1. ?Ngue ti yɛ ɔ fata kɛ e nian e wun su naan e nin Zoova e afiɛn’n w’a mantan kpa titi ɔ?

 ?A FALI ɔ wun mannin Zoova, yɛ be yoli ɔ batɛmu? Sɛ a yoli sɔ’n, é sé kɛ a le cenjele like kun. Like sɔ’n, yɛle kɛ a nin Ɲanmiɛn Zoova amun afiɛn’n w’a mantan. Sanngɛ, Satan su yaciman wɔ diin. Yɛ fɔ’n m’ɔ wo ɔ nun’n ti’n, ɔ cɛman naan a nin Zoova amun afiɛn’n w’a saci. I sɔ’n ti’n, ɔ fata kɛ a nian ɔ wun su kpa titi. I kpa bɔbɔ’n, Klistfuɛ’m be kwlakwla yɛ ɔ fata kɛ be nian be wun su naan be nin Zoova be afiɛn’n w’a mantan kpa titi ɔ.

2. ?Sɛ e waan Ɲanmiɛn fɛ i wun mantan e’n, ngue yɛ ɔ fata kɛ e yo ɔ?

² ?A bu i kɛ Ɲanmiɛn Zoova o lɛ sakpa naan a kwla fɛ i yo ɔ janvuɛ? ?A kunndɛ kɛ amun afiɛn’n mantan kpa ekun? Sɛ ɔ ti sɔ’n, Zak 4:8 kle like ng’ɔ fata kɛ a yo’n. I waan: “An fa amun wun mantan Nyanmiɛn, yɛ i kusu fɛ́ i wun mántan amun-ɔn.” Nanwlɛ, sɛ e fa e wun mantan Ɲanmiɛn’n, i kusu fɛ́ i wun mántan e. Ɔ maan kɛ ɔ́ kɔ́ i ɲrun’n, é wún kɛ ɔ o lɛ sakpa. Kpɛkun, ndɛ nga  Zezi kannin’n, é kwlá kán wie. Zezi seli kɛ: ‘Sran ng’ɔ sunmannin min’n ti nanwlɛfuɛ. M bɔbɔ n si i.’ (Zan 7:28, 29) ?Sanngɛ, like trele benin yɛ sran kun kwla yo naan ɔ nin Ɲanmiɛn be afiɛn’n w’a mantan ɔn?

3. ?Wafa sɛ yɛ e nin Ɲanmiɛn e kwla koko yalɛ ɔ?

³ Sɛ ɔ waan á fá ɔ wun mántan Zoova’n, ɔ fata kɛ a nin i be koko yalɛ titi. ?Wafa sɛ yɛ a nin Ɲanmiɛn be kwla koko yalɛ ɔ? ?Sɛ ɔ janvuɛ kun tran lika mmua kpa’n, ngue yɛ á yó naan a nin i b’a koko yalɛ ɔ? Wie liɛ’n, amun kwla klɛ amun wiengu fluwa be kan amun klun ndɛ. Wie liɛ kusu’n, amun kwla flɛ be wun telefɔnu’n nun. Zoova kusu’n, e nin i e kwla koko yalɛ. Yɛle kɛ e kwla srɛ i titi. (An kanngan Jue Mun 142:3 nun.) Asa ekun, maan e kanngan Ɲanmiɛn Ndɛ’n nun titi yɛ e bu su akunndan. Kɛ e yo sɔ’n, yɛ Zoova kan ndɛ kle e ɔ. (An kanngan Ezai 30:20, 21 nun.) Sɛ e yo ninnge nɲɔn sɔ mun’n, é wún kɛ Zoova o lɛ sakpa. Kpɛkun, e nin i e afiɛn’n mántan kpa ekun. Like nɲɔn sɔ m’ɔ fata kɛ e yo be’n, be su yɛ like suanlɛ nga wá fá e ɲin síe ɔ.

4, 5. ?Wafa sɛ yɛ Zoova kan ndɛ kle e, e tinuntinun ɔn? An fa sa kun yiyi nun.

⁴ E si kɛ ndɛ ng’ɔ o Biblu’n nun’n, ɔ fin Ɲanmiɛn. Yɛ ɔ ti sran kwlakwla be liɛ. ?Sanngɛ, a bu i kɛ ɔ kwla yo naan a nin Ɲanmiɛn Zoova amun afiɛn’n w’a mantan? Sɛ a bu i sɔ’n, ɔ ti kpa! I sɔ’n ti’n, kanngan Ɲanmiɛn Ndɛ’n nun titi, yɛ suan nun like. Kpɛkun, nanti like nga a suan’n su. Sɛ a yo sɔ’n, á klé kɛ a ti ndɛ nga Zoova kan kle wɔ’n. Ɔ maan, a nin i be afiɛn’n mántan kpa.​—Ebr. 4:12; Zak 1:23-25.

⁵ Zezi seli kɛ: “Nán an sie amun anwlɛn su ninnge’m be wa.” Bu ndɛ sɔ’n i su akunndan nian. Sɛ a dun mmua yo Ɲanmiɛn i ninnge liɛ mun titi’n, á wún i wlɛ kɛ Ɲanmiɛn klun jɔ ɔ wun. Wie liɛ kusu’n, á wún i wlɛ kɛ ɔ fata kɛ a yaci ninnge wie’m be yolɛ naan w’a kwla su Ɲanmiɛn kpa. Sɛ a wun i wlɛ sɔ’n, nn Ɲanmiɛn yɛ ɔ su kan ndɛ klé wɔ ɔ. Ɔ su kle ɔ like ng’ɔ fata kɛ a yo naan amun afiɛn’n w’a mantan’n.​—Mat. 6:19, 20.

6, 7. (a) ?Sɛ e suan Biblu’n nun like’n, wafa sɛ yɛ i bo’n gúa ɔ? (b) ?Like cinnjin kpa benin ti yɛ e kunndɛ kɛ é súan Biblu’n nun like ɔ?

⁶ Kɛ e suan Ɲanmiɛn Ndɛ’n nun like’n, e wun like ng’ɔ fata kɛ e yo naan y’a kwla su Ɲanmiɛn kpa’n. Asa  ekun’n, e si ninnge ɲɛnmɛn nga Zoova yoli be mun, ɔ nin i nzuɛn’n. Ɔ maan, e klo i kpa ekun. Kɛ Zoova wun kɛ e klo i’n, i kusu klo e wie. Ɔ maan, e nin i e afiɛn’n mantan kpa.​—An kanngan 1 Korɛntfuɛ Mun 8:3 nun.

⁷ Maan e wun like cinnjin kpa nga ti yɛ e suan Biblu’n nun like’n i wlɛ. Zan 17:3 nun’n, Zezi seli kɛ: “Kɛ be se kɛ bé nyán anannganman nguan’n, i bo’n yɛlɛ kɛ bé sí wɔ bɔ ɔ kunngba cɛ yɛ a ti Nyanmiɛn’n nin Jésus-Krist bɔ a sunmɛnnin i’n.” Kɛ e kanngan Biblu’n nun’n, e si i nun ndɛ sunman. Sanngɛ, like ng’ɔ fata kɛ ɔ yo e cinnjin kpa’n, yɛle kɛ maan e kunndɛ kɛ é “sí” Ɲanmiɛn Zoova. Sɛ e yo sɔ’n, e nin i e afiɛn’n mántan kpa.​—An kanngan Ezipt Lɔ Tulɛ 33:13 nun; Jue. 25:4.

8. (a) ?Kɛ e nian sa nga Zoova fa yoli Famiɛn Azaria’n, Zoova i wun akunndan benin yɛ e kwla bu ɔ? (b) ?Sɛ e si Zoova kpa’n, ngue ti yɛ e su bumɛn i sɔ akunndan’n niɔn?

⁸ Kɛ é kánngan Biblu’n nun mɔ e wun sa wie mɔ Zoova yoli be’n, wie liɛ’n, e usa e wun kɛ ngue ti yɛ ɔ yoli sɔ ɔ. Sanngɛ, sɛ e si Zoova yɛ e nin i e afiɛn’n mantan kpa sakpa’n, e akunndan’n su sannganman. Maan e fa Azaria m’ɔ yoli Zida famiɛn’n i wun ndɛ’n e nian. Azaria blɛ su’n, Zidafuɛ’m b’a yaciman amuɛn’m be sɔlɛ. Sanngɛ i liɛ’n, ɔ “yoli sa nga be yo Anannganman fɛ’n.” (2 Fam. 15:1-5) Sanngɛ, Zoova “fali tukpacɛ tɛ kpa kun yili famiɛn’n su. Kokowe yoli i. Ɔ kɛli i wun lele ɔ fa wuli.” ?Ngue ti yɛ Zoova yoli famiɛn’n i sɔ ɔ? 2 Famiɛn Mun tɛman su trele. ?I sɔ’n ti’n, é sé kɛ Azaria w’a yoman sa tɛ naan Zoova kleli i ɲrɛnnɛn ngbɛn? Sɛ e si Zoova kpa’n, e su seman sɔ. Afin sa nga sran kun yo’n i su yɛ Zoova ‘nian yo i sa’n niɔn.’ (Zer. 30:11) Ɔ maan, kannzɛ e siman like nga ti yɛ Zoova kleli Azaria i ɲrɛnnɛn’n, sanngɛ e kwla lafi su kɛ ɔ yo sa’m be nuan su sɛsɛsɛ.

9. ?Ngue ti yɛ Zoova fali kokowe guali Famiɛn Azaria wun ɔn?

⁹ Biblu’n nun ndɛ mma wie’m be yiyi Famiɛn Azaria i wun ndɛ’n nun kpa ekun. Be flɛ Famiɛn sɔ’n i ekun kɛ Oziasi. 2 Be Nyoliɛ 26:3-5, 16-21 kle kɛ famiɛn sɔ’n yoli sa nga be yo Zoova fɛ’n. Sanngɛ kɛ ɔ́ kɔ́ i ɲrun’n, ɔ wa “tuli i wun. Ɔ maan, ɔ yoli sa tɛ.” Yɛle kɛ, Ɲanmiɛn i sua’n nun junman ng’ɔ fata kɛ Ɲanmiɛn ɲrun jranfuɛ mun yɛ be di’n, ɔ jaso ɔli i dilɛ. Ɲanmiɛn ɲrun jranfuɛ ablaɔcuɛ nin kun be tɛnndɛnnin i ɲrun kɛ nán maan ɔ yo i sɔ sa liɛ’n. Sanngɛ tutre’n ti’n, ɔ “fali ya” Ɲanmiɛn ɲrun jranfuɛ’m be wun. Famiɛn’n i wun ndɛ sɔ’n kle e like nga ti yɛ Zoova fali kokowe guɛli i wun’n.

10. (a) ?Ngue ti yɛ ɔ fataman kɛ e kunndɛ titi kɛ Biblu’n yiyi sa nga Zoova yo be’n, be ngbɛsungbɛsu’n kwlaa nun ɔn? (b) ?Ngue yɛ é yó naan y’a lafi su kɛ Zoova yo sa’m be nuan su titi ɔ?

¹⁰ ?Ngue yɛ Famiɛn’n i wun ndɛ sɔ’n kle e ɔ? Kɛ mɔ Ɲanmiɛn Ndɛ’n yiyi Famiɛn Azaria i wun ndɛ’n nun weinwein ti’n, e wun like nga ti yɛ Zoova fali kokowe guɛli i wun’n. ?Yɛ sɛ Biblu’n kan sa uflɛ ndɛ naan ɔ yiyiman sa sɔ’n i ngbɛsungbɛsu’n kwlaa nun’n, ngue yɛ é yó ɔ? ?É sé kɛ Zoova yoman sa’m be nuan su? ?Annzɛ kusu’n, sa uflɛ nga Biblu’n kan be ndɛ’n ti’n, é láfi su kɛ Zoova yo sa’m be nuan su titi? (Mml. 32:4) Kɛ é sí Zoova kpa’n, nn é kló i kpa trá laa’n, nn é láfi i su kpa ekun. Ɔ maan, e su kunndɛman kɛ Ɲanmiɛn Ndɛ’n yiyi  sa’m be ngbɛsungbɛsu’n kwlaa nun. I sɔ’n ti’n, maan e mian e ɲin e suan Biblu’n nun like yɛ e bu su akunndan. (Jue. 77:13, 14) Sɛ e yo sɔ’n, é wún i wlɛ kɛ Zoova o lɛ sakpa. Kpɛkun, e nin i e afiɛn’n mántan kpa.

11-13. ?Ngue ti yɛ e kwla lafi su kpa kɛ Ɲanmiɛn sie i su e srɛlɛ’n i bo ɔ? (An nian desɛn ng’ɔ o kan like suanlɛ’n bo i bo lɛ’n.)

¹¹ Kɛ e srɛ Ɲanmiɛn’n, e nin i e afiɛn’n mantan. Wie liɛ’n, e srɛ Ɲanmiɛn e lɛ i ase, e yi i ayɛ. Wie liɛ kusu’n, e srɛ i kɛ ɔ kle e atin ng’ɔ ti kpa’n. (Jue. 32:8) Kɛ e srɛ i’n, ɔ fata kɛ e lafi su kɛ ɔ ti. Sɛ e lafi su sɔ’n, e nin i e afiɛn’n mántan kpa kɛ sran kun nin i janvuɛ sa.

¹² Sran wie’m be waan Ɲanmiɛn tɛman e srɛlɛ’m be su. Naan kɛ ɔ ko yo naan sran’m be wla w’a gua ase naan be bɔbɔ b’a wun be su sa’m be trawlɛ’n, i ti yɛ be srɛ ɔ. I yo, kɛ sran kun srɛ Ɲanmiɛn’n, i wla kwla gua ase. ?Sanngɛ, ngue yɛ maan e kwla lafi su kpa kɛ Zoova ti e srɛlɛ’n niɔn?

¹³ Maan e fa Zezi i wun ndɛ’n e nian. I nun m’ɔ o ɲanmiɛn su lɔ’n, ɔ wunnin kɛ Zoova tɛli i sufuɛ nga be o asiɛ’n su wa’n be srɛlɛ’n su. Kɛ i kusu bali asiɛ’n su wa’n, ɔ srɛli i Si Zoova wie titi. Cɛn kun liɛ’n, ɔ srɛli kɔnguɛ lele aliɛ cɛnnin i. (Lik 6:12; 22:40-46) Sɛ Zezi si kɛ Zoova siemɛn i su sran’m be srɛlɛ’n i bo’n, nn w’a srɛmɛn i. Asa ekun’n, Zezi kleli i sɔnnzɔnfuɛ mun wafa ng’ɔ fata kɛ be srɛ Ɲanmiɛn’n. Sɛ Ɲanmiɛn siemɛn i su sran’m be srɛlɛ’n i bo’n, nn Zezi w’a semɛn i sɔnnzɔnfuɛ mun kɛ be srɛ. Nanwlɛ, Zezi si wein kɛ Zoova sie i su sran’m be srɛlɛ’n i bo. Cɛn kun m’ɔ́ srɛ́ i Si Ɲanmiɛn’n, ɔ seli kɛ: “N Si, kwla o, afin ndɛ nga n kannin’n, a tili. N si kɛ a ti min ndɛ’n titi.” Kɛ e kusu e srɛ Ɲanmiɛn’n, maan e lafi su kpa kɛ ɔ “ti.”​—Zan 11:41, 42; Jue. 65:3.

14, 15. (a) ?Sɛ e kan sa ng’ɔ o e su’n i ndɛ trele e kle Zoova’n, wafa sɛ yɛ i bo’n gúa ɔ? (b) ?Ngue yɛ ɔ kle kɛ srɛlɛ mɔ Kati srɛli Zoova ti’n, ɔ nin i be afiɛn’n wa mantannin kpa ɔ?

¹⁴ Sɛ ɔ waan á wún i wlɛ kɛ Zoova tɛ ɔ srɛlɛ’n su’n, kan sa ng’ɔ o wɔ su’n i  ndɛ trele kle i. Kɛ ɔ ko tɛ ɔ su’n, á wún i wlɛ kɛ ɔ o lɛ sakpa. Nanwlɛ, sɛ a kan ɔ klun ndɛ’n kwlaa kle Zoova’n, a nin i be afiɛn’n mántan kpa.

¹⁵ Maan e fa aniaan bla kun mɔ be flɛ i kɛ Kati’n, i wun ndɛ e nian. a Aniaan bla’n bo jasin fɛ’n i titi’n, sanngɛ ɔ klomɛn i bolɛ. I bɔbɔ di i nanwlɛ kɛ: “N kloman jasin fɛ’n i bolɛ. Nanwlɛ, n klomɛn i mlɔnmlɔn. Kɛ n fali min antrɛti’n, asɔnun kpɛnngbɛn kun seli min kɛ sɛ n yo titi atin bofuɛ’n, ɔ́ yó i fɛ kpa. Fluwa nga be klɛ be dunman su mɔ be kaci atin bofuɛ’n, ɔ mannin min kun bɔbɔ. N fali ajalɛ kɛ ń káci atin bofuɛ. Yɛ n srɛli Zoova titi kɛ ɔ uka min naan n klo jasin fɛ’n i bolɛ.” Zoova tɛli aniaan bla’n i srɛlɛ’n su. Aniaan bla’n waan: “N ti atin bofuɛ i afuɛ nsan yɛ. N fa blɛ kpanngban m bo jasin fɛ’n, yɛ e nin aniaan bla mun e bo i titi. Ɔ maan siɛn’n, m bo jasin fɛ’n i juejue su kpa. Andɛ’n, jasin fɛ’n i bolɛ yo min fɛ. Kpɛkun, n klo i bolɛ. Asa ekun’n, e nin Zoova e afiɛn’n w’a mantan kpa w’a tra laa’n.” Nanwlɛ, srɛlɛ mɔ Kati srɛli Zoova ti’n, ɔ nin i be afiɛn’n wa mantannin kpa.

16, 17. (a) ?Ngue yɛ é yó naan e nin Zoova e afiɛn’n w’a mantan kpa titi ɔ? (b) ?Ndɛ benin yɛ like suanlɛ ng’ɔ́ bá lɛ’n wá yíyí nun ɔn?

¹⁶ E nin Zoova e afiɛn’n kwla mantan kpa tititi. Kɛ ɔ ko yo naan i sɔ’n w’a yo ye’n, maan e suan Biblu’n nun like titi. Yɛ maan e srɛ Ɲanmiɛn titi. Sɛ e yo i kwlaa sɔ’n, e nin Zoova e afiɛn’n mántan kpa titi. Kpɛkun sɛ sa’m be tɔ e su’n, ɔ́ súan e bo. Ɔ maan, é kwlá jran kekle.

¹⁷ Ɔ ju wie’n, e srɛ Ɲanmiɛn lele sanngɛ sa ng’ɔ o e su’n, ɔ wieman. Kɛ ɔ yo sɔ’n, e kwla yaci Zoova i su lafilɛ. Wie liɛ kusu’n, e kwla bu i kɛ Zoova timan srɛlɛ nga e srɛ’n. Annzɛ kusu e ndɛ lomɛn i. ?Sɛ sa wie ju e su naan e bu i sɔ akunndan’n, ngue yɛ e kwla yo ɔ? Like suanlɛ ng’ɔ́ bá lɛ’n wá tɛ́ su.