1-2. ?Ngue ti yɛ maan Zoova yoli naan kɛ e yo e wiengu’m be ye’n e di aklunjɔɛ-ɔ?

 WAFA nga Zoova yili e’n ti’n kɛ e yo e wiengu’m be ye’n e klun jɔ dan kpa tra kɛ b’a yo e bɔbɔ e ye. (Yol. 20:35) ?I sɔ’n kle kɛ kɛ be cɛ e like’n i sɔ’n yoman e fɛ ti-ɔ? Cɛcɛ. Afin kɛ be cɛ e like’n i sɔ’n yo e fɛ wie. Sanngɛ kɛ e yɛ e cɛ sran like’n e di aklunjɔɛ kpa ekun. Kɛ Zoova yili e kɛ ngalɛ’n sa. I sɔ mɔ Zoova yoli’n e ɲan su ye dan. ?Ngue ti-ɔ?

² I sɔ mɔ Zoova yoli’n ti’n, e bɔbɔ e kwla yo ninnge wie mun naan y’a di aklunjɔɛ. Kɛ e bu ninnge wie mɔ e kwla e yo e man e wiengu’m be akunndan mɔ e yo sɔ sakpa’n, e di aklunjɔɛ kpa. Nanwlɛ kɛ Zoova yili e kɛ ngalɛ’n sa’n ɔ yo ɲɛnmɛn dan.—Jue. 139:14.

3. ?Ngue ti yɛ e kwla se kɛ Zoova ti Ɲanmiɛn kun m’ɔ di aklunjɔɛ-ɔ?

³ Kɛ Biblu’n se kɛ sran ng’ɔ yo i wiengu ye’n ɔ di aklunjɔɛ’n, e wun like nga ti yɛ Zoova ti “Ɲanmiɛn m’ɔ di aklunjɔɛ’n” i wlɛ. (1 Tim. 1:11) I yɛ ɔ boli sran’m be like cɛlɛ bo-ɔ. Yɛ i sɔ yolɛ’n nun’n sran fi tomɛn i. Kɛ nga akoto Pɔlu fa kannin’n sa’n “i dunman nun ti yɛ e o nguan nun-ɔn, yɛ i dunman nun ti yɛ e kwla like yo-ɔ.” (Yol. 17:28) I kpa bɔbɔ’n “like kpa kwlaa nin like nga fiɛn kaan sa nunmɛn i wun mɔ be fa cɛ sran’n” ɔ fin i. —Zak. 1:17.

4. ?Ngue yɛ e kwla yo naan y’a di aklunjɔɛ kpa y’a tra laa-ɔ?

⁴ E kwlakwla e kunndɛ kɛ é yó ninnge wie mun é mán e wiengu mun naan y’a di aklunjɔɛ. Sɛ e nian Zoova i ajalɛ’n su’n é kwlá yó sɔ. (Efɛ. 5:1) Like suanlɛ nga nun’n é wá fá e ɲin é síe i ajalɛ nga Zoova kle e’n su. Asa’n sɛ e cɛ sran like naan ɔ yo e kɛ ɔ siman ye sa’n, like nga e kwla yo’n é wá kɛ́n  i ndɛ wie. I sɔ’n yó maan é yó e wiengu’m be ye titi. Yɛ é dí aklunjɔɛ kpa é trá laa’n.

MAAN E YO E WIENGU’M BE YE KƐ ZOOVA SA

5. ?Ninnge benin wie mun yɛ Zoova man e-ɔ?

⁵ ?Wafa sɛ yɛ Zoova yo sran’m be ye-ɔ? Maan e fa e ɲin e sie i wafa ng’ɔ yo sɔ’n i su. Zoova maan e ɲan ninnge nga be mian e sa’n. Nán e kwlaa yɛ e tran pɔɔ nun-ɔn. Sanngɛ Zoova yo maan e ɲan ninnge nga be mian e sa sakpa’n. I wie yɛle kɛ ɔ yo maan e ɲan aliɛ, nin tralɛ, ɔ nin sua. (Jue. 4:8; Mat. 6:​31-33; 1 Tim. 6:​6-8) ?Kɛ m’ɔ fata kɛ Zoova yo sɔ’n, i ngunmin ti yɛ ɔ yo sɔ-ɔ? Cɛcɛ. ?Yɛ nn ngue ti yɛ Zoova yo i kwlaa sɔ’n man e-ɔ?

6. ?Ngue yɛ ndɛ ng’ɔ o Matie 6:​25, 26 nun’n kle e-ɔ?

⁶ Klolɛ mɔ Zoova klo e’n i ti yɛ maan ɔ yo ninnge kwlaa sɔ mun man e-ɔ. Maan e fa e ɲin e sie i ndɛ nga Zezi kannin m’ɔ o Matie 6:​25, 26 nun’n su. (An kanngan nun.) Zezi fali ninnge nga Zoova yili be’n be su sunnzun ase. Ɔ kannin anunman’m be ndɛ. Ɔ seli kɛ: “Be luaman like, kusu be kpɛman like yɛ be tiantianman like nuan tanngannin nun.” I sin ɔ kan guali su kɛ: “Sanngɛ amun Si m’ɔ o ɲanmiɛn su lɔ’n ta be.” Kpɛkun ɔ usali kɛ: “?Amun kpa traman be?” ?Ndɛ sɔ’n i bo’n yɛle benin? Zoova ɲrun’n, i sufuɛ’m be ti kpa tra nnɛn mun lelele. Sɛ Zoova nian nnɛn’m be lika’n nán e klɔ sran mun yɛ ɔ su nianman e lika-ɔ. Ɔ maan Zoova niɛn i sufuɛ’m be lika klolɛ su kɛ siɛ kpa kun sa.—Jue. 145:16; Mat. 6:32.

7. ?Wafa sɛ yɛ e kwla yo klun ufuefuɛ kɛ Zoova sa-ɔ? (An nian foto’n wie.)

⁷ Kɛ Zoova sa’n, e kusu e kwla man e wiengu’m be ninnge nga be sa miɛn i wun’n, klolɛ mɔ e klo be’n ti. ?A si aniaan kun mɔ i sa mian aliɛ annzɛ tralɛ wun-ɔn? Sɛ ɔ ti sɔ’n Zoova kwla sin ɔ lika man aniaan sɔ’n like nga i sa miɛn i wun’n. Kɛ sa kekle tɔ’n, Zoova i Lalofuɛ’m be uka be wiengu. I wie yɛle kɛ Koronavirisi blɛ’n nun’n, Zoova i Lalofuɛ’m be mannin be wiengu’m be aliɛ nin tralɛ ɔ nin ninnge uflɛ wie mɔ be sa miɛn i wun’n. Wie mun ekun be mannin be sa ti like naan bé fá súan junman nga be di i mɛn wunmuan’n nun’n i bo. Be sa ti like nga be mannin’n ti’n, be kwla ukali aniaan nga be o mɛn wunmuan’n nun’n. Aniaan sɔ’m be nantili ndɛ ng’ɔ o Ebre Mun 13:16 nun’n su. Ɔ se  kɛ: “Nán an wla fi sa kpa yolɛ’n su. Kpɛkun like nga an le i’n, an man amun wiengu wie. Afin ayeliɛ sɔ mun yɛ Ɲanmiɛn klo be-ɔ. Ɔ ti kɛ tɛ yɛ e su yi e mɛn i sa.”

8. ?Wafa sɛ yɛ Zoova man e wunmiɛn-ɔn? (Filipufuɛ Mun 2:13)

⁸ Zoova man e wunmiɛn. Zoova i tinmin’n wieman le. Yɛ i klun klo su ɔ mɛn i sufuɛ’m be wunmiɛn. (An kanngan Filipufuɛ Mun 2:13 nun.) Wienun-ɔn, a srɛ Ɲanmiɛn kɛ ɔ man ɔ wunmiɛn naan w’a tɔman sa tɛ wie yolɛ’n nun. Annzɛ a srɛ i kɛ ɔ man ɔ wunmiɛn naan w’a kwla jran kekle sa wie nun. Annzɛ kusu a srɛ i kɛ ɔ man ɔ wunmiɛn naan w’a kwla yo ɔ ninnge mun. Kɛ a yo sɔ mɔ Zoova tɛ ɔ su’n, ɔ wun yo ɔ kɛ akoto Pɔlu liɛ’n sa. Ɔ seli kɛ: “Sa kwlaa nun’n, sran ng’ɔ man min tinmin’n ti’n, n le wunmiɛn.”—Fip. 4:13.

9. ?Wafa sɛ yɛ e kwla fa e wunmiɛn’n e uka e niaan mun kɛ Zoova liɛ’n sa-ɔ? (An nian foto’n wie.)

⁹ Kannzɛ fɔ o e nun’n, e kwla nian Zoova m’ɔ fɛ i wunmiɛn’n yo sran ye’n i ajalɛ’n su. E kwlá manman e wiengu’m be wunmiɛn kɛ ng’ɔ fa yo’n sa. Sanngɛ e kwla fa e wunmiɛn’n e yo ninnge wie mun e fa uka e wiengu mun. I wie yɛle kɛ e kwla uka aniaan nga b’a yo oke’n ɔ nin be nga be kwlaman nun’n naan b’a di be awlo’n nun junman wie mun. Annzɛ e kwla di be gua’n man be. Sɛ e ɲɛn i wun atin’n e kwla fa e wun e wla Ɲanmiɛn Sielɛ sua’n i yɛinyɛin yolɛ’n ɔ nin i ye siesielɛ junman’n nun. Sɛ e yo ninnge kɛ ngalɛ’n sa mun’n, e niaan’m bé ɲán su ye dan.

10. ?Ngue yɛ e kwla yo naan ndɛ nga é kán’n w’a wla e wiengu’m be fanngan-ɔn?

¹⁰ Nán e wla fi su kɛ ndɛ nga e kan’n ɔ kwla ɲan ta e wiengu’m be su. ?A si sran kun mɔ sɛ a tu ɔ klun yo i mo’n, i sɔ’n úkɛ i kpa’n? ?A si sran kun m’ɔ fata kɛ be fɔnvɔ i-ɔ? Sɛ ɔ ti sɔ’n, a kwla fa ajalɛ wie mun naan w’a wun i wlɛ kɛ i ndɛ lo wɔ. I wie yɛle kɛ a kwla ko niɛn i osu, a kwla flɛ i annzɛ a kwla klɛ i mesazi. Nán koko ndɛ nga á wá kán’n i ti dan. Kannzɛ bɔbɔ ndɛ nga á kán’n ɔ ti kpe kan sa’n, sanngɛ ɔ kwla uka ɔ niaan’n naan w’a kwla jran kekle, annzɛ ɔ kwla ukɛ i naan i wla w’a gua ase.—Ɲan. 12:25; Efɛ. 4:29.

11. ?Wafa sɛ yɛ Zoova fɛ i ngwlɛlɛ’n man sran mun-ɔn?

¹¹ Zoova man e ngwlɛlɛ. Zaki seli kɛ: “I sɔ’n ti’n, sɛ amun nun wie wunman sa wlɛ’n, maan ɔ srɛ Ɲanmiɛn titi kɛ ɔ mɛn i ngwlɛlɛ. Like ng’ɔ srɛ i’n, ɔ́ fá mɛ́n i. Afin Ɲanmiɛn liɛ’n, ɔ man sran’m be kwlaa be like klun ufue su, yɛ kɛ ɔ́ yó sɔ’n ɔ ijɔmɛn i sin.” (Zak. 1:5) Kɛ nga ndɛ mma sɔ’n fa kan’n sa’n Zoova yomɛn i ngwlɛlɛ’n i su  awɛn. Ɔ fa wie man sran mun klun ufue su. Asa ekun’n Zaki seli kɛ kɛ Ɲanmiɛn fɛ i ngwlɛlɛ’n man’n “ɔ ijɔmɛn i sin.” Kɛ e srɛ i kɛ ɔ man e ngwlɛlɛ’n ɔ guaman e ɲin ase. I kpa bɔbɔ’n, ɔ wla e fanngan kɛ nán e sisi e bo naan y’a srɛ i like.—Ɲan. 2:​1-6.

12. ?Ngue yɛ e kwla yo naan y’a fa like nga e si i’n y’a uka e wiengu mun-ɔn?

¹² ?Yɛ e li? ?Wafa sɛ yɛ e kwla yo kɛ Zoova sa-ɔ? (Jue. 32:8) Ninnge nga Zoova i Lalofuɛ’m be yo naan b’a fa like nga be si i’n b’a fa uka be wiengu’n, be diman be yalɛ. I kun yɛle kɛ e kle be nga be sa nin-a tɔman jasin fɛ bolɛ’n nun kpa’n be like. Asa’n asɔnun kpɛnngbɛn’m be uka asɔnunfuɛ’m be ukafuɛ mun nin aniaan nga b’a yo be batɛmun’n naan b’a kwla di be junman mun asɔnun’n nun. Be nga be kplan e Ɲanmiɛn sulɛ sua mun yɛ be nian be lika’n, be uka aniaan mun naan b’a di junman kunngba sɔ’n wie.

13. ?Kɛ é klé e wiengu’m be like’n wafa sɛ yɛ e kwla nian e wiengu’m be ajalɛ’n su-ɔ?

¹³ Ɔ fata kɛ be nga be kle be wiengu’m be like’n be nian Zoova i ajalɛ’n su. E wunnin kɛ Zoova yomɛn i ngwlɛlɛ’n i su awɛn. I wafa kunngba’n ɔ fataman kɛ e sisi e bo naan y’a kle e wiengu’m be like. Nán e se e wun kɛ sɛ e tu e klun e kle sran kun like’n, ɔ́ sín e osu ti’n, é klé i wie kpɛkun é yáci wie lɛ. Asa’n nán e su e wun kɛ e liɛ su’n sran fi w’a kleman e. Ɔ maan ɔ fata kɛ aniaan’n i ngunmin kpli naan w’a si junman’n i di. Ɔ fataman kɛ Zoova i sufuɛ’m be bu akunndan kɛ ngalɛ’n sa. Sanngɛ kɛ é klé sran’m be like’n, maan e fa ‘e wun e nannan su.’ Sɛ e yo sɔ’n é dí aklunjɔɛ. (1 Tes. 2:8) Kɛ é klé sran’m be like’n e kunndɛ kɛ be kusu “be sa tɔ i klelɛ’n nun naan be kwla fa kle sran uflɛ.” (2 Tim. 2:​1, 2) Sɛ e tinuntinun e fa like nga e si i’n e kle e wiengu mun’n, e kwlakwla é sí like, yɛ é dí aklunjɔɛ kpa é trá laa’n.

SƐ Ɔ YO E KƐ SRAN’M BE SIMAN YE SA’N

14. ?Kɛ e cɛ e wiengu’m be like’n, ngue yɛ be nun sunman be yo-ɔ?

¹⁴ Kɛ e cɛ sran’m be like’n, i li e niaan Klisifuɛ mun’n, kpɛ sunman’n be yo e mo. I wie yɛle kɛ be kwla klɛ e fluwa be yo e mo annzɛ be yo like uflɛ be la e ase. (Kol. 3:15) Kɛ be la e ase sɔ’n e di aklunjɔɛ dan.

15. ?Kɛ sran wie’m be kleman kɛ be si ye’n, ngue yɛ ɔ fataman kɛ e wla fi su-ɔ?

¹⁵ Sanngɛ nán blɛ kwlaa nun yɛ be nga e yo like e man be’n be yo e mo-ɔ. Wie liɛ kusu’n, ɔ yo e kɛ be nga e tuli e klun e ukali be’n, be ɲin yiman like nga e yo mannin be’n sa. Annzɛ kusu be wunmɛn i wlɛ kɛ like nga e yo mannin be lɛ’n, e miannin e ɲin kpa naan y’a kwla yo. ?Sɛ i sɔ sa’n ju’n é yó sɛ naan e sa sin w’a bubuman e? Nán maan e wla fi ndɛ ng’ɔ o Sa Nga Be Yoli’n 20:35 nun’n, mɔ e like suanlɛ’n taka su’n, i su. Nán wafa nga sran’m bé sɔ́ like nga e fa cɛ be’n annzɛ e yo man be’n i nun’n, i ti yɛ é dí aklunjɔɛ-ɔ. Kannzɛ bɔbɔ be nga e ukali be’n be kleman kɛ be si ye’n, e kwla di aklunjɔɛ. ?Ngue yɛ ɔ kwla uka e naan y’a yo sɔ-ɔ?

16. ?Ngue yɛ ɔ́ úka e naan y’a yo e wiengu’m be ye aklunjɔɛ su titi-ɔ?

¹⁶ Nán e wla fi su kɛ, kɛ e yo e wiengu’m be ye’n e nian Zoova i ajalɛ’n su. Kannzɛ sran’m be si ye-o annzɛ be siman ye-o sanngɛ Zoova man be ninnge kpakpa wie mun. (Mat. 5:​43-48) Zoova ta e nda kɛ sɛ e yo like e man e wiengu mun naan e sunnzunman kɛ be yi be man e’n, ‘like ng’ɔ́ fá yó e mo’n ɔ́ yó dan.’ (Lik. 6:35) Ɔ maan sɛ e yo sran’m be ye naan be siman like nga e yo mannin be’n i su ye’n, nán maan e sa sin bubu e. Nán e wla fi su kɛ sɛ e uka e  wiengu mun “aklunjɔɛ su’n,” Zoova yó e mo.—Ɲan. 19:17; 2 Kor. 9:7.

17. ?Like cinnjin kpafuɛ nga ti yɛ e yo e wiengu’m be ye’n yɛle benin? (Liki 14:​12-14)

¹⁷ Sɛ e waan é nían Zoova i ajalɛ’n su’n, ɔ fata kɛ e nanti ndɛ nga Zezi kannin m’ɔ o Liki 14:​12-14 nun’n su. (An kanngan nun.) Sɛ e yo ninnge wie mun e man e wiengu mɔ be kwla yo i kunngba’n be man e wie’n, i sɔ’n timan tɛ. ?Yɛ sɛ e bɔbɔ e sie i nzɔliɛ kɛ kpɛ sunman’n be nga be kwla yo e ye wie’n be ngunmin yɛ e yo like e man be’n nin? Sɛ ɔ ti sɔ’n maan e mian e ɲin e nanti ndɛ nga Zezi kannin’n su. Maan e yo be nga be si kɛ be su kwlá yoman e ye wie’n, be ye. Sɛ e yo sɔ’n é dí aklunjɔɛ afin e su nian Zoova i ajalɛ’n su. Kɛ i sɔ akunndan yɛ e bu’n, sɛ e yo like e mannin sran wie naan w’a siman ye’n, é dí aklunjɔɛ titi.

18. (1) ?Ngue yɛ ɔ fataman kɛ e yo-ɔ? (2) ?Yɛ ngue ti-ɔ?

¹⁸ Nán maan e ka lɛ e se kɛ sran’m be siman ye. (1 Kor. 13:7) Sɛ e yo like e man sran naan ɔ yo e kɛ ɔ siman ye sa’n, maan e usa e wun kɛ: ‘?Sakpa naan sran sɔ’n ɔ siman ye? ?Annzɛ kusu i wla yɛ ɔ fili min mo yolɛ’n su ngbɛn-ɔn?’ Atrɛkpa’n sa wie ti yɛ w’a yoman e mo kɛ nga e fa sunnzunnin sa-ɔ. Sran wie’m be liɛ’n, kɛ be man be like’n, ɔ kwla yo be fɛ kpa, sanngɛ kɛ ɔ ko yo naan b’a yi i nglo’n yɛ ɔ ti kekle man be-ɔ. Sran wie mun ekun be liɛ’n, ukalɛ mɔ be ukali be’n ɔ kwla yo be kɛnsrɛn kan. I li sɛ laa’n be yɛ be uka be wiengu mun’n, yɛ ɔ kwla yo be sɔ kpa’n niɔn. I kwlaa yoli-o, sɛ e klo e niaan’m be kpa’n, e su buman be wun akunndan tɛ, yɛ é úka be aklunjɔɛ su titi.—Efɛ. 4:2.

19-20. ?Ngue ekun yɛ ɔ kwla uka e naan y’a yo e wiengu’m be ye aklunjɔɛ su-ɔ? (An nian foto’n wie.)

¹⁹ Nán maan e ka lɛ e se e wun kɛ sran’m be kwlaa bé yó e mo. Kɛ Famiɛn Salomɔn kán klun ufue yolɛ’n i ndɛ’n, ɔ seli kɛ: “To ɔ kpanwun’n yi i nzue’n i ɲin su, afin kɛ ɔ́ cɛ́ kɔ́’n, á wá wún i ekun.” (Aku. 11:1) Ndɛ mma sɔ’n kle kɛ wie liɛ’n, kɛ e yo sran kun ye’n, ɔ kwla fa blɛ kan ka naan w’a kle kɛ ɔ  si ye. Maan e fa aniaan bla kun i su ndɛ’n e yiyi nun.

²⁰ I afuɛ kpanngban yɛ, akpasua sunianfuɛ kun i yi klɛli aniaan bla kun mɔ be yoli i batɛmun ɔ nin-a cɛman’n i fluwa. Fluwa sɔ’n nun’n, ɔ wlɛli i fanngan kɛ ɔ jran kekle Zoova i sulɛ’n nun. Kɛ ɔ yoli sɔ’n, afuɛ kɔe mɔcuɛ sinnin. I sin’n aniaan bla’n klɛli i lɛtri seli i kɛ: “Min waan ń sé wɔ kɛ ndɛ nga a klɛ blɛli min’n be ukali min kpa afuɛ nga be sinnin lɛ’n be nun. N si kɛ a siman sɔ.” Ɔ kan guali su kɛ: “Ndɛ nga a klɛli’n ɔ yoli min fɛ kpa yɛ Biblu’n nun ndɛ mma nga a fa wlali nun lɛ’n, min wla su fiman su le.” a I sin’n ɔ kannin sa wie mɔ te tɔli i su’n i ndɛ kleli aniaan bla’n. Kpɛkun ɔ seli kɛ: “Blɛ wie nun’n like fi yolɛ w’a yoman min fɛ kun. Min waan ń yáci Zoova sulɛ bɔbɔ. Sanngɛ kɛ ɔ yo sɔ’n, min wla kpɛn ndɛ mma nga a boli su’n i su. Kpɛkun […] n ɲan wunmiɛn n kɔ min ɲrun. Ndɛ fi w’a wlaman min fanngan kɛ ndɛ nga a kannin i afuɛ mɔcuɛ yɛ’n sa.” Kɛ akpasua sunianfuɛ’n i yi kanngannin lɛtri sɔ’n nun’n maan e bu wafa nga i wun yoli i’n i akunndan kan e nian. Sran’m be kwla yo e sɔ wie, yɛle kɛ e kwla yo be ye sanngɛ kɛ i sin la nun kpa’n yɛ bé wá klé kɛ be si ye-ɔ.

21. ?Ngue ti yɛ ɔ fata kɛ e nian Zoova i ajalɛ’n su titi-ɔ?

²¹ Kɛ nga e fa kannin’n sa’n, wafa nga Zoova yili e’n ti’n kɛ e cɛ e wiengu’m be like’n, e di aklunjɔɛ kpa. Kɛ e uka e niaan Klisifuɛ mun’n e wun kpaja e. Yɛ kɛ be nga e yo like e man be’n be si ye’n e di aklunjɔɛ kpa. Sanngɛ kannzɛ bɔbɔ sran nga e yo like e mɛnnin i’n si ye annzɛ ɔ siman ye’n, e klun jɔ afin like nga e yoli’n ti kpa. Nán e wla fi su kɛ kannzɛ like nga e man’n ɔ ti sɛ ti sɛ’n, sanngɛ ‘nga Zoova kwla fa man e’n, ɔ tra ngalɛ’n.’ (2 Ɲol. 25:9) Kannzɛ bɔbɔ sɛ like nga é mán’n ɔ́ yó sɛ yó sɛ’n, ɔ su traman Zoova i liɛ’n le. Yɛ kusu kɛ Zoova man e like’n aklunjɔɛ nga e di’n, ɔ leman wunsu. I sɔ’n ti’n maan e fua kpa kɛ é nían Zoova m’ɔ ti like manfuɛ dan’n i ajalɛ’n su titi.