1. ?Wafa sɛ yɛ sran kun kle kɛ w’a kaci i akunndan’n niɔn?

 KƐ E yo sa wie m’ɔ timan su’n, ɔ ti cinnjin kɛ e kaci e akunndan’n. Biblu’n nun’n, kɛ be se kɛ sran kun w’a kaci i akunndan’n, yɛle kɛ sa ng’ɔ yoli’n ɔ yo i nsisɔ, kpɛkun ɔ yaci sa sɔ’n i yolɛ, yɛ ɔ fua kpa kɛ ɔ su yomɛn i kun.—An nian “Akunndan kacilɛ” i su ndɛ ng’ɔ o Biblu’n nun ndɛ’m be bo tulɛ lika’n nun’n i nun.

2. ?Ngue ti yɛ ɔ fata kɛ e kwlaa e si like nga be flɛ i be akunndan kacilɛ’n niɔn? (Neemin 8:​9-11)

² Ɔ fata kɛ sran kwlakwla si like nga be flɛ i be akunndan kacilɛ’n. Afin e kwlaa e yo sa tɛ cɛn kwlakwla. Aja like nga Adan nin Ɛvu be fa mannin e’n yɛle sa tɛ’n nin wie’n. (Rɔm. 3:23; 5:12) E kwlaa e ti sa tɛ yofuɛ. Ɔ maan sran fi kwlá seman kɛ i liɛ’n, ɔ fataman kɛ ɔ kaci i akunndan’n. Sran kɛ akoto Pɔlu sa mɔ be lafili Ɲanmiɛn su kpa bɔbɔ’n, sɛ é kwlá sé’n, be nin sa tɛ’n be kunnin lele. (Rɔm. 7:​21-24) ?Sanngɛ é sé kɛ e lemɛn i yowlɛ, naan i sɔ’n ti’n e sa sin búbú e? Cɛcɛ, afin Zoova si aunnvɔɛ yɛ ɔ kunndɛ kɛ e di aklunjɔɛ. Neemin blɛ su’n, sa ng’ɔ juli Zifu’m be su’n, ɔ kle sɔ. (An kanngan Neemin 8:​9-11 nun.) Zoova kunndɛman kɛ sa tɛ nga be yoli i laa’n ti’n, be akunndan’n bu be fɔ sa trilili. Sanngɛ ɔ kunndɛ kɛ be su i aklunjɔɛ’n nun. Zoova si kɛ, kɛ e kaci e akunndan’n, i sɔ’n yo maan e di aklunjɔɛ. I sɔ’n ti’n, ɔ kle e like naan y’a kaci e akunndan’n. Sɛ e yo sa tɛ naan e kaci e akunndan’n, e kwla lafi su kɛ e Si Ɲanmiɛn m’ɔ si aunnvɔɛ’n ɔ́ yáci e sa tɛ’n cɛ́ e.

3. ?Ngue yɛ é wá kɛ́n i ndɛ like suanlɛ nga nun-ɔn?

³ Like suanlɛ nga nun’n, é wá kán be akunndan kacilɛ’n i ndɛ. I sɔ yolɛ’n nun’n, é wá fá e ɲin é síe i like nsan su. I klikli’n nun’n, é wá kán wafa nga Zoova kleli Izraɛlifuɛ’m be  like naan b’a kwla kaci be akunndan’n i ndɛ. I sin’n, é wá wún wafa nga Zoova ukali sran wie mun naan b’a kwla yo sɔ’n. Kpɛkun i agualiɛ su’n, é wá kán like nga Zezi Klisi kleli i sɔnnzɔnfuɛ mun naan b’a kaci be akunndan’n i ndɛ.

BE AKUNNDAN KACILƐ’N I SU LIKE NGA ZOOVA KLELI IZRAƐLIFUƐ MUN’N

4. ?Be akunndan kacilɛ’n i su ndɛ benin yɛ Zoova kan kleli Izraɛlifuɛ mun-ɔn?

⁴ Kɛ Zoova yoli maan Izraɛlifuɛ’m be kacili nvle’n, ɔ nin be trali aenguɛ. Ɔ seli be kɛ sɛ be fɛ i mmla’n su’n, ɔ́ sásá be yɛ ɔ́ yrá be su. Kɛ ɔ́ kán mmla sɔ’n i ndɛ’n, ɔ seli be kɛ: “Mmla nga n su fa man amun andɛ’n, ɔ timan kekle ngboko manman amun. Nán kɛ amun kwlá faman su-ɔ.” (Mml. 30:​11, 16) Sanngɛ sɛ b’a fɛmɛn i mmla’n su naan be ko su like uflɛ’n, ɔ su sasaman be kun. Yɛ bé wún be ɲrun. Sanngɛ i sɔ’n kleman kɛ Zoova w’a yi be blo mlɔnmlɔn. Be kwla ‘sa be sin Zoova m’ɔ ti be Ɲanmiɛn’n i wun,’ kpɛkun be kwla ‘fa ndɛ ng’ɔ kan kle be’n su.’ (Mml. 30:​1-3, 17-20) I sɔ’n kle kɛ be kwla kaci be akunndan’n. Sɛ be yo sɔ kusu’n, Zoova fɛ́ i wun mántan be, kpɛkun ɔ́ yrá be su kɛ laa’n sa.

5. ?Wafa sɛ yɛ Zoova kleli kɛ ɔ trɛli i awlɛn i nvle nunfuɛ’m be wun-ɔn? (2 Famiɛn Mun 17:​13, 14)

⁵ Zoova i nvle’n nunfuɛ’m be yoli ɲin kekle i su kpɛ sunman. Be sɔli amuin, yɛ be yoli sa tɛtɛ wie mun ekun. I sɔ’n ti’n, be wunnin be ɲrun. Sanngɛ Zoova w’a yiman be blo. Ɔ sunmɛnnin i nuan ijɔfuɛ’m be sin lelele naan be uka be naan be kaci be akunndan’n naan be sa be sin i wun.—An kanngan 2 Famiɛn Mun 17:​13, 14 nun.

6. ?Wafa sɛ yɛ Zoova sinnin i nuan ijɔfuɛ’m be lika kleli i sufuɛ’m be kɛ ɔ ti cinnjin kɛ be kaci be akunndan’n niɔn? (An nian desɛn’n wie.)

⁶ Kɛ Zoova i sufuɛ’m be yo ɲin kekle i su’n, ɔ sunmɛn i nuan ijɔfuɛ’m be sin naan be tu be fɔ, yɛ be uka be naan be kaci be ayeliɛ’n. I wie yɛle kɛ, ɔ seli Zeremin kɛ ɔ se be kɛ: “Ee Izraɛli, ɲin keklefuɛ, sa ɔ sin. N su faman ɔ wun ya. Afin e nin sran e nanti klanman. […] N su faman sa n sieman min klun sa trilili. Ɔ li di i nanwlɛ kɛ a yoli sa tɛ. Afin a yoli ɲin kekle Zoova m’ɔ ti ɔ  Ɲanmiɛn’n i su.” (Zer. 3:​12, 13) Zoɛli liɛ’n, Zoova seli i kɛ ɔ se be kɛ: “Amun tu amun klun be sa be sin min wun.” (Zoɛ. 2:​12, 13) Ɔ sinnin Ezai i lika seli be kɛ: “Amun yo amun wun sanwun, amun yi sa tɛ yolɛ’n min ɲin bo lɛ. Amun yaci sa tɛ’n i yolɛ.” (Eza. 1:​16-19) Asa’n Zoova sinnin Ezekiɛli i lika seli be kɛ: “?Kɛ klunwifuɛ’n wu’n yɛ ɔ yo min fɛ-ɔ? ?Kɛ ɔ kaci i ayeliɛ m’ɔ ka nguan nun’n, nɛ́n i sɔ’n yɛ n klo i-ɔ? […] Sran fi i wie’n yoman min fɛ kaan sa. Ɔ maan amun kaci amun ayeliɛ’n naan amun ka nguan nun.” (Eze. 18:​23, 32) Kɛ sran’m be kaci be akunndan’n i sɔ’n yo Zoova i fɛ, afin ɔ klo kɛ be ɲan nguan m’ɔ leman awieliɛ’n. Ɔ maan Zoova minndɛman kɛ sran kun kaci i akunndan’n ka naan w’a ukɛ i. Maan e fa e ɲin e sie i sa uflɛ wie mɔ be kle sɔ’n be su.

7. ?Ngue ti yɛ Zoova boli Oze nin i yi be ndɛ’n su-ɔ?

⁷ Zoova jrannin sa kun m’ɔ juli sakpasakpa’n su kleli i nvle’n nunfuɛ’m be like. Sa sɔ’n yɛle Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ Oze nin i yi Gomɛɛ be afiɛn ndɛ’n. Gomɛɛ kunndɛli bian Oze i bo. Ɔ yacili i, kpɛkun ɔ ko trannin yasua uflɛ bo. ?I sɔ’n ti’n, é sé kɛ ɔ kwlá kaciman kun? Zoova m’ɔ si sran’m be awlɛn’n nun’n, ɔ seli Oze kɛ: “Sa ɔ sin klo bla mɔ yasua uflɛ klo i’n, m’ɔ kunndɛ bian i wun bo’n ekun, kɛ nga Zoova fa klo Izraɛli m’ɔ ti i nvle’n sa, kusu nn ɔ sɔ amuin mun.” (Oze 3:1; Ɲan. 16:2) Kɛ Zoova kán ndɛ klé Oze’n, nn i yi’n te yo sa tɛ. Sanngɛ ɔ seli i kɛ ɔ ko fɛ i, yɛ ɔ yaci sa ng’ɔ yoli’n cɛ i, kpɛkun ɔ nin i be siesie be afiɛn. a Sa sɔ’n kle kɛ Zoova kusu w’a yimɛn i nvle’n nunfuɛ mɔ be yo ɲin kekle i su’n be blo mlɔnmlɔn. Ɔ wun kɛ sa nga be yo be’n be ti tɛ dan. Sanngɛ w’a yaciman be klolɛ. Ɔ sunmɛnnin i nuan ijɔfuɛ’m be sin kpɛ sunman naan be uka be naan be kaci be ayeliɛ’n. I sɔ’n kle kɛ Zoova m’ɔ si sran’m be awlɛn’n nun’n, ɔ kunndɛ kɛ ɔ́ úka be nga be te yo sa tɛ’n naan be kaci be akunndan’n. (Ɲan. 17:3) Maan e nian wafa ng’ɔ yo sɔ’n.

WAFA NGA ZOOVA UKA SA TƐ YOFUƐ MUN NAAN BE KACI BE AKUNNDAN’N

8. ?Ngue yɛ Zoova yoli naan Kaɛn kaci i akunndan’n niɔn? (Bo Bolɛ 4:​3-7) (An nian desɛn’n wie.)

⁸ Adan nin Ɛvu be fali fɔ m’ɔ o be nun’n sali Kaɛn m’ɔ ti be wa klikli’n. Yɛ fɔ m’ɔ o i nun’n ti’n, i ɲin trannin sa tɛ yolɛ’n i sin titi. Asa’n Biblu’n se kɛ: “Sa ng’ɔ yo be’n be timan kpa mlɔnmlɔn.” (1 Zan 3:12) Atrɛkpa’n, i sɔ’n ti yɛ Zoova i klun w’a jɔman Kaɛn wun yɛ “w’a sɔmɛn i like liɛ ng’ɔ mannin’n” nun-ɔn. Kɛ ɔ yo naan ɔ kaci i ayeliɛ’n, w’a yoman sɔ. I kpa bɔbɔ’n, ɔ “fali ya dan, kpɛkun ɔ mlɛnnin i ɲrun’n tritritri.” ?I sin’n ngue yɛ Zoova yoli-ɔ? Ɔ kan ndɛ kleli Kaɛn. (An kanngan Bo Bolɛ 4:​3-7 nun.) Maan e sie i nzɔliɛ kɛ Zoova kan ndɛ kleli Kaɛn naan ɔ kaci i akunndan’n. Ɔ seli i kɛ sɛ ɔ yo sa ng’ɔ ti kpa’n, ɔ́ yrɛ́ i su. Asa’n ɔ seli i kɛ sɛ w’a niɛnmɛn i wun su’n, ɔ́ yó sa tɛ. Sanngɛ Kaɛn w’a siemɛn i su w’a tieman. Zoova kunndɛli kɛ ɔ́ úkɛ i naan ɔ kaci i akunndan’n, sanngɛ w’a kplinman su. ?I sɔ m’ɔ yoli’n ti’n, Zoova seli kɛ ɔ su ukaman sa tɛ yofuɛ wie fi kun naan ɔ kaci i akunndan’n? Cɛcɛ.

9. ?Wafa sɛ yɛ Zoova ukali Davidi naan w’a kaci i akunndan’n niɔn?

⁹ Zoova kloli famiɛn Davidi kpa. I kpa bɔbɔ’n ɔ seli kɛ ‘ɔ ti i awlɛn su sran.’ (Yol. 13:22) Sanngɛ Davidi yoli sa wie mɔ be ti tɛ dan-ɔn. I wie yɛle kɛ ɔ kunndɛli sran yi,  kpɛkun ɔ kunnin sran. Sɛ be waan bé nían Moizi mmla’n su’n, ɔ fata kɛ be kun Davidi. (San. 20:10; Kal. 35:31) Sanngɛ Zoova ukali Davidi naan ɔ kaci i akunndan’n. b Ɔ sunmɛnnin i nuan ijɔfuɛ Natan kɛ ɔ ko wun Davidi wun. Kusu nn kɛ ɔ́ yó sɔ’n, nn Davidi nin-a kleman kaan sa kɛ sa ng’ɔ yoli’n ɔ yo i nsisɔ. Natan fali sunnzun ase kun naan Davidi wun i wlɛ kɛ sa ng’ɔ yoli’n ɔ ti tɛ dan. Kɛ Davidi wunnin i wlɛ sɔ’n, ɔ kacili i akunndan’n. (2 Sam. 12:​1-14) Ɔ klɛli jue kun. Jue sɔ’n nun’n, ɔ kleli kɛ sa ng’ɔ yoli’n ɔ yo i nsisɔ. (Jue. 51, i su fitilɛ) Jue sɔ’n i nun ndɛ’n fɔnvɔli sa tɛ yofuɛ sunman, yɛ ɔ ukali be naan b’a kaci be akunndan’n wie. Kɛ e wun wafa nga Zoova kleli kɛ ɔ klo Davidi m’ɔ ukɛli i naan w’a kaci i akunndan’n, i sɔ’n yo e fɛ dan.

10. ?Kɛ a wun kɛ Zoova trɛ i awlɛn yɛ ɔ si sran aunnvɔɛ’n, i sɔ’n yo ɔ sɛ?

¹⁰ Zoova kpɔ sa tɛ’n i wafa kwlaa. (Jue. 5:​4, 5) Sanngɛ ɔ si kɛ e kwlaa e ti sa tɛ yofuɛ. Yɛ klolɛ m’ɔ klo e’n ti’n, ɔ kunndɛ kɛ ɔ́ úka e naan e nin sa tɛ’n e kun. Be nga be yo sa tɛ dan bɔbɔ’n, ɔ kunndɛ titi kɛ ɔ́ úka be naan be kaci be akunndan’n naan be fa be wun be mɛntɛn i. Nanwlɛ, i sɔ’n gua e awlɛn su nzue dan. Sɛ e bu Zoova i awlɛn m’ɔ tra’n, ɔ nin i sran aunnvɔɛ silɛ’n be su akunndan’n, i sɔ’n úka e naan y’a su i kpa titi. Kpɛkun sɛ e yo sa tɛ wie’n, e su sisiman e bo naan y’a kaci e akunndan’n. Siɛn’n maan e kan like nga Zezi kleli i sɔnnzɔnfuɛ mun naan b’a wun like nga be flɛ i be akunndan kacilɛ’n i wlɛ’n i ndɛ.

BE AKUNNDAN KACILƐ’N I SU LIKE NGA ZEZI KLELI’N

11-12. ?Wafa sɛ yɛ Zezi kleli kɛ Zoova yaci sa cɛ-ɔ? (An nian desɛn ng’ɔ o fluwa’n i bui’n su’n wie.)

¹¹ Kɛ nga e fa wunnin i like suanlɛ ng’ɔ sinnin lɛ’n nun sa’n, Zoova sinnin Zan Batɛmun yofuɛ’n ɔ nin Zezi Klisi be lika naan w’a kle i sufuɛ’m be kɛ ɔ ti cinnjin kɛ be kaci be akunndan’n. Blɛ sɔ’n nun’n, nn sran’m be su minndɛ kɛ Mesi’n bla.—Mat. 3:​1, 2; 4:17.

¹² Kɛ Zezi bó jasin fɛ’n, ɔ kleli sran’m be  kɛ, kɛ be yo sa tɛ’n i Si klo kpa kɛ ɔ́ yáci cɛ́ be. I wie yɛle kɛ ɔ fali gbanflɛn kun m’ɔ yoli i wun wanzo’n i su sunnzun ase. Blɛ wie nun’n, gbanflɛn sɔ’n tuli i si i awlo’n nun. Kpɛkun ɔ ko yoli sa wie mɔ be ti tɛ dan-ɔn. Sanngɛ kɛ ɔ́ kɔ́ i ɲrun’n, “ɔ wa buli akunndan” kpɛkun ɔ sɛli i sin awlo. ?Kɛ i si’n wunnin i’n, ngue yɛ ɔ yoli-ɔ? Zezi seli kɛ: “Kɛ ɔ́ bá mmua lɔ’n, i si wunnin i. Ɔ yoli i annvɔ naan w’a wanndi w’a ko tɔ i nun.” Gbanflɛn’n bumɛn i kɛ i si yáci cɛ́ i. I sɔ’n ti’n, ɔ usɛli i sɛ ɔ kwla di junman i awlo’n nun-o. Sanngɛ i si klo kpa kɛ ɔ́ yáci cɛ́ i. Ɔ flɛli i kɛ: “Min wa yasua.” Kpɛkun ɔ fɛ i ɔli awlo. Ɔ seli kɛ: “Ɔ mlinnin, kpɛkun y’a wun i.” (Lik. 15:​11-32) I nun mɔ Zezi o ɲanmiɛn su lɔ’n, ɔ wunnin kɛ kpɛ sunman’n i Si sili sa tɛ yofuɛ nga be kacili be akunndan’n be aunnvɔɛ, yɛ ɔ yacili sa nga be yoli’n cɛli be. Nanwlɛ, sunnzun ase sɔ mɔ Zezi fali’n, ɔ fɔnvɔ e dan. Asa’n ɔ kle e kɛ e Si Zoova yaci sa cɛ sakpa.

13-14. (1) ?Ngue yɛ Piɛli wunnin i wlɛ-ɔ? (2) ?Ngue ndɛ yɛ ɔ kannin-ɔn? (An nian desɛn’n wie.)

¹³ Zezi ukali Piɛli maan ɔ wunnin i wlɛ kɛ Ɲanmiɛn yaci sa tɛ yofuɛ nga be kaci be akunndan’n be sa tɛ’n cɛ be sakpa. Piɛli yoli sa tɛ sunman. Zezi kusu w’a sisimɛn i bo naan w’a yaci w’a cɛ i. I wie yɛle kɛ, kɛ Piɛli seli kpɛ nsan kɛ ɔ simɛn i Min Zezi’n, i wla boli i wun dan. (Mat. 26:​34, 35, 69-75) Sanngɛ kɛ Zezi cɛnnin nguan’n, ɔ ko wunnin Piɛli i wun. Kɛ ɔ́ yó sɔ’n, nn atrɛkpa’n, Piɛli i ngunmin yɛ ɔ o lɛ-ɔ. (Lik. 24:​33, 34; 1 Kor. 15:​3-5) Zezi si kɛ Piɛli kacili i akunndan’n. Ɔ maan ɔ kunndɛli kɛ ɔ́ klé i kɛ ɔ yacili sa ng’ɔ yoli’n cɛli i.—An nian Mar. 16:7 nun.

¹⁴ Kɛ sa tɛ yofuɛ kun kaci i akunndan mɔ be yaci i sa tɛ’n be cɛ i’n, wafa nga i sɔ’n yo i’n, Piɛli wunnin i wlɛ. I sɔ’n ti’n, kɛ ɔ́ klé sran’m be like’n ɔ kɛnnin i sɔ liɛ’n i ndɛ. Kɛ be dili Pantekɔtu’n, Piɛli kan ndɛ kleli  Zifu kpanngban kpa mɔ be lafiman Zezi su’n. Ɔ kleli be kɛ be yɛ be kunnin Mesi’n niɔn. Sanngɛ ɔ seli be wie kɛ: “Maan amun kaci amun akunndan’n, kpɛkun amun kaci amun sa. I liɛ’n, bé yáci amun sa tɛ’m bé cɛ́ amun. Ɔ maan Zoova bɔbɔ maan amun wun jɔ́ amun kpa fɔuun.” (Yol. 3:​14, 15, 17, 19) I lɛ nun’n Piɛli kleli kɛ, kɛ sa tɛ yofuɛ kun kaci i akunndan’n, ɔ kaci i ayeliɛ’n, kpɛkun ɔ yo sa ng’ɔ jɔ Ɲanmiɛn klun’n. Piɛli kleli ekun kɛ Zoova yaci sran sɔ’n i sa tɛ’n cɛ i. Ɔ nunnun i sa tɛ sɔ’n i mlɔnmlɔn. Kɛ afuɛ kpanngban sinnin’n, Piɛli seli Klisifuɛ’m be kɛ: “Zoova […] trɛ i awlɛn amun wun, afin ɔ kunndɛman kɛ sran kun sa nunnun. Sanngɛ ɔ kunndɛ kɛ sran kwlaa kaci i akunndan’n.” (2 Piɛ. 3:9) Nanwlɛ, Piɛli i ndɛ sɔ’n fɔnvɔ e dan. Afin sɛ sa nga e yo’n ɔ ti tɛ dan bɔbɔ’n, e kwla lafi su kɛ sɛ e kaci e akunndan’n, Zoova yáci cɛ́ e mlɔnmlɔn.

15-16. (1) ?Ɔ yo sɛ yɛ akoto Pɔlu wunnin i wlɛ kɛ, kɛ be yaci sran kun i sa tɛ’n cɛ i’n, ɔ ti kpa dan-ɔn? (1 Timote 1:​12-15) (2) ?Ngue yɛ é wá wún i like suanlɛ ng’ɔ́ bá lɛ’n nun-ɔn?

¹⁵ Sa nga Sɔlu m’ɔ fin Tasi’n yoli be mɔ i ti’n, ɔ fata kɛ ɔ kaci i akunndan naan Ɲanmiɛn yaci cɛ i’n, sran sunman b’a yoman be. Yɛle kɛ ɔ kleli Klisi i sɔnnzɔnfuɛ’m be yalɛ tɛtɛ kpa. Atrɛkpa’n Klisifuɛ sunman be buli i kɛ ɔ su kwlá kaciman le. Sanngɛ Zezi liɛ’n ɔ si kɛ Sɔlu kwla kaci i akunndan’n nin i ayeliɛ’n. Ɔ nin i Si be wunnin kɛ Sɔlu i nzuɛn wie’m be ti kpa. Zezi seli kɛ: “N kpali bian sɔ’n.” (Yol. 9:15) I kpa bɔbɔ’n, Zezi yoli abonuan sa kun naan Sɔlu w’a kwla kaci i akunndan’n. (Yol. 7:58–8:3; 9:​1-9, 17-20) Kɛ ɔ kacili Klisifuɛ’n, be wa flɛli i kɛ akoto Pɔlu. Blɛ sunman’n, ɔ kannin ye dan nga Zoova nin Zezi be yoli i’n ɔ nin aunnvɔɛ mɔ be sili i’n i ndɛ. (An kanngan 1 Timote 1:​12-15 nun.) Pɔlu seli kɛ: “Ɲanmiɛn ti aklunyefuɛ. I sɔ’n ti’n, ɔ su uka wɔ naan a kaci ɔ akunndan’n.”—Rɔm. 2:4.

¹⁶ ?Kɛ Pɔlu tili i kɛ bian nin bla kunndɛlɛ sukusuku’n i ndɛ w’a tɔ Korɛnti lɔ asɔnun’n nun’n, ngue yɛ ɔ yoli-ɔ? Ndɛ ng’ɔ kannin’n ɔ kle kɛ Zoova tu i sufuɛ’m be fɔ klolɛ su, yɛ kɛ be yo sa tɛ mɔ be kaci be akunndan’n, ɔ yaci cɛ be. Maan e nian wafa nga e kwla kle kɛ e si aunnvɔɛ wie’n. Like suanlɛ ng’ɔ́ bá lɔ’n nun’n, é wá fá e ɲin é síe i sa ng’ɔ juli Korɛnti lɔ’n i su kpa.