli i blɛ sɔ’n nun’n su’n, é ɲán su ye dan. Like suanlɛ nga nun’n, é wá wún like nga Zezi yoli i blɛ sɔ’n nun’n. I klikli’n nun’n, é wá kán wafa ng’ɔ wlɛli i sɔnnzɔnfuɛ’m be fanngan’n i ndɛ. I sin’n, é wún wafa ng’ɔ ukali be naan b’a wun Ɲanmiɛn ndɛ’n i wlɛ kpa’n. Yɛ kasiɛn su’n, é wá kán wafa ng’ɔ kleli i sɔnnzɔnfuɛ’m be like naan b’a kwla di junman cinnjin wie mun’n i ndɛ. I kwlaa sɔ’n nun’n, é wún wafa nga e kwla niɛn i ajalɛ’n su’n.

MAAN E WLA E WIENGU’M BE FANNGAN

5. ?Ngue ti yɛ ɔ fata kɛ be wla Zezi i sɔnnzɔnfuɛ’m be fanngan-ɔn?

5 Zezi i sɔnnzɔnfuɛ wie’m be jasoli be awlo’m be nun, be kpɔcili be awlofuɛ mun, yɛ be yacili be junman’m be dilɛ naan b’a kwla su Zezi su titi. (Mat. 19:27) Wie’m be liɛ’n, kɛ be kacili Zezi i sɔnnzɔnfuɛ’n, sran’m be yoli be finfin. (Zan 9:22) Kɛ mɔ be lafili su kɛ Zezi yɛ ɔ ti Mesi’n i ti yɛ be kpɔcili ninnge kwlaa sɔ mun-ɔn. (Mat. 16:16) Sanngɛ kɛ be kunnin Zezi’n, be wla boli be wun yɛ be sa sin bubuli be. Afin be buli i kɛ like nga be lafili su’n w’a kpi ase. I sɔ’n ti’n, ɔ fata kɛ be wla be fanngan.

6. ?Kɛ Zezi cɛnnin nguan’n, ngue yɛ ɔ yoli-ɔ?

6 Zezi w’a bumɛn i kɛ i sɔnnzɔnfuɛ’m be lafiman Ɲanmiɛn su ti yɛ be wla w’a bo be wun-ɔn. Sanngɛ ɔ wunnin i wlɛ kɛ i wie’n m’ɔ yo be ya’n ti-ɔ. I sɔ’n ti’n, cɛn kunngba ng’ɔ cɛnnin nguan’n, ɔ boli i sɔnnzɔnfuɛ’m be fanngan wlalɛ bo. I wie yɛle kɛ, kɛ Mari m’ɔ fin Magdala’n ɔli i ndia’n su lɔ m’ɔ́ sún’n, ɔ fiteli i ɲrun. (Zan 20:​11, 16) Asa’n ɔ fiteli i sɔnnzɔnfuɛ nɲɔn nga be su kɔ Emaisi’n be ɲrun. Kpɛkun ɔ fiteli akoto Piɛli ɲrun wie. (Lik. 24:34) ?Wafa sɛ yɛ e kwla nian Zezi i ajalɛ su-ɔ? Kɛ ɔ fiteli Mari m’ɔ fin Magdala’n i ɲrun’n like ng’ɔ yoli’n, maan e fa e ɲin e sie su.

7. (1) ?Nisan i le 16 su’n, ngue yɛ Zezi wunnin kɛ Mari o lɛ yó-ɔ? (2) ?Yɛ ngue yɛ Zezi yoli-ɔ? (Zan 20:​11-16) (An nian desɛn’n wie.)

7 An kanngan Zan 20:​11-16 nun. Nisan i le 16 su’n, bla wie’m be jasoli nglɛmun ndɛ kpa’n be ɔli Zezi i ndia’n su lɔ. (Lik. 24:​1, 10) Bla sɔ’m be nun kun yɛle Mari m’ɔ fin Magdala’n. Kɛ ɔ juli lɔ’n, ɔ wunnin kɛ Zezi i saka’n nunman ndia’n nun. Ɔ wanndi ko kan kleli Piɛli nin Zan. Be kusu be wanndi ɔli ndia’n su lɔ, yɛ ɔ suli be su. Kɛ be wunnin i wlɛ kɛ Zezi i saka’n nunman ndia’n nun lɔ’n, be sali be sin awlo. Sanngɛ Mari kali lɔ, yɛ ɔ o lɛ sún. Ɔ siman kɛ Zezi o lɛ naan ɔ su níɛn i. Kɛ ɔ wunnin kɛ bla’n su sun’n, ɔ kunndɛli kɛ ɔ́ fɔ́nvɔ i. Ɔ maan ɔ fiteli Mari ɲrun. Yɛ ɔ yoli like kaan kun m’ɔ wlali Mari i fanngan dan-ɔn. Yɛle kɛ ɔ nin i be ijɔli. Kpɛkun ɔ seli i kɛ ɔ ko kan ndɛ cinnjin kun kle i niaan mun. I waan ɔ ko se be kɛ w’a cɛn nguan.—Zan 20:​17, 18.

Sɛ e fa e ɲin e sie i sa ng’ɔ o e wiengu’n be su’n su naan e si be aunnvɔɛ’n, é klé kɛ e nian Zezi i ajalɛ’n su. (An nian ndɛ kpɔlɛ 7 nun.)


8. ?Wafa sɛ yɛ e kwla nian Zezi i ajalɛ’n su-ɔ?

8 ?Wafa sɛ yɛ e kwla nian Zezi i ajalɛ’n su-ɔ? Yɛle kɛ maan e wla e wiengu’m be fanngan naan be su Zoova titi. Kɛ Zezi sa’n, ɔ fata kɛ e fa e ɲin e sie i sa ng’ɔ o be su’n su, yɛ maan e wun wafa nga be wun yo be’n i wlɛ. Kpɛkun e wla be fanngan. Be flɛ aniaan bla kun kɛ Jɔselinin. I niaan bla’n wuli asidan kun nun. Ɔ seli kɛ: “Min wla boli min wun cɛli kpa.” Aniaan bian kun nin i yi’n be yiɛli i be awlo lɔ. Kɛ ɔ́ kán wafa nga i wun yo i’n i ndɛ klé be’n, be sieli be su kpa i nuan bo. Yɛ be kleli i kɛ i ndɛ lo Zoova kpa. Kɛ ɔ yoli sɔ’n, Jɔselinin seli kɛ: “Ɔ yoli min kɛ Zoova w’a sin be lika w’a cuɛn min jenvie m’ɔ boman aɔwi’n nun naan w’a fa min w’a sie i bato kun nun sa. Be ukali min naan Zoova i sulɛ’n w’a yo min fɛ ekun.” E kusu, e kwla wla e wiengu’m be fanngan wie. Yɛle kɛ, kɛ bé kókó sa ng’ɔ o be su’n bé klé’n, maan e sie e su kpa be nuan bo. Maan e fɔnvɔ be. Sɛ e yo sɔ’n, i sɔ’n úka be naan b’a su Zoova titi.—Rɔm. 12:15.

MAAN E UKA E WIENGU MUN NAAN BE WUN ƝANMIƐN NDƐ’N I WLƐ KPA

9. (1) ?Ngue yɛ ɔ kleli Zezi i sɔnnzɔnfuɛ’m be yalɛ-ɔ? (2) ?Wafa sɛ yɛ ɔ ukali be-ɔ?

9 Zezi i sɔnnzɔnfuɛ’m be lafi Ɲanmiɛn ndɛ’n su. Yɛ be miannin be ɲin be nantili su. (Zan 17:6) Sanngɛ sa nga ti yɛ be kunnin Zezi kɛ sa tɛ yofuɛ wie sa’n, b’a wunmɛn i wlɛ. Zezi si kɛ i sɔnnzɔnfuɛ’m be lafi Zoova su yɛ be klo i, sanngɛ be nin-a wunman ndɛ wie’m be wlɛ kpa. (Lik. 9:​44, 45; Zan 20:9) I sɔ’n ti’n, ɔ ukali be naan b’a wun Ɲanmiɛn ndɛ’n i wlɛ kpa. Kɛ ɔ fiteli i sɔnnzɔnfuɛ nɲɔn be ɲrun Emaisi atin’n su lɔ’n, wafa ng’ɔ yoli sɔ’n, maan e fa e ɲin e sie su.

10. ?Wafa sɛ yɛ Zezi ukɛli i sɔnnzɔnfuɛ mun naan b’a wun i wlɛ kɛ i yɛ ɔ ti Mesi’n sakpasakpa-ɔ? (Liki 24:​18-27)

10 An kanngan Liki 24:​18-27 nun. Zezi w’a kaman lɛ w’a semɛn i sɔnnzɔnfuɛ’m be kɛ Zezi yɛle i. Sanngɛ ɔ usali be kosan wie mun. Atrɛkpa’n, ɔ kunndɛli kɛ be kan be klun ndɛ ti yɛ ɔ yoli sɔ-ɔ. I sɔ kusu yɛ be yoli-ɔ. Be seli i kɛ be buli i kɛ Zezi wá dé be naan Rɔmunfuɛ’m b’a kleman be yalɛ kun. Kɛ be kannin be klun ndɛ weinwein’n, Zezi fali Ɲanmiɛn Ndɛ’n ukali be naan b’a wun Mesi’n i su ndɛ nga Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ’m be kannin’n i wlɛ. b I sin’n, nnɔsua kunngba sɔ’n nun’n, Zezi ko wunnin i sɔnnzɔnfuɛ onga’m be wun. Kpɛkun ɔ yiyili ndɛ nga Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ’m be kannin’n i nun kleli be wie. (Lik. 24:​33-48) ?Ngue yɛ ndɛ sɔ’n kle e-ɔ?

11-12. (1) ?Kɛ é klé sran’m be like’n, wafa sɛ yɛ e kwla nian Zezi i ajalɛ’n su-ɔ? (An nian foto mun wie.) (2) ?Wafa sɛ yɛ aniaan ng’ɔ kle Nɔɔtei i Biblu’n nun like’n, ɔ ukɛli i-ɔ?

11 ?Wafa sɛ yɛ e kwla nian Zezi i ajalɛ’n su-ɔ? Like klikli’n yɛle kɛ, kɛ é klé sran’m be Biblu’n nun like’n, maan e si be kosan usa naan be kan be klun ndɛ. (Ɲan. 20:5) Kɛ e ko wun sa ng’ɔ o be su’n i wlɛ’n, maan e kle be wafa nga be kwla wun Biblu’n nun wie mɔ be kwla uka be’n. Nán e se kɛ é klé be ajalɛ trele ng’ɔ fata kɛ be fa’n. Sanngɛ maan e jran Ɲanmiɛn Ndɛ’n su e usa be kosan wie mun naan be bɔbɔ be wun wafa nga be kwla nanti Ɲanmiɛn ndɛ’n su’n i wlɛ. Maan e kan aniaan kun mɔ be flɛ i Nɔɔtei m’ɔ fin Gana’n i ndɛ.

12 I nun mɔ Nɔɔtei le afuɛ 16, yɛ ɔ boli Biblu’n nun like suanlɛ bo-ɔ. Kɛ ɔ yoli sɔ’n, w’a cɛman, i osufuɛ’m be tɛnndɛnnin i ɲrun. ?Ngue yɛ ɔ ukɛli i naan w’a jran kekle-ɔ? Aniaan ng’ɔ kle i Biblu’n nun like’n jrannin Matie ndɛ tre 10 su naan w’a kle i kɛ saan bé klé Klisifuɛ nanwlɛfuɛ’m be yalɛ. Nɔɔtei seli kɛ: “I sɔ’n ti’n, kɛ be boli min yalɛ klelɛ bo’n, n wunnin i wlɛ kɛ n o nanwlɛ atin’n su.” Asa’n aniaan ng’ɔ kle i like’n kleli i Matie 10:16. Ndɛ mma sɔ’n se kɛ maan e nian e wun su. I sin’n be kokoli wafa nga ndɛ mma sɔ’n kwla uka Nɔɔtei naan kɛ ɔ nin i awlofuɛ’m bé kókó Ɲanmiɛn ndɛ’n i su yalɛ’n w’a kan ndɛ aɲinyiɛ su w’a kle be’n. Kɛ be yoli Nɔɔtei i batɛmun’n, i waan ɔ́ káci atin bofuɛ, kusu nn i si kunndɛ kɛ ɔ wɔ inivɛsite. Aniaan ng’ɔ kle i like’n w’a klemɛn i ajalɛ ng’ɔ fata kɛ ɔ fa’n. Sanngɛ ɔ usɛli i kosan wie mun naan ɔ bu Biblu’n nun ndɛ wie’m be su akunndan. ?Wafa sɛ yɛ i bo’n guali-ɔ? Nɔɔtɛi fali ajalɛ kɛ ɔ́ bó atin bolɛ junman’n i dilɛ bo. I si kɛnnin i bo awlo’n nun. ?Yɛ wafa sɛ yɛ i sɔ’n yoli Nɔɔtei-ɔ? Ɔ seli kɛ: “N si kɛ ajalɛ kpafuɛ’n yɛ n fali-ɔ.” Kɛ e kusu e wla e wiengu’m be fanngan kɛ be bu Biblu’n nun ndɛ’n i su akunndan’n, i sɔ’n kwla uka be naan b’a lafi Ɲanmiɛn su kpa naan b’a su i titi.—Efɛ. 3:​16-19.

Maan e uka e wiengu mun naan be bu Ɲanmiɛn ndɛ’n su akunndan. (An nian ndɛ kpɔlɛ 11 nun.) e


MAAN E KLE ANIAAN YASUA’M BE LIKE

13. ?Ngue yɛ Zezi yoli naan i Si i junman’n w’a wɔ i ɲrun titi-ɔ? (Efɛzifuɛ Mun 4:8)

13 I nun mɔ Zezi o asiɛ’n su’n, like nga i Si seli i kɛ ɔ yo’n, ɔ niannin su sɛsɛ yoli. (Zan 17:4) Sanngɛ Zezi w’a semɛn i wun kɛ i ngunmin yɛ ɔ kwla di Ɲanmiɛn i junman’n i kpa-ɔ. Afuɛ nsan nin sin ng’ɔ fa boli jasin fɛ’n nun’n, ɔ kleli sran uflɛ wie’m be like naan b’a kwla di junman sɔ’n wie. Kwlaa naan w’a sɛ i sin ɲanmiɛn su’n, ɔ seli i sɔnnzɔnfuɛ’m be kɛ be bo jasin fɛ’n yɛ be nian Zoova i bua fa’n i lika. Atrɛkpa’n be sɔfuɛ’m be nun wie’m be afuɛ’n junman afuɛ 30 bɔbɔ. (An kanngan Efɛzifuɛ Mun 4:8 nun.) Zezi i sɔnnzɔnfuɛ sɔ’m be ti juejue, yɛ be nin i nanti klanman. ?Sanngɛ cɛn ba 40 kasiɛn nga Zezi dili i asiɛ’n su wa’n nun’n, wafa sɛ yɛ ɔ ukali be naan b’a kwla tran ‘be ng’ɔ fali be mannin’n’ be nun wie-ɔ?

14. ?Wafa sɛ yɛ cɛn ablanan kasiɛn nga Zezi dili i asiɛ’n su’n i nun’n, ɔ ukɛli i sɔnnzɔnfuɛ mun naan b’a wɔ be ɲrun Ɲanmiɛn sulɛ’n nun-ɔn? (An nian desɛn’n wie.)

14 Zezi mɛnnin i sɔnnzɔnfuɛ’m be afɔtuɛ wie m’ɔ kwla uka be-ɔ. Ɔ yoli sɔ amanniɛn su. I wie yɛle kɛ ɔ sieli i nzɔliɛ kɛ i sɔnnzɔnfuɛ wie’m be lafiman su kpa kɛ w’a cɛn nguan. I sɔ’n ti’n, ɔ mannin be afɔtuɛ. (Lik. 24:​25-27; Zan 20:27) Asa’n ɔ seli be kɛ maan Zoova i sufuɛ’m be lika nianlɛ’n yo be cinnjin tra sika kunndɛlɛ’n. (Zan 21:15) Ɔ kpɛnnin be wla kɛ nán be fa be ɲin blo junman nga be wiengu’m be kwla di i Zoova i sulɛ nun’n su. (Zan 21:​20-22) Asa ekun’n, i sɔnnzɔnfuɛ’m be buli Ɲanmiɛn Sielɛ’n i wun akunndan wie mɔ be timan su-ɔ. Yɛ ɔ ukali be naan b’a bumɛn i sɔ akunndan’n kun. Kpɛkun ɔ fali be ɲin sieli i jasin fɛ’n i bolɛ’n su. (Yol. 1:​6-8) ?Wafa sɛ yɛ asɔnun kpɛnngbɛn’m be kwla nian Zezi i ajalɛ’n su-ɔ?

Sɛ e uka aniaan yasua mun naan b’a kwla di junman wie mun asɔnun’n nun’n, é klé kɛ e nian Zezi i ajalɛ’n su. (An nian ndɛ kpɔlɛ 14 nun.)


15-16. (1) ?Wafa sɛ yɛ asɔnun kpɛnngbɛn’m be kwla nian Zezi i ajalɛ’n su-ɔ? (2) ?Kɛ be mannin Patriki i afɔtuɛ’n, wafa sɛ yɛ ɔ ɲannin su ye-ɔ?

15 ?Wafa sɛ yɛ asɔnun kpɛnngbɛn’m be kwla nian Zezi i ajalɛ’n su-ɔ? Ɔ fata kɛ be kle aniaan yasua’m be like naan b’a di junman wie mun asɔnun’n nun. Aniaan nga be ti gbanflɛn bɔbɔ’n, ɔ fata kɛ be kle be like wie. c Asɔnun kpɛnngbɛn’m be wun i wlɛ kɛ fɔ o aniaan sɔ mɔ bé klé be like’n be nun. I lɛ nun’n ɔ fata kɛ be man be afɔtuɛ amanniɛn su. I liɛ’n bé kwlá sí ninnge wie’m be yó, bé wún kɛ ɔ fata kɛ be yo wun ase kanfuɛ, bé yó sran mɔ be kwla lafi be su-ɔ, yɛ be wiengu’m be ukalɛ’n yó be fɛ.—1 Tim. 3:1; 2 Tim. 2:2; 1 Piɛ. 5:5.

16 Be flɛ aniaan bian kun kɛ Patriki. Kɛ be mɛnnin i afɔtuɛ’n, ɔ ɲannin su ye dan. I nun m’ɔ ti gbanflɛn’n, i nuan nun ndɛ’n yo ya kpa. Aniaan bla’m be bɔbɔ’n ɔ yoman be cɛcɛ wie. Asɔnun kpɛnngbɛn kun mɔ w’a tin Ɲanmiɛn sulɛ’n nun’n, ɔ sieli i nzɔliɛ kɛ ɔ fata kɛ Patriki kaci i sa ninnge wie’m be nun. Ɔ kannin ndɛ’n i trele kleli i. Sanngɛ ɔ yoli sɔ amanniɛn su. ?Wafa sɛ yɛ i bo’n guali-ɔ? Patriki seli kɛ: “I sɔ m’ɔ yoli’n, ɔ yoli min fɛ kpa. Kɛ n wun kɛ junman nga min waan ń dí’n yɛ be fa man aniaan uflɛ asɔnun’n nun’n, i sɔ’n bubu min sa sin dan. Sanngɛ asɔnun kpɛnngbɛn’n kleli min kɛ ɔ fata kɛ n yo wun ase kanfuɛ, yɛ n kle min niaan’m be kɛ n klo be, naan ɔ fata kɛ i sɔ’n yo min cinnjin tra asɔnun’n nun junman kunndɛlɛ’n.” Kɛ ɔ́ kɔ́ i ɲrun’n, be wa sieli Patriki i asɔnun kpɛnngbɛn. Kɛ ɔ́ yó sɔ’n, nn ɔ le afuɛ 23.—Ɲan. 27:9.

17. ?Wafa sɛ yɛ Zezi kleli kɛ ɔ lafi i sɔnnzɔnfuɛ’m be su-ɔ?

17 Nán jasin fɛ’n i bolɛ’n i ngunmin yɛ ɔ ti junman nga Zezi fa mɛnnin i sɔnnzɔnfuɛ mun-ɔn. Sanngɛ ɔ seli be kɛ be kle sran’m be like wie. (Mat. 28:20) Zezi i sɔnnzɔnfuɛ’m be kwla bu i kɛ be su kwlá diman junman sɔ’n. Sanngɛ Zezi lafili su kɛ be kwla yo sɔ. Yɛ ɔ kɛnnin i sɔ’n kleli be. Kɛ m’ɔ lafi be su’n ti’n, ɔ seli be kɛ: “Kɛ Siɛ’n fa sunmannin min sa’n, n kusu ń súnman amun wie.”—Zan 20:21.

18. ?Wafa sɛ yɛ asɔnun kpɛnngbɛn’m be kwla nian Zezi i ajalɛ’n su-ɔ?

18 ?Wafa sɛ yɛ asɔnun kpɛnngbɛn’m be kwla nian Zezi i ajalɛ’n su-ɔ? Asɔnun kpɛnngbɛn mɔ be si be junman’n i di kpa’n, be fa junman wie mun man sran uflɛ. (Fip. 2:​19-22) I wie yɛle kɛ, kɛ bé yó asɔnun sua’n i nun yɛinyɛin, annzɛ bé síesíe i lika wie ye’n, be wla gbanflɛn nin talua’m be fanngan kɛ be di junman sɔ’n wie. Kɛ be fa junman kun wla aniaan kun i sa nun’n, maan be kle i wafa ng’ɔ fata kɛ ɔ di junman sɔ’n, yɛ maan be lafi su kɛ ɔ́ dí junman sɔ’n i klanman. Be flɛ aniaan kun mɔ be sieli i asɔnun kpɛnngbɛn ɔ nin-a cɛman’n kɛ Matie. Ɔ seli kɛ, kɛ asɔnun kpɛnngbɛn nga be sa w’a tɔ be junman’n nun’n be kle i like naan w’a kwla di i junman’n asɔnun’n nun’n, mɔ be lafi su kɛ ɔ kwla di junman sɔ’n i kpa’n, ɔ yo i fɛ. I waan: “Kɛ n fɔn’n, be kleli min kɛ n kwla fɛ i sɔ liɛ’n n tu min wun fɔ naan cɛn uflɛ’n m’an kwla di min junman’n i kpa. N ɲɛnnin i sɔ liɛ’n i su ye dan.” d

19. ?Ngue yɛ ɔ fata kɛ e yo-ɔ?

19 Zezi fali cɛn bla 40 kasiɛn ng’ɔ dili i asiɛ’n su wa’n wlɛli i sɔnnzɔnfuɛ’m be fanngan, ɔ yiyili Ɲanmiɛn ndɛ’n nun kleli be, yɛ ɔ kleli be like naan b’a kwla di junman wie mun. Maan e niɛn i ajalɛ’n su. (1 Piɛ. 2:21) Zezi úka e naan y’a kwla yo sɔ. Afin ɔ seli kɛ: “E nin amun e o nun cɛn kwlaa lele mɛn’n fá wíe!”—Mat. 28:20.

JUE 15 Manman Zoova i Wa Kpɛn’n!

a Zezi i su ndɛ nga Matie, Marki, Liki nin Zan be klɛli’n ɔ nin Biblu’n nun fluwa wie mun ekun be kle kɛ, kɛ Zezi cɛnnin nguan’n, ɔ fiteli Mari m’ɔ fin Magdala’n i ɲrun. (Zan 20:​11-18) Ɔ fiteli bla wie mun ekun be ɲrun. (Mat. 28:​8-10; Lik. 24:​8-11) Asa’n, ɔ fiteli i sɔnnzɔnfuɛ nɲɔn be ɲrun, (Lik. 24:​13-15) kpɛkun ɔ fiteli Piɛli i ɲrun. (Lik. 24:34) Kɛ i bo bolɛ nun’n ɔ́ fíte akoto’m be ɲrun’n, nn Toma nunman lɛ. (Zan 20:​19-24) Kɛ ɔ wa fiteli be ɲrun ekun’n, nn Toma o lɛ. (Zan 20:26) Ɔ fiteli i sɔnnzɔnfuɛ nso be ɲrun. (Zan 21:​1, 2) I sin’n ɔ fiteli i sɔnnzɔnfuɛ 500 tra su be ɲrun. (Mat. 28:16; 1 Kor. 15:6) Ɔ fiteli i niaan bian Zaki i ɲrun. (1 Kor. 15:7) Yɛ ɔ fiteli i akoto’m be kwlaa be ɲrun. (Yol. 1:4) Ɔ fiteli i akoto’m be ɲrun ekun Betanin i wun koko lɛ. (Lik. 24:​50-52) Kɔlɛ’n Zezi fiteli i sɔnnzɔnfuɛ’m be ɲrun blɛ uflɛ wie nun ekun, sanngɛ nɛ́n i kwlaa yɛ Biblu’n kɛnmɛn i ndɛ-ɔ.—Zan 21:25.

b Sɛ ɔ waan á sí Mesi’n i su ndɛ wie mɔ Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ’m be kannin’n, nian ndɛ akpasua “?Mesi’n i su ndɛ nga be kɛnnin i Ɲanmiɛn Ndɛ’n nun’n kle kɛ Zezi yɛ ɔ ti Mesi’n niɔn?” Ɔ o jw.org su.

c Wie liɛ’n, sɛ asɔnun kpɛnngbɛn kun w’a ɲan afuɛ 25 naan ɔ nin-a ɲanman afuɛ 30 bɔbɔ’n, be kwla sie i akpasua sunianfuɛ. Sanngɛ ɔ fata kɛ asɔnun kpɛnngbɛn sɔ’n i sa tɔ i junman’n nun kpa ka.

d Sɛ ɔ waan á wún wafa nga a kwla uka aniaan gbanflɛn mun naan b’a di junman wie mun asɔnun’n nun’n, nian Sasafuɛ Tranwlɛ’n, afuɛ 2018 Utu liɛ’n i bue 13-14, ndɛ kpɔlɛ 15-17 be nun, ɔ nin afuɛ 2015 Avrili 1 liɛ’n i bue 8-18 be nun.

e FOTO’N I SU NDƐ’N,: Kɛ be ukali Biblu’n nun like suanfuɛ kun m’ɔ buli Biblu’n nun ndɛ’n i su akunndan’n, i sin’n ɔ su gua ninnge ng’ɔ fa di Nowɛli’n be blo.