Ɲanmiɛn wawɛ’n di junman ninnge’m be yilɛ’n nun
Ɲanmiɛn wawɛ’n di junman ninnge’m be yilɛ’n nun
“Anannganman i nuan nun ndɛ’n yɛ ɔ fa yili Nyanmiɛn b’ɔ la nglo lɔ plaii nin-ɔn. I nuan b’ɔ ukeli i sa’n, kpɛkuun nzraama’m be fiteli.”—JUE. 33:6.
1, 2. (a) ?Kɛ lika’n kɔ́ i ɲrun’n, wafa sɛ yɛ sran’m be wa sili ɲanmiɛn ng’ɔ la nglo lɔ plaii’n ɔ nin asiɛ’n be su like kpa ɔ? (b) ?Kosan benin yɛ ɔ fata kɛ e si i su tɛlɛ’n niɔn?
I AFUƐ 100 tra su yɛ’n, siansifuɛ’m be buli i kɛ nzraama kwle mɔ blɔfuɛ’n flɛ i Voie lactée i kunngba yɛ ɔ o lɛ ɔ. Nanwlɛ i sɔ mɔ be buli’n timan su mlɔnmlɔn! Siɛn’n sran’m be waan nzraama kwlekwle sɔ’m be ju akpi ngbinngbin 100 tra su. Yɛ nzraama kwle kun nun nzraama’m be kwla ju akpi ngbinngbin kpanngban kpa. Kɛ bé fá mannzin nga be kwla fa nian nzraama sɔ mun’n bé dí junman kɔ́’n, nn bé wún nzraama kwle uflɛ mun kɔ́.
2 Kɛ nga i afuɛ 100 tra su yɛ’n, sran’m be siman ɲanmiɛn ng’ɔ la nglo lɔ plaii’n i su like kpa’n, i kunngba’n yɛ blɛ sɔ’n nun’n be siman asiɛ’n i su like kpa wie ɔ. Ɔ ti weiin kɛ be nga be trannin asiɛ’n su i afuɛ ya kun yɛ’n be like liɛ nga be si i’n, ɔ tra be nannannannan’m be liɛ’n. Sanngɛ kɛ é sé yɛ’n, asiɛ’n su ninnge nglanmannglanman nga nguan o be nun’n ɔ nin wafa nga asiɛ’n yo maan be yo ye’n, sran’m be wun be wlɛ tra blɛ sɔ’n nunfuɛ mun. Yɛ kusu ɔ ti weiin kɛ, e ɲrun lɔ’n é wá sí asiɛ’n ɔ nin ɲanmiɛn ng’ɔ la nglo lɔ plaii’n be su like kpa ekun. Sanngɛ kosan bɔbɔ ba ng’ɔ nin i fata kɛ e fa usa e wun’n yɛle kɛ: ?Wafa sɛ yɛ ninnge sɔ’m be boli be bo ɔ? Kɛ mɔ Like Yifuɛ’n yiyili kosan sɔ’n nun Ɲanmiɛn Ndɛ’n nun’n, i ti yɛ maan e kwla wun i wlɛ ɔ.
Ninnge’m be yilɛ’n ti abonuan
3, 4. ?Wafa sɛ yɛ Ɲanmiɛn yili nglo nin asiɛ’n niɔn? ?Yɛ wafa sɛ yɛ ninnge ng’ɔ yoli be’n be yi i ayɛ ɔ?
3 Wafa nga ninnge’m be boli be bo’n, Biblu’n nun ndɛ klikli’n yiyi nun. I waan: “Kɛ mɛn’n bó i bo’n, Nyanmiɛn yili nglo nin asiɛ’n.” (Bob. 1:1) Kɛ Zoova bó ninnge’m be yilɛ bo’n nn like fi nunman lɛ. I wawɛ’n ngunmin yɛ ɔ fa yili ɲanmiɛn ng’ɔ la nglo lɔ plaii’n, ɔ nin asiɛ’n niɔn. Ajuin difuɛ’m be fa be sa nin ose nin soma be fa yi ninnge mun. Ɲanmiɛn liɛ’n, like ng’ɔ fa yi i ninnge dandan mun’n, yɛle i wawɛ’n.
4 Biblu’n kan Ɲanmiɛn wawɛ’n i ndɛ’n se kɛ ɔ ti Ɲanmiɛn i “sama.” (Tul. 31:18; Mat. 12:28) “Ninnge nga Nyanmiɛn [fɛ i wawɛ’n] yili be’n annzɛ i sa ti ninnge mun’n” be yi i ayɛ. Davidi m’ɔ ti jue tofuɛ’n seli kɛ: “Kɛ a nian nyanmiɛn’n b’ɔ la nglo lɔ plaii’n, a wun Nyanmiɛn Kpli’n i nyrun b’ɔ lɛ i’n. Kɛ a nian nyanmiɛn’n b’ɔ la nglo lɔ plaii’n, a wun ninnge nga Nyanmiɛn yili be’n.” (Jue. 19:2) Nanwlɛ, ninnge nga Ɲanmiɛn yili be mɔ e ɲinma kwla wun be’n, be yi i nglo kɛ Ɲanmiɛn wawɛ’n i kwlalɛ’n ti dan. (Rɔm. 1:20) ?Wafa sɛ be yi i sɔ’n i nglo ɔ?
Ɲanmiɛn i wunmiɛn m’ɔ leman kpɛbo’n
5. Like ng’ɔ kle kɛ Zoova i wawɛ’n m’ɔ fa yi ninnge mun’n ti dan’n, an fa sa kun yiyi nun.
5 Ninnge nga e wun be mɔ e siman be awieliɛ’n, be kle kɛ Zoova i wunmiɛn’n nin i kwlalɛ’n be leman awieliɛ. (An kanngan Ezai 40:26 nun.) Maan e bu wia’n i akunndan e nian. Ɔ nin asiɛ’n be afiɛn’n ti nun kilo lele akpi ngbinngbin 150, kpɛkun ɔ lo lele degle akpinngbin 15. Kannzɛ bɔbɔ wia’n lo dan sɔ’n, sanngɛ ɔ nin asiɛ’n be afiɛn’n ti nun klanman cɛ naan ninnge nga nguan o be nun’n b’a kwla tran nguan nun tititi. Nanwlɛ, sran ng’ɔ́ yí wia’n ɔ nin nzraama akpi ngbinngbin mun’n, ɔ nin i fata kɛ i wunmiɛn’n nin i kwlalɛ’n be yo dan. Zoova kusu le i sɔ tinmin liɛ’n tratra su.
6, 7. (a) ?Ngue ti yɛ e kwla se kɛ ninnge nga Ɲanmiɛn fɛli i wawɛ’n yili be’n be ti siesiewa sɛsɛsɛ ɔ? (b) ?Ngue yɛ ɔ kle kɛ ɲanmiɛn su lɔ ninnge’m b’a boman nun sa ngbɛn ɔn?
6 Ninnge nga Ɲanmiɛn fɛ i wawɛ’n yili be’n ɔ siesieli be sɛsɛsɛ. Kɛ e nian ninnge nga be bo sin yia e’n, e wun kɛ be ti siesiewa klanman cɛ. Maan e fa sunnzun ase kun e nian. Maan ɔ yo e kɛ e le gbogbo kun mɔ balɔn fanunfanun’m be o nun’n sa. Wie ti ble, wie ti ɔkwlɛ yɛ wie ti wafa uflɛ ekun. ?Sɛ e kejekeje nun naan e wutu i’n, é súnnzun kɛ nga be ti ble annzɛ ɔkwlɛ’n be tian be nuan akpasuaakpasua? Ɔ si’ɛ mlɔnmlɔn. Afin like nga bé yó mɔ be siesieman’n, i agualiɛ’n kusu ɔ yoman siesiewa. Sran’m be kwlaa be si kɛ kɛ ɔ ti sɔ ɔ. *
7 ?Sanngɛ kɛ e man e ɲin su mɔ e nian ɲanmiɛn su lɔ’n, ngue yɛ e wun i ɔ? E wun nzraama nin nzraama kwlekwle kpanngban kpa. Asa kusu be o be osu’n nun sɛsɛsɛ. Kpɛkun kun le i sinwlɛ, kun le i sinwlɛ, ɔ maan be yiaman nun. Sɛ nán sran kun yɛ ɔ siesieli be’n, nn ɔ kwlá yoman kɛ ngalɛ’n sa. I sɔ’n ti’n, ɔ fata kɛ e fa kosan kun e usa e wun. Yɛle kɛ: ?Wunmiɛn benin yɛ be fa yili ɲanmiɛn su lɔ ninnge sɔ mun naan b’a ka be osu’n nun sɛsɛsɛ ɔ? E klɔ sran mun e kwlá lafiman su kɛ siansi’n ngunmin kwla uka e naan y’a wun wunmiɛn nga be fa yili i sɔ ninnge mun’n i wlɛ. Sanngɛ Biblu’n yi wunmiɛn sɔ’n i nglo kle e. I waan yɛle Ɲanmiɛn wawɛ’n m’ɔ leman wunsu’n. Jue tofuɛ’n seli kɛ: “Anannganman i nuan nun ndɛ’n yɛ ɔ fa yili nyanmiɛn b’ɔ la nglo lɔ plaii nin-ɔn. I nuan b’ɔ ukeli i sa’n, kpɛkuun nzraama’m be fiteli.” (Jue. 33:6) Kɛ e nian nglo lɔ kɔnguɛ’n, nzraama sɔ’m be nun kaan sa yɛ e kwla wun be ɔ!
Ɲanmiɛn wawɛ’n nin asiɛ’n
8. ?Ninnge nga Zoova yili be’n be su like nga e si i bɔbɔ’n, ɔ ju nɲɛ?
8 Asiɛ’n i su ninnge nga e si be dɔ nga su’n, be juman nga e nin a siman be’n be nun kaan sa. Kɛ nga Zɔbu m’ɔ ti Ɲanmiɛn sufuɛ kpa’n fa kannin’n sa’n, ninnge nga Ɲanmiɛn yili be’n be su like nga e si i’n, ɔ juman lika fi. I waan: “Nga ti sa ng’ɔ yo be’n be bue kaan sa. Be nganniɛn nga e ti i wa’n, e ti-mɛn i kpa bɔ ngbɛn.” (Zɔb 26:14) Kɛ ɔ cɛli kpa’n, Famiɛn Salomɔn mɔ i ɲin ti klɛklɛ kpa’n, ɔ fɛli i ɲin sieli ninnge nga Zoova yili be’n be su kpa. Ɔ seli kɛ: “Sa kun ng’ɔ o sa’n, sɛ i blɛ ko ju’n, Nyanmiɛn nian su yo i sɛsɛsɛ. Nyanmiɛn bɔbɔ yɛ maan e si like ng’ɔ lɛ-man bo bolɛ nin awieliɛ nin-ɔn. Sanngɛ sa nga Nyanmiɛn yo’n, kɛ ɔ fin i bo bolɛ’n nun lele b’ɔ́ fá jú i awieliɛ’n, sran si-mɛn i bo.”—Aku. 3:11; 8:17.
9, 10. ?Wunmiɛn benin yɛ Ɲanmiɛn fa yili asiɛ’n niɔn? ?Ninnge’m be yilɛ’n i cɛn ba kun su lele m’ɔ́ fá jú i cɛn ba nsan su’n, ngue yɛ Ɲanmiɛn yili i ɔ?
9 Sanngɛ ninnge nga Zoova yili be’n, be su like ng’ɔ fata kɛ e si be’n ɔ yiyili nun flɛnnvlɛn kleli e. I wie yɛle kɛ Ɲanmiɛn Ndɛ’n kle e kɛ Ɲanmiɛn wawɛ’n yi i wun nglo asiɛ’n su w’a di afuɛ kɔe akpi ngbinngbin kpanngban kpa. (An kanngan Bo Bolɛ 1:2 nun.) I blɛ sɔ nun’n, be wunman asiɛ’n i wun. Saan nzue dan kpa kɛ jenvie’n sa yɛ ɔ di asiɛ wunmuan’n niɔn. Kpɛkun lika’n ti aosin tritri kpa, yɛ aunmuan kpa nga be kwla fa lo wunmiɛn’n, i wie nunman lɛ.
10 Ɲanmiɛn fali cɛn wie mun yili ninnge mun lɔngɔli su. Ninnge nga Ɲanmiɛn yili be cɛn sɔ’m be nun’n, Biblu’n yiyi nun. Kɛ be kan cɛn ndɛ’n, nán cɛn ba kun m’ɔ di dɔ 24 i ndɛ yɛ be kan ɔn. Sanngɛ blɛ kun i ndɛ yɛ be kan ɔn. Cɛn ba klikli nga Zoova boli ninnge’m be yilɛ bo’n, ɔ yoli maan lika’n boli kpajalɛ bo. Sanngɛ saan lele kɛ wia’n nin anglo’n be fiteli weiin’n, yɛ lika’n wieli kpaja kpa ɔ. (Bob. 1:3, 14) I cɛn ba nɲɔn su’n, Ɲanmiɛn yoli maan ɲanmiɛn ng’ɔ la nglo lɔ plaii’n ɔ nin asiɛ’n be afiɛn’n tili nun. (Bob. 1:6) Kɛ ɔ fɛ i lɛ’n nzue nin aunmuan nga be kwla fa lo wunmiɛn’n be o mɛn nun. Kpɛkun lika’n kpaja, sanngɛ kɛ ɔ́ yó sɔ’n nn nzue’n te di asiɛ’n kwlaa. I cɛn ba nsan su’n, Zoova fɛli i wawɛ’n yoli maan lika kee’n fiteli su. (Bob. 1:9) Kɛ ɔ fɛ i ninnge’m be yilɛ’n i cɛn ba nsan su lele fa ju be yilɛ’n i awieliɛ’n, ninnge nglanmannglanman wafawafa kpanngban kpa be wa fiteli asiɛ’n su.
Ɲanmiɛn wawɛ’n nin ninnge nga nguan o be nun’n
11. ?Kɛ e nian ninnge nga nguan o be nun mɔ be wlɛ wunlɛ’n ti kekle mɔ be ti nglanmannglanman cɛ’n, ɔ kle e sɛ?
11 Asa ekun’n, Ɲanmiɛn fɛli i wawɛ’n yili ninnge nga nguan o be nun’n. Ninnge sɔ’m be ti siesiewa sɛsɛsɛ. Kɛ ɔ fɛ i ninnge’m be yilɛ’n i cɛn ba nsan su lele fa ju i cɛn ba nsiɛn’n su’n, Ɲanmiɛn fɛli i wawɛ’n yili waka nin nnɛn wafawafa kpanngban kpa asiɛ’n su. (Bob. 1:11, 20-25) Ɔ maan kɛ e nian ninnge nga nguan o be nun’n, wafa nga be wun ninnge’m be ti tɛkɛtɛkɛ mɔ be ti nglanmannglanman cɛ yɛ be ti siesiewa sɛsɛsɛ’n, ɔ kle kɛ sran kun m’ɔ si like yo kpa’n yɛ ɔ siesieli be cɛcɛcɛ sɔ ɔ.
12. (a) ?Ngue yɛ maan ninnge nga Ɲanmiɛn yili be’n kɛ bé trɛ́ bé kɔ́’n be kaciman ɔn? (b) ?Ninnge nga Ɲanmiɛn yili be’n kɛ bé trɛ́ bé kɔ́ mɔ be kaciman’n, i sɔ’n kle sɛ?
12 Maan e bu asiɛ’n su ninnge nga be o nguan nun’n be akunndan e nian. Be wie yɛle kakaa kanngan kpa mɔ e ɲinma kwlá wunman be’n, ɔ nin ijre nin sui mun, ɔ nin klɔ sran mun. Kannzɛ bɔbɔ be ti fanunfanun kpa’n, sanngɛ ninnge ng’ɔ o be wunnɛn’n nun * mɔ i ti yɛ kɛ bé trɛ́ bé kɔ́’n be wun be wlɛ’n, be kaciman. I sɔ’n ti’n, kannzɛ ɔ cɛ lele sɛ, be si kɛ like nga fin akpasua nga yɛ nga kusu fin akpasua nga. Ɔ maan kɛ nga Ɲanmiɛn Zoova fa siesieli’n sa’n, i sɔ yɛ asiɛ’n su ninnge’m be te yo ɔ. (Jue. 139:16) Wafa nga ninnge’m be ti siesiewa klanman sɔ’n, ɔ kle kɛ Ɲanmiɛn i “sama” yɛle kɛ i wawɛ’n yɛ maan be o lɛ ɔ.
Ninnge nga Ɲanmiɛn yili be asiɛ’n su wa’n be nun cinnjinfuɛ’n
13. ?Wafa sɛ yɛ Ɲanmiɛn yili klɔ sran ɔn?
13 Kɛ blɛ kaka kpa sinnin mɔ Ɲanmiɛn yili ninnge kpanngban kpa’n, asiɛ’n w’a yoman ‘sukusuku kun kpɛkun like o su.’ Sanngɛ nán kɛ ninnge nga Zoova su fɛ i wawɛ’n yi be’n, w’a wie be yi ti ɔ. Ɔ ka kaan sa ɔ́ wá yí asiɛ’n su ninnge’m be nun cinnjinfuɛ’n. Kɛ ninnge’m be yilɛ’n i cɛn ba nsiɛn’n wá wíe’n, Ɲanmiɛn yili klɔ sran. ?Wafa sɛ yɛ Zoova yili i ɔ? Ɔ fɛli i wawɛ’n ɔ nin asiɛ wun ninnge wie mun.—Bob. 2:7.
14. ?Like cinnjin benin ti yɛ maan klɔ sran’m be nin nnɛn’m be timan kun ɔn?
14 Bo Bolɛ 1:27 se kɛ: ‘Nyanmiɛn yili sran’n kɛ i bɔbɔ sa. Ɔ yili i kɛ i bɔbɔ Nyanmiɛn’n sa. Ɔ yili yasua nin bla.’ E yilɛ mɔ Zoova yili e kɛ i bɔbɔ sa’n, i bo’n yɛle kɛ ɔ yoli maan e klo sran nin ninnge mun, yɛ e kwla fa e tiaun ajalɛ. Kpɛkun e nin e Yifuɛ’n e afiɛn’n kwla sɛ bɔbɔ. I sɔ ti’n, e ti nun miɛn’n nin nnɛn’m be liɛ’n timan kun mlɔnmlɔn. Wafa nga Zoova fa yili e ti nun miɛn’n maan e kwla fa suɛn i bɔbɔ ɔ nin ninnge ng’ɔ yili be’n be su like tititi aklunjuɛ su.
15. ?Ngue wun atin yɛ Adam nin Ɛvu be ɲɛnnin i ɔ?
15 Kɛ Ɲanmiɛn yili Adam nin i yi Ɛvu’n, ɔ fali mɛn wunmuan’n mannin be kɛ be niannian nun naan be suɛn i nun ninnge nglanmannglanman’m be su like, naan be di be su aklunjuɛ. (Bob. 1:28) Zoova mannin be aliɛ kpanngban nin tranwlɛ klanman kpa kun. Be kwla tran nguan nun titi. Kpɛkun be kwla wu ba akpi ngbinngbin kpanngban mɔ fɔ nunman be nun mɔ be klo be si nin be nin’n. Sanngɛ w’a yoman kɛ ngalɛ’n sa.
Maan e wun junman nga Ɲanmiɛn wawɛ’n di’n i wlɛ
16. ?Kannzɛ e si nin e nin klikli’m be yoli ɲin kekle’n, sanngɛ ngue su yɛ e wla o ɔ?
16 Kɛ ɔ yo naan Adam nin Ɛvu be fa be Yifuɛ’n i mmla’n su’n, b’a yoman sɔ. Be bɔbɔ be wun akunndan bulɛ’n ti’n, be yoli ɲin kekle. I sɔ’n ti’n, sran kwlaa nga be wuli be’n fɔ o be nun, yɛ be wun ɲrɛnnɛn. Sanngɛ ninnge tɛtɛ nga e si nin e nin klikli’m be ti’n be o lɛ andɛ’n, wafa nga Ɲanmiɛn wá núnnún be’n, Biblu’n yiyi nun. Asa ekun’n like klikli nga Zoova seli kɛ ɔ́ yó’n, Ɲanmiɛn Ndɛ’n kle kɛ ɔ́ wá yó. Asiɛ’n wá káci mɛn klanman. Yɛ sran nga bé trán su’n bé dí aklunjuɛ, be su tɔman tukpacɛ, kpɛkun bé kwlá trán nguan nun tititi. (Bob. 3:15) Ɔ fata kɛ Ɲanmiɛn wawɛ’n uka e naan y’a kwla lafi e ɲrun lɔ like sɔ m’ɔ wla e fanngan’n su titi.
17. ?Akunndan benin yɛ ɔ fata kɛ e kpalo i ɔ?
17 Ɔ fata kɛ e srɛ Zoova naan ɔ fɛ i wawɛ’n man e. (Lik 11:13) I sɔ yolɛ’n úka e naan y’a lafi su kpa ekun kɛ Ɲanmiɛn yɛ ɔ yili like’n kwlaa ɔ. Andɛ’n, sran nga be lafiman Ɲanmiɛn su’n ɔ nin be nga be waan klɔ sran fin ndo’n be ndɛ nga be kan’n ɔ su tru kpa. Kusu nn be ndɛ’n takaman ndɛ kpa kun sa su. Ɔ fataman kɛ e yaci i sɔ akunndan mɔ be timan su’n be lɛ naan be sanngan e ti nun annzɛ be kun e srɛ. Ɔ fata kɛ Klistfuɛ’m be kwlaa be siesie be wun naan sɛ be fɛ i sɔ’n be kle be yalɛ annzɛ be wiengu’m be fa mianmian be’n, b’a kwla jran kekle.—An kanngan Kolɔsfuɛ Mun 2:8 nun.
18. ?Kɛ e bu ɲanmiɛn su lɔ ninnge nin klɔ sran’m be bo bolɛ’n i akunndan’n, ngue ti yɛ sɛ e se kɛ nán ngwlɛlɛfuɛ kun yɛ ɔ ti be Yifuɛ’n ɔ timan ngwlɛlɛ aeliɛ ɔ?
18 Ninnge nga be kle weiin kɛ sran kun yɛ ɔ yili ninnge mun naan b’a boman nun sa ngbɛn’n, sɛ e bo e ɲin ase e nian be’n, i sɔ’n yó maan é láfi Biblu’n nin Ɲanmiɛn bɔbɔ be su kpa ekun. Kɛ sran sunman be bu ɲanmiɛn su lɔ ninnge nin klɔ sran’m be bo bolɛ’n i akunndan’n, be liɛ’n, ɔ fataman kɛ e lafi su kɛ sran kun mɔ e kwlá wunmɛn i’n yɛ ɔ yili be ɔ. Sanngɛ sɛ i sɔ’n su yɛ e jran e kan ndɛ’n e su kwlá nianman ninnge nga be kle weiin kɛ sran kun yɛ ɔ yili ninnge mun’n kɛ ng’ɔ nin i fata’n sa. Asa ekun’n, sɛ e yo sɔ’n, nn e su kpalo ninnge nga “be sɔnnin dan” mɔ be o be osu’n nun sɛsɛsɛ mɔ b’a yiman be ngbɛn’n. (Zɔb 9:10; Jue. 104:25) E mɔ e ti Klistfuɛ’n e si kɛ wunmiɛn nga be fa yili ninnge mun’n, yɛle Ɲanmiɛn wawɛ’n. Yɛ e si kɛ Zoova yɛ ɔ fa dili junman ngwlɛlɛ su ɔ.
Ɲanmiɛn wawɛ’n, yɛ e Ɲanmiɛn sulafilɛ’n
19. ?Ngue yɛ ɔ kwla kle e kɛ Ɲanmiɛn o lɛ naan i wawɛ’n di junman ɔn?
19 Ɔ nunman nun kɛ e si ninnge nga Ɲanmiɛn yili be’n be kwlaa be su like naan y’a lafi Ɲanmiɛn su, naan y’a klo i naan e ɲin w’a yi i kpa. Ɔ ti kɛ klɔ sran’m be janvuɛ tralɛ’n sa. Nán sran kun i su like tɛkɛtɛkɛ mɔ e si i’n ti yɛ e nin sran sɔ’n e ti janvuɛ ɔ. Kɛ ɔ ko yo naan sran nɲɔn be janvuɛ’n w’a tra kpa’n, ɔ fata kɛ be si be wun kpa. I kunngba’n yɛle e Zoova sulafilɛ’n. Kɛ é súɛn i su like é kɔ́’n nn é láfi i su kpa é kɔ́. Kɛ ɔ tɛ e srɛlɛ’m be su mɔ e wun kɛ i mmla’m be su falɛ’n ti kpa’n, e wun i wlɛ weiin kɛ ɔ o lɛ sakpa. Asa ekun’n, kɛ e wun kɛ ɔ kle e atin, ɔ sasa e, yɛ ɔ ra e su i junman’n i dilɛ nun, kpɛkun ɔ fa ninnge nga e sa mian be wun’n man e’n, e nin i e afiɛn’n mantan kpa tra laa’n. I kwlaa sɔ’n kle weiin kɛ Ɲanmiɛn o lɛ naan i wawɛ’n di junman.
20. (a) ?Ngue ti yɛ Ɲanmiɛn yili nglo nin asiɛ’n nin klɔ sran ɔn? (b) ?Sɛ Ɲanmiɛn wawɛ’n sie e titi’n i bo’n gúa sɛ?
20 Biblu’n ti like kun m’ɔ kle kpa kɛ Zoova fɛ i wawɛ’n di junman ɔn. Afin i klɛfuɛ’m be ndɛ nga be kannin’n, Ɲanmiɛn i “Wawɛ’n yɛ ɔ fa wla be nuan yɛ be kannin-ɔn.” (2 Piɛ. 1:21) Sɛ e suan Ɲanmiɛn Ndɛ’n nun like kpa’n, ɔ kwla yo maan e lafi su kɛ Ɲanmiɛn yɛ ɔ yili like’n kwlaa ɔ. (Ngl. 4:11) Zoova i sran klolɛ dan’n ti yɛ ɔ yili like kwlaa ɔ. (1 Zan 4:8) I sɔ’n ti’n, maan e mian e ɲin e uka sran uflɛ mun naan be si e Si m’ɔ o ɲanmiɛn su lɔ mɔ i kunngba’n ti e janvuɛ’n i su like. E liɛfuɛ’n, sɛ Ɲanmiɛn wawɛ’n sie e titi’n, é kwlá ɲán cenjele like kun. Yɛle kɛ é kwlá súɛn i su like tititi. (Gal. 5:16, 25) Maan e tinuntinun e suan Zoova nin abonuan sa ng’ɔ yoli be’n be su like tititi. Kpɛkun kɛ ɔ́ fɛ́ i wawɛ’n yí ɲanmiɛn ng’ɔ la nglo lɔ plaii’n, ɔ nin asiɛ’n yɛ klɔ sran’n, klolɛ dan ng’ɔ yili i nglo’n, maan e kusu e yi i nglo wie.
[Ja ngua lɛ ndɛ mun]
^ An nian Y a-t-il un Créateur qui se soucie de vous ? i bue 24 nin 25 nun.
^ Siansifuɛ’m be flɛ i kɛ ADN.
?Amun kwla yiyi nun?
• ?Ngue yɛ ɲanmiɛn ng’ɔ la nglo lɔ plaii’n ɔ nin asiɛ’n be yilɛ’n kle e wafa nga Ɲanmiɛn fɛ i wawɛ’n di junman’n su ɔ?
• ?Kɛ mɔ Ɲanmiɛn yili e kɛ i bɔbɔ sa’n ti’n, ngue yɛ e kwla yo ɔ?
• ?Ngue ti yɛ ɔ fata kɛ e bu ninnge nga be kle weiin kɛ sran kun yɛ ɔ yili like’n kwlaa’n, be su akunndan ɔn?
• ?Ngue yɛ e kwla yo naan e nin Zoova e afiɛn’n w’a mantan kpa ɔ?
[Kosan mun]
[Foto, bue 15]
?Kɛ nglo lɔ ninnge nin asiɛ’n su liɛ’m be o be osu’n nun sɛsɛsɛ’n, i sɔ’n kle e sɛ?
[Foto cifuɛ mun, bue 15]
Nzraama mun: Anglo-Australian Observatory/David Malin Images
[Foto mun, bue 16]
?Wafa sɛ yɛ ninnge nga’m be trɛ be kɔ ɔ?
[Foto, bue 18]
?Amun a siesie amun wun naan amun a kwla kan amun Ɲanmiɛn sulafilɛ’n i ti ndɛ?
