Biblu kun mɔ i nun ndɛ’n ti weinwein’n
“Nyanmiɛn i ndɛ nga ɔ ko kan’n, wuun w’a kan ɔ kaci-mɛn i.”—EBR. 4:12.
JUE: 37, 116
1. (a) ?Junman benin yɛ Ɲanmiɛn mannin Adam ɔn? (b) ?Ijɔlɛ mɔ e kwla ijɔ’n ti’n, ngue yɛ Ɲanmiɛn i sufuɛ’m be kwla yo ɔ?
LIKE kpakpa nga Ɲanmiɛn Zoova mannin sran mun’n, i kun yɛle ijɔlɛ mɔ e kwla ijɔ’n. Kɛ Ɲanmiɛn yili Adam m’ɔ fɛli i sieli i Edɛni fie’n nun lɔ’n, ɔ seli i kɛ ɔ tɔn nnɛn kwlakwla nga be o lɔ’n, be dunman. Adam niannin nnɛn mun, kpɛkun, ɔ tɔnnin be dunman sɛsɛsɛ. (Bob. 2:19, 20) Ijɔlɛ mɔ e kwla ijɔ’n ti’n, Ɲanmiɛn i sufuɛ’m be kwla mɛnmɛn i. Yɛ be kɛn i ndɛ kle be wiengu. Le nɲɔn nga nun’n, Ɲanmiɛn i sufuɛ’m b’a yi Ɲanmiɛn Ndɛ’n i aniɛn fanunfanun be nun. Be yoli sɔ naan sran’m be su Ɲanmiɛn kɛ ng’ɔ nin i fata’n sa.
2. (a) ?Ajalɛ benin su yɛ aniaan nga be dili Biblu Traduction du monde nouveau i su junman’n, be nantili ɔ? (b) ?Like suanlɛ nga nun’n, ngue yɛ é wá wún i ɔ?
2 Biblu’n nga sran’m b’a yi be aniɛnaniɛn’m be nun’n, be sɔnnin. Sanngɛ, wie’m be nun ndɛ’n, ɔ nin ndɛ nga Ɲanmiɛn maan sran’m be klɛli be lalafuɛ nun’n, be sansan be wun. E Anuannzɛ’n i ɲrun dinfuɛ’m be kunndɛman kɛ Biblu Traduction du monde nouveau, ɔ yo sɔ kaan sa. I sɔ’n ti’n, be kleli aniaan nga be dili Biblu sɔ’n i su junman’n, be ajalɛ nsan m’ɔ fata kɛ be nanti su ɔ. (1) Ɔ fata kɛ Ɲanmiɛn dunman’n, be klɛ i lika ng’ɔ nin i fata’n i nun, kɛ be nga be klɛli Ɲanmiɛn Ndɛ’n lalafuɛ nun’n, be yoli’n sa. (An kanngan Matie 6:9 * nun.) (2) Ɔ fata kɛ be nian Ebre nin Glɛki nun ndɛ mma’m be su be kaci be sɛsɛsɛ. Sɛ be kwlá yomɛn i sɔ kusu’n, ɔ fata kɛ be kaci ndɛ’n kɛ ɔ nin i fata’n sa naan i ɲin fite weiin. (3) Ɔ fata kɛ ndɛ’m be nun kannganlɛ’n nin be wlɛ wunlɛ’n, be yo pɔpɔ. * (An kanngan Neemi 8:8, 12 nun.) Kɛ aniaan’m bé káci Ɲanmiɛn Ndɛ’n be aniɛn’m be nun’n, ajalɛ nsan sɔ’m be su yɛ be nanti ɔ. Ɔ maan, be kwla kacili Ɲanmiɛn Ndɛ’n i aniɛn 130 tra su be nun. Like suanlɛ nga nun’n, é wá wún wafa nga aniaan’m be nantili ajalɛ sɔ’m be su naan b’a kwla yi Biblu Traduction du monde nouveau i uflɛ kun Angle nun’n. Be yili Biblu sɔ’n i nglo afuɛ 2013 nun. Asa ekun’n, é wún wafa nga aniaan’m be nian ajalɛ sɔ’m be su naan b’a kwla kaci Ɲanmiɛn Ndɛ’n be aniɛn’m be nun wie’n.
BIBLU KUN MƆ ƝANMIƐN DUNMAN’N O NUN’N
3, 4. (a) ?Ɲanmiɛn dunman’n o fluwa benin’m be nun? (b) ?Ngue yɛ be nga be kaci Ɲanmiɛn Ndɛ’n aniɛn’m be nun’n, be nun kpanngban be yoli ɔ?
3 Ebre nun’n, ɔ le wafa nga be klɛ Ɲanmiɛn i dunman’n. Dunman sɔ’n, ɔ o lalafuɛ fluwa kpanngban be nun. Fluwa sɔ mɔ be klɛli be Ebre nun’n, be su yɛ sran’m be nian naan b’a kaci Ɲanmiɛn Ndɛ’n aniɛn’m be nun ɔn. I wie yɛle fluwa nga be wunnin be jenvie ng’ɔ ti njin nzue klakla’n i wun lɛ’n. Asa ekun’n, Ɲanmiɛn Ndɛ nga Zuifu’m be kacili i Glɛki nun mɔ be flɛ i kɛ Sɛptanti’n, sran wie’m be wa yili i kpanngban. Kɛ be yili be’n, i afuɛ akpi nɲɔn tra su yɛ. Ɲanmiɛn dunman’n o be nun wie’m be nun.
4 Nanwlɛ, ɔ fata kɛ Ɲanmiɛn dunman’n tran Biblu’n nun. Sanngɛ, be nga be kaci Ɲanmiɛn Ndɛ’n aniɛn’m be nun’n, be nun kpanngban be yi Ɲanmiɛn dunman’n. I wie yɛle Amlɛnkɛn’m be lɔ Biblu kun mɔ be yili’n (American Standard Version). I klikli nga be yili i afuɛ 1901 nun’n, Ɲanmiɛn dunman’n o nun. Sanngɛ, i uflɛ nga be wa yili i afuɛ 1952 nun’n, be yili Ɲanmiɛn dunman’n i nun. Kɛ ɔ́ yó sɔ’n, nn Biblu Les Écritures grecques chrétiennes — Traduction du monde nouveau, be yili w’a di afuɛ nɲɔn. ?Ngue ti yɛ sran sɔ’m be yili Ɲanmiɛn dunman’n niɔn? Be waan ɔ fataman kɛ sran’m be bo Ɲanmiɛn dunman’n. Sran kpanngban be nian ajalɛ sɔ’n su.
5. ?Ngue ti yɛ ɔ ti cinnjin kɛ Ɲanmiɛn dunman’n tran Biblu’n nun ɔn?
5 Kɛ be yi Ɲanmiɛn i dunman’n Biblu’n nun’n, i sɔ’n timan su mlɔnmlɔn. Afin Ɲanmiɛn mɔ Biblu’n i nun ndɛ’n fin i’n, ɔ kunndɛ kɛ sran’m be si i dunman’n. Wienun ɔn, sran kun w’a klɛ i fluwa kun. Sɛ sran uflɛ kunndɛ kɛ ɔ́ káci fluwa sɔ’n i nun ndɛ’n aniɛn uflɛ nun’n, ndɛ nga be klɛli’n, i su sɛsɛsɛ yɛ ɔ fata kɛ ɔ nian ɔn. I lɛ’n nun yɛ bé sé kɛ ɔ si ndɛ’n i kaci ɔ. Zoova maan be nga be klɛli i nuan ndɛ’n, be klɛli i dunman’n kpɛ akpi kpanngban. (An kanngan Ezekiɛl 38:23 * nun.) Biblu Traduction du monde nouveau nun’n, Ɲanmiɛn dunman’n o ndɛ mma kpanngban be nun. I wie yɛle Biblu nun ndɛ mma nga mun. (Tul. 3:15; Jue. 83:18; 148:13; Eza. 42:8; 43:10; Zan 17:6, 26; Yol. 15:14) I sɔ’n kle kɛ Ɲanmiɛn dunman’n ti cinnjin kpa, naan ɔ fata kɛ sran’m be fa dunman sɔ’n be flɛ i. Be nga be yi Ɲanmiɛn dunman’n Biblu nga be yi be’n be nun’n, be kle kɛ be ɲin yiman Zoova mɔ Bibu’n i nun ndɛ’n fin i’n.
6. ?Ngue ti yɛ Biblu nga Anuannzɛ’n yili i afuɛ 2013 nun’n, Ɲanmiɛn dunman’n o nun tra afuɛ 1984 nun liɛ’n niɔn?
6 Andɛ’n, e bo Ɲanmiɛn dunman’n tra laa’n. Afin Biblu Traduction du monde nouveau nga e yili i afuɛ 1984 nun’n, Ɲanmiɛn dunman’n nunman 1 Samiɛl 2:25; 6:3; 10:26; 23:14, 16, ɔ nin Jɔlɛ Difuɛ Mun 19:18 be nun. Sanngɛ uflɛ nga e yili i afuɛ 2013 nun’n, Ɲanmiɛn dunman’n o ndɛ mma sɔ’m be nun. ?Ngue ti ɔ? Afin koko nun wa’n, be wunnin lalafuɛ fluwa wie mun. * Fluwa sɔ mɔ be su yɛ be nian be kaci Ɲanmiɛn Ndɛ’n aniɛn’m be nun’n, Zoova i dunman’n o Biblu nun ndɛ mma sɔ’m be nun. Ɔ maan, Biblu nga be yili i afuɛ 2013 nun’n, Zoova i dunman’n o nun kpɛ 7.216.
7, 8. ?Ɲanmiɛn dunman’n i bo’n yɛle benin?
7 Ɲanmiɛn dunman’n i bo’n ti Klistfuɛ’m be cinnjin kpa. I bo’n yɛle kɛ “ɔ yo maan ɔ kpɛn su.” * Laa’n, kɛ é tú Ɲanmiɛn dunman’n i bo e fluwa’m be nun’n, e fa sran’m be ɲin sie i Ezipt Lɔ Tulɛ 3:14 su. Biblu Traduction du monde nouveau nga be yili i afuɛ 1984 nun’n i nun’n, ndɛ mma sɔ’n se kɛ: “Nga n kunndɛ kɛ ń káci’n, yɛ ń káci ɔ.” Ɔ maan, e seli kɛ Ɲanmiɛn dunman’n i bo’n yɛle kɛ “ɔ kaci sran’n i wafa ng’ɔ klo kɛ ɔ́ káci’n.” * Sanngɛ, Biblu nga be yili i afuɛ 2013 nun’n se kɛ: “Zoova dunman’n kle kɛ ɔ kaci sran wafa nga i bɔbɔ klo kɛ ɔ́ káci’n. Sanngɛ, nɛ́n i ngba ɔ. Ɔ kle ekun kɛ ɔ fa ninnge ng’ɔ yili be mun yo like kwlaa ng’ɔ klo’n naan i klun sa’n kpɛn su.”
8 Zoova kwla fa ninnge ng’ɔ yili be mun yo like kwlaa ng’ɔ ti i klun su’n. I wie yɛle kɛ, ɔ yoli maan Noe kacili mmeli bobofuɛ. Ɔ yoli maan Bɛzaleɛli kacili ajuin difuɛ dan kpa. Yɛ ɔ yoli maan Zedeɔn yoli safuɲrɛn. Yɛ ɔ yoli maan Pɔlu kacili ngaliɛ difuɛ. Nanwlɛ, Ɲanmiɛn i sufuɛ’m be wun i wlɛ kɛ Ɲanmiɛn dunman’n i bo’n ti cinnjin. I sɔ’n ti yɛ be nga be dili Biblu Traduction du monde nouveau i su junman’n, b’a yiman Ɲanmiɛn dunman’n niɔn.
9. ?Ngue ti yɛ Anuannzɛ’n i ɲrun dinfuɛ’m be kunndɛ kɛ be yi Biblu Traduction du monde nouveau aniɛn kpanngban be nun ɔn?
9 Be nga be kaci Ɲanmiɛn nuan ndɛ’n be aniɛn’m be nun’n, be te yi Ɲanmiɛn dunman’n. Kpɛkun, “e Min” annzɛ be amuɛn’m be dunman’n yɛ be klɛ be sie i osu’n nun ɔn. I sɔ’n ti, Anuannzɛ’n i ɲrun dinfuɛ’m be kunndɛ kpa kɛ sran kwlakwla be ɲan Biblu kun mɔ Ɲanmiɛn dunman’n o nun’n. (An kanngan Malasi 3:16 * nun.) Kɛ é sé yɛ’n, Anuannzɛ’n w’a yi Biblu Traduction du monde nouveau aniɛn 130 tra su nun. Yɛ Ɲanmiɛn dunman’n o i kwlaa sɔ’m be nun.
I NUN NDƐ’N TI WEINWEIN
10, 11. ?Ngue ti yɛ wafa nga Biblu Traduction du monde nouveau i Angle’n nun’n, ɔ flɛli ninnge wie mun’n, be kacilɛ aniɛn uflɛ nun’n, ɔ ti kekle ɔ?
10 Ɲanmiɛn i nuan ndɛ’n i kacilɛ aniɛn uflɛ nun’n, ɔ timan pɔpɔ. I wie yɛle kɛ, Ebre nun ndɛ mma kun o lɛ’n, be kɛnngɛn i kɛ Sheol. Glɛki nun’n, be se kɛ Hades. Biblu Traduction du monde nouveau Angle nun’n, ndɛ mma Sheol o nun. Ɔ o Akunndanfuɛ 9:10, ɔ nin Biblu’n nun ndɛ mma uflɛ wie’m be nun. Ebre nun ndɛ mma kunngba sɔ’n, ɔ o Angle Biblu wie’m be nun wie. Sanngɛ, ndɛ mma sɔ’n i kacilɛ aniɛn uflɛ’m be nun’n, ɔ ti kekle. Afin, ɔ nunman be ndɛ mma’m be bo tulɛ fluwa’m be nun. Sran wie’m be liɛ’n, be bu i kɛ ɔ ti lika wie dunman. I sɔ’n ti, Anuannzɛ’n mannin aniaan’m be atin kɛ wafa nga be kwla kaci ndɛ mma sɔ’n be aniɛn’m be nun naan sran kwlakwla w’a wun i wlɛ’n, yɛ be kaci ɔ. Wawle’n se kɛ “ndia” annzɛ “asieliɛ.”
11 Like nga Ebre’n flɛ i kɛ nefɛs, Glɛki’n flɛ i kɛ psikɛ. Angle’n se kɛ “soul.” Angle’n nun ndɛ mma sɔ’n, i kacilɛ ti kekle man ndɛ kacifuɛ wie’m be aniɛn’m be nun. Wafa nga be kaci i be aniɛn sɔ’m be nun ti’n, sran’m be bu i kɛ ɔ ti sran’n i nun like kun. Naan kɛ sran wu’n, like sɔ’n wuman wie. Kɛ ɔ ko yo naan sran’m b’a bumɛn i sɔ’n, Anuannzɛ’n kleli aniaan nga be kaci Ɲanmiɛn Ndɛ’n be aniɛn’m be nun’n be ajalɛ. Yɛle kɛ, wafa nga be tuli ndɛ sɔ’n i bo Traduction du monde nouveau — avec notes et références nun’n, maan be nian su. Naan wafa nga ndɛ’n fa ti’n, i su yɛ be nian be kaci ndɛ mma sɔ’n niɔn. Afin, like ng’ɔ ti cinnjin’n yɛle kɛ be yo maan ndɛ’n i ɲin fite wein be aniɛn’n nun. Kpɛkun, maan be yiyi Ebre annzɛ Glɛki nun ndɛ mma wie’m be nun Biblu’n i ja ngua lɛ naan aniaan’m be wun be wlɛ kpa.
12. ?Ngue yɛ aniaan’m be yoli naan b’a yi Biblu Traduction du monde nouveau i uflɛ ɔ? (An nian ndɛ akpasua nga be flɛ i kɛ “Biblu Traduction du monde nouveau nga be yili i afuɛ 2013 nun’n,” i nun.)
12 Aniaan nga be kacili Ɲanmiɛn nuan ndɛ’n be aniɛn’m be nun’n, be klɛli fluwa ko mannin Anuannzɛ’n. Afin be wunman Angle nun ndɛ wie’m be wlɛ. I sɔ’n ti, afuɛ 2007, Sɛptamblu nun’n, Anuannzɛ i ɲrun dinfuɛ’m be fali ajalɛ naan be yi Biblu Traduction du monde nouveau i uflɛ. Kɛ aniaan’m bé dí i sɔ junman’n, be fali be ɲin sieli i kosan kpanngban nga aniaan’m be klɛ ko mannin Anuannzɛ’n be su. Ɔ maan, wafa nga e blɛ su sran’m be flɛ ninnge wie mun Angle’n nun’n, i su yɛ be niannin be kacili ndɛ mun ɔn. Be yoli sɔ naan Biblu’n i nun kannganlɛ’n, ɔ nin i nun ndɛ’n i wlɛ wunlɛ’n yo pɔpɔ. Asa ekun’n, be niannin ndɛ’m be kacilɛ’n su kpa naan b’a diman fɔ. Aniaan wie’m be kacili Ɲanmiɛn nuan ndɛ’n be aniɛn’m be nun. Junman nga be dili’n, ɔ yoli aniaan nga be kacili Ɲanmiɛn nuan ndɛ’n i Angle nun’n be ye kpa.—Nya. 27:17.
SRAN KPANNGBAN BE KLO I KPA
13. ?Kɛ be yili Biblu Traduction du monde nouveau i uflɛ afuɛ 2013 nun’n, wafa sɛ yɛ aniaan’m be sɔli nun ɔn?
13 ?Kɛ be yili Biblu Traduction du monde nouveau i uflɛ afuɛ 2013 nun’n, wafa sɛ yɛ aniaan’m be sɔli nun ɔn? Be nun kpanngban be klɛli fluwa ko mannin aniaan nga be o Anuannzɛ’n i bo bia’n su lɔ’n. Ndɛ nga aniaan bla kun kannin’n, i kunngba’n yɛ, sɛ é kwlá sé’n, aniaan kpanngban be kannin ɔn. Ɔ klɛli kɛ: “Biblu’n ti kɛ ninnge kpakpa’m be guawlɛ sa. Biblu nga be yili i afuɛ 2013 nun’n, i nun kannganlɛ yo fɛ dan. Zoova nuan ndɛ m’ɔ o nun’n, ɔ ti kɛ nɛnnglɛnman kpakpa mun sa. I wlɛ wunlɛ ti pɔpɔ. Fiɛn kaan sa nunmɛn i wun. Ɔ maan, n si Zoova kpa. Ɔ ti kɛ siɛ kpa kun mɔ kɛ, ɔ́ kánngan ndɛ fɛfɛ sɔ’m be nun klé min’n, ɔ fɛ i sa’n to bla min sa.”
14, 15. ?Kɛ aniaan’m be ɲannin Biblu Traduction du monde nouveau be aniɛn’n nun’n, wafa sɛ yɛ i sɔ’n yoli be ɔ?
14 Kɛ aniaan’m be kanngan Biblu Traduction du monde nouveau nga b’a yi i uflɛ’n be aniɛn’n nun’n, ɔ yo be fɛ wie. Aniaan kpɛnngbɛn kpa kun fin Abloki lɔ nvle nga be flɛ i Bilgari’n i su lɔ. Kɛ ɔ kanngannin Biblu uflɛ sɔ’n nun i aniɛn’n nun’n, ɔ seli kɛ: “M’an kanngan Biblu nun lele. Sanngɛ, n nin a kannganman Biblu kun mɔ i nun ndɛ’n i wlɛ wunlɛ ti pɔpɔ, m’ɔ wluwlu min wun kɛ uflɛ nga liɛ’n sa ɔ.” Aniaan bla kun fin nvle nga be flɛ i kɛ Albani’n. Kɛ ɔ kanngannin Biblu uflɛ sɔ’n nun i aniɛn’n nun’n, ɔ seli kɛ: “Ɲanmiɛn Ndɛ’n i nun kannganlɛ Albani nun’n, ɔ yo fɛ dan! Kɛ Zoova kan ndɛ kle e e aniɛn’n nun’n, ɔ ti e cenjele dan.”
15 Nvle kpanngban be nun’n, sran ngba kwlá toman Biblu’n. Afin, i gua’n cɛnnin. Ɔ maan, sɛ sran kun ɲan Biblu’n, ɔ la Ɲanmiɛn i ase lele. Aniaan nga be o nvle nga be flɛ i Ruanda lɔ’n, be seli kɛ: “I afuɛ kpanngban kpa yɛ. Sran kpanngban nga aniaan’m be kle be Biblu’n nun like’n, be faman ajalɛ kɛ bé sú Zoova. Afin be leman Biblu’n. Biblu nga asɔnun’m be yo be atɛ’n, be gua’n cɛnnin. Sɛ sran kun yo blɛblɛ lele naan ɔ to kun’n, kɛ ɔ kanngan nun’n, ɔ wunmɛn i nun ndɛ’n i wlɛ. I sɔ’n ti, sran’m be faman ajalɛ naan b’a su Zoova.” Be yili Biblu Traduction du monde nouveau Ruanda lɔ aniɛn kun nun. Kɛ awlobo kun nunfuɛ’m be ɲannin be liɛ’n, be seli kɛ: “É lá Zoova nin sran kpa nanwlɛfuɛ m’ɔ si ngwlɛlɛ’n be ase lele Biblu’n mɔ be mannin e’n ti. E ti yalɛfuɛ, yɛ e leman sika naan e awlobo nunfuɛ’m be kwlaa b’a ɲan Biblu’n. Sanngɛ siɛn’n, e tinuntinun e le Biblu’n. Cɛn kwlakwla e kanngan Biblu’n nun likawlɛ. E waan é yó sɔ é fá klé Zoova kɛ e si ye.”
16, 17. (a) ?Ngue yɛ Zoova kunndɛ kɛ i sufuɛ’m be yo ɔ? (b) ?Ngue yɛ w’a fua kpa kɛ á yó ɔ?
16 Cɛn wie lele’n, bé yí Biblu Traduction du monde nouveau aniɛn kpanngban nun. Satan yo like kwlaa ng’ɔ kwla yo naan w’a tanndan e ɲrun’n. Sanngɛ, ɔ yoman ye. Afin, Zoova kunndɛ kɛ ndɛ ng’ɔ kan’n, i sufuɛ’m be kwlaa be wun i wlɛ wein. (An kanngan Ezai 30:21 nun.) Ɔ cɛ kaan, “kɛ jenvie’n i nzue’n ɔ kata i bo lɔ’n su’n ju’n, i kunngba nin-ɔn, asiɛ’n wunmuan’n su sran’m bé sí Anannganman lelele.”—Eza. 11:9.
17 Maan e sɔ ninnge kwlaa nga Zoova man e’n, be nun klanman. Ninnge sɔ’m be nun kun yɛle Biblu Traduction du monde nouveau i uflɛ nga be yili’n mɔ i dunman’n o nun’n. Maan e kanngan nun cɛn kwlakwla. Yɛ maan e nin Zoova e koko yalɛ titi. Sɛ e yo sɔ’n, é sí i kpa. Kpɛkun é kló i kpa trá laa’n.—Zan 17:3.
“Kɛ Zoova kan ndɛ kle e e aniɛn’n nun’n, ɔ ti e cenjele dan.”
^ ndɛ kpɔlɛ 2 Biblu Traduction du monde nouveau se kɛ: “I sɔ’n ti’n, amun liɛ’n, an se kɛ: ‘E si mɔ a o ɲanmiɛn su lɔ’n, maan sran’m be kwlaa be wun i wlɛ kɛ ɔ dunman’n ti sanwun.’”
^ ndɛ kpɔlɛ 2 An nian afuɛ 2008, Mɛ 1 i Sasafuɛ Tranwlɛ’n blɔfuɛ nun’n, i ndɛ akpasua nga be flɛ i kɛ “Comment choisir une bonne traduction de la Bible ?” i nun.
^ ndɛ kpɔlɛ 5 Biblu Traduction du monde nouveau se kɛ: “Ń wá yí min dan mɔ n ti nin min nzuɛn m’ɔ nin klɔ sran liɛ timan kun’n be nglo. Ń yí min wun nglo nvle kpanngban be ɲrun, yɛ bé wá sí jrɛiin kɛ min yɛ n ti Zoova ɔ.”
^ ndɛ kpɔlɛ 6 Be wunnin fluwa sɔ mun jenvie ng’ɔ ti njin nzue klakla’n i wun lɛ. Kɛ be klɛli be’n, i afuɛ akpi sinnin naan Zuifu’m be fluwa klɛfuɛ nga be flɛ be kɛ Masorɛti’n, b’a klɛ Ɲanmiɛn nuan ndɛ’n i fluwa wie’m be su.
^ ndɛ kpɔlɛ 7 Fluwa sifuɛ dandan wie’m be kan ndɛ kunngba sɔ’n. Sanngɛ, wie’m be waan ɔ timan su.
^ ndɛ kpɔlɛ 7 An nian Biblu Traduction du monde nouveau — avec notes et références i bue 1.676 nun.
^ ndɛ kpɔlɛ 9 Biblu Traduction du monde nouveau se kɛ: “Kpɛkun be nga be ɲin yi Zoova’n, be yiali be kokoli be wun. Be ndɛ nga be kannin’n, Zoova fɛli i su sieli i bo ɔ tili. Be nga be ɲin yi Zoova m’ɔ kan ndɛ kle be-ɔ be fa’n, be klɛli be dunman i bɔbɔ i ɲrun lɛ.”
