1. ?Ndɛ benin yɛ Zoova ukali Abraamun naan w’a wun i wlɛ-ɔ?

 LAA’N, Ɲanmiɛn sinnin anzi kun i lika kan ndɛ kleli Abraamun. Ɔ seli i kɛ ɔ́ wá núnnún Sodɔmun nin Gomɔru klɔ’m be sekeseke. Kɛ Abraamun tili i sɔ’n, i sɔ’n sɛnngɛnnin i akunndan. Ɔ maan ɔ usali kɛ: “?Á kán sran kpa nin klunwifuɛ’n bó nun núnnún be? […] ?Sran m’ɔ ti asiɛ’n sufuɛ’m be kwlaa be Jɔlɛ Difuɛ’n, ɔ su yoman sa i nuan su sɛsɛsɛ?” Zoova ukɛli i janvuɛ kpa sɔ’n i blɛblɛblɛ naan w’a wun ndɛ kun i wlɛ. Ndɛ sɔ’n gua e kwlaa e awlɛn su nzue dan, yɛ ɔ kwla uka e kpa. Yɛle kɛ Ɲanmiɛn su nunnunman sran kpa mun le.—Bob. 18:​23-33.

2. ?Ngue ti yɛ e kwla lafi su kɛ, kɛ Zoova dí sran’m be jɔlɛ’n ɔ yo sa i nuan su naan ɔ si aunnvɔɛ-ɔ?

² ?Ngue ti yɛ e kwla lafi su kɛ, kɛ Zoova dí sran’m be jɔlɛ’n, ɔ yo sa i nuan su naan ɔ si aunnvɔɛ titi-ɔ? Afin e si kɛ “Zoova liɛ’n, ɔ nian sran’n i awlɛn’n nun.” (1 Sam. 16:7) I kpa bɔbɔ’n, ɔ si “sran kun i awlɛn’n nun lɔ.” (1 Fam. 8:39; 1 Ɲol. 28:9) Nanwlɛ, Zoova si ngwlɛlɛ tra e lele. Ɔ maan jɔlɛ ng’ɔ di be’n, nán be ngba yɛ e kwla wun be wlɛ sa weinwein-ɔn. Akoto Pɔlu kannin Zoova i ndɛ seli kɛ: “?Jɔlɛ ng’ɔ di’n, wan yɛ ɔ kwla wun i wlɛ-ɔ?”—Rɔm. 11:33.

3-4. (1) ?Ɔ ju wie’n, kosan benin wie mun yɛ e fa usa e wun-ɔn? (2) ?Ngue yɛ é wá fá e ɲin síe su like suanlɛ nga nun-ɔn? (Zan 5:​28, 29.)

³ Sanngɛ ɔ ju wie’n, e kwla usa e wun kosan wie mun kɛ nga Abraamun fa yoli’n sa. E kwla usa kɛ: ‘?Sran kɛ Sodɔmunfuɛ mun nin Gomɔrufuɛ mun sa mɔ Ɲanmiɛn nunnunnin be’n, kɛ  Ɲanmiɛn ‘wá cɛ́n be nga b’a yoman sa kpa’n,’ ɔ́ cɛ́n be nun wie mun?—Yol. 24:15.

⁴ Maan e fa e ɲin sie i sran cɛnlɛ’n i su ndɛ nga e si i’n su. Kɛ Biblu’n se kɛ “be nga be yoli sa kpa’n bé ɲán nguan” kpɛkun ‘be nga be yoli sa tɛ’n, bé dí be jɔlɛ’n,’ koko nun wa’n, e fluwa’m be yiyili ndɛ sɔ’n nun uflɛ. a (An kanngan Zan 5:​28, 29 nun.) Ndɛ sɔ mɔ be yiyili nun uflɛ’n ti’n, e wun ndɛ wie’m be wlɛ kpa siɛn’n. Like suanlɛ nga, ɔ nin ng’ɔ́ bá lɔ’n be nun’n, é wá kɛ́n i sɔ liɛ’n i ndɛ. Jɔlɛ nga Zoova di be’n, i su ndɛ nga e simɛn i’n, é wá fá e ɲin é síe su. Kpɛkun i sin’n, i su ndɛ nga e si i’n, é wá fá e ɲin é síe su.

LIKE NGA E SIMƐN I’N

5. ?Sodɔmunfuɛ mun nin Gomɔrufuɛ mɔ Ɲanmiɛn nunnunnin be’n, be su ndɛ benin yɛ e kɛnnin i e fluwa’m be nun laa-ɔ?

⁵ Laa’n, e fluwa’m be nun’n, e kannin be nga Zoova w’a buman be sran kpa’n be su ndɛ wie mun. E seli kɛ, kɛ Ɲanmiɛn wá cɛ́n sran mun’n, ɔ su cɛnman sran sɔ mun wie. Be wie yɛle Sodɔmunfuɛ mun nin Gomɔrufuɛ mun. Sanngɛ kɛ e wa suannin ndɛ sɔ’m be su like kpa mɔ e fa wlɛli i srɛlɛ’n nun’n, e wunnin i wlɛ kɛ sɛ Ɲanmiɛn cɛ́n be annzɛ ɔ su cɛnman be’n, e kwlá dimɛn i nanwlɛ trele sa.

6. (1) ?Sran tɛ benin wie mun yɛ Zoova dili be jɔlɛ-ɔ? (2) ?Yɛ ngue like yɛ e simɛn i-ɔ?

⁶ Biblu’n kan sran tɛtɛ wie mɔ Zoova dili be jɔlɛ’n be ndɛ. Be wie yɛle be ng’ɔ fali nzue fa nunnunnin be Nowe i blɛ su’n, ɔ nin nvle nso ng’ɔ seli Izraɛlifuɛ’m be kɛ be nunnun be naan be tran be osu’n nun’n, ɔ nin Asirifuɛ 185.000 mɔ cɛn kun kɔnguɛ’n Zoova i anzi kun wa nunnunnin be sekeseke’n. (Bob. 7:23; Mml. 7:​1-3; Eza. 37:​36, 37) ?Sa kwlaa sɔ’m be nun’n, Biblu’n se kɛ Zoova w’a bu sran sɔ’m be fɔ w’a wie naan ɔ su cɛnman be wie? Cɛcɛ, ɔ seman sɔ. ?Ngue ti yɛ e se sɔ-ɔ?

7. ?Be nga nzue dan’n kunnin be’n, ɔ nin be nga Izraɛlifuɛ’m be kunnin be Kanaan mɛn’n nun lɔ’n, be su ndɛ benin yɛ e simɛn i-ɔ?

⁷ Sa kwlaa sɔ’m be nun’n, e siman sran sɔ’m be tinuntinun be wun ajalɛ nga Zoova fali’n. Asa’n sɛ sran sɔ mɔ be wuli’n be kwla tili Zoova i su ndɛ naan se kɛ bé kwlá káci be nzuɛn’n, e siman nun. Kɛ Biblu’n kán sa ng’ɔ juli Nowe blɛ su’n i ndɛ’n, ɔ se kɛ Nowe ‘boli sa nga be yo-ɔ ɔ ti su’n i ndolo.’ (2 Piɛ. 2:5) Sanngɛ Biblu’n seman kɛ, kɛ Nowe bóbó mmeli’n ɔ boli jasin’n kleli asiɛ wunmuan’n sufuɛ’m be tinuntinun. I wafa kunngba’n, sɛ Kanaanfuɛ’m be ɲannin Zoova i silɛ’n i wun atin naan se kɛ bé káci be nzuɛn’n, e siman nun.

8. ?Sodɔmunfuɛ mun nin Gomɔrufuɛ’m be su ndɛ benin yɛ sɛ e kan’n, ɔ timan su-ɔ?

⁸ ?Yɛ Sodɔmunfuɛ mun nin Gomɔrufuɛ’m be liɛ’n nin? Lɔtu m’ɔ ti sran kpa’n, ɔ trannin be afiɛn. Sanngɛ sɛ Lɔtu kannin Zoova i ndɛ kleli be tinuntinun annzɛ w’a kwlá yoman sɔ’n, e siman nun. Be klun yo wi sɔ. ?Sanngɛ be tinuntinun be si sa ng’ɔ ti kpa’n ɔ nin ng’ɔ ti tɛ’n? Biblu’n se kɛ klɔ sɔ’n su “yasua mun, i bakan-o, i kpɛnngbɛn-o,” be jasoli yekee naan be nin Lɔtu i aofuɛ’m bé lá kekle nun. (Bob. 19:4; 2 Piɛ. 2:7) ?É sé kɛ Ɲanmiɛn Zoova m’ɔ si aunnvɔɛ’n, w’a dun mmua w’a bu sran sɔ’m be tinuntinun be fɔ, naan ɔ su cɛnman be wie? Cɛcɛ, e kwlá seman sɔ. Zoova kleli Abraamun kɛ sran kpa nga be o klɔ sɔ’n su’n, be juman blu. (Bob. 18:32) I sɔ’n kle kɛ be ti sa tɛ yofuɛ dan. Ɔ maan sɛ Zoova nunnun be’n, ɔ ti su. ?Sanngɛ e kwla jran su kɛ, kɛ Ɲanmiɛn wá ‘cɛ́n be nga b’a yoman sa kpa’n,’ ɔ su cɛnman sran sɔ’m be nun wie fi? E kwlá seman sɔ.

9. ?Salomɔn i su ndɛ benin yɛ Biblu’n kanman-ɔn?

 ⁹ Asa kusu’n Biblu’n kan sran wie mɔ be ti sran kpa mɔ kasiɛn su’n, be wa yoli sa tɛ’n be ndɛ. Be nun kun yɛle Famiɛn Salomɔn. Salomɔn si Zoova yɛ ɔ si wafa ng’ɔ fata kɛ be su i’n. Asa’n Zoova yrɛli i su dan. Sanngɛ kɛ ɔ́ kɔ́ i ɲrun’n, ɔ wa sɔli amuin mun. I sa tɛtɛ’m be ti’n, Zoova fali ya dan kpa, yɛ Izraɛli nvle’n wunnin afɛ lele afuɛ kpanngban kpa. Biblu’n se kɛ, kɛ Salomɔn wuli’n, “be lɛli i i nannan’m be wun lɛ.” I nannan annzɛ i si sɔ’m be nun kun yɛle Famiɛn Davidi. (1 Fam. 11:​5-9, 43, jnd; 2 Fam. 23:13) ?I sɔ’n kle kɛ Zoova cɛ́n Salomɔn wie? Biblu’n kanman sɔ. Asa’n kɛ mɔ Biblu’n se kɛ, ‘kɛ sran kun ko wu’n, be boman sa tɛ ng’ɔ yoli i laa’n su be diman jɔlɛ kun’n’ ti’n, sran wie’m be kwla bu i kɛ bé cɛ́n Salomɔn wie. (Rɔm. 6:7) Sanngɛ ndɛ mma sɔ’n kleman kɛ Ɲanmiɛn wá cɛ́n be kwlaa nga be wuli’n. Afin nán wulɛ mɔ sran kun wuli’n, i ti yɛ ɔ fata kɛ be mɛn i nguan ekun-ɔn. Sanngɛ Ɲanmiɛn i klun ufue’n ti yɛ ɔ́ cɛ́n sran mun-ɔn. Be nga ɔ klo kɛ ɔ́ mán be nguan ekun naan b’a kwla su i tititi’n, be yɛ ɔ́ cɛ́n be-ɔ. (Zɔb. 14:​13, 14; Zan 6:44) Ɔ maan sɛ Zoova wá cɛ́n Salomɔn annzɛ ɔ su cɛnmɛn i’n, e liɛ’n e siman nun. Nga e si i’n yɛle kɛ Zoova yó sa i nuan su sɛsɛ.

LIKE NGA E SI I’N

10. ?Sran’m be nunnunlɛ’n ɔ yo Zoova sɛ? (Ezekiɛli 33:11) (An nian desɛn’n wie.)

¹⁰ An kanngan Ezekiɛli 33:11 nun. Kɛ Zoova dí sran’m be jɔlɛ’n, be wun akunndan ng’ɔ bu’n, ɔ yi i nglo kle e. Ɲanmiɛn maan akoto Pɔlu boli ndɛ kun mɔ Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ Ezekiɛli klɛli’n su. Ɔ seli kɛ: “Zoova […] kunndɛman kɛ sran kun sa nunnun.” (2 Piɛ. 3:9) Ndɛ sɔ’n cici e wla dan. Afin ɔ kle kɛ sɛ sran kun nin nunnunlɛ fataman’n, Zoova su nunnunmɛn i. Zoova si aunnvɔɛ dan. Sɛ ɔ nian naan ɔ kwla si sran kun i aunnvɔɛ’n, ɔ si i aunnvɔɛ.

11. (1) ?Wan mun yɛ be su cɛnman be wie-ɔ? (2) ?Yɛ ɔ yo sɛ yɛ e si sɔ-ɔ?

¹¹ ?Be nga be su cɛnman be’n, be su ndɛ benin yɛ e si i-ɔ? I sɔfuɛ mɔ Biblu’n kan be ndɛ’n b’a sɔnman. b Zezi kleli kɛ Zida Iskariɔti su cɛman nguan wie. (Mar. 14:21; An nian Zan 17:12 nun wie.) Zida i ɲinfu tanndannin Ɲanmiɛn Zoova nin i Wa’n be ɲrun. (An nian Mar. 3:29 nun.) Asa ekun’n, Zezi seli kɛ be su cɛnman Zifu’m be Ɲanmiɛn sulɛ wafa’n be su kpɛnngbɛn nga be tɛnndɛnnin i ɲrun’n be nun wie mun. (Mat. 23:33; An nian Zan 19:11 nun.) c Akoto Pɔlu seli kɛ sɛ be nga be nin Ɲanmiɛn b’a bu’n b’a kaciman be ayeliɛ’n, Ɲanmiɛn su cɛnman be wie.—Ebr. 6:​4-8; 10:29.

12. ?Zoova i sran aunnvɔɛ silɛ’n i su ndɛ benin yɛ e si i-ɔ? An fa sa wie mun yiyi nun.

¹² ?Zoova i sran aunnvɔɛ silɛ’n, i su ndɛ benin yɛ e si i-ɔ? ?Wafa sɛ yɛ ɔ kleli kɛ ɔ ‘kunndɛman kɛ sran kun sa nunnun-ɔn’? Maan e fa e ɲin sie i sran wie mɔ be yoli sa tɛ dan’n, be su ndɛ’n su. Sran sɔ’m be nun kun yɛle Famiɛn Davidi. Davidi yoli sa tɛ kpanngban. I wie yɛle kɛ ɔ kunndɛli sran yi, kpɛkun ɔ kunnin sran. Sanngɛ Davidi kacili i ayeliɛ’n. Ɔ maan Zoova sili i aunnvɔɛ, yɛ ɔ yacili i wun sa’n cɛli i. (2 Sam. 12:​1-13) I wie ekun yɛle Famiɛn Manase liɛ’n. Ɔ yoli sa tɛtɛ mun afuɛ kpanngban kpa. Ɔ nin i sɔ ngba’n, kɛ Zoova wunnin kɛ ɔ kacili i nzuɛn’n, ɔ sili i aunnvɔɛ. Kpɛkun ɔ yacili i wun sa’n cɛli i. (2 Ɲol. 33:​9-16) Sa sɔ’m be kle kɛ, sɛ Zoova wun kɛ ɔ kwla jran sa wie’m be su si sran kun i aunnvɔɛ’n, ɔ si i aunnvɔɛ. Zoova wá cɛ́n sran kɛ  ngalɛ’n sa mun. Afin be wunnin i wlɛ kɛ be yoli sa tɛ dan. Kpɛkun be kacili be ayeliɛ’n.

13. (1) ?Ngue ti yɛ Zoova sili Ninivufuɛ’m be aunnvɔɛ-ɔ? (2) ?Ninivufuɛ’m be su ndɛ benin yɛ Zezi kannin-ɔn?

¹³ Asa ekun’n, e si wafa nga Zoova sili Ninivufuɛ’m be aunnvɔɛ’n. Ɲanmiɛn seli Zonasi kɛ: “N wun sa tɛtɛ nga be yo’n.” Sanngɛ kɛ be yacili be sa tɛtɛ’m be yolɛ’n, Zoova yaci cɛli be klun ufue su. Ɔ sili be aunnvɔɛ dan trali Zonasi. Zonasi liɛ’n ɔ fali ya dan kpa. Ɔ maan Ɲanmiɛn kpɛnnin i wla kɛ “be siman sa kpa’n nin sa tɛ’n be ngbaciɛ’n.” (Zon. 1:​1, 2; 3:10; 4:​9-11) Kɛ ɔ cɛli kan’n, Zezi jrannin sa sɔ’n su kannin Zoova i sa nuan su sɛsɛ yolɛ’n, nin i sran aunnvɔɛ silɛ’n be ndɛ. Zezi seli kɛ “jɔlɛ dilɛ blɛ’n nun’n,” Ninivufuɛ mɔ be kacili be nzuɛn’n “bé wá jáso.”—Mat. 12:41.

14. ?“Jɔlɛ dilɛ blɛ’n nun’n,” Ninivufuɛ’m be liɛ’n yó sɛ?

¹⁴ ?‘Jɔlɛ dilɛ blɛ’ benin nun yɛ Ninivufuɛ’m bé ‘wá jáso-ɔ’? Zezi kannin kɛ cɛn wie lele’n Ɲanmiɛn wá cɛ́n sran mun kpɛkun “be nga be yoli sa tɛ’n, bé dí be jɔlɛ.” (Zan 5:29) Blɛ mɔ Zezi wá dí Famiɛn afuɛ akpi mɔ be nga be yoli sa kpa-o, be nga b’a yoman sa kpa-o, Ɲanmiɛn wá cɛ́n be’n, i ndɛ yɛ ɔ kannin-ɔn. (Yol. 24:15) Be nga b’a yoman sa kpa’n, be liɛ’n Ɲanmiɛn wá cɛ́n be naan ‘be di be jɔlɛ.’ Yɛle kɛ Zoova nin Zezi bé wá nían sɛ sran sɔ’m bé fá like nga bé wá klé be’n su-o. Blɛ sɔ’n nun’n, sɛ be cɛn Ninivufuɛ kun naan i waan ɔ suman Zoova’n, Zoova su yacimɛn i lɛ, ɔ́ núnnún i. (Eza. 65:20) Sanngɛ be nga bé sú Zoova kpa’n, be liɛ’n bé kwlá ɲán nguan m’ɔ leman awieliɛ’n.—Dan. 12:2.

15. (1) ?Ngue ti yɛ ɔ fataman kɛ e se kɛ Ɲanmiɛn su cɛnman Sodɔmunfuɛ mun nin Gomɔrufuɛ’m be nun wie fi-ɔ? (2) ?Wafa sɛ yɛ e kwla wun ndɛ ng’ɔ o Zidi 7 nun’n i wlɛ-ɔ? (An nian kuku nga be flɛ i kɛ “ ?Ndɛ nga Zidi kannin’n i bo’n yɛle benin?” i nun.)

¹⁵ Kɛ Zezi kán Sodɔmunfuɛ mun nin Gomɔrufuɛ’m be ndɛ’n, ɔ seli kɛ “jɔlɛ dilɛ cɛn’n” nun’n, be liɛ’n su yoman kekle kɛ be nga b’a fɛmɛn i ndɛ’n su’n be liɛ’n sa. (Mat. 10:​14, 15; 11:​23, 24; Lik. 10:12) ?I ndɛ sɔ’n i bo’n yɛle benin? ?Zezi su blɔ ndɛ naan ɔ́ klé kɛ i blɛ sufuɛ’m be tɛ liɛ’n tra Sodɔmunfuɛ mun, nin Gomɔrufuɛ mun? Atrɛkpa’n, nán ndɛ blɔlɛ sa ngbɛn-ɔn. Kɛ Zezi seli kɛ jɔlɛ dilɛ blɛ’n nun’n Ninivufuɛ’m bé wá jáso’n, be cɛnlɛ’n i ndɛ yɛ ɔ su kan-ɔn. Ɔ maan kɛ Zezi kán Sodɔmunfuɛ mun nin Gomɔrufuɛ’m be ndɛ’n,  atrɛkpa’n sa ng’ɔ́ wá jú sakpasakpa’n, i ndɛ yɛ ɔ kan-ɔn. Jɔlɛ dilɛ cɛn nga Zezi kɛn i ndɛ wa’n, i kunngba’n yɛ ɔ kɛn i ndɛ Ninivufuɛ’m be ndɛ liɛ’n nun-ɔn. Sodɔmunfuɛ mun nin Gomɔrufuɛ’m be yoli sa tɛtɛ kɛ Ninivufuɛ’m be sa. Sanngɛ Ninivufuɛ’m be liɛ’n, be tili Ɲanmiɛn ndɛ’n naan b’a kwla kaci be ayeliɛ’n. Asa’n maan e wla kpɛn be nga bé wá cɛ́n mɔ ‘bé dí be jɔlɛ’n’ be su ndɛ nga Zezi kannin’n su. Sran sɔ’m be nun wie’m be yoli sa tɛtɛ mun. (Zan 5:29) I sɔ’n ti’n, e kwla lafi su kɛ Sodɔmunfuɛ mun nin Gomɔrufuɛ’m be liɛ w’a wieman mlɔnmlɔn. Sɛ Ɲanmiɛn w’a cɛnman be ngba’n, sanngɛ atrɛkpa’n ɔ́ cɛ́n be nun wie mun. Kpɛkun é kwlá klé be Zoova nin Zezi Klisi be su like.

16. ?Ngue su yɛ Zoova wá jrán naan w’a cɛn sran mun-ɔn? (Zeremin 17:10)

¹⁶ An kanngan Zeremin 17:10 nun. Ndɛ mma sɔ’n uka e naan y’a bo like nga e si i’n i kpɔlɛ kan. Yɛle kɛ Zoova ‘niannian klɔ sran i awlɛn’n nun, ɔ niɛnniɛn i klun akunndan ng’ɔ ti fiawa bɔbɔ’n nun.’ Ɔ maan kɛ ɔ́ wá cɛ́n sran mun’n, ɔ́ fá sran kun i ‘ajalɛ ng’ɔ fa’n i nuan like mɛ́n i.’ Sɛ ɔ fataman kɛ Zoova si sran kun i aunnvɔɛ’n, ɔ su simɛn i aunnvɔɛ. Sanngɛ kusu’n sɛ ɔ fata kɛ ɔ si i aunnvɔɛ’n, ɔ́ sí i aunnvɔɛ. Ɔ maan sɛ Biblu’n w’a seman kɛ sran kun i liɛ w’a wie mlɔnmlɔn’n, ɔ fataman kɛ e se kɛ Ɲanmiɛn su cɛnman sran sɔ’n.

“ASIƐ’N SUFUƐ’M BE KWLAA BE JƆLƐ DIFUƐ’N” Ɔ́ YÓ “SA I NUAN SU SƐSƐSƐ”

17. ?Be nga be wuli’n be liɛ’n yó sɛ?

¹⁷ Kɛ ɔ fin cɛn mɔ Adan nin Ɛvu be suli Satan su lele m’ɔ́ fá jú andɛ’n, sran miliaa kpanngban be wuli. Nanwlɛ, ‘e kpɔfuɛ mɔ yɛle wie’n’ w’a yo wie. (1 Kor. 15:26) ?Sran kwlaa sɔ mɔ be wuli’n be liɛ’n yó sɛ? Klisi i sɔnnzɔnfuɛ’m be nun 144.000 be liɛ’n bé cɛ́n nguan kpɛkun bé kɔ́ ɲanmiɛn su, yɛ be su kwlá wuman kun. (Ngl. 14:1) Asa ekun’n, Zoova wá cɛ́n sran kpanngban kpa mɔ be nin i nantili klanman’n. I sɔ liɛ’n yɛ ɔ ti ‘be nga be yoli sa kpa’n’ be cɛnlɛ’n niɔn. Klisi i Afuɛ Akpi Famiɛn Dilɛ Blɛ’n nun’n, ɔ nin blɛ mɔ bé wá sá sran mun nían’n, sɛ be nin Ɲanmiɛn be nanti klanman’n, bé ɲán nguan m’ɔ leman awieliɛ’n asiɛ’n su. (Dan. 12:13; Ebr. 12:1) Klisi i Afuɛ Akpi Famiɛn Dilɛ Blɛ’n nun’n, bé cɛ́n  ‘be nga b’a yoman sa kpa’n’ be wie. Sran sɔ’m be nun wie’m b’a suman Zoova. Yɛ wie mun bɔbɔ’n be yoli sa tɛtɛ mun. Kɛ be ko cɛn be’n, bé mán be blɛ naan be kaci be ayeliɛ’n naan be su Zoova wie. (Lik. 23:​42, 43) Sanngɛ sran wie’m be klun yoli wi dan, yɛ be tanndannin Zoova i ɲrun lele naan nán i klun sa’n kpɛn su. I sɔ’n ti’n, ɔ fali ajalɛ kɛ ɔ su cɛnman be wie.—Lik. 12:​4, 5.

18-19. (1) ?Ngue ti yɛ e kwla lafi su kɛ, kɛ Zoova wá dí be nga be wuli’n be jɔlɛ’n ɔ́ yó sa i nuan su-ɔ? (Ezai 55:​8, 9) (2) ?Kosan benin mun yɛ é wá tɛ́ be su like suanlɛ ng’ɔ́ bá lɛ’n nun-ɔn?

¹⁸ E kwla lafi su kɛ jɔlɛ kwlaa nga Zoova di be’n, ɔ di be klanman. Abraamun wunnin i sɔ liɛ’n i wlɛ. Ɔ wunnin i wlɛ kɛ Zoova m’ɔ ti “asiɛ’n sufuɛ’m be kwlaa be Jɔlɛ Difuɛ’n,” ɔ si aunnvɔɛ dan, ɔ ti ngwlɛlɛfuɛ, yɛ sa kwlaa ng’ɔ yo’n, fiɛn kaan sa nunmɛn i wun. Ɔ kleli i Wa’n i like. Yɛ ɔ fali jɔlɛ dilɛ’n kwlaa wlɛli i sa nun. (Zan 5:22) Ɲanmiɛn nin i Wa’n be si like ng’ɔ o sran kun i awlɛn’n nun’n. (Mat. 9:4) Ɔ maan kɛ bé dí sran kun i jɔlɛ’n, be yo “sa i nuan su sɛsɛsɛ.”

¹⁹ Maan e lafi Zoova su yɛ e lafi ajalɛ kwlaa ng’ɔ fa be’n be su. E liɛ’n e leman atin e diman sran’m be jɔlɛ, sanngɛ i liɛ’n ɔ le atin yo sɔ. (An kanngan Ezai 55:​8, 9 nun.) I sɔ’n ti’n, maan e yaci Zoova nin i Wa’n be nun naan be di jɔlɛ’m be kwlaa. Asa’n e si kɛ Zezi m’ɔ ti e Famiɛn’n, ɔ́ yó sa i nuan su sɛsɛsɛ yɛ ɔ́ sí sran aunnvɔɛ kɛ i Si sa cɛ. (Eza. 11:​3, 4) ?Sanngɛ sran’m be jɔlɛ nga Zoova wá dí i ɲrɛnnɛn dan’n nun’n, i su ndɛ benin yɛ e simɛn i-ɔ? ?Yɛ i su ndɛ benin yɛ e si i-ɔ? Like suanlɛ ng’ɔ́ bá lɛ’n nun’n, é wá tɛ́ kosan sɔ’m be su.