?W’A YO wɔ le kɛ a leman sran ukaman ɔ naan w’a jran ɔ su sa’m be ɲrun kekle sa? Lika’n w’a yo kekle kpa, ɔ maan e sa sin kwla bubu e, yɛ ɔ kwla yo e kɛ e ngunmin yɛ e o sa. (2 Tim. 3:1) Sanngɛ kɛ sa’m be tɔ e su’n, sran wie’m be kwla uka e. Biblu’n se kɛ sɛ e le janvuɛ kpa’n, kɛ ‘lika’n jran e su’n’ ɔ kwla uka e.—Ɲan. 17:17.

Kɛ akoto Pɔlu dí i ngaliɛ dilɛ junman’n, i janvuɛ wie’m be ko sunmɛnnin i, yɛ be ukɛli i ninnge sunman nun. (Kol. 4:​7-11) Kɛ be wlali Pɔlu i bisua Rɔmun lɔ’n, i janvuɛ’m be ukɛli i naan w’a di junman wie mɔ i bɔbɔ kwlá diman be’n. I wie yɛle kɛ Epafroditi fali like nga Pɔlu i sa miɛn i wun’n Filipu lɔ aniaan’m be sa nun’n blɛli i. (Fip. 4:18) Tisiki fali lɛtri wie mɔ Pɔlu klɛli be’n ko mannin asɔnun mun. I nun mɔ Pɔlu o i awlo lɔ m’ɔ leman atin fiteman’n ɔ nin kɛ be wlɛli i bisua’n, i janvuɛ’m be fanngan nun’n ɔ kwla wlali asɔnun’m be fanngan. ?Á yó sɛ naan w’a yo janvuɛ kpa andɛ?

E blɛ su aniaan wie’m be kle kɛ be ti janvuɛ kpa sakpa. I wie yɛle aniaan bla kun liɛ’n. Ɔ ukɛli i janvuɛ kun mɔ be flɛ i kɛ Elizabɛti’n. I janvuɛ sɔ’n ti titi atin bofuɛ Ɛsipaɲin lɔ. Dɔɔtrɔ’m be wunnin kɛ kansɛli o Elizabɛti i manmin i wun naan ɔ su wa wu. Kɛ ɔ yoli sɔ’n aniaan bla’n klɛli Biblu’n nun ndɛ wie mun mesazi nun ko mannin Elizabɛti naan ɔ́ wlɛ́ i fanngan. Elizabɛti seli kɛ: “Kɛ n wun i mesazi mun’n, ɔ yo min fɛ afin i wun i wlɛ kɛ sran kun bu min akunndan. Yɛ n ɲan wunmiɛn n yo ninnge ng’ɔ fata kɛ n yo be’n.”—Ɲan. 18:24.

Sɛ e suan e niaan’m be bo naan be di be junman mun asɔnun’n nun’n, e nin be e janvuɛ’n trá kpa. I wie yɛle kɛ e kwla fa aniaan oke kun loto nun e kɔ aɲia’m be bo annzɛ e kɔ jasin fɛ bolɛ. Sɛ e yo sɔ’n, e kwla wla e wiengu fanngan. (Rɔm. 1:12) Sanngɛ Klisifuɛ wie’m be kwlá tuman be bo. ?Wafa sɛ yɛ e kwla ukɛ i sɔfuɛ mun-ɔn?

Tukpacɛ’n nin sa uflɛ wie’m be ti’n, aniaan wie’m be kwlá kɔman aɲia’m be bo. I wie yɛle aniaan bian kun mɔ be flɛ i Davidi’n i liɛ’n. Kansɛli yoli i. Be yoli i ayre anglo nsiɛn tra su. Blɛ sɔ’n nun’n, Davidi nin i yi Lidia be yoli aɲia mun ɛntɛnɛti su.

?Wafa sɛ be janvuɛ nga be o asɔnun’n nun’n be ukali be-ɔ? Kɛ aɲia’m be wie’n, aniaan nga be o Ɲanmiɛn Sielɛ Sua nun  lɔ’n be nun wie’m be nin Davidi nin Lidia be koko yalɛ video nun. Asa’n, kɛ Davidi nin Lidia be tɛ kosan’m be su’n aniaan’m be klɛ be mesazi fa yo be mo. I sɔ mɔ aniaan’m be yoli’n ti’n, w’a yoman Davidi nin Lidia be kɛ b’a ka be ngunmin sa.

E kwla uka aniaan nga be kwlá tuman be bo’n naan b’a bo jasin fɛ’n wie. I sɔ yolɛ’n nun’n, e kwla fa ajalɛ wie mun naan be wun kɛ e wla w’a fiman be su. (Ɲan. 3:27) I wie yɛle kɛ e nin be e kwla klɛ lɛtri e bo jasin fɛ’n, annzɛ e bo jasin fɛ’n telefɔnun nun. Asɔnun kpɛnngbɛn’m be kwla fa ajalɛ wie mun naan be nga be kwlá tuman be bo’n, b’a tran jasin fɛ bolɛ aɲia’n i bo ɛntɛnɛti su. Davidi nin Lidia be klo i sɔ liɛ’n kpa. Davidi seli kɛ: “Kɛ e nin aniaan mun e yo aɲia kpe kan mɔ e srɛ Ɲanmiɛn naan y’a bo jasin fɛ’n, i sɔ’n wla e fanngan dan.” Cɛn kunngun’n, e kwla se aniaan kun m’ɔ kwlá tumɛn i bo’n kɛ e kunndɛ kɛ é yía Biblu’n nun like suanfuɛ kun i awlo lɔ naan e kle i like likawlɛ.

Kɛ e nin aniaan nga be kwlá tuman be bo’n e bo jasin fɛ’n mɔ e wun be nzuɛn kpa’n, e nin be e janvuɛ’n tra kpa. I wie yɛle kɛ, kɛ e wun wafa nga be fa Ɲanmiɛn Ndɛ’n be uka sran mun’n, e nin be e afin mantan kpa ekun. Sɛ e nin aniaan mun e di junman asɔnun’n nun’n titi’n, e kwla ɲan janvuɛ kpanngban.—2 Kor. 6:13.

I nun mɔ sa kekle o Pɔlu su’n, i janvuɛ Titi m’ɔ ɔli i wun lɔ’n ɔ ukɛli i kpa. (2 Kor. 7:​5-7) Kɛ e kan ndɛ e fa wla e niaan’m be fanngan’n i sɔ’n ti kpa. Sanngɛ Titi i su ndɛ’n kle kɛ, kɛ e kɔ be wun mɔ e uka be ninnge wie’m be yolɛ nun’n, i sɔ’n fɔnvɔ be kpa.—1 Zan 3:18.

Kɛ be se kɛ be suan be janvuɛ’m be bo’n, e niaan nga be o Risi lɔ’n be kle e ajalɛ kpa. Sa ng’ɔ juli aniaan bian Sɛɛgei nin i yi Tatiana be su’n kle sɔ. Cɛn kun’n polisie’m be ko trutruli be sua’n nun ninnge’m be nun, kpɛkun be trali be ɔli naan bé kó úsaúsa be kosan. Be dun mmua yacili Tatiana nun yɛ ɔ sɛli i sin awlo. Sɛɛgei seli kɛ: “Kɛ [Tatiana] juli awlo lɔ cɛ’n, aniaan bla kun ko niɛnnin i osu. E janvuɛ wie’m be bali ekun, be ukali e naan y’a siesie e sua’n nun ninnge’m be kpa kɛ laa’n sa.”

Sɛɛgei kan guali su kɛ: “N klo ndɛ ng’ɔ o Ɲanndra Mun 17:17 nun’n i kpa. Ɔ se kɛ: ‘Janvuɛ kpa’n, ɔ kle kɛ ɔ klo sran blɛ kwlaa nun, yɛ kɛ lika’n jran ɔ su’n, ɔ kaci ɔ niaan.’ Blɛ sɔ’n nun mɔ bé klé e yalɛ mɔ n wunman min wun fɛ’n, n wunnin kɛ ndɛ sɔ’n ti nanwlɛ sakpa. Zoova mannin min janvuɛ yakpafuɛ wie mɔ be ukali min-ɔn.”

Blɛ kekle nga nun’n, e mian janvuɛ mɔ be kwla lafi be su’n be wun. Ɲrɛnnɛn dan’n nun’n, é wá mían be wun kpa trá laa’n. I sɔ’n ti’n, maan dɔ nga su’n e tinuntinun e mian e ɲin e yo janvuɛ kpa.—1 Piɛ. 4:​7, 8.