1, 2. ?Ngue yɛ akpasua sunianfuɛ’m be sieli i nzɔliɛ ɔ?

 AKPASUA sunianfuɛ kun nin asɔnun kpɛnngbɛn’m be su yo be aɲia. Asɔnun kpɛnngbɛn sɔ’m be nun wie’m be kwla yo i si bɔbɔ. Yɛ be kwlaa be tu be klun be nian asɔnun’n i lika. Akpasua sunianfuɛ’n nian be siin. Nanwlɛ, be wun yo i fɛ kpa. Sanngɛ, sran uflɛ’m be ndɛ lo i kpa wie. I sɔ’n ti, kɛ ɔ́ wá gúa aɲia’n i bo’n, ɔ usali asɔnun kpɛnngbɛn’m be kɛ: “?Aniaan mun, ngue yɛ amun yoli naan aniaan yasua’m b’a kwla di junman kpa asɔnun’n nun ɔn?” Kɛ ɔ usali sɔ’n, asɔnun kpɛnngbɛn’m be wla kpɛnnin su kɛ blɛ kun nun mɔ akpasua sunianfuɛ’n sín be su’n, ɔ wlali be fanngan kɛ be kle aniaan’m be ninnge’m be yolɛ. Sanngɛ, b’a kwlá yoman sɔ. I sɔ’n ti’n, be nun kun dili i nanwlɛ kɛ: “Y’a kwlá yoman like fi.” Asɔnun kpɛnngbɛn onga’m be kannin sɔ wie.

² Sɛ amun ti asɔnun kpɛnngbɛn’n, atrɛkpa’n, ndɛ kunngba’n  yɛ amún kán ɔn. Akpasua sunianfuɛ’m be sieli i nzɔliɛ kɛ asɔnun kpɛnngbɛn sunman be kleman aniaan yasua’m be ninnge’m be yolɛ. Nanwlɛ, i sɔ yolɛ’n timan pɔpɔ be sa nun. ?Ngue ti ɔ?

3. (a) ?Biblu’n nun ndɛ mma benin mun yɛ be kle kɛ sran like klelɛ’n ti cinnjin ɔn? (b) ?Ngue ti yɛ e kwla se kɛ like suanlɛ nga ti asɔnun’n nunfuɛ’m be kwlaa be liɛ ɔ? (An nian ja ngua lɔ nzɔliɛ’n.) (c) ?Ngue ti yɛ aniaan yasua’m be like klelɛ’n ti kekle man asɔnun kpɛnngbɛn wie mun ɔn?

³ Asɔnun kpɛnngbɛn mun, amun si kɛ ɔ ti cinnjin kpa kɛ amun kle aniaan yasua’m be ninnge’m be yolɛ. a Amun si ekun kɛ, ɔ fata kɛ be taka asɔnun uflɛ mun. Yɛ ɔ fata kɛ asɔnun uflɛ sɔ mun nin nga be o lɛ laa’n, be yo kpa. I sɔ’n ti’n, ɔ ti cinnjin kɛ be ɲan aniaan yasua kpanngban mɔ be kwla nian be lika ɔ. (An kanngan Ezai 60:22 nun.) Asa ekun’n, Biblu’n se kɛ amun ‘kle sran uflɛ’ like. (An kanngan 2 Timote 2:2 nun.) Sanngɛ atrɛkpa’n, i sɔ yolɛ’n ti kekle man amun. Afin, ɔ fata kɛ amun di junman yɛ amun nian amun awlobo’m be lika. Kusu, ɔ fata kɛ amun di asɔnun’n nun junman, yɛ amun yo ninnge cinnjin wie mun ekun. I kwlaa sɔ’n ti’n, amun ɲanman amun ti. Sanngɛ, ɔ fata kɛ amun kunndɛ blɛ be kle aniaan yasua’m be like yolɛ. Maan e nian like nga ti yɛ i sɔ yolɛ’n ti cinnjin’n.

4. ?Ngue ti yɛ wie liɛ’n, asɔnun kpɛnngbɛn wie’m be ɲin kpa aniaan yasua’m be like klelɛ’n su ɔ?

⁴ Kɛ ɔ yo naan asɔnun kpɛnngbɛn wie’m be kle aniaan yasua’m be ninnge’m be yolɛ’n, ɔ timan pɔpɔ. ?Ngue ti ɔ? Yɛle kɛ wie liɛ’n, asɔnun kpɛnngbɛn’n se i klun lɔ kɛ: ‘Asɔnun’n nun ninnge wie’m be o lɛ m’ɔ fata kɛ n dun mmua n yo be ndɛndɛ ɔ. Sɛ n sie aniaan’m be like klelɛ’n i cɛn uflɛ’n, ɔ timan tɛ.’ Ɔ ti su kɛ ninnge wie’m be o lɛ m’ɔ fata kɛ amun yo be ɔ. Sanngɛ, sɛ amun ɲin kpa aniaan yasua’m be like klelɛ’n su’n, i bo su guaman kpa.

5, 6. ?Akunndan benin yɛ sran ng’ɔ le loto’n ɔ kwla bu ɔ? ?Yɛ ngue yɛ i sɔ’n kle asɔnun kpɛnngbɛn mun ɔn?

⁵ Maan e fa sunnzun ase kun e nian. Sran ng’ɔ le loto’n, ɔ si kɛ loto’n i nun ninnge wie’m be o lɛ’n, ɔ fata kɛ ɔ kaci be tikatika. I wie yɛle loto’n i nun ngo’n. Sanngɛ, ɔ kwla se i klun lɔ kɛ sannzi m’ɔ o loto’n nun’n yɛ ɔ ti cinnjin ɔn. Afin, sɛ sannzi nunman loto’n nun’n, ɔ kwlá tumɛn i bo. Ɔ maan, i ɲin kwla kpa loto’n i nun ngo’n i kacilɛ’n su. Sanngɛ kɛ ɔ́ cɛ́ kɔ́’n, loto’n kwla saci. Yɛ lele nin i kɛ i loto’n yó kpa ekun’n, nn w’a saci i blɛ nin sika kpanngban. ?Ngue yɛ sunnzun ase sɔ’n kle e ɔ?

⁶ Ɔ ti su kɛ, asɔnun nun ninnge wie’m be o lɛ’n, ɔ fata kɛ asɔnun kpɛnngbɛn’m be yo be ndɛndɛ. Ɔ ti kɛ loto nun sannzi gualɛ’n sa. Loto nun cisanfuɛ’n wun i wlɛ kɛ sɛ w’a guaman i loto’n nun sannzi’n, ɔ su tumɛn i bo. Asɔnun kpɛnngbɛn’m be kusu, ɔ fata kɛ be “wun like nga be ti kpa’m be wlɛ” naan be yo be ndɛndɛ. Sɛ b’a yoman sɔ’n, asɔnun’n su yoman kpa. (Fil. 1:10) Sanngɛ, asɔnun’n nun junman’m be dilɛ’n ti’n, asɔnun kpɛnngbɛn wie’m be ɲin kpa aniaan yasua’m be like klelɛ’n su. Be yo kɛ sran mɔ i loto’n i nun ngo gualɛ’n timɛn i cinnjin’n sa. Sɛ asɔnun kpɛnngbɛn’m be cuɛncuɛn be ja ase aniaan yasua’m be like klelɛ nun’n, kɛ ɔ́ cɛ́ kɔ́’n, bé mían aniaan nga be kwla nian asɔnun’n i lika’n, be wun.

7. ?Kɛ asɔnun kpɛnngbɛn’m be mian be ɲin be kle aniaan yasua’m be like’n, wafa sɛ yɛ aniaan’m be kwlakwla be bu be ɔ?

 ⁷ Asɔnun kpɛnngbɛn mun, nán amun bu i kɛ aniaan yasua’m be like klelɛ’n, ɔ timan cinnjin dan. Asɔnun kpɛnngbɛn nga be mian be ɲin be kle aniaan yasua’m be like’n, be kle kɛ be bu be ɲrun lɔ liɛ’n i akunndan, naan be fa ngwlɛlɛ be nanti. Kɛ be yo sɔ’n, aniaan’m be kwlakwla be bu be sran nanndoliɛ. (An kanngan 1 Piɛr 4:10 nun.) Yɛ asɔnun’n ɲan be junman’n i su mmlusuɛ. ?Wafa sɛ?

8. (a) ?Ngue ti yɛ asɔnun kpɛnngbɛn’m be kle aniaan yasua mun wafa ng’ɔ fata kɛ be di asɔnun’n i nun junman’n nin ɔn? (b) ?Kɛ asɔnun kpɛnngbɛn’m b’a sɔnman’n, ngue yɛ ɔ fata kɛ be yo i ndɛndɛ ɔ? (An nian kuku nga be flɛ i “ Amun kle be ninnge’m be yolɛ ndɛndɛ” i nun.)

⁸ Asɔnun kpɛnngbɛn nga be si be junman’n i di kpa bɔbɔ’n, ɔ fata kɛ be yo wun ase kanfuɛ. Afin kɛ bé yó kpɛnngbɛn’n, be su kwlá diman junman’n kɛ laa’n sa. (Mis. 6:8) Asa ekun’n, ɔ fata kɛ be wun i wlɛ kɛ “kɛ blɛ’n fa ti bɔ sa’m be fa ju’n, i su like yɛ be wun i-ɔ.” Yɛle kɛ, sanvuɛ sa wie kwla ɲan be. Ɔ maan, be su kwlá diman be junman’n i kpa kun. (Aku. 9:11, 12; Zak 4:13, 14) Yɛ kusu’n, ɔ fata kɛ be nian asɔnun’n i lika kpa. I sɔ’n ti, aniaan nga be ti asɔnun kpɛnngbɛn w’a cɛ’n, be kle gbanflɛn mun wafa ng’ɔ fata kɛ be di asɔnun’n i nun junman mun’n.​—An kanngan Jue Mun 71:17, 18 nun.

9. ?E ɲrun lɔ sa benin ti yɛ ɔ ti cinnjin kɛ asɔnun kpɛnngbɛn’m be kle aniaan yasua mun ninnge’m be yolɛ ɔ?

⁹ Asɔnun kpɛnngbɛn nga be kle aniaan yasua mun ninnge’m be yolɛ’n, be ti sran nanndoliɛ. Afin junman mɔ be di i kpa’n ti’n, asɔnun’n yo kpa. Yɛ aniaan nga be kle be like’n, be kusu be kwla nian asɔnun’n i lika kpa. Ɔ maan, blɛ kekle nga nun’n, aniaan’m be jran kekle. Kpɛkun, be bo yo kun be su Zoova. Ɲrɛnnɛn dan blɛ’n nun bɔbɔ’n, bé kwlá yó sɔ ekun. (Eze. 38:10-12; Mis. 5:4, 5) I sɔ’n ti, asɔnun kpɛnngbɛn mun, nán amun sisi amun bo. Amun bo aniaan yasua’m be like klelɛ’n i bo andɛ bɔbɔ.

10. ?Ngue yɛ ɔ fata kɛ asɔnun kpɛnngbɛn’m be yo ɔ?

¹⁰ Asɔnun kpɛnngbɛn mun, e si kɛ amun ɲanman amun ti. Afin, junman nga amun di be asɔnun’n nun’n, be sɔnnin. Sanngɛ, maan amun kunndɛ blɛ be kle aniaan yasua’m be like. (Aku. 3:1) Sɛ amun yo sɔ’n, cɛn wie lele asɔnun’n ɲán su ye.

11. (a) ?Ngue ti yɛ afɔtuɛ nga asɔnun kpɛnngbɛn wie’m be mannin’n, be ti kpa ɔ? (b) ?Kɛ nga Nyanndra Mun 15:22 fa kan’n sa’n, ngue ti yɛ ɔ ti cinnjin kɛ e fa e ɲin sie asɔnun kpɛnngbɛn sɔ’m be afɔtuɛ’m be su ɔ?

¹¹ Asɔnun kpɛnngbɛn wie’m be kle aniaan yasua mun asɔnun’n nun junman’m be dilɛ titi. Koko nun wa’n, be usali be nun wie’m be kosan naan wafa nga be yo’n, be kɛn i ndɛ. b Ɔ le asɔnun kpɛnngbɛn kun nin i su sa. Sanngɛ, be kwlakwla be mannin afɔtuɛ kunngba’n. I sɔ’n kle kɛ, like nga be kle m’ɔ taka Biblu’n su’n, aniaan’m be kwla nanti su “asɔnun kwlaa nun.” (1 Kor. 4:17) I sɔ’n ti, like suanlɛ nga nin ng’ɔ́ bá lɛ’n, bé wá fá e ɲin síe afɔtuɛ nga asɔnun kpɛnngbɛn sɔ’m be mannin’n, be nun wie’m be su.​—Nya. 15:22.

12. (a) ?Ngue yɛ ɔ fata kɛ asɔnun kpɛnngbɛn kun yo i kwlaa naan w’a kle aniaan kun i like ɔ? (b) ?Ngue ti yɛ ɔ fata kɛ ɔ yo sɔ ɔ?

 ¹² Sɛ sran kun waan ɔ́ dí fie’n, ɔ tutu lika’n, ɔ yo i yɛiin. I sin yɛ ɔ luɛ i ninnge mma mun ɔn. Sɛ é kwlá sé’n, i sɔ wie yɛ ɔ fata kɛ asɔnun kpɛnngbɛn’m be yo ɔ. Ɔ fata kɛ, be fa ajalɛ wie mun kwlaa naan b’a kle aniaan’m be like. I lɛ’n nun’n, be kwla nian Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ Samiɛli m’ɔ sili like kle kpa’n, i ajalɛ’n su.

13-15. (a) ?Ngue yɛ Zoova seli Samiɛli kɛ ɔ yo ɔ? (b) ?Ngue yɛ Samiɛli yoli naan Saili w’a kwla di i junman’n niɔn? (An nian desɛn ng’ɔ o kan like suanlɛ’n bo i bo lɛ’n.) (c) ?Ngue yɛ Samiɛli i wun ndɛ sɔ’n, ɔ kle asɔnun kpɛnngbɛn mun andɛ ɔ?

¹³ I afuɛ 3.000 tra su yɛ, Zoova seli i nuan ijɔfuɛ Samiɛli kɛ: “Ainman dɔ kunngba nga su, ń fá Bɛnzamɛn akpasua’n su lɔ sran kun blɛ́ wɔ. Sɛ ɔ ba’n, guɛ i ti su ngo maan ɔ sie Izraɛl b’ɔ ti min nvle’n.” (1 Sam. 9:15, 16) I lɛ nun’n, Samiɛli wunnin i wlɛ kɛ, ɔ su sieman Izraɛli nvle’n kun. Afin Zoova seli i kɛ ɔ gua sran kun i ti su ngo naan sran sɔ’n sie Izraɛli nvle’n. Kɛ ɔ ko yo naan sran sɔ’n w’a kwla sie Izraɛli nvle’n i kpa ti’n, Samiɛli dun mmua buli wafa nga ɔ́ úkɛ i’n i akunndan sieli.

¹⁴ Kɛ lika cɛnnin’n, Samiɛli wunnin Saili. Yɛ Zoova seli Samiɛli kɛ: “Sran nga n seli wɔ kɛ ɔ́ síe min nvle’n yɛ ɔ o yɛ.” Samiɛli w’a sisimɛn i bo, ɔ yoli like ng’ɔ buli i akunndan’n. Yɛle kɛ, ɔ flɛli Saili nin i gbanflɛn’n kɛ be ko di like. Kɛ be juli like diwlɛ lɔ’n, ɔ fa be sieli i sran dandan’m be tranwlɛ’n nun. Yɛ ɔ seli Saili kɛ: “Nnɛn nga e fa sieli wɔ’n yɛ ɔ o lɛ ɔ, di!” Kɛ be wieli like di’n, Samiɛli seli Saili kɛ be wɔ i sua lɔ. Kɛ bé kɔ́’n, nn bé kókó yalɛ. Kɛ be juli lɔ’n, be fuli sua’n i ti gbagblagba’n su naan “b’a koko yalɛ” kɔnguɛ lele. Kɛ i aliɛ cɛnnin’n, Samiɛli fali ngo guali Saili i ti’n su naan w’a tɔ i nun. Kpɛkun, ɔ kleli Saili like ng’ɔ fata kɛ ɔ yo’n. Yɛ Saili ɔli ɔ. Siɛn’n, ɔ kwla di junman nga bé wá fá mɛ́n i’n.​—1 Sam. 9:17-27; 10:1.

¹⁵ Zoova maan Samiɛli guali Saili i ti’n su ngo naan ɔ yo Izraɛli famiɛn. Asɔnun kpɛnngbɛn’m be kusu, be kle aniaan yasua’m be like naan be kaci asɔnunfuɛ’m be lika nianfuɛ annzɛ asɔnun kpɛnngbɛn wie. Wafa nga Samiɛli yoli’n, nɛ́n i kunngba’n yɛ asɔnun kpɛnngbɛn’m be yo ɔ. Sanngɛ, be kwla nian ninnge wie mɔ Samiɛli yoli’n su. É wá kán ninnge sɔ’m be nun nɲɔn be ndɛ.

16. (a) ?Kɛ Izraɛlifuɛ’m be seli Samiɛli kɛ ɔ fa sran kun sie be su famiɛn’n, wafa sɛ yɛ i sɔ’n yoli i ɔ? (b) ?Kɛ Zoova seli Samiɛli kɛ ɔ ko gua Saili i ti su ngo naan ɔ yo famiɛn’n, ngue yɛ Samiɛli yoli ɔ?

¹⁶ An kle be ninnge’m be yolɛ, nán an sisi amun bo. Kɛ Izraɛlifuɛ’m be seli Samiɛli kɛ ɔ fa sran kun sie be su famiɛn’n, ɔ buli i kɛ Izraɛlifuɛ’m b’a yi i blo. (1 Sam. 8:4-8) Kɛ m’ɔ sisi i bo’n ti’n, Zoova seli i kpɛ nsan kɛ ɔ tie ndɛ nga Izraɛlifuɛ’m be kan’n. (1 Sam. 8:7, 9, 22) Kɛ ɔ yo naan Samiɛli fa sran kun sie i famiɛn’n, w’a yomɛn i fɛ. Sanngɛ kusu’n, w’a fɛmɛn i ɲin w’a ciman sran sɔ’n. Ɔ maan, kɛ Zoova seli i kɛ ɔ ko gua Saili i ti’n su ngo naan ɔ yo famiɛn’n, w’a sisimɛn i bo. Ɔ ko yoli i klunklo su. Afin, ɔ klo Zoova.

17. (a) ?Wafa sɛ yɛ andɛ asɔnun kpɛnngbɛn’m be nian Samiɛli i ayeliɛ’n su ɔ? (b) ?Wafa sɛ yɛ aniaan’m be like klelɛ’n yo asɔnun kpɛnngbɛn mun ɔn?

¹⁷ Andɛ’n, asɔnun kpɛnngbɛn kpanngban be nian Samiɛli i ayeliɛ’n su. Yɛle kɛ, be kle aniaan yasua’m be ninnge’m be yolɛ be klunklo su. (1 Piɛ. 5:2) Junman nga be di i asɔnun’n nun’n, be kunndɛ kɛ aniaan uflɛ di wie. Be wun i wlɛ kɛ aniaan sɔ’m be ti be sran nanndoliɛ. Afin, bé wá úka be bé  “dí junman” naan asɔnun’n yo kpa. (2 Kor. 1:24; Ebr. 13:16) Kɛ asɔnun kpɛnngbɛn sɔ’m be wun kɛ aniaan nga be kle be junman’n, be nian nun be di’n, ɔ yo be fɛ dan.​—Yol. 20:35.

18, 19. (a) ?Ngue yɛ ɔ fata kɛ asɔnun kpɛnngbɛn kun yo i kwlaa naan w’a bo aniaan yasua kun i like klelɛ bo ɔ? (b) ?Ngue ti yɛ i sɔ yolɛ’n ti cinnjin ɔn?

¹⁸ Nán amun yo be like klefuɛ ngunmin, an fa be yo amun janvuɛ wie. Kɛ Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ Samiɛli wunnin Saili’n, w’a guɛmɛn i ti’n su ngo be ja nun lɛ naan ɔ yo famiɛn. Sɛ ɔ ti kɛ ɔ yoli sɔ’n, nn famiɛn’n su kwlá sieman nvle’n kpa. Afin, b’a klemɛn i junman sɔ’n i dilɛ. I sɔ’n ti’n, Samiɛli nin Saili be dun mmua yoli ninnge wie mun likawlɛ. Yɛle kɛ, be dili like, be fiteli be nantili, be kokoli yalɛ bɔbɔ lelee be ko lali. Samiɛli minndɛli blɛ ng’ɔ nin i fata’n naan w’a sie Saili i famiɛn.

¹⁹ Andɛ kusu’n, i sɔ’n wie yɛ ɔ fata kɛ asɔnun kpɛnngbɛn’m be yo ɔ. Kwlaa naan asɔnun kpɛnngbɛn kun w’a bo aniaan kun i like klelɛ bo’n, ɔ fata kɛ ɔ fɛ i yo i janvuɛ. Ɔ ti su kɛ, ɔ le lika kun nun annzɛ nvle kun nun nin i ninnge’m be yolɛ. Ɔ maan, like nga asɔnun kpɛnngbɛn kun yó naan ɔ nin aniaan kun be afiɛn w’a mantan’n, nɛ́n i kunngba’n yɛ be kwla yo i lika uflɛ ɔ. Sanngɛ i kwlaa m’ɔ yoli o, maan amun kunndɛ blɛ naan amun nin aniaan’n be yo ninnge wie mun likawlɛ. Sɛ amun yo sɔ’n, aniaan’n wún i wlɛ kɛ amun bu i sran naan i ndɛ lo amun. (An kanngan Rɔmfuɛ Mun 12:10 nun.) Nanwlɛ, wafa nga amun niɛnnin i lika’n, ɔ nin like nga amun kleli i’n, i wla su fiman su le.

20, 21. (a) ?Ngue yɛ sran ng’ɔ si like kle’n, ɔ yo ɔ? (b) ?Ngue yɛ like suanlɛ ng’ɔ́ bá lɛ’n wá fá e ɲin síe su ɔ?

²⁰ Asɔnun kpɛnngbɛn mun, sran ng’ɔ si like kle’n, ɔ klo sran. Yɛ sran like klelɛ’n yo i fɛ. (An nian Zan 5:20 nun.) I sɔ’n ti cinnjin kpa. Afin sɛ aniaan kun wun kɛ i ndɛ lo amun’n, ɔ́ fɛ́ i ɲin síe like nga amun kle i’n su kpa. I sɔ’n ti, asɔnun kpɛnngbɛn mun, nán amun kle aniaan kun i like ngunmin. Sanngɛ, amun fɛ i yo amun janvuɛ wie.​—Nya. 17:17; Zan 15:15.

²¹ Kɛ asɔnun kpɛnngbɛn kun kle aniaan yasua kun kɛ i ndɛ lo i’n, i sin’n, ɔ kwla bo i like klelɛ’n i bo. ?Like klelɛ’n i wun ajalɛ benin mun yɛ asɔnun kpɛnngbɛn kun kwla fa ɔ? Like suanlɛ ng’ɔ́ bá lɛ’n wá yíyí nun.