Nán andɛ sa yɛ be klɛli Biblu’n niɔn. Be boli i klɛlɛ’n i bo i afuɛ kɔe 3.500 yɛ. Kɛ ɔ́ yó sɔ’n, nn famiɛn nga be flɛ i kɛ Sangi’n i osu’n nunfuɛ mun yɛ be sie Sinua’m be mɛn’n niɔn. Sanngɛ, be boli i klɛlɛ’n i bo ɔ dili afuɛ kɔe 1.000 ka naan Ɛndi lɔfuɛ nga be flɛ i kɛ Buda’n, w’a kpɛ i asɔnun’n i ba.—An nian kuku nga be flɛ i kɛ “ Biblu’n i su ndɛ” i nun.

Sɛ sran’m be kanngan fluwa kun nun naan be wun i nun ndɛ’n i wlɛ’n, yɛ ɔ kwla yo be ye ɔ. Kɛ Biblu’n ti sɔ ɔ. I nun ndɛ’n i wlɛ wunlɛ’n, ɔ timan kekle. Yɛ ɔ tɛ kosan cinnjin nga sran’m be fa usa be wun’n be su.

Kosan sɔ’m be nun kun yɛle kɛ: ‘?Ngue ti yɛ e o asiɛ’n su ɔ?’ Atrɛkpa’n, ɔ bɔbɔ w’a usa ɔ wun sɔ le. Kɛ ɔ fɛ i laa lele andɛ’n, sran’m be fa kosan sɔ’n be usa be wun titi, yɛ be wunmɛn i su tɛlɛ’n. Sanngɛ, Biblu’n i nun fluwa nga be flɛ i kɛ Mɛn’n i Bo Bolɛ’n, i ndɛ tre kun nin nɲɔn’n, be tɛ su weiin. Biblu’n nun ndɛ tre nɲɔn sɔ’m be kle kɛ, “kɛ mɛn’n bó i bo’n,” Ɲanmiɛn yili nglo lɔ ninnge mun. I wie yɛle nzraama mun, nin wia’n, ɔ nin anglo ba’n. Asa ekun’n, ɔ yili asiɛ’n. Ɔ yili be kwlaa sɔ’n i afuɛ miliar kpanngban yɛ. (Bo Bolɛ 1:1) Kpɛkun, be kan wafa nga Ɲanmiɛn yoli naan blɛblɛblɛ asiɛ’n i su tranlɛ’n w’a yo ye’n, i ndɛ. I sin’n, be kan ninnge fanunfanun nga Ɲanmiɛn yili be asiɛ’n su, ɔ nin wafa nga Ɲanmiɛn yili sran’n, be ndɛ. Kpɛkun, be kan like nga ti yɛ ɔ yili ninnge kwlaa sɔ mun’n be ndɛ wie.

Biblu’n man e afɔtuɛ kpakpa mun naan y’a wun sa nga be tɔ e su cɛn kwlakwla’n be trawlɛ. Yɛ afɔtuɛ sɔ’m be wlɛ wunlɛ timan kekle. Maan e kan sa nga be kle sɔ’n be nun nɲɔn be ndɛ.

I klikli’n yɛle kɛ, Biblu’n blubluman sa’m be su. Ɔ kan ndɛ mun weinwein. Ɔ maan, e kwla wun be wlɛ. Biblu’n fa ninnge nga e yo be titi’n be sunnzun ase naan ndɛ nga be wlɛ wunlɛ’n ti kekle’n, y’a wun be wlɛ.

I wie yɛle ndɛ nga Zezi kannin be’n. Ɔ fali ninnge nga sran’m be yo be titi’n be su sunnzun ase naan like ng’ɔ su kle be’n, w’a wluwlu be wun. I sunnzun ase sɔ’m be nun kpanngban o i jasin fɛ’n nga Matie klɛli’n i ndɛ tre 5 lele 7 be nun. Bian kun kannin Zezi i ndɛ sɔ’m be ndɛ. Ɔ seli kɛ: ‘Zezi w’a kunndɛman kɛ ɔ́ kán ndɛ kpanngban naan e fa sie e ti nun. Sanngɛ, afɔtuɛ yɛ ɔ mannin e naan e si nanti ɔ.’ A kwla fa miniti 15 annzɛ 20 kanngan fluwa nga Matie klɛli’n i ndɛ tre sɔ’m be nun. Sɛ a yo sɔ’n, á wún kɛ Zezi i  ndɛ’m be wlɛ wunlɛ timan kekle, naan be le ta dan.

Like nɲɔn su ng’ɔ kle kɛ Biblu’n i nun ndɛ’n, i wlɛ wunlɛ timan kekle’n yɛle kɛ, Biblu’n timan ngua dilɛ fluwa. Fluwa kun kan Biblu’n i ndɛ. Ɔ se kɛ Biblu’n kan “be nga be le ɲrun’n, ɔ nin be nga be leman ɲrun’n, [be kwlaa be ndɛ]. Sa nga be jrannin be ɲrun kekle mun o, like nga be fali be wla guali su mun o, be fɔnlɛ mun o, ɔ nin sa dandan nga be yoli be mun o,” Biblu’n kan be ndɛ. Sa sɔ’m be ti nanwlɛ. Kɛ e kanngan be nun’n, e wun be wlɛ weiin. Yɛ afɔtuɛ nga sa sɔ’m be man e’n, e wun be wlɛ wie.—Rɔmfuɛ Mun 15:4.

Fluwa nga be klɛ i aniɛn kun mɔ a ti’n i nun’n, yɛ a kwla wun i nun ndɛ’n i wlɛ ɔ. I wie yɛle Biblu’n liɛ’n. Kannzɛ a tran ɔ nvle’n nun’n, annzɛ a tran nvle uflɛ nun’n, sanngɛ atrɛkpa’n, be yili Biblu’n aniɛn kun mɔ a ti’n i nun. ?Ngue yɛ maan i sɔ liɛ’n kwla yoli ye ɔ? Kɛ ɔ ko yo naan y’a wun i wlɛ’n, maan e fa e ɲin e sie i sa wie’m be su.

I nun ndɛ’n i kacilɛ aniɛn’m be nun’n. I klikli’n nun’n, Ebre’n nin Aramu aniɛn’n, ɔ nin Glɛki’n, be nun yɛ Ɲanmiɛn maan sran’m be klɛli i nuan ndɛ’n niɔn. Ɔ maan, sran ngba be kwlá kannganman Ɲanmiɛn ndɛ’n mɔ be klɛli’n nun. I sɔ’n ti, fluwa sifuɛ wie’m be wa kacili Ɲanmiɛn nuan ndɛ’n aniɛn wie’m be nun naan sran kpanngban b’a kwla kanngan nun. Junman sɔ mɔ be dili’n ti’n, andɛ’n b’a yi Biblu’n i wunmuan’n, annzɛ i bue aniɛn kɔe 2.700 be nun. I sɔ’n kle kɛ asiɛ wunmuan’n su’n, sɛ be fa sran 100, be nun 90 tra su be kwla ɲan Biblu’n be aniɛn’n nun.

I yilɛ’n. I klikli’n nun’n, be klɛli Ɲanmiɛn nuan ndɛ’n i nnɛn kplo nin fluwa nɲa nga be fali ndɛ mma ja yɛ be fa yili’n, be su. Ninnge sɔ’m be kplɔlɛ’n yoman ya. I sɔ’n ti’n, sran wie’m be klɛli ndɛ’n fluwa wie’m be su naan sran nga bé wá bá be sin’n, b’a kwla kanngan Ɲanmiɛn Ndɛ’n nun wie. Sanngɛ nán sran ngba yɛ ɔ kwla ɲan fluwa sɔ mun ɔn. Afin, be gua’n cɛnnin. Sanngɛ, i afuɛ 550 tra su yɛ, bian kun mɔ be flɛ i kɛ Zoanɛsi Gitɛnbɛgi’n, ɔ wa yili fluwa yilɛ mannzin kun. Kɛ ɔ fɛ i lɛ’n, sran kpanngban be wa ɲannin Biblu’n. Fluwa sifuɛ wie’m be waan Biblu’n i wunmuan’n nin i bue nga b’a yi be’n, ɔ tra miliar nnun.

Wafa nga b’a yi Biblu’n i kpanngban kpa aniɛn wafawafa’m be nun’n, Ɲanmiɛn sulɛ wafa’m be nun wie fi be fluwa’n tomɛn i. Nanwlɛ, be klɛli Biblu’n naan e wun i nun ndɛ’n i wlɛ. Sanngɛ, sɛ a kanngan nun naan a wunmɛn i nun ndɛ’n i wlɛ’n, be kwla uka ɔ. ?Wan yɛ ɔ kwla uka wɔ ɔ? ?Yɛ mmlusuɛ benin yɛ á ɲɛ́n i ɔ? Ndɛ akpasua ng’ɔ́ bá lɛ’n, ɔ́ wá tɛ́ kosan sɔ’m be su.