1-3. ?Ngue ti yɛ Pɔlu lafili su kpa kɛ Zoova wlɛ́ i fanngan ɔn? (An nian desɛn ng’ɔ o kan like suanlɛ’n bo i bo lɛ’n.)

 AFUƐ nga be flɛ i 64 nun’n, lika’n yoli kekle kpa Klistfuɛ’m be su Rɔmu lɔ. Yɛle kɛ, Rɔmufuɛ’m be tɔnnin Klistfuɛ’m be suɛn kɛ be fali sin be yili i Rɔmu klɔ’n nun. I sɔ’n ti’n, be kleli Klistfuɛ bla nin yasua kpanngban kpa be ɲrɛnnɛn. Be fali be nun wie mun mannin nnɛn wlɛfuɛ mun. Wie’m be liɛ kusu’n, be boboli be waka’m be su. Kpɛkun, be trɔli be bo sin naan kɛ bé yrá’n, ɔ kpaja klɔ’n nun kɔnguɛ. Sɛ e o lɔ wie blɛ sɔ’n nun’n, e klun títí e cɛn kwlakwla. Afin, be kwla tra e be kle e ɲrɛnnɛn wie.

² Blɛ kekle sɔ’n nun’n, be wlali Pɔlu bisua Rɔmu lɔ. Kɛ laa kun be wlɛli i bisua’n, aniaan’m be nun wie fi w’a ko niɛnmɛn i osu. Ɔ maan, bisua nga b’a wlɛ i ekun lɛ’n, ɔ buli  i kɛ sran fi su niɛnmɛn i lika. Sanngɛ Zezi niɛnnin i lika. I sɔ’n ti’n, ɔ seli kɛ: “E Min’n yɛ ɔ jran min sin, yɛ ɔ wlali n fanngan” ɔn. Nanwlɛ, Zezi wlali Pɔlu i fanngan dan. Ɔ maan, ɔ seli kɛ: “Ɔ deli min asɔmɔli’n i nuan nun.”​—2 Tim. 4:16, 17. a

³ Pɔlu si kɛ Zoova deli i sa wie’m be nun laa. Ɔ maan, ɔ lafi su kɛ Zoova wlɛ́ i fanngan ekun naan w’a jran ɲrɛnnɛn ng’ɔ su wun i’n, ɔ nin i ɲrun lɔ sa uflɛ be ɲrun kekle. I sɔ’n ti’n, ɔ seli kɛ: ‘E Min’n dé min sa tɛtɛ’n kwlaa nun.’ (2 Tim. 4:18) Pɔlu wunnin kɛ kannzɛ aniaan fi w’a kwlá demɛn i’n, sanngɛ Zoova nin Zezi b’a yimɛn i ase.

4, 5. (a) ?Wan yɛ ɔ kwla nian e lika titi ɔ? (b) ?Ngue yɛ é yó naan e nin Zoova e afiɛn’n w’a mantan kpa ɔ?

⁴ Kɛ sa kekle ɲan e’n, wie liɛ’n, ɔ yo e kɛ e leman sran naan w’a uka e sa. Ɔ kwla yo junman mɔ e ɲɛnmɛn i’n, annzɛ yalɛ mɔ be kle e suklu lɔ’n. Annzɛ kusu’n, ɔ kwla yo tukpacɛ m’ɔ kle e yalɛ’n, annzɛ sa uflɛ m’ɔ bo e wla’n. Blɛ sɔ’n nun’n, e bu i kɛ sran’m bé wá yó e ye. Sanngɛ, e wun kɛ be yoman like fi. Nanwlɛ, nán sa ngba yɛ klɔ sran’m be wun i trawlɛ ɔ. ?I lɛ’n nun’n, ngue yɛ ɔ fata kɛ e yo ɔ? Ɲanmiɛn Ndɛ’n se kɛ “Anannganman i su yɛ lafi-ɔ.” (Nya. 3:5, 6) ?Sɛ e lafi Zoova su’n, ɔ́ dé e sakpa? E kɛnmɛn i lele. Afin sa sunman mɔ Biblu’n kan be ndɛ’n, be kle kɛ Zoova yimɛn i sufuɛ’m be ase, ɔ de be.

⁵ Sɛ kekle’n tɔ e su naan e wun kɛ sran fi ukaman e’n, nán e fa sran fi i wun ya. Maan e yo kɛ Pɔlu sa. Yɛle kɛ, maan e fa e wun wla Zoova sa nun naan e nian wafa ng’ɔ́ nían e lika’n. Sɛ e yo sɔ’n, é láfi i su kpa. Yɛ e nin i e afiɛn’n mántan kpa trá laa’n.

6. ?Kɛ kekle tɔ e su’n, ngue ti yɛ kɛ ɔ yo naan e lafi Zoova su’n, ɔ timan pɔpɔ ɔ?

⁶ Wienun ɔn, sa wie bo e wla. Y’a yo like kwlaa nga e kwla yo’n. Yɛ e srɛli Zoova kɛ ɔ uka e. Sɛ e yoli sɔ’n, e wla kwla gua ase, afin e lafi su kɛ Zoova úka e. (An kanngan Jue Mun 62:9 ɔ nin 1 Piɛr 5:7 be nun.) Sɛ e waan e nin Zoova e afiɛn’n mantan kpa’n, ɔ fata kɛ e lafi i su sa’n kwlaa nun’n. Sanngɛ i sɔ yolɛ’n timan pɔpɔ. ?Ngue ti ɔ? Afin, nán cɛn ngba yɛ Zoova ka lɛ tɛ e srɛlɛ’n su ɔ.​—Jue. 13:2, 3; 74:10; 89:47; 90:13; Aba. 1:2.

7. ?Ngue ti yɛ Zoova kaman lɛ tɛman e srɛlɛ’n kwlaa be su ɔ?

⁷ ?Ngue ti yɛ Zoova kaman lɛ tɛman e srɛlɛ’n kwlaa be su ɔ? Biblu’n se kɛ Zoova ti kɛ siɛ kpa kun sa. (Jue. 103:13) Siɛ ng’ɔ ti kpa’n, nán like nga i wa’n srɛ i’n i ngba yɛ ɔ ka lɛ fa mɛn i ɔ. Afin ba’m be kwla sun like kun ti, kpɛkun i sin’n, be ɲin nunman like sɔ’n i sin kun. Asa ekun’n, siɛ kpa’n si like ng’ɔ kwla yo i wa’n, ɔ nin sran uflɛ be ye’n. Kpɛkun, ɔ si blɛ ng’ɔ fata kɛ ɔ fa like sɔ’n mɛn i wa’n. I kpa bɔbɔ’n, sɛ ɔ fa like kwlaa nga i wa’n sun i wun’n mɛn i’n, nn i wa’n yɛ ɔ sie i ɔ. Zoova kusu m’ɔ ti siɛ kpa’n, ɔ si like ng’ɔ ti kpa man e’n, yɛ ɔ si blɛ  ng’ɔ fata kɛ e ɲan like sɔ’n. I sɔ’n ti, kɛ e srɛ i like’n, ɔ fata kɛ e minndɛ naan e nian wafa ng’ɔ́ tɛ́ e su’n.​—An nian Ezai 29:16; 45:9.

8. ?Ngue yɛ Zoova seli kɛ ɔ́ yó ɔ?

⁸ Zoova si e tinuntinun. Ɔ si sa ng’ɔ kwla sɔn sran kun nun’n. (Jue. 103:14) Ɔ maan, sɛ ɔ wun kɛ sa kun kwlá sɔnman sran kun nun’n, ɔ yacimɛn i lɛ. Ɔ suɛn i bo. Ɔ ju wie’n, ɔ yo e kɛ sa ng’ɔ o e su’n, e lemɛn i yowlɛ sa. Kɛ ɔ yo sɔ bɔbɔ’n, Zoova yiman e ase. Afin, ɔ se e kɛ ɔ́ yó sa nga mɔ maan é “kwlá fíte nun’n.” (An kanngan 1 Korɛntfuɛ Mun 10:13 nun.) Nanwlɛ, e kwla lafi su kɛ Zoova si sa ng’ɔ kwla sɔn e nun’n.

9. ?Sɛ Zoova tɛman e srɛlɛ’n su ndɛndɛ’n, ngue yɛ ɔ fata kɛ e yo ɔ?

⁹ Sɛ Zoova tɛman e srɛlɛ’n su ndɛndɛ’n, maan e tra e awlɛn e minndɛ. Zoova bɔbɔ kunndɛ kpa kɛ ɔ́ yó e ye. Sanngɛ, ɔ trɛ i awlɛn wie. Ɔ minndɛ blɛ ng’ɔ ti su’n i su naan w’a yo e ye. Ɲanmiɛn Ndɛ’n waan: “Anannganman’n sunnzun kɛ ɔ́ yó amun ye, i waan ɔ́ sí amun aunnvuɛ. Afin Anannganman ti Nyanmiɛn kun b’ɔ yo sa i nuan su. Be kwlaa bɔ be fa be wla guɛ i su’n, be liɛ su ti ye.”​—Eza. 30:18.

10-12. (a) ?Kɛ e osufuɛ kun tɔ tukpacɛ’n, ngue ti yɛ i lika nianlɛ’n kwla yo kekle man e ɔ? (b) ?Sɛ e fa e wun wla Zoova sa nun’n, wafa sɛ yɛ i bo’n gúa ɔ? An fa sa kun yiyi nun.

¹⁰ Kɛ sa’n tin e su’n, ɔ kwla yo e kɛ e o “asɔmɔli’n i nuan nun” sa. Ɔ maan kɛ Pɔlu sa’n, e kunndɛ kɛ be de e. Blɛ sɔ’n nun’n, ɔ fata kɛ e fa e wun wla Zoova sa nun. Wienun ɔn, e osufuɛ kun yɛ tukpacɛ’n kle i yalɛ ɔ. Ɔ maan ɔ fata kɛ e niɛn i lika tititi. Yɛ e srɛli Zoova kɛ ɔ suan e bo naan e fa ajalɛ ng’ɔ ti kpa’n. b Sɛ e yoli sɔ’n, e wla kwla gua ase. Afin e si kɛ Zoova si sa ng’ɔ o e su’n. Ɔ maan, ɔ́ súan e bo naan y’a kwla jran kekle y’a su i titi.​—Jue. 32:8.

¹¹ Wie liɛ’n, ɔ yo e kɛ Zoova wunman afɛ ng’ɔ o e su’n sa. Atrɛkpa’n, ayre ng’ɔ fata kɛ be fa yo e tukpacifuɛ’n, dɔɔtrɔ’m be nuan sɛman su. Wie liɛ kusu’n, kɛ ɔ yo naan e osufuɛ’m be fɔnvɔ e’n, e ndɛ tɛ yɛ be kan ɔn. Sɛ i sɔ sa ju’n, maan e srɛ Zoova, e jran su kpa. Yɛ maan e fa e wun mɛntɛn i kpa. (An kanngan 1 Samiɛl 30:3, 6 nun.) Kɛ ɔ́ kɔ́ i ɲrun mɔ é wá wún kɛ Zoova niannin e lika’n, e nin i e afiɛn’n wá mántan kpa ekun.

¹² I wie yɛle bla kun mɔ be flɛ i Linda i liɛ’n. c Kɛ i si nin i nin’n be tɔli tukpacɛ’n, ɔ niannin be lika lele naan b’a saci i sa nun. Blɛ kekle sɔ’n nun’n, ɔ sieli i nzɔliɛ kɛ Zoova w’a yimɛn i ase. Ɔ seli kɛ: “Blɛ sunman’n e nin min wun nin min niaan bian’n, y’a wunman like ng’ɔ fata kɛ e yo’n. Ɔ yoli e kɛ e leman sran naan w’a uka e sa. Sanngɛ, andɛ kɛ e bu sa sɔ’m be akunndan’n, e wun kɛ Zoova jrannin e sin. Nanwlɛ, ɔ suannin e bo. Kɛ ɔ yoli e kɛ e lemɛn i yowlɛ bɔbɔ’n, ɔ mannin e like nga e sa miɛn i wun’n.”

13. ?Ngue yɛ maan Rɔnda kwla jrannin kekle ɔ?

¹³ Kɛ sa’n kwlaa nun e fa e wun wla Zoova sa nun’n, ɔ suan e bo. I wie yɛle aniaan bla kun mɔ be flɛ i Rɔnda i liɛ’n. I wun’n timan Zoova i Lalofuɛ. Cɛn kun’n, bian’n yrɛli i. Blɛ kunngba sɔ’n  nun’n, i niaan’n wa tɔli tukpacɛ kekle kpa. W’a cɛman, i niaan sɔ’n i yi’n wa wuli. Kɛ ɔ́ kɔ́ i ɲrun mɔ i wla’n gúa ase kan’n, ɔ yoli atin bofuɛ. I osu w’a cɛman, i nin’n wa sacili wie. ?Ngue yɛ maan Rɔnda kwla jrannin kekle ɔ? I waan: “E nin Zoova e kokoli yalɛ cɛn kwlakwla. Kannzɛ sa’n timan cinnjin bɔbɔ’n, n koko n kle i. I sɔ mɔ n yoli’n ti’n, n wunnin kɛ Zoova o lɛ sakpa. Ɔ kleli min kɛ nán maan n lafi m bɔbɔ min su, annzɛ sran uflɛ su. Naan i su yɛ ɔ fata kɛ n lafi ɔ. Ɔ niannin min lika kpa. Ɔ mannin min like kwlaa nga n sa miɛnnin i wun’n. N wunnin kɛ Zoova w’a yiman min ase le.”

14. ?Sɛ be tu e osufuɛ kun asɔnun’n nun’n, ngue yɛ e kwla lafi su kɛ e Si Ɲanmiɛn yó ɔ?

¹⁴ Maan e kan sa kun m’ɔ kwla tɔ e su’n i ndɛ. Wienun ɔn, b’a tu e osufuɛ kun asɔnun’n nun. Kɛ be tu sran kun asɔnun’n nun kusu’n, e si like nga Biblu’n waan e yo’n. (1 Kor. 5:11; 2 Zan 10) Sanngɛ, kɛ mɔ sran sɔ’n ti e osufuɛ’n ti’n, kɛ ɔ yo naan e nanti ndɛ nga Biblu’n kan’n su’n, ɔ kwla yo kekle man e. d Blɛ sɔ’n nun’n, maan e lafi su kɛ e Si Ɲanmiɛn súan e bo naan y’a kwla nanti ndɛ nga Biblu’n kan’n su. Yɛ maan e wun i wlɛ kɛ blɛ sɔ’n nun yɛ ɔ fata kɛ e fa e wun mantan Zoova kpa ɔ.

15. ?Ngue ti yɛ Adam yoli ɲin kekle Ɲanmiɛn su ɔ?

¹⁵ Sɛ sa kɛ ngalɛ’n sa ju’n, maan e wla kpɛn Adam i wun ndɛ’n su. Adam si jrɛiin kɛ sɛ ɔ yo ɲin kekle’n, Zoova su yacimɛn i lɛ, saan ɔ́ wú. Ɲanmiɛn Ndɛ’n  waan nán Adam yɛ “be lɛkɛli i” ɔ. (1 Tim. 2:14) ?Yɛ nn ngue ti yɛ ɔ yoli ɲin kekle Ɲanmiɛn su ɔ? Zoova seli i kɛ nán maan ɔ di waka mma’n. Sanngɛ, klolɛ m’ɔ klo i yi dan’n ti’n, w’a timan Zoova i aniɛn’n. I yi’n i aniɛn liɛ’n yɛ ɔ tili ɔ. Ɔ maan, ɔ dili waka mma’n.​—Bob. 3:6, 17.

16. (a) ?Wan yɛ ɔ fata kɛ e klo i dan ɔn? (b) ?Ngue ti yɛ i yɛ ɔ fata kɛ e klo i dan ɔn?

¹⁶ Adam i wun ndɛ’n kle e weiin kɛ, ɔ fata kɛ e klo Zoova kpa tra e osufuɛ mun. (An kanngan Matie 22:37, 38 nun.) I liɛ’n, sɛ e osufuɛ’m be su Zoova o, annzɛ be sumɛn i o, é kwlá yó be ye kpa. I sɔ’n ti’n, maan e klo Zoova yɛ maan e fa e wun wlɛ i sa nun. Sɛ be tu e osufuɛ kun asɔnun’n nun’n, maan e koko e klun ndɛ’n kwlaa e kle Zoova. e (Rɔm. 12:12; Fil. 4:6, 7) Kannzɛ sa sɔ’n yo e ya’n, maan e wun i wlɛ kɛ blɛ sɔ’n nun yɛ ɔ fata kɛ e fa e wun mantan Zoova kpa ɔ. Sɛ e yo sɔ’n, é kwlá láfi i su. Kpɛkun, é wún kɛ aɲinyiɛ’n i bo’n gua kpa.

17. ?Sɛ e bo jasin fɛ’n i titi’n, ngue yɛ e kwla lafi su kɛ Zoova yó mán e ɔ?

¹⁷ ?Ngue ti yɛ Zoova deli Pɔlu “asɔmɔli’n i nuan nun” ɔn? Pɔlu bɔbɔ tɛ su. I waan: “Ɔ wlali n fanngan yɛ maan n kwla kɛnnin i ndɛ’n kwlaa yɛ maan be kwlaa nga be ti-man Zuif’n be tili-ɔ.” (2 Tim. 4:17) E kusu’n, Zoova fɛli i “jasin fɛ’n wlali e sa nun,” yɛ e nin i yɛ e “di junman nin-ɔn.” (1 Tɛs. 2:4; 1 Kor. 3:9) Sɛ e di junman sɔ’n i titi’n, e kwla lafi su kɛ Zoova fá ninnge nga e sa mian be wun’n i “kwlaa úka su mán” e. (Mat. 6:33) Kpɛkun kɛ e srɛ i like’n, é kwlá trán mínndɛ.

18. ?Ngue yɛ é yó naan y’a lafi Zoova su naan e nin i e afiɛn’n w’a mantan kpa ɔ?

¹⁸ Maan cɛn kwlakwla e yo like nga e kwla yo naan e nin Zoova e afiɛn’n w’a mantan kpa’n. Kɛ sa’m be tɔ e su mɔ e wla bo e wun’n, blɛ sɔ’n nun yɛ ɔ fata kɛ e fa e wun mantan Zoova ɔ. Maan e kanngan Ɲanmiɛn Ndɛ’n nun titi, e suan nun like, yɛ e bu su akunndan. Asa ekun’n, maan e srɛ Zoova yɛ e tu e klun e bo jasin fɛ’n. Sɛ e yo ninnge kwlaa sɔ mun’n, e kwla lafi su kɛ Zoova súan e bo. Ɔ maan, é kwlá jrán sa kwlaa nga be tɔ e su andɛ’n, ɔ nin e ɲrun lɔ liɛ’m be ɲrun kekle.