1. ?Ngue ti yɛ ɔ fata kɛ e manman Zoova ɔ?

 ƝANMIƐN ZOOVA ti kpa dan. Afin, “like kpa kwlaa nga be fa man sran’n, ɔ nin like kpa kwlaa nga be nyɛn i’n” be fin i. I sɔ’n ti’n, ɔ fata kɛ e mɛnmɛn i. (Zak 1:17) Zoova nian e su kɛ bua tafuɛ kpa’n niɛn i bua’m be su’n sa. Ɔ maan, like fi mianman e. (Jue. 23:1-3) Asa ekun’n, Zoova ti “e fiawlɛ nin e bo suanfuɛ.” (Jue. 46:2) Blɛ kekle nun’n, ɔ yiman e ase. Kɛ e bu i kwlaa sɔ i akunndan’n, e kunndɛ kɛ é kán ndɛ nga jue tofuɛ’n kannin’n wie. Ɔ seli kɛ: “An manman Anannganman! An yi i ayɛ, afin ɔ ti kpa. Afin i klun-ufue’n wo lɛ tititi.”​—Jue. 106:1.

2, 3. (a) ?Sɛ e wla fi ye nga Zoova yo e’n be su’n, wafa sɛ i bo’n kwla gua ɔ? (b) ?Kosan benin mun yɛ like suanlɛ nga wá tɛ́ be su ɔ?

² Zoova maan Pɔlu seli kɛ cɛn wie lele kɛ mɛn’n kɔ́ i bue nuan’n, sran’m be su siman ye. (2 Tim. 3:2) Zoova yo sran’m be kpa. Sanngɛ, be nun sunman be siman ye. Aɲanbeun ninnge’m be kunndɛlɛ’n yɛ ɔ ti be cinnjin ɔn. I sɔ’n ti’n, be ɲin yiman like nga be le i’n. Sɛ y’a nianman e wun kpa’n, ɔ cɛman  naan y’a nian sran sɔ’m be ayeliɛ’n su. Laa Izraɛlifuɛ’m be kusu’n, Zoova yoli ninnge kpakpa kpanngban mannin be. Sanngɛ be wla fili be su, b’a siman ye. I sɔ’n ti, be nin Zoova be afiɛn sacili. Maan e fa Izraɛlifuɛ’m be wun ndɛ sɔ’n, e tu e wun fɔ naan e nin Zoova e afiɛn w’a saciman wie.​—Jue. 106:7, 11-13.

³ ?Kɛ sa tɔ e su’n, ngue yɛ e yo ɔ? Wie liɛ’n, e ɲin kpa ninnge kpakpa nga Zoova yo man e’n be su. (Jue. 116:3) ?Sanngɛ, ngue yɛ é yó naan y’a si ye titi ɔ? ?Sɛ sa’n tin e su kekle kpa bɔbɔ’n, ngue yɛ é yó naan e wla w’a tɔman blo ɔ? Like suanlɛ nga wá tɛ́ kosan sɔ’m be su.

4. ?Sɛ e waan é mánmán Zoova’n, ngue yɛ ɔ fata kɛ e yo ɔ?

⁴ Kɛ ɔ yo naan e manman Zoova e yi i ayɛ titi’n, ɔ timan pɔpɔ. Sɛ e waan é yó sɔ’n, ɔ fata kɛ e fa e ɲin sie ninnge nga Zoova yo man e’n be su. Yɛ maan e bu ninnge sɔ’m be su akunndan kpa. I sɔ yɛ jue tofuɛ’n yoli ɔ. Ɔ maan, ɔ wunnin kɛ abonuan sa nga Zoova yo mɛnnin i’n, be sɔnnin. Kpɛkun, ɔ manmannin Zoova.​—An kanngan Jue Mun 40:6; 107:43 nun.

5. ?Ajalɛ kpa benin yɛ akoto Pɔlu kle e ɔ?

⁵ Sɛ e waan é lá Zoova i ase’n, maan e nian akoto Pɔlu i ajalɛ’n su. Pɔlu buli aunnvuɛ dan nga Ɲanmiɛn sili i’n, i akunndan titi. Ɔ maan kɛ ɔ́ srɛ́ Ɲanmiɛn’n, ɔ lɛli i ase titi. Ɔ wunnin i wlɛ kɛ ɔ yoli sa tɛ laa. Ɔ seli kɛ: “M bɔ laa n saci [Zezi] i dunman’n bɔ n kle i yalɛ’n, bɔ n kpɛ i nzowa’n.” Nanwlɛ, Pɔlu w’a yoman sa kpa mlɔnmlɔn. Ɔ nin i sɔ ngba’n, Ɲanmiɛn nin Klist be sili i aunnvuɛ, yɛ be mɛnnin i junman nanndoliɛ kun. Yɛle kɛ, maan ɔ bo jasin fɛ’n. (An kanngan 1 Timote 1:12-14 nun.) Asa ekun’n, Pɔlu wunnin kɛ i niaan Klistfuɛ’m be le nzuɛn kpa, yɛ be tu be klun be di Ɲanmiɛn i junman’n. I sɔ’n ti’n, ɔ lali Ɲanmiɛn i ase. (Fil. 1:3-5, 7; 1 Tɛs. 1:2, 3) Kɛ kekle fanunfanun be tɔli i su’n, i niaan’m be niɛnnin i lika. I sɔ’n ti’n, ɔ lali Ɲanmiɛn i ase ekun. (Yol. 28:15; 2 Kor. 7:5-7) I kwlaa sɔ’n ti’n, Pɔlu wlali Klistfuɛ’m be fanngan kɛ: “Like kwlaa nga Nyanmiɛn yo man amun’n, nán amun wla fi. [...] An kan kle amun wiengu, ngwlɛlɛ nga an si i’n, an fɛ i kwlaa’n tu amun wun fɔ. An tu amun klun to jue ng’ɔ o Nyanmiɛn Jue fluwa nun, nin Nyanmiɛn manmanlɛ jue mɛnmɛn i, yɛ an lɛ i ase.”​—Kol. 3:15-17.

6. ?Ngue yɛ Zoova yo mannin wɔ mɔ i sɔ’n ti’n, a kwla lɛ i ase ɔ?

⁶ ?Ngue yɛ é yó naan y’a nian Pɔlu i ayeliɛ’n su ɔ? Maan e tinuntinun e bu ninnge kpakpa nga Zoova yo mannin e’n be akunndan. (Jue. 116:12) Wienun ɔn, sran wie usa e kɛ: “?Ngue yɛ Zoova yo mannin wɔ mɔ i sɔ’n ti’n, a kwla lɛ i ase ɔ?” ?Wafa sɛ yɛ é tɛ́ su ɔ? Atrɛkpa’n, é kán e nin Zoova e afiɛn m’ɔ mantan’n i ndɛ. Annzɛ kusu, é kán e ti kpɔlɛ tɛ mɔ Zezi yili mɔ i sɔ’n ti’n, Ɲanmiɛn kwla yaci e sa tɛ’n cɛ e’n i ndɛ. Wie liɛ ekun’n, é kán bla annzɛ bian kpa mɔ e jɛli i’n i ndɛ. Annzɛ kusu’n, é kán e mma’m be ndɛ. Maan e tran e bu ye kwlaa sɔ’n mɔ Ɲanmiɛn yoli e’n be akunndan. Sɛ e yo sɔ’n, é mɛ́nmɛ́n i yɛ é lɛ́ i ase cɛn kwlakwla.​—An kanngan Jue Mun 92:2, 3 nun.

7. (a) ?Ngue ti yɛ ɔ fata kɛ e srɛ Ɲanmiɛn e lɛ i ase ɔ? (b) ?Sɛ e srɛ Ɲanmiɛn e lɛ i ase’n, wafa sɛ yɛ i bo’n gúa ɔ?

⁷ Sɛ e bu ninnge kwlaa nga Zoova man e be akunndan’n, é srɛ́ i é lɛ́ i ase. (Jue.  95:2; 100:4, 5) Sran sunman be bu i kɛ Ɲanmiɛn i like srɛlɛ’n i ngunmin yɛ be flɛ i Ɲanmiɛn srɛlɛ’n niɔn. Sanngɛ e liɛ’n, e si kɛ e kwla srɛ Ɲanmiɛn e lɛ i ase. Ɲanmiɛn Ndɛ’n kle kɛ laa Ɲanmiɛn i sufuɛ sunman be srɛli i, be lɛli i ase. Sran sɔ’m be nun wie yɛle Ani nin Ezekiasi. (1 Sam. 2:1-10; Eza. 38:9-20) Maan e nian Ɲanmiɛn i sufuɛ kpa sɔ’m be ayeliɛ’n su. (1 Tɛs. 5:17, 18) Sɛ e yo sɔ’n, e wun jɔ́ e fɔuun, é kló Ɲanmiɛn kpa. Yɛ e nin i e afiɛn mántan kpa.​—Zak 4:8.

8. ?Ngue ti yɛ sɛ y’a nianman e wun kpa’n, ɔ cɛman naan y’a siman ye ɔ?

⁸ ?Ngue ti yɛ ɔ fata kɛ e bu ninnge kpakpa nga Zoova yo man e’n be akunndan ɔn? Sɛ y’a yoman sɔ’n, ɔ cɛman naan y’a siman ye. Afin, fɔ’n wo e nun. Yɛle kɛ, e ti Adam nin Ɛvu be mma mun. Kɛ Zoova yili Adam nin Ɛvu’n, ɔ fa be sieli i asiɛ’n i lika klanman kpa kun su. Kpɛkun, ɔ mannin be like kwlaa ng’ɔ ju be’n naan be tran nguan nun tititi. (Bob. 1:28) Sanngɛ, Adam nin Ɛvu be yoli aɲinkpli. I sɔ’n ti, ninnge kpakpa’n kwlaa nga Zoova mannin be’n, ɔ fili be sa. (Bob. 3:6, 7, 17-19) Asa ekun’n, andɛ sran’m be siman ye. Sɛ y’a nianman e wun kpa’n, é fá be nzuɛn sɔ’n. Ɔ maan, e nin Zoova e afiɛn m’ɔ mantan’n, e su bumɛn i like. Annzɛ kusu’n, wafa nga Zoova i sufuɛ mɔ be o mɛn wunmuan’n nun’n, be tran kɛ awlobo kun nunfuɛ mun sa’n, e su bumɛn i like nanndoliɛ. Mɛn’n m’ɔ su wa wie’n yɛ é kló i dilɛ ɔ. (1 Zan 2:15-17) Kɛ ɔ ko yo naan y’a yoman sɔ’n, maan e bu ninnge kpakpa nga Zoova yo man e’n, be akunndan. Yɛ i sufuɛ mɔ e o be nun wie’n ti’n, maan e mɛnmɛn i titi.​—An kanngan Jue Mun 27:4 nun.

9. ?Kɛ sa kekle tɔ e su’n, ngue ti yɛ ɔ fata kɛ e wla kpɛn ninnge nga Zoova yo man e’n be su ɔ?

⁹ Kɛ sa kekle tɔ e su mɔ e bu ninnge kpakpa nga Ɲanmiɛn man e’n be akunndan’n, e ɲan wunmiɛn e jran kekle. Wienun ɔn, e wun’n annzɛ e yi’n ɔ yaci Zoova i sulɛ. Wie liɛ kusu’n, tukpacɛ tɔ e su. Kpɛkun, ɔ tin e su kekle. Annzɛ kusu’n, e sran kpa wie kwla wu. Annzɛ sanvuɛsa wie kwla tɔ e su. Kpɛkun, e bo ninnge’n kwlakwla be saci e sa nun. Blɛ kekle kɛ ngalɛ sa’m be nun’n, e wla’n kwla bo e wun dan. Sanngɛ, sɛ e wla kpɛn ninnge nga Zoova yo man e’n be su’n, é wla gúa  ase, yɛ é jrán kekle. Maan e kan sran wie mɔ sa ɲannin be’n, be ndɛ e nian.

10. ?Kɛ Irina buli ninnge nga Zoova yo mɛn i’n be akunndan’n, wafa sɛ yɛ i bo’n guali ɔ?

¹⁰ Be flɛ aniaan bla kun kɛ Irina. a Ɔ fin Amlɛnkɛn mɛn’n nun lɔ. Ɔ ti atin bofuɛ, yɛ i wun’n ti asɔnun kpɛnngbɛn. Sanngɛ, bian’n w’a nantiman klanman. Ɔ ko kunndɛli bla uflɛ, kpɛkun ɔ yacili ba mun Irina sa nun ɔli. ?Blɛ sɔ’n nun’n, ngue yɛ Irina yoli naan i wla w’a tɔman blo ɔ? I waan: “Zoova nian min lika dan. I wla fiman min su. Cɛn kwlakwla m bu ninnge nga Zoova yo man min’n, be akunndan. N wun i wlɛ kɛ e Si Zoova si min, yɛ ɔ klo min. Ɔ su yiman min ase le. I sɔ’n ti’n, ḿ mɛ́nmɛ́n i titi.” Irina wunnin i ɲrun. Sanngɛ, i akunndan trannin ninnge nga Zoova yo mɛn i’n, be su. Ɔ maan, ɔ kwla jrannin kekle. Irina i ayeliɛ sɔ’n, ɔ wla sran fanngan.

11. ?Kɛ Kiɔng Suk tɔli tukpacɛ’n, ngue yɛ ɔ yoli naan i wla w’a gua ase ɔ?

¹¹ Be flɛ bla kun kɛ Kiɔng Suk. Ɔ nin i wun’n be ti atin bofuɛ w’a di afuɛ 20 tra su. Yɛ be tran Azi mɛn’n nun lɔ. Cɛn kun’n, aniaan bla’n tɔli tukpacɛ. Dɔɔtrɔfuɛ’m be wunnin kɛ kannin yɛ ɔ su di i afɔkɔ’n niɔn. Be seli i kɛ ɔ su cɛman naan w’a wu, naan sɛ be waan w’a cɛ o, yɛle anglo nsiɛn. Sa wie’m be tɔli Kiɔng Suk nin i wun’n be su laa. Sanngɛ tukpacɛ’n m’ɔ tɔli bla’n su’n, i ndɛ w’a yoman pɔpɔ be sa nun. Bla’n seli kɛ: “Nanwlɛ, ɔ yoli min kɛ m’an mlin sa. Srɛ kunnin min dan.” ?Ngue yɛ maan aniaan bla’n kwla jrannin kekle ɔ? Ɔ seli kɛ: “Cɛn kwlakwla n ko tran e sua’n i ti su nglo lɔ gbagblagba’n su, n srɛ Zoova. Sa nga Zoova yo mannin min cɛn sɔ’n nun’n, m bo nnun su, n fa lɛ i ase. Kɛ n yo sɔ’n, min wla gua ase. Ɔ maan, n ɲan wunmiɛn n su Zoova klolɛ su.” Aniaan bla’n i Ɲanmiɛn srɛlɛ nnɔsua kwlaa sɔ’n, i bo’n guali kpa. I waan: “M ma wunnin i wlɛ kɛ blɛ kekle’n nun’n, Zoova yiman e ase. Ninnge ng’ɔ yo man e’n, be sɔnnin tra sa kekle nga be tɔ e su’n.”

12. ?Kɛ Zasɔn i yi’n sacili’n, ngue yɛ ɔ yoli naan i wla w’a gua ase ɔ?

¹² Be flɛ aniaan bian kun kɛ Zasɔn. Ɔ ti blɛ kwlaa nun Ɲanmiɛn junman difuɛ w’a di afuɛ 30 tra su. Yɛ ɔ di junman sran ble mɛn’n nun Betɛli kun nun. I waan: “Min yi’n sacili i afuɛ nso yɛ. Kɛ ɔ yoli sɔ’n, min wla boli min wun. Kɛ min wla kpɛn wafa nga tukpacɛ’n kleli i yalɛ’n i su’n, ɔ yo min ya dan.” ?Ngue yɛ maan Zasɔn i wla kwla guali ase ɔ? I waan: “E nin min yi e trannin fɛfɛ. Kɛ min wla kpɛn i sɔ’n su’n, n srɛ Zoova n lɛ i ase. Kpɛkun, min wla w’a gua ase. Min yi’n i wie’n, ɔ te yo min ya. Sanngɛ, ń lá Zoova i ase. Afin, ɔ mannin min bla kpa. Yɛ e nin i e suli i klanman. Kɛ m bu i sɔ’n i akunndan’n, min wla tɔ nzue nun.”

13. ?Kɛ Serili i osufuɛ sunman be wuli’n, ngue yɛ ɔ yoli naan i wla w’a gua ase ɔ?

¹³ Be flɛ nvle kun kɛ Filipini. Afuɛ 2013 nun’n, aunmuan dan kun tu sinnin lika sɔ’n nun lɔ. Ɔ sacili like kpanngban. Kɛ ɔ́ yó sɔ’n nn, aniaan bla kun mɔ be flɛ i Serili’n, ɔ le afuɛ 13. I waan: “E sua’n bubuli. Yɛ min osufuɛ sunman be wuli.” Aniaan bla’n i si nin i nin’n be wuli. Yɛ i niaan nsan, yasua kun nin bla nɲɔn, be wuli wie. ?Ngue yɛ aniaan bla Serili yoli naan i wla w’a gua ase ɔ? Ɔ fɛli i ɲin sieli ninnge nga Zoova yo mɛn i’n, be su. I waan: “Blɛ sɔ’n nun’n, n wunnin kɛ aniaan mun, i bla o, i yasua o, be wa ukali be nga sa w’a ɲan be’n. Asa ekun’n, n si kɛ asiɛ wunmuan’n  su’n, min niaan’m be kwlaa be srɛ Ɲanmiɛn be man min. Kɛ n si kɛ Zoova ti min Ɲanmiɛn’n, i sɔ’n yo min fɛ dan. Ɔ nian e lika cɛn kwlaa.” Nanwlɛ, kɛ sa’m be tɔ e su’n, maan e wla kpɛn ninnge nga Zoova man e’n be su. Sɛ e yo sɔ’n, é kwlá jrán kekle sa’n kwlaa nun.​—Efɛ. 5:20; an kanngan Filipfuɛ Mun 4:6, 7 nun.

14. ?Ngue yɛ Zoova seli kɛ ɔ́ yó mán e mɔ e wla o su ɔ? (An nian desɛn ng’ɔ o kan like suanlɛ’n bo i bo lɛ’n.)

¹⁴ Kɛ ɔ fɛ i lalafuɛ’n nun lele m’ɔ́ fá jú andɛ’n, Zoova i sufuɛ’m be kle kɛ be si ye. Moizi blɛ su’n, Zoova fali Izraɛlifuɛ mun kpɛli jenvie’n. Ɔ maan, Ezipti famiɛn’n nin i sonja’m b’a kwlá yoman be like fi. Kɛ ɔ yoli sɔ’n, be toli jue be mannin Zoova be yili i ayɛ, yɛ be lɛli i ase. (Tul. 15:1-21) Ninnge nga Zoova se kɛ ɔ́ yó mán e m’ɔ cici e wla andɛ’n, i kun yɛle kɛ, ɔ cɛ kan ɲrɛnnɛn’n su tranman lɛ kun. (Jue. 37:9-11; Eza. 25:8; 33:24) Zoova wá núnnún i kpɔfuɛ’m be kwlakwla. Kpɛkun, mɛn’n yó sran kpa’m be liɛ. Wafa nga mɛn’n i nun tranlɛ’n, ɔ́ wá yó fɛ blɛ sɔ’n nun’n, maan e bu i akunndan e nian. Nanwlɛ, e wun wá jɔ́ e fɔuun. Ɔ maan, e su yaciman Zoova i manmanlɛ le.​—Ngl. 20:1-3; 21:3, 4.

15. ?Ngue yɛ a fuali kpa kɛ á yó i afuɛ 2015 nun ɔn?

¹⁵ Afuɛ 2015 nun’n, Zoova wá yó ninnge kpanngban ekun mán e. I yo, sa kekle wie’m be kwla tɔ e su. Sanngɛ i kwlaa yoli o, e si kɛ Zoova su yiman e ase. Ɔ́ yó ninnge kpanngban mán e. (Mml. 31:8; Jue. 9:9, 10) Ninnge kwlaa ng’ɔ fata kɛ e ɲan be naan y’a kwla su i titi’n, ɔ́ fá mán e. I sɔ’n ti’n, maan e kan ndɛ nga Ɲanmiɛn i nuan ijɔfuɛ Abakik kannin’n wie. Ɔ seli kɛ: “Kannzɛ mma nun-man figie’m be su’n, kannzɛ be nyan-man vinyi mma be ti-man’n, kannzɛ like fi nun-man olivie’m be su’n, kannzɛ be nyan-man aliɛ fie’m be su’n, kannzɛ bua nun-man tuin’m be nun’n, kannzɛ nannin nun-man tuin’m be nun’n, sanngɛ n liɛ’n, n lɛ aklunjuɛ Anannganman dunman nun, kɛ Nyanmiɛn ti min defuɛ’n ti n lɛ aklunjuɛ.” (Aba. 3:17, 18) Afuɛ 2015 nga nun’n, maan e bu ninnge kwlaa nga Zoova yo man e’n, be akunndan. Yɛ Biblu’n nun ndɛ mma nga afuɛ 2015 nun be fa e ɲin sie su’n, maan e nanti su. Ɔ se kɛ: ‘An manman Zoova! Afin ɔ ti kpa.’​—Jue. 106:1.