1, 2. (a) ?Wan yɛ ɔ mannin e klun akunndan’n niɔn? (b) ?Ngue ti yɛ ɔ fata kɛ e lɛ i ase dan ɔn?

WAFA nga Ɲanmiɛn Zoova yili e’n ti’n, e kwla fa ajalɛ. Sanngɛ, Ɲanmiɛn kunndɛ kɛ e fa ajalɛ nga be ti kpa’n. I sɔ’n ti, ɔ yili e nin like kun. Like sɔ’n yɛle e klun akunndan’n. E klun akunndan’n ti’n, sɛ sa nga e yo’n ti kpa annzɛ ɔ ti tɛ’n, e bɔbɔ e wun i wlɛ. Sran nga i klun akunndan’n ti kpa’n, ɔ yo sa nga be ti kpa’n. E klun akunndan mɔ Ɲanmiɛn mannin e’n, ɔ kle kɛ Ɲanmiɛn klo e naan ɔ kunndɛ kɛ e liɛ yo ye.

² Sran wie’m be siman Ɲanmiɛn i mmla mun. Sanngɛ be yo sa ng’ɔ ti kpa’n, yɛ be kpɔ sa tɛ’n. (An kanngan Rɔmfuɛ Mun 2:14, 15 nun.) Be klun akunndan’n ti yɛ be kwla yo sɔ ɔ. E klun akunndan’n yo e ye dan. Sɛ Ɲanmiɛn w’a manman e klun akunndan’n, nn sa tɛtɛ nga e nin a wunman be le’n, yɛ bé yó i asiɛ’n su ɔ. E klun akunndan mɔ Ɲanmiɛn mannin e’n ti’n, ɔ fata kɛ e lɛ i ase dan.

3. ?Sɛ e klun akunndan’n ti kpa’n, wafa sɛ yɛ e nin e niaan mun é trán asɔnun’n nun ɔn?

³ E mɔ e ti Zoova i sufuɛ’n, e timan kɛ sran onga’m be sa. Sa ng’ɔ ti kpa’n ɔ nin ng’ɔ ti tɛ Ɲanmiɛn ɲrun’n, e kunndɛ kɛ é wún i wlɛ naan e klun akunndan’n yo kpa. Sɛ e klun akunndan’n ti kpa’n, e bo’n kwla yo kun asɔnun’n nun. Sɛ e waan e klun akunndan’n yo kpa’n, ɔ fata kɛ e suan Ɲanmiɛn Ndɛ’n. Kpɛkun, maan e klo Ɲanmiɛn i mmla mun. Yɛ maan e wun i wlɛ kɛ e bɔbɔ e kpa yolɛ ti yɛ Ɲanmiɛn mannin e mmla sɔ mun ɔn. Pɔlu seli kɛ: “E waan be klo sran kpa ti yɛ e tu be fɔ sɔ nin-ɔn. Klolɛ sɔ’n fin sran bɔ sa tɛ kaan sa nun-mɛn i anwlɛn’n nun, b’ɔ maan i klun titi-mɛn i’n, b’ɔ lafi Nyanmiɛn su sakpa’n.” (1 Tim. 1:5) Sran nga i klun akunndan’n ti kpa’n, ɔ klo Zoova yɛ ɔ lafi i su kpa. Ɔ maan, kɛ e yo like ng’ɔ jɔ Zoova klun’n, e kle kɛ e klun akunndan’n ti kpa. Nanwlɛ, sran kun i nzuɛn’n yɛ ɔ yi i klun akunndan’n i nglo ɔ.

4. ?Ngue yɛ é yó naan e klun akunndan’n w’a yo kpa ɔ?

⁴ ?Ngue yɛ é yó naan e klun akunndan’n w’a yo kpa ɔ? Ɔ fata kɛ e suan Biblu’n nun like titi, yɛ e bu su akunndan. Kpɛkun, ɔ fata kɛ e srɛ Ɲanmiɛn kɛ ɔ suan e bo naan e nanti like nga e suan’n su. Kɛ e suan Biblu’n nun like’n, e si Ɲanmiɛn i mmla mun. Sanngɛ like ng’ɔ ti e cinnjin dan’n, yɛle kɛ e kunndɛ kɛ é sí Zoova kpa. E kunndɛ kɛ é sí like ng’ɔ klo be’n, ɔ nin ng’ɔ kloman be’n. Sɛ e si Zoova kpa’n, e klun akunndan’n yó kpa. Ɔ maan, é wún sa kpa’n nin sa tɛ’n be ngbaciɛ’n. Kpɛkun, é fá Zoova i nzuɛn’n.

5. ?Ngue yɛ like suanlɛ nga wá kán be ndɛ ɔ?

⁵ E tinuntinun e kwla usa e wun kɛ: ‘?Ngue yɛ ń yó naan n klun akunndan w’a yo kpa naan m’an fa ajalɛ kpa ɔ? ?Ngue yɛ ń yó naan m’an sannganman min niaan Klistfuɛ’m be akunndan ɔn? ?Sa kpa benin yɛ min klun akunndan’n kwla su m bo kɛ n yo ɔ?’ Like suanlɛ nga wá kán like nsan mɔ be nun’n, e kwla kle kɛ e klun akunndan’n ti kpa’n, be ndɛ: (1) e wun ayre yolɛ’n, (2) e ɲin su yiyilɛ’n, yɛ (3) jasin fɛ’n bolɛ’n.

6. ?Ngue yɛ aniaan wie’m be kunndɛ kɛ be kle be ɔ?

⁶ Biblu’n kle e kɛ e wla sa ng’ɔ saci sran’n i ase, naan e yo ninnge mun ngwlɛlɛ su. I wie yɛle kɛ, nán e di aliɛ annzɛ e nɔn nzan tratra su. (Nya. 23:20; 2 Kor. 7:1) Kɛ e nanti Ɲanmiɛn i mmla’m be su’n, tukpacɛ wie’m be tɔman e su. Sanngɛ i kwlaa m’ɔ yoli o, e tɔ tukpacɛ titi, yɛ e yo kpɛnngbɛn. Lika wie’m be nun’n, kɛ sran’m be tɔ tukpacɛ’n, be kɔ dɔɔtrɔ annzɛ be yo ayre uflɛ wie mun. Aniaan’m be klɛ fluwa kɔ Betɛli’m be nun naan be kle be ayre nga be kwla fa yo be wun’n. Be nun kpanngban be usa kɛ: “?Zoova i Lalofuɛ kun kwla fa ayre nga yo i wun?”

7. ?Sɛ e kunndɛ kɛ é yó e wun ayre’n, ngue yɛ maan e kwla fa ajalɛ kun ɔn?

⁷ Aniaan kun kwla usa ngwlɛlɛ afɛ naan be kle i ayre ng’ɔ ti kpa’n. Sanngɛ, i Betɛli lɔfuɛ mun o, i asɔnun kpɛnngbɛn mun o, be nun wie fi leman atin kleman Klistfuɛ kun ayre ng’ɔ fata kɛ ɔ fa yo i wun’n. (Gal. 6:5) Sanngɛ asɔnun kpɛnngbɛn’m be kwla fa aniaan’n i ɲin sie i Zoova i mmla’m be su naan i bɔbɔ fa ajalɛ ng’ɔ ti kpa’n. Ɲanmiɛn Ndɛ’n se kɛ: “Nán amun di mmoja.” (Yol. 15:29) Mmla sɔ’n ti’n, sɛ Klistfuɛ kun tɔ tukpacɛ’n, ɔ kwlá kplinman su kɛ be mɛn i mmoja, annzɛ mmoja’n i nun ninnge cinnjin nnan’n. Sanngɛ, Klistfuɛ wie’m be kplin su kɛ be man be mmoja’n i nun ninnge kannganfuɛ mun. Wie’m be  kusu, be kplinman su. * ?Sɛ e su kunndɛ kɛ é yó e wun ayre’n, Biblu’n nun afɔtuɛ benin ekun yɛ e kwla nian su e fa ajalɛ kun ɔn?

8. ?E wun ayre yolɛ’n nun’n, afɔtuɛ benin yɛ Filipfuɛ Mun 4:5 man e ɔ?

⁸ Nyanndra Mun 14:15 se kɛ: “Sran nga i bɔbɔ ɔ kwlá ukɛ-mɛn i wun’n, ɔ lafi ndɛ kwlaa nga be kan kle i’n su. Sran ng’ɔ si sa’n kusu, ɔ niɛn i ja ng’ɔ tu’n su kpa.” Tukpacɛ wie’m be o lɛ’n, be nin a wunman be ayre. Ɔ maan, sɛ sran kun fa bewanbewan ndɛ su blɔ ayre yolɛ kun kle e’n, ɔ fata kɛ e nian e wun kpa. Pɔlu seli kɛ: “Maan sran’m be kwlaa be wun kɛ an ti wɛtɛɛfuɛ [“ngwlɛlɛfuɛ,” NW].” (Fil. 4:5) Sran ng’ɔ ti ngwlɛlɛfuɛ’n, Zoova i klun sa yolɛ’n ti i cinnjin trɛ i wun ayre yolɛ’n. Sɛ e wun ayre yolɛ’n yɛ ɔ lo e dan’n, nn e bu e ngunmin e wun akunndan ngboko. (Fil. 2:4) Kannzɛ e yo sɛ o, saan é tɔ́ tukpacɛ cɛn kun. I sɔ’n ti, Zoova i sulɛ’n yɛ ɔ fata kɛ ɔ yo e cinnjin dan ɔn.—An kanngan Filipfuɛ Mun 1:10 nun.

9. (a) ?Sɛ e kunndɛ kɛ é yó e wun ayre’n, afɔtuɛ benin yɛ Rɔmfuɛ Mun 14:13, 19 man e ɔ? (b) ?Ngue yɛ ɔ kwla kpɛ ndɛnngan yi i asɔnun’n nun ɔn?

⁹ Klistfuɛ ng’ɔ ti ngwlɛlɛfuɛ’n, ɔ seman kɛ i ndɛ liɛ’n su yɛ san fii i wiengu’m be fa ɔ. Abloki lɔ klɔ kun su’n, aniaan kun nin i yi’n be seli aniaan wie mun kɛ be di aliɛ wie mun naan b’a yo juejue. Aniaan wie’m be fali be ndɛ’n su. Kɛ ɔ́ kɔ́ i ɲrun mɔ b’a wunman kɛ be yoli juejue’n, be fali aniaan’n nin i yi’n be wun ya. Sɛ aniaan’n nin i yi’n bé dí aliɛ wie mun, annzɛ bé nɔ́n ayre wie mun naan be yo juejue titi’n, ɔ ti be bɔbɔ be ndɛ. Sanngɛ ɔ fataman kɛ be wun ayre yolɛ’n ti’n, be kpɛ ndɛnngan be yi i asɔnun’n nun. Pɔlu blɛ su’n, Klistfuɛ nga be o Rɔmu lɔ’n, aliɛ dilɛ nin cɛn wie’m be dilɛ ti’n, be sili akplowa. I sɔ’n ti, Pɔlu seli be kɛ: “Sran wie bu kɛ cɛn’n wie ti kpa tra wie, sanngɛ wie nyrun’n, i kwlaa ti kun. I sɔ’n ti’n, maan sran kun wun like ng’ɔ yo’n i wlɛ naan w’a yo.” Nanwlɛ, ɔ fata kɛ e nian e wun su naan sa nga e yo’n, w’a sannganman e wiengu’m be akunndan’n.—An Kanngan Rɔmfuɛ Mun 14:5, 13, 15, 19, 20 nun.

10. ?Kɛ e niaan kun fa ajalɛ wie’n, ngue ti yɛ ɔ fataman kɛ e kpli e di i jɔlɛ ɔ? (An nian desɛn ng’ɔ o kan like suanlɛ’n bo i bo lɛ’n.)

¹⁰ Wie liɛ’n, kɛ aniaan kun fa ajalɛ’n, ɔ yo e kɛnsrɛn. E wunman like nga ti yɛ aniaan’n kwla fɛ i sɔ ajalɛ liɛ’n. Sanngɛ, ɔ fataman kɛ e kpli e di i jɔlɛ, annzɛ e miɛn i fii kɛ ɔ kaci i sa. Afin atrɛkpa’n, ɔ nin a wunman Ɲanmiɛn Ndɛ’n i wlɛ kpa. (1 Kor. 8:11, 12) Annzɛ kusu e bɔbɔ yɛ e nin a wunmɛn i wlɛ kpa ɔ. E wun ayre yolɛ’n nun’n, sran kun bɔbɔ yɛ ɔ fɛ i ajalɛ ɔ.

11, 12. ?Sɛ e waan é yíyí e ɲin su’n, Biblu’n nun afɔtuɛ benin yɛ ɔ fata kɛ e bu i akunndan ɔn?

¹¹ Sran kwlakwla kwla yiyi i ɲin su, kpɛkun ɔ di su aklunjuɛ. Famiɛn Salomɔn seli kɛ ɔ le “blɛ kun bɔ be fa sri-ɔ. [...] Yɛ ɔ lɛ blɛ kun bɔ be fa si able-ɔ.” (Aku. 3:4) Sanngɛ, nán be ɲin su yiyilɛ ngba yɛ ɔ man aklunjuɛ, annzɛ ɔ yo sran ye ɔ. Asa ekun’n, sɛ e klo e ɲin su yiyilɛ ngboko’n, ɔ su yoman e wun sa ye. ?É yó sɛ naan e ɲin su yiyilɛ’n w’a yo e wun sa ye?

¹² Ɲanmiɛn Ndɛ’n wla e fanngan kɛ e wla “klɔ sran i nzuɛn’n” i ase. I wie yɛle “bla nin bian kunndɛlɛ, sa tɛtɛ yolɛ, wlaka bolɛ, amuɛn sɔlɛ, bae dilɛ, sran kpɔlɛ, ɔ nin utre. Be nyin ci be wiengu, be fa ya, be bo ti-man kun, be bubu be wun nun, be lɛ konvi, be nɔn nzan bo, be yo sa finfin mun, yɛ be yo i sin sa wie mun ekun.” Pɔlu seli kɛ “be nga be yo i sɔ sa’n, be su tran-man be nga Nyanmiɛn sie be’n be nun mlɔnmlɔn.” (Gal. 5:19-21) I sɔ’n ti, maan e tinuntinun e usa e wun kosan yɛ mun: ‘?M bu be wun kpinngbinlɛ nga be si akplowa nun’n, annzɛ be yo be wiengu’n i like yaya’n nun’n, be fɔ? ?N nian bla nin bian nna nga be fa fite nzra nun’n? ?N nian flimu nga be nun’n, be nɔn nzan ngboko annzɛ be di bae’n?’

13. ?Sɛ e waan é yíyí e ɲin su’n, afɔtuɛ benin yɛ 1 Timote 4:8 nin Nyanndra Mun 13:20 be man e ɔ?

¹³ Ɲanmiɛn Ndɛ’n kwla uka e naan kɛ é yíyí e ɲin su’n, e klun w’a titiman e. Ɔ se kɛ: “Be wun kpinngbinlɛ’n ɔ ti kpa, sanngɛ be wun bɔ be fa mantan Nyanmiɛn’n ɔ ti kpa sa’n kwlaa nun trɛ i.” (1 Tim. 4:8) Sran kpanngban be wunnin kɛ, kɛ be kpinngbin be wun titi’n, be wun sanndi be. ?Yɛ sɛ e nin sran kpanngban yɛ é kpínngbin e wun likawlɛ’n nin? ?Wan mun yɛ ɔ fata kɛ e nin be e yo i sɔ liɛ’n niɔn? Nyanndra Mun 13:20 se kɛ: “Sran ng’ɔ fɛ i wun mantan ngwlɛlɛfuɛ’n, ɔ kaci ngwlɛlɛfuɛ. Sran nga kusu b’ɔ fɛ i wun mantan sinnglinfuɛ’n, ɔ kaci sinnglinfuɛ.” Nanwlɛ, sɛ e kunndɛ kɛ é yíyí e ɲin su’n, maan e nanti Ɲanmiɛn nuan ndɛ’n su naan e klun w’a titiman e.

14. ?Wafa sɛ yɛ awlo kun nunfuɛ’m be nantili ndɛ ng’ɔ o Rɔmfuɛ Mun 14:2-14 nun’n, i su ɔ?

¹⁴ Be flɛ aniaan kun kɛ Klisian. Yɛ i yi’n suan Daniɛla. Be le ba bla nɲɔn. Klisian waan: “Kɛ é sú Ɲanmiɛn awlo lɔ nnɔsua’n, e kannin e ɲin su yiyilɛ’n i ndɛ. E nuan sɛli su kɛ wafa nga sran’m be yiyi be ɲin su’n, i wie ti kpa. Sanngɛ i wie timan kpa. ?Wan mun yɛ e nin be e kwla san nun ɔn? E wa bla kun seli kɛ be suklu lɔ’n, kɛ be jra be lo wunmiɛn’n, like nga gbanflɛn nin talua kanngan wie mɔ be ti Zoova i Lalofuɛ’n be yo’n, ɔ bu i kɛ ɔ timan su. Naan be miɛnnin i kɛ ɔ yo kɛ be sa wie. Sanngɛ, w’a kplinman su. E yiyili nun e kleli be kɛ ɔ le sran kun nin i klun akunndan. Naan like nga sran kun kunndɛ kɛ ɔ́ yó’n, ɔ nin sran ng’ɔ kunndɛ kɛ ɔ nin i bé yó like sɔ’n, ɔ ti i bɔbɔ i ndɛ.”—An kanngan Rɔmfuɛ Mun 14:2-4 nun.

15. ?Sɛ e kunndɛ kɛ é yíyí e ɲin su’n, afɔtuɛ benin yɛ ɔ o Matie 6:33 nun m’ɔ fata kɛ e wla kpɛn su ɔ?

¹⁵ ?Dɔ nɲɛ yɛ ɔ fata kɛ e fa yiyi e ɲin su ɔ? ?Aɲia’m be bo kɔlɛ’n, nin jasin fɛ’n bolɛ’n, nin Biblu’n nun like suanlɛ’n be ti e cinnjin tra e ɲin su yiyilɛ’n? ?Ngue yɛ ɔ fata kɛ ɔ yo e cinnjin ɔn? Zezi  seli kɛ: “An dun mmua fa amun wun man Nyanmiɛn maan ɔ sie amun, yɛ an yo i klun sa’n, i sin ɔ́ wá fá ninnge sɔ’n kwlaa úka su mán amun.” (Mat. 6:33) ?Kɛ e kunndɛ kɛ é yíyí e ɲin su’n, e wla kpɛn ndɛ sɔ mɔ Zezi kannin’n su?

16. ?Sɛ e klun akunndan’n ti kpa’n, ngue yɛ é yó ɔ?

¹⁶ Sɛ e klun akunndan’n ti kpa’n, e su yoman sa tɛ. Sanngɛ, é yó sa nga be ti kpa’n. Sa sɔ’m be nun cinnjinfuɛ’n, yɛle jasin fɛ’n i bolɛ awloawlo’m be nun’n, ɔ nin nga asɔnun’n w’a siesieman’n. I sɔ yɛ Pɔlu yoli ɔ. Ɔ maan, ɔ seli kɛ: “Be sieli n kɛ n kan [jasin fɛ’n], ɔ maan sɛ n kan-man’n, min wun jɔ-man min.” (1 Kor. 9:16) Sɛ e nian Pɔlu i ajalɛ’n su’n, e klun su titiman e. Afin e yo like ng’ɔ ti kpa’n. Kɛ sran’m be wun i sɔ liɛ’n, jasin fɛ’n mɔ e bo’n wluwlu be wun. Pɔlu seli kɛ: “Kɛ e kan ndɛ weinwein Nyanmiɛn nyrun’n, ɔ maan sran’m be kwlaa be wun e wafa nga e ti’n.”—2 Kor. 4:2.

17. ?Ngue yɛ aniaan bla kun yoli m’ɔ kle kɛ i klun akunndan’n ti kpa ɔ?

¹⁷ Be flɛ aniaan bla kun kɛ Zakelini. I nun m’ɔ le afuɛ 16, ɔ suannin sran nin nnɛn’m be su like suklu lɔ. Be like klefuɛ’n yiyili nun kɛ sran fin ndo. Zakelini seli kɛ: ‘I sɔ ndɛ liɛ’n, m’an faman su. Ɔ maan, kɛ suklu klefuɛ’n usa kosan mɔ n wiengu’m bé tɛ́ su’n, m’an kwlá tɛman su wie kɛ titi’n sa. N kwlá kplinman su kɛ klɔ sran’n, ɔ fin ndo. I ti’n, n ko wunnin suklu klefuɛ’n i wun. Kpɛkun, n kannin min klun ndɛ n kleli i. Ɔ sieli i su min nuan bo kpa. Kpɛkun, like nga ti yɛ n lafi su kɛ Ɲanmiɛn yɛ ɔ yili nnɛn nin sran’n, ɔ mannin min atin kɛ n yiyi nun n kle min wiengu suklu ba’m be kwlakwla. I sɔ’n boli min nuan dan.’ Zakelini i klun akunndan’n ti kpa. Afin, like ng’ɔ suɛnnin i Ɲanmiɛn Ndɛ’n nun’n, ɔ nantili su. I sɔ’n yoli i fɛ dan. ?Yɛ e li? ?E yo like ng’ɔ ti kpa’n e fa kle kɛ e klun akunndan’n ti kpa?

18. ?Ngue ti yɛ ɔ fata kɛ e klun akunndan’n yo kpa titi ɔ?

¹⁸ E kunndɛ kɛ é nánti Zoova i mmla’m be su. Sɛ e klun akunndan’n ti kpa’n, yɛ é kwlá yó sɔ ɔ. I sɔ’n ti, maan e suan Ɲanmiɛn ndɛ’n yɛ e bu like nga e suan’n i su akunndan. Asa ekun’n, maan e mian e ɲin e nanti like nga e suan’n su. Sɛ e yo sɔ’n, e klun akunndan’n yó kpa. Ɔ maan, é yó sa ng’ɔ ti kpa’n tititi!